محدودیت‌های معاملاتی در بازار سهام

استفاده از یادگیری تقویتی در انجام معاملات بازار سهام

تصمیم گیری در بازارهای مالی یک چالش بزرگ برای معامله گران است. افزایش سرعت و وسعت تغییرات و افزایش روزافزون پیچیدگی های این بازارها باعث مشکل شدن تصمیم گیری می شود. معاملات الگوریتمی به منظور حل مشکل تصمیم گیران هر روز گسترده تر می شود. در این پژوهش روشی با استفاده یادگیری تقویتی برای ایجاد سامانه معاملات الگوریتمی ارائه شده است. در روش پیشنهادی به جای استفاده از قیمت جاری از دنباله ای از قیمت ها استفاده گردید. روش پیشنهادی با استفاده از داده های س هام بورس اوراق بهادار ایران ارزیابی گردید. نتایج ارزیابی بر اساس پاداش تجمعی نشان دهنده افرایش کارایی روش پیشنهادی است

کلیدواژه ها:

نویسندگان

استادیار دانشگاه پیام نور

استادیاردانشگاه پیام نور

این مقاله در بخشهای موضوعی زیر دسته بندی شده است:

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

شناسه ملی سند علمی:

تاریخ نمایه سازی: 26 تیر 1399

نحوه استناد به مقاله :

در صورتی که می خواهید در اثر پژوهشی خود به این مقاله ارجاع دهید، به سادگی می توانید از عبارت زیر در بخش منابع و مراجع استفاده نمایید:

پورامینی، جعفر و فقیهی نژاد، محمدتقی،1398،استفاده از یادگیری تقویتی در انجام معاملات بازار سهام،سومین کنفرانس ملی فناوریهای نوین در مهندسی برق و کامپیوتر،اصفهان،https://civilica.com/doc/1031176

در داخل متن نیز هر جا که به عبارت و یا دستاوردی از این مقاله اشاره شود پس از ذکر مطلب، در داخل پارانتز، مشخصات زیر نوشته می شود.
برای بار اول: ( 1398، پورامینی، جعفر؛ محمدتقی فقیهی نژاد )
برای بار دوم به بعد: ( 1398، پورامینی؛ فقیهی نژاد )
برای آشنایی کامل با نحوه مرجع نویسی لطفا بخش راهنمای سیویلیکا (مرجع دهی) را ملاحظه نمایید.

علم سنجی و رتبه بندی مقاله

در بخش علم سنجی پایگاه سیویلیکا می توانید رتبه بندی علمی مراکز دانشگاهی و پژوهشی کشور را بر اساس آمار مقالات نمایه شده مشاهده نمایید.

صف خرید و صف فروش سهام چیست؟

در روزهایی که هیجان معاملات چه در جهت منفی و چه مثبت افزایش پیدا می‌کند، شاهد پدیده‌ای تحت عنوان صف خرید و صف فروش هستیم. اما صف خرید و فروش سهام چه مفهومی دارد و این شرایط، چه زمانی برای سهام پیش می‌آید؟

آنچه در این مطلب می‌خوانید:

• محدودیت دامنه نوسان چیست؟
• صف خرید چیست؟ چگونه شکل می‌گیرد؟
• چگونه در صف خرید سهام بخریم؟
• نفر چندم صف خرید هستم؟
• چگونه سهام خود را صف خرید کنیم؟
• صعود چندروزه سهام دارای صف خرید؟
• صف فروش چیست؟ چگونه شکل می‌گیرد؟
• چگونه در صف فروش سهام بفروشیم؟

دنیای بورس | جذابیت سودگیری در بورس تهران در مقایسه با دیگر بازارهای موازی سبب شد تا امسال شاهد ورود خیل عظیمی از سرمایه‌گذاران تازه‌وارد به جمع بورس‌بازان باشیم. هر محدودیت‌های معاملاتی در بازار سهام چند این مهم به خودی خود با ورود پول‌های تازه به گردونه معاملات سهام به رونق این بازار می‌انجامد اما مهمترین ریسک افزایش تازه‌واردها، افزایش نوسان به سبب تشدید رفتارهای هیجانی میان معامله‌گران هست. جایی که به سبب بروز رخدادی غیرمترقبه یا انتشار خبری خاص با تغییر مسیر قیمت‌ها در بازار مواجه هستیم. در این شرایط است که با پدیده‌ای تحت عنوان «صف خرید» یا «صف فروش» بسته به روند محدودیت‌های معاملاتی در بازار سهام شاخص کل روبرو می‌َشویم. اما صف خرید و فروش سهام چه مفهومی دارد و چگونه قابل شناسایی است؟

واقعیت این است که اصل ماجرای تشکیل صف در بازار سهام به محدودیتی تحت عنوان «دامنه نوسان» باز می‌گردد. محدودیتی که به سبب بروز رفتارهای هیجانی در بازار می‌شود.

صف خرید و صف فروش سهام چیست؟

محدودیت دامنه نوسان چیست؟

دامنه نوسان به بیشترین تغییرات مجاز قیمت سهام در طول یک روز معاملاتی گفته می‌َشود. این تغییرات می‌توان در جهت مثبت یا منفی اعمال شود. در بازار سهام ایران در حال حاضر دامنه نوسان قیمت سهام برای سهام بورسی و فرابورسی 5 درصد در نظر گرفته شده است. به این معنا که قیمت روز گذشته سهم نقطه صفر درصد در نظر گرفته شده و بر مبنای این قیمت سهام می‌تواند 5 درصد مثبت یا 5 درصد منفی نوسان کند. به عنوان مثال اگر قیمت پایانی سهام ما روز گذشته 1000 تومان بوده، امروز می‌تواند تا 1050 تومان رشد کند یا بالعکس تا 950 تومان افت کند. البته درصد دامنه نوسان در بازار پایه یا برای حق تقدم‌ها متفاوت است و بسته به قوانین هر بازاری تعریف می‌شود. نکته جالب توجه این است که در اکثر بورس‌های بین‌المللی و پیشرفته چنین محدودیتی مشاهده نمی‌شود.

صف خرید چیست؟ چگونه شکل می‌گیرد؟

یکی از اصطلاحاتی که در روزهای مثبت به گوش می‌رسد، تشکیل صف خرید در سهام است. صف تقاضا زمانی تشکیل می‌شود که قیمت آخرین معامله یک سهم به سقف مجاز روزانه رسیده باشد و دیگر امکان قرار دادن سفارش در قیمت بالاتر وجود ندارد. یعنی قیمت سهم 5 درصد رشد کرده باشد. حال در صورتی که در سقف مجاز روزانه دیگر فروشنده‌ای وجود نداشته باشد و افراد برای خرید سهم با یکدیگر در رقابت باشند، سفارش‌های خرید در عدم عرضه انباشته شده و به صف خرید می‌انجامد. به عبارتی دیگر با فزونی تقاضا نسبت به عرضه سهام به صف خرید می‌روند. هر چه تعداد سهام در صف تقاضا بیشتر باشد در اصطلاح گفته می‌شود که صف طولانی‌تر است.

برای درک بیشتر صف خرید به عکس زیر توجه کنید. در این روز سهام کاشی پارس اجازه نوسان قیمت بین 27920 تا 30858 ریال داشت. افزایش تقاضا برای سهام مذکور اما به شکلی بود که پس از معامله 3.8 میلیون سهم «کپارس» و رسیدن قیمت آن به سقف مجاز روزانه، دیگر فروشنده‌ای باقی نماند اما فزونی تقاضا بر عرضه سبب شد تا سفارشی به میزان 3 میلیون و 727 هزار سهم در سقف قیمتی توسط 84 معامله‌گر در سامانه معاملاتی ثبت شود اما از آنجایی که هیچ سهامداری در این قیمت حاضر به فروش سهامش نشد، پدیده صف خرید شکل گرفت و 84 معامله‌گر مذکور تا این لحظه موفق نشدند تا سهم مورد نظر خود را خریداری کنند. در این شرایط معامله‌گری که زودتر سفارش خرید خود را ارسال کرده از شانس بیشتری برای خرید سهم مورد نظر خود برخوردار است.

صف خرید چیست؟ چگونه شکل می‌گیرد؟

چگونه در صف خرید سهام بخریم؟

این سوالی است که شاید در روزهای صعودی بازار سهام ذهن بسیاری از معامله‌گران تازه‌وارد بورسی را به خود مشغول کند. همانطور که اشاره شد صف خرید زمانی شکل می‌گیرد که تقاضا برای خرید یک سهم از میزان عرضه آن در سقف مجاز قیمت روزانه پیشی بگیرد. در این حالت فروشنده چندانی وجود ندارد اما متقاضیان می‌توانند سفارش‌های خود را در سامانه معاملاتی ثبت کنند. در این شرایط افرادی که زودتر سفارش‌های خود را در سیستم ثبت کرده‌اند از شانس بیشتری برای خرید سهام برخوردارند. به این محدودیت‌های معاملاتی در بازار سهام ترتیب در صورت ثبت یک سفارش فروش در سقف قیمت، به صورت خودکار کسانی که جایگاه بالاتری در صف دارند، مالک سهم فروخته شده خواهند شد.

نفر چندم صف خرید هستم؟

برای اینکه متوجه جایگاه خود در صف خرید یک سهم شوید، لازم است به صفحه معاملات آنلاین کارگزاری خود مراجعه کنید.

چگونه سهام خود را صف خرید کنیم؟

شاید برای فعالان قدیمی بازار این سوال کمی عجیب باشد اما بسیاری از تازه‌وارد‌ها محدودیت‌های معاملاتی در بازار سهام پس از مشاهده تشکیل صف خرید در یک سهم بازار، به این فکر فرو می‌روند که چگونه می‌توانند سهم موجود در پرتفوی خود را نیز روانه صف خرید کنند. واقعیت این است که روند قیمتی هر سهم تابع عرضه و تقاضا است و یک معامله‌گر خرد با میزان سهم پایین هیچ‌گاه توان این را ندارد که بتواند مازاد تقاضا در یک سهم ایجاد کند و در نهایت سبب تشکیل مازاد تقاضا در یک سهم شود. بلکه اقبال عمومی برای خرید سهام یک شرکت و همزمان تمایل پایین یک سهامدار برای به فروش رساندن سهم خود در قیمت تابلو است که می‌تواند یک سهم را روانه صف خرید کند.

صعود چندروزه سهام دارای صف خرید؟

در حال حاضر به اشتباه تصوری میان برخی سرمایه‌گذاران وجود دارد که می‌پندازند سهمی که به صف خرید رفته است ارزنده بوده و در روزهای آینده به روند صعودی خود ادامه می‌دهد. این موضوع سبب می‌شود که شاهد طولانی‌تر شدن صف‌های خرید باشیم. این در حالی است که صف تقاضا هیچ‌گاه نمی‌تواند نشانه صعود سهم در روزهای آتی باشد. از این رو توصیه می‌شود بورس‌بازان از معاملات هیجانی در این سهام خودداری کنند.

صف فروش چیست؟ چگونه شکل می‌گیرد؟

اما صف فروش چیست. در واقع صف فروش را می‌توان عکس پدیده صف خرید دانست. یعنی زمانی که سهم روندی نزولی را تجربه می‌کند و تا کف مجاز روزانه افت کرده است، فزونی عرضه بر تقاضا به تشکیل صف فروش می‌انجامد. در این شرایط قیمت سهم 5 درصد کاهش داشته است.

در این قیمت دیگر هیچ معامله‌گری در سمت خرید سهام وجود ندارد و در عین حال امکان فروش سهم در قیمت پایین‌تر نیز وجود ندارد. در نتیجه انباشته شدن سفارش‌های فروش از سوی سهامدارنی در قصد نقد کردن سهام خود را دارند سبب می‌شود تا شاهد شکل‌گیری صف فروش در سهم مورد نظر باشیم.

هر چه تعداد سهام در صف فروش بیشتر باشد در اصطلاح گفته می‌شود که صف سنگین است. به عنوان نمونه به تصویر زیر توجه کند. در این نمونه قیمت سهام شرکت گسترش سرمایه‌گذاری ایران‌خودرو با افت 5 درصدی به 11545 ریال رسیده است.

همانطور که ملاحظه می‌کنید در قسمت خرید سهم هیچ تقاضایی مشاهده نمی‌شود. اما بالعکس در سمت فروش شاهد سفارش فروش بیش از 9 میلیون سهمی در کف قیمت روزانه «خگستر» توسط 420 سهامدار هستیم. سهامدارانی که به دلیل نبود خریدار موفق نشده‌اند سهام خود را به پول نقد تبدیل کنند.

در این شرایط گفته می‌شود نماد «خگستر» به صف فروش رفته است یا شاهد صف فروش سنگین در «خگستر» هستیم. در این شرایط معامله‌گری که زودتر سفارش فروش خود را ارسال کرده از شانس بیشتری برای نقد کردن سهام خود برخوردار است.

صف فروش چیست؟ چگونه شکل می‌گیرد؟

چگونه در صف فروش سهام بفروشیم؟

فروش سهام در صف فروش نیز همانند بخش خریداری سهم در صف خرید می‌تواند باشد. به این ترتیب سهامدار شرکتی که با افت حداکثری قیمت در معاملات روزانه مواجه شده و با غلبه عرضه بر تقاضا به صف فروش رفته است می‌تواند سفارش فروش خود را در سامانه معاملاتی ثبت محدودیت‌های معاملاتی در بازار سهام کند. در این حالت نیز کسانی که در جایگاه بالاتری در صف فروش قرار دارند یا نسبت به سایر سهامدران سفارش فروش خود را زودتر ثبت کرده‌اند از شانس بیشتری برای فروش سهم برخوردارند و با ثبت اولین سفارش خرید در سامانه بسته به حجم سفارش، از ابتدای صف فروش سهام فروخته شده و به متقاضی واگذار می‌شود.

تفاوت بورس و فارکس | مقایسه فارکس با بورس ایران

سوالی است که بسیاری از معامله گران بدنبال سر نخ یا جوابی برای این سوال و رهایی از سردرگمی میان انبوهی از فرصت های معاملاتی در بازار های مالی هستند.

برای یافتن اینکه آیا بورس اوراق بهادار بهتر است یا فارکس و آیا ریسک سرمایه گذاری در فارکس بیشتر است یا بورس، کافیست هرکدام را در قالب موارد زیر با یکدیگر مقایسه کنیم :

1.شفافیت بازار فارکس ، سیاست های مالی

معامله گران در سراسر دنیا بدنبال افزایش سرمایه های خود متناسب با آینده سیاست های بانک های مرکزی هستند .

تورم ، رکود ، نرخ های بهره ، سیاست های انقباضی و انبساطی ، شاخص اشتغال ، شاخص تولیدات ناخالص داخلی و اخیرا بیماری همه گیری کرونا و غیره بر ارزش آتی پول و در نتیجه سرمایه های معامله گران در آینده تاثیر می گذارد بنابراین شفافیت در تصمیمات بانک های مرکزی و سیاست هایی که قرار است اجرایی شوند برای هر سرمایه گذاری ضروری و حیاتی است.

در کشور های توسعه یافته مانند اتحادیه اروپا ، آمریکا ، انگلیس و سوئیس بانک های مرکزی وظیفه دارند مرتبا تصمیمات خود را به اطلاع عموم برسانند و شاخص های مهم اقتصادی را مورد بررسی قرار دهند .

در نتیجه معامله گران در بازار فارکس می توانند همه تصمیمات بانک های مرکزی را در قالب تقویم اقتصادی مشاهده کنند و معاملات هوشمندانه تری داشته باشند و از ضرر کردن جلوگیری کنند.

در کشور ما که متاسفانه اقتصاد پیشرفته ایی ندارد تصمیمات بانک مرکزی اکثرا در هاله ایی از ابهام قرار دارد و بسیاری از ناهماهنگی ها بین نهاد های مرتبط ، معامله گران را سردرگم میکند تا اینکه موجب ضرر و زیان میشود.

2.محدودیت های معاملاتی در بورس

از سوی دیگر معامله گران از هرکجای دنیا و با هر میزان سرمایه میتوانند با کم ترین محدودیت ها در این بازار شرکت کنند و از فرصت های معاملاتی استفاده کنند در حالی که ورود به بازار سهام شامل یکسری قوانین و محدودیت هاست و افراد نمیتوانند با هر میزان سرمایه سهام خریداری کنند.

در بازار فارکس شما میتوانید با انتخاب یک بروکر معتبر از قابلیت لوریج Leverage یا اهرم استفاده کنید و با کمترین سرمایه به عنوان مثال 10 دلار و لوریج 100 معامله باز کنید در حالی که کارگزاری های داخلی مرتبط با بورس چنین امتیازاتی در اختیار مشتریان خود قرار نمیدهند.

بازار دوطرفه فارکس :

در بازار بورس ایران ، شما فقط میتوانید از افزایش و صعود قیمت سهام سود کنید ، به این صورت که شما سهامی را در قیمت 1000 تومان خریداری کرده و در قیمت 2000 تومان فروخته اید ، بدین ترتیب مابه التفاوت این دو قیمت سود شما خواهد بود. اما اگر قیمت از 2000 تومان به 500 تومان کاهش یابد معامله گر نمیتواند از این افت قیمت نیز سود ببرد.

اما در بازار فارکس شما میتوانید از کاهش قیمتها نیز سود کنید! به این صورت که پیشبینی شما در رابطه با جفت ارز EURUSD این است که در آینده نرخ برابری از 1.5 دلار به 1 دلار کاهش میابد در اینجا شما میتوانید از دستور معاملاتی SELL یا فروش استفاده کنید و صبر کنید بازار جهت تحلیل شما بصورت نزولی پیش برود، اگر درست پیش بینی کرده باشید اختلاف این دو نرخ یعنی 0.5 دلار سود شما خواهد بود، به این نوع معاملات ، معاملات شورت پوزیشن (Short Position) یا فروش (Sell) می گویند .

این یکی از مهم ترین تفاوت های بازار فارکس با بورس اوراف بهادار است چرا که شما در بازار فارکس میتواند هم از افزایش قیمت و هم از کاهش قیمت سود کنید.

3.سود در بازار فارکس

از آنجا که در کشور ما همواره قیمتهای عمومی کالاها، ارزش پول ملی ، تولید داخلی ، صادرات و واردات و در کل زندگی افراد به شدت با نرخ ارز ( دلار ، یورو ، پوند و …) گره خورده است، اگر شما در بازار فارکس سود کنید ، سود شما به صورت ارز خواهد بود و سرمایه تان از گزند تورم در امان خواهد ماند. اما سود شما در بازار سهام میتواند در معرض خطرات ناشی از تحریم ، تورم ، سیاست های انحصاری دولت و رانت باشد و روز به روز از ارزش داراییتان کم شود.

اگر تمایل دارید حساب واقعی فارکس یا حساب آزمایشی فارکس افتتاح کنید جهت افتتاح حساب در بروکر رگوله شده amarkets ثبت نام کنید و 20% شارژ هدیه دریافت نمایید.

4.جلسات معاملاتی ، ساعات معاملاتی فارکس

فارکس یک بازار غیر متمرکز 24 ساعته است که معامله گران میتوانند در هر ساعتی از شبانه روز در طول هفته کاری (دوشنبه تا جمعه ) فعالیت داشته باشند. بر خلاف بورس که ساعت جلسات محدود بوده و از ساعت 8:30 صبح تا 12:30 ظهر در طول هفته کاری امکان سفارش گیری وجود دارد. همین امر موجب شده بسیاری برای دسترسی به فرصت های معاملاتی بیشتر وارد بازار فارکس شوند.

5.حجم معاملات ، حجم معاملات در فارکس ، حجم معاملات در بورس

فارکس بزرگترین و فعالترین بازار مالی در جهان با گردش مالی روزانه 1.5 تریلیون دلار، معادل 3 برابر حجم معاملات روزانه بازار سهام و اوراق قرضه و خزانه داری آمریکا است. با وجود غیر متمرکز بودن این بازار رقابت بین بازار سازان مانع از ایجاد سیاست های انحصاری برای نرخ گذاری می شود. همین امر مانع از نغییرات غیر عادی و بیش از حد معمول در بازار میشود، به بیانی دیگر این بازار از رانت ها و تصمیمات شخصی در امان می ماند.

6.نقد شوندگی

در بازار فارکس صف خرید و صف فروش وجود نـدارد. در بازار فارکس معامله گران بدلیل عرضه های کلان پول ، میتوانند در هر لحظه و با هر مقدار سرمایه، معامله ایی را باز کنند یا ببندند. و نیازی نیست بدنبال خریدار یا فروشنده باشند. بر خلاف بازار سهام که صف های خرید و فروش سنگین در یک سهم میتواند فرصت سرمایه گذاری را از معامله گر بگیرد و حتی باعث ضرر های جبران ناپذیر شود.

7.مدیریت ریسک ، دستورات مدیریت سرمایه

بی شک مدیریت ریسک و سرمایه یکی از مهم ترین مهارتهایی است که یک معامله گر حرفه ایی باید فراگیرد. زیرا در بازار فارکس هدف ما در درجه ی اول حفظ سرمایه و در درجه دوم افزایش آن با کمک تحلیل تکنیکال و تحلیل فاندامنتال است. در فارکس بدلیل نقدینگی بالا امکان قرار دادن دستورات حد ضرر و حد سود و سفارشات محدود وجود دارد . از این رو چنانچه بازار در جهت مخالف تحلیل شما پیش برود ، با ضرر کمتری از معامله خارج میشوید و از زیان بالقوه جلوگیری میکنید.

در بازار سهام نه تنها این ویژگی وجود ندارد بلکه بدلیل افزایش شدید قیمت تحت تاثیر حرص و آز سرمایه گذاران کوتاه مدت و سقوط آزاد ناشی از هراس و وحشت آنها دارای نوسانات غیر معمول و خطرناک است ، بنابراین می توان گفت نبود دستورات حد ضرر و حد سود مهم ترین وجه تمایز بازار فارکس و بازار بورس ایران است.

نتیجه گیری

در بازار فارکس امکان خرید و فروش 24 ساعته وجود دارد اما محدودیت‌های معاملاتی در بازار سهام این قابلیت در بورس ایران وجود نـدارد.

بازار فارکس دوطرفه است اما بورس ایران اینگونه نیست.

در بازار فارکس امکان معامله در بازار نزولی وجود دارد اما این قابلیت در بورس ایران وجود نـدارد.

بازار فارکس دارای اهرم یا لوریج است اما بورس ایران اینگونه نیست.

در بازار فارکس صف خرید و صف فروش وجود نـدارد اما بورس ایران دارای صف خرید و فروش است.

در بازار فارکس امکان تعیین حد ضرر و حد سود وجود دارد اما این قابلیت در بورس ایران وجود نـدارد.

در بازار فارکس محدودیت درصد سود در روز وجود نـدارد اما بورس ایران دارای محدودیت درصد سود در روز است.

با توجه به حجم بالای معاملات و تغییرات لحظه به لحظه قیمت (روزی 18 هزار بار تغییر) در بازار فارکس ، معامله گران با انبوهی از فرصت های معاملاتی مواجه اند. اما در بازار بورس ایران با توجه به اینکه رمز موفقیت سرمایه گذاران، خرید به موقع سهم در پایین ترین قیمت و فروش سریع آن در بالا ترین قیمت ممکن میباشد عوامل دیگری چون تداوم سیاست های غیر مسئولانه دولت همراه با ادامه رفتار غیر مسئولانه جامعه مالی میتواند باعث محدود شدن فرصت ها و در نتیجه سقوط بازار سهام گردد.

در نهایت میتوان گفت که بازار فارکس بدلیل برخی مزایای چشمگیر از جمله هزینه پایین ، امکان معامله در بازار نزولی و هم صعودی، معامله 24 ساعته ،امکان استفاده از اهرم یا لوریج Leverage و دستورات مدیریت ریسک از اهمیت بیشتری برخوردار است.

معاملات بلوکی چیست؟ معامله سهام بدون محدودیت‌های بازار عادی

هر روز در بازار سهام معاملاتی بسیاری صورت می‌گیرد که حجم آن‌ها می‌تواند با هم تفاوت زیادی داشته باشد. معاملات در بازار اوراق بهادار تهران به سه گروه خرد، بلوک و عمده تقسیم می‌شود. تفاوت این سه نیز در حجم معاملات آن‌ها است. حتی از نام آن‌ها می‌توان حدس زد که در معاملات بلوکی و عمده، حجم قابل‌ توجهی از سهام معامله می‌شود. قیمت در این نوع معاملات عموماً بالاتر از معاملات خرد است. سازوکار انجام معامله و تسویه آن‌ها نیز تفاوت‌هایی با معاملات خرد دارد. در ادامه این مطلب توضیح می‌دهیم که معاملات بلوکی چیست و فرایند انجام آن چه تفاوتی با معاملات خرد دارد.

بیشتر بخوانید

معاملات بلوکی چیست؟

معاملات بلوکی، معاملاتی هستند که در آن قوانین مربوط به محدودیت حجمی و محدودیت قیمتی رعایت نمی‌شود. این در واقع ساده‌ترین پاسخی است که می‌توان به پرسش «معاملات بلوکی چیست؟» داد.

این معامله، سفارشی است که برای دادوستد بخش بزرگی از یک نوع اوراق بهادار مانند سهام یک شرکت ثبت می‌شود. معامله بلوکی شامل تعداد زیادی از سهام یا اوراق مشارکت است. این معامله با یک قیمت تعیین ‌شده بین خریدار و فروشنده در خارج از بازار بورس یا فرابورس انجام می‌شود. دلیل انجام معاملات بلوکی خارج از بازار بورس، جلوگیری از تاثیر چنین معامله بزرگی بر قیمت سهام در بازار است. معاملات بلوکی با عنوان سفارش‌های بلوکی هم شناخته می‌شوند.

معاملات بلوکی برای سهام شرکت‌های بورسی در شرایطی انجام می‌شود که:

1. حجم معاملات سهام و یا حق تقدم سهام، حداقل ۵۰ برابر محدودیت حجم محدودیت‌های معاملاتی در بازار سهام هر سفارش در بازار عادی باشد.
2. ارزش معامله بیشتر از ۲ میلیارد تومان باشد.

بازار بلوک چیست؟

بازار بلوک، بازار مجزایی است که برای انجام معاملات بلوکی ایجاد شده است. حداقل‌های معاملات بلوکی می‌تواند با تصویب هیئت‌مدیره بورس تغییر و پس از اطلاع‌رسانی اعمال شود.

این معاملات در خصوص شرکت‌های بورسی یا فرابورسی در زمان معاملات بازار انجام می‌شود و شرایط آن همانند بازار عادی است. یعنی سهم در دامنه مجاز خود معامله می‌شود. قیمت مرجع روزانه برای بازار معاملات بلوک، معادل قیمت مرجع همان روز در بازار عادی است. سایر شرایط معاملات بلوک نیز مشابه معامله در نماد اصلی است. معاملات بلوکی به روش حراج ناپیوسته و هر ۵ دقیقه یک بار برگزار می‌شود.

بیشتر بخوانید

وقتی نماد معاملاتی سهم در بازار عادی متوقف باشد، نماد معاملاتی سهم در بازار بلوک نیز متوقف خواهد بود. معاملات در بازار بلوک در نمادی مجزا از معاملات بازار عادی صورت می‌گیرد. همچنین این معاملات در محاسبه قیمت پایانی و شاخص‌های بازار لحاظ نمی‌شود. در بازار بلوک، فقط سفارش محدود قابل اجرا بوده و استفاده از کد معاملاتی گروهی در این بازار مجاز نیست.

معاملات بلوکی چگونه انجام می‌شوند؟

گفتیم که معاملات بلوکی خارج از بازار عادی سهام انجام می‌شوند. اما سازوکار انجام معاملات بلوکی چیست؟ ابتدا پیشنهاد خرید یا فروش توسط کارگزار مربوطه در سامانه معاملات بلوکی با قیمت معین ثبت می‌‌شود. کارگزار پذیرنده پیشنهاد، قیمت پیشنهادی در سامانه را تایید می‌کند. سپس درصورتی ‌که پیشنهاد فروش «با امکان تسویه خارج از پایاپای» باشد، کارگزار پذیرنده پیشنهاد فروش، می‌تواند پیشنهاد ارائه شده را با یکـی از شروط «صرفاً خارج از پایاپای» یا «نقدی و خارج از پایاپای» بپذیرد.

اگر روش تسویه پیشنهاد فروش ارائـه شـده «صـرفاً نقـدی» باشد، سفارش‌های تطبیق یافته جهت تائید بـه بـورس یا فرابـورس ارسـال می‌شود. در صورتی که روش تسـویه پیشـنهاد فـروش ارائـه شـده، «بـا امکـان تسویه خارج از پایاپای» باشـد، درخواسـت کارگزار پذیرنده پیشنهاد، برای کارگزار پیشنهاد دهنده فـروش ارسـال می‌شود. در این صورت حالت‌های زیر رخ خواهند داد:

• در صورت تائید تسویه خارج از پایاپای توسط کارگزار پیشنهاددهنده فروش، سفارش تطبیق یافته با عنوان تسویه خارج از پایاپای به بورس یا فرابورس ارسال می‌شود.

• در صورت عدم تائید تسویه خارج از پایاپـای توسـط کارگزار پیشنهاد دهنده فروش، به شرط این که کـارگزار پذیرنـده پیشـنهاد، شرط «نقدی و خارج از پایاپای» را پذیرفتـه باشـد، معاملـه بـا عنـوان تسویه نقدی جهت تائید به بورس یا فرابورس ارسال می‌شود.

• در صورت عدم تائید تسویه خارج از پایاپـای توسـط کـارگزار پیشنهاد دهنده فروش، به شرط این که کـارگزار پذیرنـده پیشـنهاد، شرط «صرفاً خارج از پایاپای» را پذیرفته باشد، درخواست کـارگزار پذیرنـده پیشـنهاد رد می‌شود و پیشـنهاد فـروش، مجـدداً در سـامانه معاملات بلوک ثبت می‌شود.

در صورت عدم مغایرت سفارش‌های تطبیق یافته با قـوانین و مقـررات، بورس یا فرابورس معامله را تائید می‌نماید. سـفارش‌های تطبیق یافتـه جهت انجام معامله و ثبت نهایی بـه سامانه معاملات ارسال و در نماد معاملاتی مربوط به بازار بلوک ثبت می‌شود.

در بازار سرمایه ایران ممکن است هر سهم چندین سهامدار حقوقی داشته باشد. هر کدام از این سهامداران حقوقی چندین کد حقیقی هم برای معاملات خود دارند. استفاده از این کدها و نحوه خرید و فروش می‌تواند سیگنال‌های خرید یا فروش را صادر کند. در واقع، سیگنال خرید وقتی صادر می‌شود که سهامدار حقوقی با کد حقوقی خود می‌فروشد و با کد حقیقی خود خرید می‌کند. با این حرکت سهامدار حقوقی، احتمال می‌‌رود که برای سهم برنامه‌های خاصی داشته باشد.

بیشتر بخوانید

مشاهده معاملات بلوکی

با مراجعه به سایت مدیریت فناوری بورس به آدرس tsetmc.com می‌توانید نمادهای دارای معاملات بلوکی را مشاهده کنید. در بخش دیدبان این سایت، نمادهایی که کنارشان عدد «۲» زده شده، یعنی معامله بلوکی روی آن‌ها صورت گرفته است؛ مثلا خساپا ۲٫.

تأثیر معاملات بلوکی بر قیمت سهم چیست؟

به دلیل اینکه در بیشتر موارد، قیمت معامله‌ شده در معاملات بلوکی بالاتر از قیمت سهم روی تابلو است، زمانی که روی یک نماد معامله بلوکی انجام می‌شود، سهامداران انتظار رشد قیمت سهم را دارند. معمولاً با انتشار آگهی عرضه بلوک با قیمتی بالاتر از تابلو، معاملات سهم با موجی از تقاضا همراه خواهد شد، حتی اگر معامله بلوکی صورت نگیرد.

تاثیر یک معامله بلوکی بر قیمت تابلوی یک سهم در دو حالت می‌تواند معقول باشد:

۱- با انجام معاملات بلوکی، تغییر مدیریتی در آن شرکت اتفاق بیفتد. به عبارتی یا اندازه بلوک بالاتر از ۵۰ درصد باشد محدودیت‌های معاملاتی در بازار سهام یا خریدار بتواند با مالکیت آن سهم، صاحب کرسی مدیریتی شود. بر این اساس و با توجه به سیاست‌های سهامدار جدید که در روند فعالیت آتی شرکت تاثیر گذار است، قیمت سهم در بازار افزایش می‌یابد.

۲- خریداری به دنبال بلوک است که برای در اختیار گرفتن یک عضو هیئت‌مدیره با کسری سهم مواجه است. چنین شخصی به هر قیمتی می‌خواهد سهم را از بازار جمع‌آوری نماید. این اقدام سهامدار باعث رشد قیمتی سهم خواهد شد.

تاثیر ارزش معاملات بلوکی بر ارزش معاملات کل بازار

ارزش کل معاملات شامل ارزش معاملات خرد، بلوک و عمده است. برای به دست آوردن ارزش معاملات خرد بازار، باید ارزش معاملات بلوک و عمده از ارزش کل معاملات کسر شوند تا ارزش خالص خرد به دست آید.

معامله بلوکی چه تفاوتی با کد به کد دارد؟

در معاملات کد به کد در بورس، یک کد معاملاتی برای یک سهم، سفارش خرید و فروش را همزمان قرار می‌دهد. مثلا ممکن است یک کد حقوقی، چندین کد حقیقی برای خود داشته باشد. زمانی که سهم، شرایط مناسبی برای رشد داشته باشد، شخص با کد حقوقی خود سفارش فروش و با کد حقیقی خود سفارش خرید ثبت می‌کند. این مساله باعث رشد قیمتی سهم می‌شود. به این ترتیب، سود قابل توجهی نصیب کد حقیقی خریدار می‌شود. البته همین حالت در جهت منفی و در هنگام کاهش قیمت سهم نیز وجود دارد. در واقع کد به کد، معامله‌ای صوری جهت اثرگذاری بر قیمت سهم است.

اما در معامله بلوکی، کدهای خریدار و فروشنده متفاوت هستند. همچنین هدف این کار فقط اثرگذاری بر قیمت سهام نیست. گاهی شرکت، بلوک برخی شرکت‌های زیرمجموعه خود را به دلیل زیان‌ده بودن واگذار می‌کند تا از این طریق بر اصلاح مالی خود اثر مثبت بگذارد. همچنین معاملات بلوکی کارمزد کارگزاری ندارد ولی به معاملات کد به کد کارمزد تعلق می‌گیرد. کاربرد معاملات بلوکی فقط برای شاخص‌سازی است ولی هدف از معاملات کد به کد پیاده کردن برنامه‌های خاص است. از طرف دیگر، معامله بلوکی یک معامله در یک ثانیه است. اما معاملات کد به کد شامل چندین معامله در یک ثانیه است.

بیشتر بخوانید

چه چیزی بلوک یک شرکت را ارزشمند می‌کند؟

یک بلوک در شرایطی می‌تواند ارزنده باشد که بتواند کرسی هیئت مدیره را به خریدار بدهد. اما در حالتی که بلوک، کمتر از حدی باشد که کرسی‌ای در اختیار خریدار بگذارد، قیمت آن می‌تواند معادل قیمت سهام عادی باشد. اما در مواردی دیگر، برخی سهام برای افرادی که درصدی از سهام شرکت را دارند ولی در مجمع انتخاب هیئت‌مدیره نیاز به رای بیشتری دارند، ارزش قابل ملاحظه‌ای پیدا می‌کنند. در این حالت به آن بلوک کوچک، سهام طلایی گفته می‌شود.

بلوک‌های مدیریتی سهام معمولا ارزش قیمتی بالایی دارند. بنابراین برای اینکه خریداران به خرید تشویق شوند، روش‌های پرداخت متنوعی مثل نقد و اقساط پیش‌بینی می‌شود. وقتی بلوک به‌ صورت اقساط فروخته شود، با توجه به ارزش زمانی پول، قیمت آن بالاتر می‌رود. در هر صورت، ارزش یک بلوک سهام با توجه به دارایی‌ها و وضعیت شرکت می‌تواند برای خریدار جذاب باشد.

جمع‌بندی

معاملات در بازار سهام به سه دسته خرد، بلوکی و عمده تقسیم‌ می‌شوند. معاملات بلوکی در بازاری خارج از بازار عادی بورس انجام می‌شوند تا تاثیری بر قیمت سهام در بازار عادی نگذارند. در معاملات بلوکی محدودیت حجمی بازار عادی لحاظ نمی‌شود و خریدار و فروشنده می‌توانند مبلغی متفاوت با مبلغ سهام در بازار عادی را مورد توافق قرار دهند.

معاملات بلوکی زمانی خیلی ارزشمند می‌شوند که بتوانند کرسی هیئت مدیره شرکت را در اختیار خریدار قرار دهند. برای انجام معاملات به صورت بلوکی، حجم معاملات باید حداقل ۵۰ برابر محدودیت حجم هر سفارش در بازار عادی یا ارزش معامله بیشتر از ۲ میلیارد تومان باشد. با مراجعه به سایت tsetmc.com می‌توان نمادهای دارای معاملات بلوکی را مشاهده کرد.

آشنایی با اصطلاحات و تعاریف بورس

یکی از پیش‌نیازهای فعالیت در بورس و بازار سرمایه، آگاهی داشتن از اصطلاحات و تعاریفی است که در این بازار مورد استفاده قرار می‌گیرد. خریداران و فروشندگان سهام بورس با کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه می‌توانند معاملات موفق‌تری را تجربه نمایند.

در ادامه پرکاربردترین اصطلاحات و عبارت‌های مربوط به بورس و بازار سرمایه را مشاهده می‌کنید:

ارزشیاب کارشناس مالی است که دارایی‌ها و اوراق بهادار موضوع این قانون را مورد ارزشیابی قرار می‌دهد. اساس‌نامه اساس‌نامه‌ی نمونه‌ی شرکت‌های سهامی عام پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار مصوب هیئت مدیره‌ی سازمان. اطلاعات مهم اطلاعاتی درباره‌ی رویدادها و تصمیمات مربوط به ناشر که بر قیمت اوراق بهادار ناشر و تصمیم سرمایه‌گذاران تاثیر بااهمیت داشته باشد. اطلاعات نهانی هرگونه اطلاعات افشا نشده برای عموم که به طور مستقیم و یا غیرمستقیم به اوراق بهادار، معاملات یا ناشر آن مربوط می‌شود، و در صورت انتشار، بر قیمت و یا تصمیم سرمایه‌گذاران برای معامله اوراق بهادار مربوط تاثیر می‌گذارد. اعلام عمومی انتشار عمومی رای قطعی صادره توسط مرجع ذیصلاح. افشاء ارسال اطلاعات به سازمان و انتشار عمومی و به‌موقع اطلاعات مطابق ضوابط دستورالعمل افشا افشای فوری افشای اطلاعات به محض آگاهی ناشر، با رعایت شرایط دستورالعمل افشای فوری امیدنامه سندی که اهداف، نرخ بازده مورد انتظار، شرایط و نحوه تبدیل اوراق به سهام (در صورت لزوم) و سایر جزئیات مربوط به «طرح توسعه و نوسازی شرکت» را شرح می‌دهد و تصویری از آینده‌ی سرمایه‌گذاری برای تصمیم‌گیری در اختیار سرمایه‌گذاران (خریداران اوراق مشارکت) قرار می‌دهد. این سند قبل از انتشار عمومی باید به تایید «امین»، «حسابرس» و «بورس» برسد. انتشار انتشار عبارت است از صدور اوراق بهادار برای عرضه‌ی عمومی. انتقال قانونی انتقال اوراق بهاداری است که به موجب قوانین خاص و یا با حکم دادگاه صالحه به شخص دیگری صورت می‌گیرد. انتقال قهری انتقال اوراق بهاداری است که با فوت دارنده‌ی آن به وراث قانونی وی صورت می‌گیرد. انحصار وضعیتی در بازار که سهم یک یا چند بنگاه یا شرکت تولیدکننده، خریدار و فروشنده از عرضه و تقاضای بازار به میزانی باشد که قدرت تعیین قیمت و یا مقدار را در بازار داشته باشد، یا ورود بنگاه‌های جدید به بازار یا خروج از آن با محدودیت مواجه باشد. اوراق اجاره اوراق بهادار با نام قابل نقل و انتقالی است که نشان دهنده‌ی مالکیت مشاع دارنده‌ی آن در دارایی مبنای انتشار اوراق اجاره است. اوراق بهادار هر نوع ورقه یا مستندی است که متضمن حقوق مالی قابل نقل و انتقال برای مالک عین و یا منفعت آن باشد. شورا، اوراق بهادار قابل معامله را تعیین و اعلام خواهد کرد. مفهوم ابزار مالی و اوراق بهادار در متن این قانون، معادل هم در نظر گرفته شده است. اوراق مشارکت اوراق بهادار با نامی که با مجوز «بورس» به قیمت اسمی مشخص برای مدت معین جهت تامین بخشی از منابع مالی مورد نیاز طرح‌های نوسازی و توسعه شرکت‌های پذیرفته شده در «بورس» منتشر می‌شود. این اوراق بدون تضمین دولت و بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران انتشار می‌یابند. اوراق مشارکت قابل تبدیل به سهام آن گروه از اوراق مشارکت ناشر است که در سررسید نهایی و یا قبل از آن قابل تبدیل به سهام همان شرکت (ناشر) باشد. ایستگاه معاملاتی پایانه‌ی معاملاتی کارگزار است که با محدودیت‌های معاملاتی در بازار سهام سامانه‌ی معاملاتی بورس در ارتباط می‌باشد. هر “ایستگاه معاملاتی” با کدی مشخص می‌شود که به آن «کد ایستگاه معاملاتی» گویند. ایستگاه‌های معاملاتی هر کارگزار با کدهای جداگانه تعریف می‌شود. بازارگردان کارگزار/معامله‌گری است که با اخذ مجوز لازم و با تعهد به افزایش نقدشوندگی و تنظیم عرضه و تقاضای اوراق بهادار معین و تحدید دامنه‌ی نوسان قیمت آن، به داد و ستد آن اوراق می‌پردازد. بازارگردانی فعالیتی است که با هدف کاهش دامنه‌ی نوسانات قیمت اوراق بهادار و تامین نقدشوندگی آن با مجوز سازمان توسط کارگزار انجام می‌شود. بازارهای خارج از بورس بازاری است در قالب شبکه‌ی ارتباط الکترونیک یا غیرالکترونیک که معاملات اوراق بهادار در آن بر پایه‌ی مذاکره صورت می‌گیرد. بانی شخص حقوقی است که نهاد واسط برای تأمین مالی وی در قالب عقود اسلامی، اقدام به انتشار اوراق اجاره می‌نماید. بستن نماد توقف معاملات هر یک از انواع اوراق بهادار طی دوره‌ی معین طبق دستورالعمل مربوطه می‌باشد. بنگاه واحد اقتصادی که در تولید کالا یا خدمت فعالیت می‌کند، اعم از آن که دارای شخصیت حقوقی یا حقیقی باشد. پذیرش مضاعف پذیرش اوراق بهاداری است که علاوه‌بر «بورس» در بورس دیگری نیز پذیرفته شده باشد. پذیره‌نویسی فرایند خرید اوراق بهادار از ناشر و یا نماینده‌ی قانونی آن و تعهد پرداخت وجه کامل آن طبق قرارداد. تابلوی بورس تابلویی است که برای ارائه‌ی اطلاعات طبقه‌بندی‌شده‌ی اوراق بهادار به‌کار می‌رود از قبیل تابلوی اصلی و فرعی، تابلو اوراق‌ مشارکت دولتی و تابلوی اوراق مشارکت شرکت‌ها. تخلف هرگونه فعل یا ترک فعل که منجر به نقض قانون و یا مقررات شود. تسویه و پایاپای مرحله‌ی پایانی انجام معامله است که طی آن مالکیت اوراق بهادار به خریدار و وجوه حاصل از معامله به فروشنده منتقل می‌شود. تعلیق پذیرش توقف موقت معاملات اوراق بهادار درج شده در فهرست نرخ‌های بورس ناشی از نقض مفاد این دستورالعمل. تقاضا عبارت است از اعلام آمادگی برای خرید اوراق بهادار از طرف کارگزار خریدار. جلسه رسمی معاملاتی ساعاتی پیوسته از یک نشست کاری است که معاملات اوراق بهادار در این ساعات انجام می‌پذیرد. «بورس» می‌تواند در یک شبانه‌روز بیش از یک نشست رسمی معاملاتی داشته باشد. حجم مبنا تعداد اوراق بهادار از یک نوع است که هر روز باید مورد دادوستد قرار گیرد تا کل درصد تغییر آن روز ، در تعیین قیمت روز بعد ملاک باشد. حداقل سفارش انباشته حداقل مقدار سفارشی است که بازارگردان موظف است طبق قرارداد بازارگردانی همواره در سفارش خرید یا فروش خود در سامانه‌ی معاملاتی بورس در هر نماد معاملاتی به‌صورت فعال نگهدارد. حداقل معاملات روزانه حداقل میزان معاملات در هر نماد است که بازارگردان موظف به انجام آن در یک روز معاملاتی می‌باشد. حراج سازوکاری برای دادوستد اوراق بهادار بر پایه‌ی انطباق سفارش‌های خرید و فروش مشتریان با درنظر گرفتن اولویت قیمت و زمان است. حساب تضمین بورس حساب ویژه ای است که به منظور ایفای تعهدات “کارگزاران” ناشی از فعالیت کارگزاری با هدف حمایت از سرمایه‌گذاران، افتتاح می‌شود. حسابرس موسسات حسابرسی عضو جامعه‌ی حسابداران رسمی ایران که امکان سنجی فنی، اقتصادی و مالی «طرح نوسازی و توسعه شرکت» را تایید می‌کند و گزارش پیشرفت کار، نرخ بازده و دیگر اطلاعات مالی طرح سرمایه‌گذاری را به اطلاع دارندگان “اوراق مشارکت” می‌رساند. حسابرس می‌تواند در عین حال “حسابرس” شرکت “ناشر” هم باشد. حسابرس معتمد موسسه‌ی حسابرسی است که بر اساس ضوابط “دستوالعمل موسسات حسابرسی معتمد سازمان بورس و اوراق بهادار” به عنوان موسسه‌ی حسابرسی معتمد سازمان پذیرفته شده است. خرید گروهی خرید اوراق بهادار توسط کارگزار با کد معین، و تخصیص آن به مشتریان است. دارایی مال منقول یا غیرمنقول با مشخصات تعیین‌شده در این دستورالعمل است که می‌تواند مبنای انتشار اوراق اجاره واقع شود. دارایی‌های صندوق منظور کلیه حقوق مادی و معنوی صندوق است از جمله وجوه دریافتی از سرمایه‌گذاران بابت پذیره‌نویسی اولیه‌ی واحدهای سرمایه‌گذاری و صدور واحدهای سرمایه‌گذاری، اوراق بهاداری که از محل این وجوه به نام صندوق خریداری می‌شود و کلیه حقوق، منافع و سود متعلق به آن‌ها، مطالبات صندوق از اشخاص و کارمزدهایی که مطابق اساس‌نامه یا امیدنامه برای صندوق دریافت می‌شود. دامنه مظنه حداکثر اختلاف بین قیمت سفارش خرید و سفارش فروش در هر نماد معاملاتی به درصد است که بازارگردان آن نماد، در سامانه‌ی معاملاتی بورس وارد می‌نماید. این درصد نسبت به قیمت سفارش خرید محاسبه می‌شود. دامنه نوسان قیمت پایین‌ترین تا بالاترین قیمتی است که در آن دامنه، طی یک یا چند جلسه‌ی رسمی معاملاتی بورس، قیمت می‌تواند نوسان داشته باشد. دوره پذیره نویسی اولیه مهلتی است که طبق ماده‌ی 8 برای فروش واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق به قیمت مبنا و تامین حداقل سرمایه مورد نیاز برای تشکیل و شروع فعالیت صندوق تعیین شده است. سامانه معاملاتی سیستم رایانه‌ای است که دریافت سفارش‌های خرید و فروش، تطبیق سفارش‌ها و در نهایت انجام معاملات از طریق آن انجام می‌شود. سبد مجموعه دارایی‌های مالی است که از محل وجوه سرمایه‌گذاران خریداری می‌شود. سپرده‌گذاری عملیاتی است که طی آن اوراق بهاداری که در سامانه معاملات به ثبت رسیده است، قابلیت معامله پیدا می‌کند. سرمایه‌گذار خارجی شخص خارجی که مجوز معامله را از سازمان بورس دریافت نموده باشد. سرمایه‌گذاری خارجی راهبردی سرمایه‌گذار خارجی که قصد تملک بیش از 10درصد سهام یک شرکت پذیرفته شده در بورس یا بازار خارج از بورس را دارد، یا پس از تملک سهام یک شرکت پذیرفته‌شده در بورس یا بازار خارج از بورس یک کرسی هیئت مدیره‌ی آن شرکت را در اختیار بگیرد. سفارش درخواست خرید و یا فروش اوراق بهادار است که توسط «مشتری» به کارگزار ارائه می‌شود. سهام کنترلی حداقل میزان سهام مورد نیاز برای آن‌که دارنده‌ی آن قادر به تعیین اکثریت اعضای هیات مدیره‌ی شرکت باشد. سهام مدیریتی میزانی از سهام یک شرکت که دارنده آن طبق اساسنامه اختیار تعیین حداقل یک عضو را در هیات مدیره شرکت دارد. سهامدار/سهامداران عمده سهامدار یا سهامدارانی که توانایی هدایت سیاست‌های مالی و عملیاتی ناشر به‌منظور کسب منافع از فعالیت‌های آن را دارا هستند. سهم شناور آزاد بخشی از سهام آن شرکت است که دارندگان آن همواره آماده‌ی عرضه و فروش آن سهام می‌باشند، و قصد ندارند با حفظ آن قسمت از سهام، در مدیریت شرکت مشارکت نمایند. شاخص نماگری است که تغییرات قیمت یا بازده‌ی یک یا مجموعه‌ای از اوراق بهادار را طی دوره‌ی زمانی مشخص نشان می‌دهد. شایعه اخباری حاکی از وجود اطلاعات مهمی است که به‌طور غیررسمی منتشر شده و توسط ناشر تایید یا تکذیب نشده است و احتمال می‌رود بر قیمت اوراق بهادار ناشر تاثیر بااهمیت داشته باشد. شخص تحت کنترل شخص حقوقی است که ناشر می‌تواند سیاست‌های مالی و عملیاتی آن را به‌منظور کسب منافع از فعالیت‌های آن شخص، هدایت نماید. شرکت شخص حقوقی که با رعایت قانون تجارت یا قانون خاص حسب مورد تشکیل شده باشد. شرکت مادر (هلدینگ) شرکتی که با سرمایه‌گذاری در شرکت سرمایه‌پذیر جهت کسب انتفاع، آن‌قدر حق رای کسب می‌کند که برای کنترل عملیات شرکت، هیئت مدیره را انتخاب کند و یا در انتخاب اعضای هیئت مدیره موثر باشد. صندوق سرمایه‌گذاری نهادی مالی است که فعالیت اصلی آن سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار می‌باشد و مالکان آن به نسبت سرمایه‌گذاری خود، در سود و زیان صندوق شریک هستند. ضامن شخص حقوقی است که پرداخت مبالغ اجاره‌بها و حسب مورد بهای خرید دارایی مورد اجاره و نیز سایر وجوهی که بانی ملزم به پرداخت آن به ناشر می‌باشد را تعهد و تضمین می‌نماید. عامل پرداخت شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه‌ی وجوه است که نسبت به پرداخت‌های مرتبط با اوراق اجاره در سررسیدهای معین به سرمایه‌گذاران اقدام می‌نماید. عامل فروش شخص حقوقی است که نسبت به عرضه و فروش اوراق اجاره از طرف نهاد واسط اقدام می‌نماید. عرضه عبارت است از اعلام آمادگی برای فروش اوراق بهادار از طرف کارگزار فروشنده. عرضه اولیه منظور نخستین عرضه‌ی اوراق بهادار شرکت، پس از پذیرش آن در بورس است. عرضه خصوصی فروش مستقیم اوراق بهادار توسط “ناشر” به سرمایه‌گذاران نهادی است. عرضه عمومی عرضه‌ی اوراق بهادار منتشره به عموم جهت فروش. فروش گروهی فروش اوراق بهادار تجمیع شده‌ی تعدادی از مشتریان با کد معین کارگزار می‌باشد. فروشنده شخص حقوقی یا حقیقی معتبر است که اقدام به فروش دارایی به نهاد واسط می‌نماید. فعالیت نامتعارف بازار به‌هرگونه نوسان نامتعارف در قیمت یا حجم دادوستد اوراق بهادار ناشر اطلاق می‌شود. فهرست نرخ‌های بورس سندی رسمی است که به منظور مشخص نمودن اوراق بهادار قابل معامله، معاملات انجام شده‌ی اوراق بهادار و قیمت آن‌ها به تفکیک بازارهای اول و دوم، توسط بورس تنظیم و به اطلاع عموم می‌رسد. قرارداد سلف قراردادی است که براساس آن عرضه‌کننده مقدار معینی از دارایی پایه را بر اساس مشخصات قرارداد سلف در ازای بهای نقد به فروش می‌رساند تا در دوره‌ی تحویل به خریدار تسلیم کند، خریدار می‌تواند معادل دارایی پایه‌ی خریداری شده را طی قرارداد سلف موازی استاندارد به فروش رساند. قرارداد مذکور نیز در این دستورالعمل به اختصار قرارداد سلف نامیده می‌شود. قیمت آغازین قیمتی است که در شروع جلسه‌ی رسمی معاملاتی برای هر ورقه‌ی بهادار در تابلو بورس اعلام می‌شود. قیمت باز نرخی است که اختیار تعیین آن از طرف «مشتری» به کارگزار واگذار می‌شود. قیمت پایانی قیمت هر ورقه‌ی بهادار در پایان هر جلسه رسمی معاملاتی بورس است که محاسبه و توسط «بورس» اعلام می‌شود. قیمت پایه قیمت مشخص و بدون قید و شرطی است که توسط فروشنده برای عرضه‌ی سهام در معاملات عمده تعیین و از طریق کارگزار فروشنده به بورس اعلام می‌شود و مبنای رقابت در معاملات عمده می‌باشد. قیمت پیشنهادی نرخی است که برای هر واحد اوراق بهادار از طرف کارگزار وارد سامانه معاملات می‌شود. قیمت محدود نرخی است که حداکثر یا حداقل آن از طرف «مشتری» به کارگزار اعلام می‌شود. قیمت معین نرخ ثابتی است که توسط «مشتری» برای انجام معامله به کارگزار اعلام می‌شود. قیمت تعدیل‌شده‌ی پایانی قیمتی است که پس از اعمال اثر تغییرات سرمایه یا تقسیم سود نقدی در قیمت پایانی محاسبه می‌شود. قیمت مرجع قیمت پایانی سهم یا قیمت تعدیل شده پایانی در روز معاملاتی قبل، حسب مورد است که توسط بورس محاسبه می‌شود. کارگزار موسسه‌ای (شرکتی) است که با مجوز “سازمان” به نمایندگی از طرف اشخاص و یا به حساب خود حسب مورد، و براساس قوانین و مقررات مربوط، به دادوستد اوراق بهادار پذیرفته شده در بورس و سایر خدمات کارگزاری می‌پردازد. کارگزار متعهد پذیره نویسی کارگزاری است که در عرضه‌ی اولیه‌ی اوراق بهادار به بورس، هماهنگی برای تامین مالی خرید بخشی از اوراق را که به فروش نمی‌رسد، به عمل آورده باشد. کارگزار معرف کارگزاری که در پذیرش اوراق بهادار نقش مشاور و کارشناس را برای عرضه‌ی اولیه برعهده داشته باشد. کد معاملاتی شناسه‌ی «مشتری» جهت انجام معامله‌ی اوراق بهادار در سامانه‌ی معاملات است. این شناسه به صورت حروف، عدد، و یا ترکیبی از هر دو می‌باشد. کد معاملاتی گروهی شناسه‌ای است که برای ورود سفارش‌های خرید و یا فروش گروهی برای هر شرکت کارگزاری در سامانه‌ی معاملات تعریف شده است. این شناسه به‌صورت حروف، عدد، و یا ترکیبی از هر دو می‌باشد. کنترل توانایی راهبری سیاست‌های مالی و عملیاتی یک واحد تجاری به‌منظور کسب منافع از فعالیت‌های آن. گواهی سرمایه گذاری سندی است که مطابق اساس‌نامه از طرف صندوق به نام یک سرمایه‌گذار صادر می‌شود و معرف تعداد واحدهای سرمایه‌گذاری در تملک آن سرمایه‌گذار است. گواهی نامه حق تقدم (حق خرید) گواهی‌نامه‌ای است که در آن میزان حق‌تقدم در خرید سهم، وجوه قابل واریز و مطالبات سهامدار در صورتی که وجود داشته باشد، قید شده است. گواهی نامه نقل و انتقال و سپرده سهام گواهی‌نامه‌ای است که دارایی سهام و میزان سهام سپرده شده‌ی سهامدار را نشان می‌دهد. مبارزه با پولشویی به منظور هماهنگ کردن دستگاه‌های ذی‌ربط در امر جمع‌آوری، پردازش و تحلیل اخبار، اسناد و مدارک، اطلاعات و گزارش‌های واصله، تهیه‌ی سیستم‌های اطلاعاتی هوشمند، شناسایی معاملات مشکوک و به منظور مقابله با جرم پولشویی شورای عالی مبارزه با پولشویی به ریاست و مسئولیت وزیر اقتصادی و دارایی و با عضویت وزرای بازرگانی، اطلاعات، کشور و رئیس بانک مرکزی با وظایف ذیل تشکیل می‌گردد: