استودیو نوبین
تأمین مالی جمعی یکی از عرصه‌هایی بوده که در سالهای اخیر رشد و پیشرفت چشمگیری داشته. همین پیشرفت باعث شده تا شکل و فرم تأمین مالی برای بسیاری از طرح‌ها و پروژه‌ها تغییر کند. پیش‌بینی می‌شود تا گسترش تأمین مالی جمعی، باعثِ تغییر طرز فکر عمومی درباره سرمایه‌گذاری شود.
در انواع سرمایه‌گذاری‌ای که پیش از این مرسوم بود و در اینجا به آنها با نام سرمایه‌گذاری یا تأمین مالی سنتی اشاره می‌کنیم، معمولاً شرکت‌ها و بنیان‌گذارانشان، ایده‌های خود را برای سرمایه‌گذاران خطرپذیر یا بانک‌ها ارائه می‌کردند تا بتوانند یک سرمایه خوب جذب کنند. اما در تأمین مالی جمعی، این «جمع» است که در این باره تصمیم می‌گیرد، نه یک تعداد افراد محدود. این جمعی که در موردش صحبت کردیم، از طریق پلتفرم‌های آنلاین با طرح‌های موجود آشنا می‌شود و می‌تواند در قالب سرمایه‌های کوچک، به هر کدام از پروژه‌ها که خواست، کمک کند.
مشخص است که تأمین مالی جمعی با دیگر روش‌های سرمایه‌گذاری یا همان سرمایه‌گذاری سنتی، تفاوت‌های زیادی دارد. در این نوشتار می‌خواهیم به بررسی همین تفاوت‌ها بپردازیم.
تأمین مالی جمعی چیست؟
تأمین مالی جمعی نوعی سرمایه‌گذاری است که در آن، تعداد زیادی از افراد و در قالب سرمایه‌های نسبتاً کوچک، در یک طرح یا پروژه مشارکت می‌کنند. تأمین مالی جمعی انواع مختلفی دارد اما نوع معمول آن به این ترتیب است که سرمایه‌گذاران در ازای مشارکت خود، سهام دریافت می‌کنند و در سود و زیان پروژه شریک می‌شوند.
در تأمین مالی جمعی، بنیان‌گذاران و ایده‌پردازانی که به دنبال سرمایه برای اجرا و راه‌اندازی طرح خود هستند، با انتشار ویدیو و اطلاعات مختلف درباره طرح خود، سعی می‌کنند تا از آن نوآوری آن بگویند و ثابت کنند که این طرح به احتمال قوی سودآور خواهد بود. به این ترتیب افراد تشویق می‌شوند تا در این طرح‌ها سرمایه‌گذاری کنند. همه‌ی این کارها معمول از طریق پلتفرم‌های تأمین مالی جمعی، وبسایت‌های تأمین مالی جمعی و یا شبکه‌های اجتماعی صورت می‌گیرد.
تفاوت های تأمین مالی جمعی و دیگر روش های سرمایه گذاری
به عبارت دیگر، در تأمین مالی جمعی، سه بازیگر اصلی وجود دارد:
1.ایده‌پرداز یا بنیان‌گذار که به دنبال تأمین سرمایه برای طرح و پروژه‌ی خود است.
2.سرمایه‌گذاران که متشکل از تعداد زیادی از افراد هستند که در قالب سرمایه‌های کوچک در پروژه مشارکت می‌کنند
3.پلتفرم یا وبسایتی که به عنوان واسطه عمل می‌کند و افراد از طریق آن با طرح‌ها آشنا می‌شوند و در آنها سرمایه‌گذاری می‌کنند.
تأمین مالی به شکل سنتی چگونه بود؟
منظور از تأمین مالی سنتی یا سرمایه‌گذاری سنتی، روشی است که پیش از این تأمین مالی جمعی مرسوم بود و سرمایه گذاری در کارهای جدیدو نوین هم اکنون نیز بیش از هر روش دیگری مورد استفاده قرار می‌گیرد.
در این روش، فردی که ایده راه‌اندازی یک طرح را در ذهن دارد، به دنبال سرمایه‌گذاران یا شرکت‌های سرمایه‌گذاری می‌رود و ایده خود را جهت جذب سرمایه ارائه می‌کند. همچنین جذب سرمایه به شکل سنتی می‌تواند از طریق وام گرفتن از بانک، وام قرض الحسنه یا از طریق بنیادهای خیریه صورت بگیرد.
به صورت کلی، سرمایه‌گذاری به شکل سنتی می‌تواند در سه فرم انجام شود:
وام: وام گرفتن احتمالاً یکی از رایج ترین روش‌های تأمین مالی است. در این روش، فرد سرمایه‌پذیر از بانک یا موسسات مالی، وامی دریافت می‌کند که باید آن را در مدت محدود و با یک سود مشخص، به وام دهنده برگرداند.
سرمایه خطرپذیر: افراد با سرمایه زیاد، بانک‌ها و یا موسسات مالی می‌توانند شرکت‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر تأسیس کنند. این گونه شرکت‌ها بر روی استارتاپ‌ها و کسب‌وکارهای کوچک که به تشخیص خودشان آینده خوبی دارند، سرمایه‌گذاری می‌کنند و در عوض کنترل بخشی از سهام آنها را بر عهده می‌گیرند. به خاطر ریسک بالایی که در این نوع سرمایه‌گذاری وجود دارد، به آن سرمایه‌گذاری خطرپذیر گفته می‌شود.
سرمایه‌گذار فرشته: افراد با سرمایه زیاد که از ایده‌پردازان و کسب‌وکارهای کوچک (معمولاً در ابتدای راه) حمایت می‌کنند، سرمایه‌گذار فرشته یا Angel Investor سرمایه گذاری در کارهای جدیدو نوین گفته می‌شود.
تفاوت های تأمین مالی جمعی و دیگر روش های سرمایه گذاری
تا به اینجا که در مورد تأمین مالی جمعی و دیگر روش‌های سرمایه‌گذاری صحبت کردیم، تفاوت‌هایی از آنها عیان شد. در ادامه به طور خاص به تفاوت‌های اصلی آنها می‌پردازیم:
1.در تأمین مالی جمعی، سرمایه از سوی تعداد زیادی از افراد معمولی (صدها و هزاران نفر) در قالب مقادیر کوچک تأمین می‌شود. در حالی که در دیگر روش‌های سرمایه‌گذاری، سرمایه از طریق وام از بانک، شرکت‌های سرمایه‌گذاری و افراد محدود تأمین می‌شود.
2.پیدا کردن سرمایه‌گذار در تأمین مالی جمعی ساده‌تر است. چرا که افراد قرار نیست تا سرمایه‌ی زیادی را در ریسک قرار دهند. ضمن این که افراد زیادی این توانایی را دارند. در حالی که در روش‌های سرمایه‌گذاری دیگر، باید وقت و زمان زیادی صرف این شود که شرکت‌های سرمایه‌گذار و افراد سرمایه‌گذار را قانع کرد که سرمایه خود را به سرمایه‌پذیر بدهند. اغلب این تلاش‌ها هم بی‌نتیجه می‌ماند.
3.در تأمین مالی جمعی، ایده‌ی مورد نظر به صورت عمومی مطرح می‌شود و از دید هیچ کس پنهان نمی‌ماند. در حالی که در دیگر روش‌های سرمایه‌گذاری، ایده فقط برای سرمایه‌گذاران مطرح می‌شود.
4.مطرح شدن ایده به صورت عمومی، می‌تواند احتمال دزدی ایده را افزایش دهد. این درحالی است که در روش‌های دیگر سرمایه‌گذاری، ایده معمولاً به صورت یک راز میان سرمایه‌پذیر و سرمایه‌گذار باقی می‌ماند. بنابراین این مورد می‌تواند به عنوان یکی از نقاط ضعف تأمین مالی جمعی نیز شناخته شود.
5.در تأمین مالی جمعی، ایده و اطلاعات طرح در اینترنت و شبکه‌های اجتماعی به صورت عمومی مطرح می‌شود. بنابراین در همان ابتدا می‌توان فیدبک‌های مثبت و منفی را مشاهده کرد و با بازار احتمالی آشنا شد. ضمن این که مطرح شده ایده به صورت عمومی، می‌تواند به ارتقا آگاهی از برند از همان ابتدا و پیش از شروع کار کمک کند.
6.در تأمین مالی جمعی، کنترل و مدیریت کسب‌وکار در اختیار ایده‌پردازان و بنیان‌گذاران باقی می‌ماند. چرا که هر کدام از سرمایه‌گذاران در مقادیر محدود سرمایه‌گذاری کرده‌اند. اما در روش‌های دیگر سرمایه‌گذاری، سرمایه‌گذار در قالب مقادیر بسیار بزرگ سرمایه‌گذاری می‌کند و سهام قابل توجهی را در دست می‌گیرد. بنابراین می‌تواند در مسائل مدیریت و راه و روش کسب‌وکار نیز دخالت کند.
7.در تأمین مالی جمعی، بنیان‌گذاران بیشتر به دنبال ایده‌های جدید و نوآورانه هستند تا بتوانند سرمایه‌گذاران را قانع کنند. در سرمایه‌گذاری‌های دیگر، سرمایه‌گذار تمرکزش را فقط بر روی بازگشت سرمایه و افزایش سودآوری می‌گذارد.
بازاری جدید برای سرمایه‌گذاری
به نظر می‌رسد ثروتمندان جهان، بازاری جدید برای سرمایه‌گذاری یافته‌اند.
به نظر می‌رسد ثروتمندان جهان، بازاری جدید برای سرمایه‌گذاری یافته‌اند. ریسک بالای اوراق قرضه و سهام یا تکراری بودن آنها، شاید یکی از دلایلی بوده است که ثروتمندان جهان؛ جدید و قدیمی را به سمت این بازار جدید، یعنی خرید و فروش کالاهای هنری با قیمت‌هایی سرسام‌آور سوق داده است. روز نهم نوامبر امسال، یک موزه خصوصی که متعلق به میلیاردری چینی است، تابلویی از مودیلیانی را به قیمت 5 /170 میلیون دلار در حراج کریستی خرید. این فقط یک نمونه از خریدهایی است که این روزها در جریان است. در ماه سپتامبر، ساتبی، یکی از بزرگ‌ترین رقبای کریستی اعلام کرد حراجی برای آثار هنری ترتیب خواهد داد که در اختیار میلیاردر معروف آلفرد تابمن و رئیس سابق این موسسه بوده است. تابمن که سال جاری و در 91سالگی فوت کرده است، در واقع فعال بخش ساخت و ساز و املاک بوده است اما ارزش تنها بخشی از آثار هنری در اختیار وی که قرار است در حراج عرضه شود، حدود 500 میلیون دلار تخمین زده می‌شود. ارزش آثار هنری خریداری‌شده در ماه نوامبر، تنها در شهر نیویورک حدود دو میلیارد دلار بوده است.
اگرچه کارشناسان این بازار در مورد انگیزه ثروتمندان از افزایش فعالیت در این بازار اظهار بی‌اطلاعی می‌کنند، اما حداقل می‌توان این‌طور نتیجه گرفت که اقتصاد بازار کالاهای هنری گرانقیمت، در مقابل بحران اقتصادی مصونیت داشته و به دلیل رکود و رونق اقتصاد جهان، دچار مشکل نمی‌شود. در واقع احتمال دارد همین موضوع، انگیزه اصلی خریداران این بازار باشد. آنها می‌توانند در سال‌هایی که جهت حرکت اقتصاد جهان هنوز مشخص نیست، با خرید تابلویی گرانقیمت از نقاشی مشهور، دلارهای خود را حداقل تا مشخص شدن وضعیت اقتصاد جهان، در جای مطمئنی نگه دارند. در واقع کلکسیونرهای اصیل، عقیده دارند این خریداران جدید نه تنها علاقه‌مند و کلکسیونر آثار هنری نیستند، که اصلاً درک خاصی از هنر نداشته و تنها سرمایه‌گذار هستند. تابلوهای پیکاسو برای آنها همان نقش و مفهومی را دارد که سهام یا اوراق قرضه! اما این عقیده‌ای نیست که همه با آن موافق باشند. مخالفان استدلال می‌کنند که این عده، امکانات زیادی برای سرمایه‌گذاری امن، حتی در بحبوحه ناامنی اقتصادی دارند و اگر بازار آثار هنری را برای این کار انتخاب می‌کنند، به دلیل عشق آنها به هنر است. استدلالی که چندان قانع‌کننده به نظر نمی‌رسد، داشتن پول لزوماً درک ارزش هنر را در پی نخواهد داشت. پیدایش میلیاردرهای دلاری در چین در سالهای اخیر، به این معنا نیست که آنها درکی از آثار مودیلیانی هم دارند. اگر هم درکی از ارزش این آثار در میان این عده وجود داشته باشد، احتمالاً تنها به دلیل قیمت آنها و افزایش آن در سالهای متمادی است، یعنی همان درکی که از ارزش سهام گوگل و اپل دارند. به هر حال علت هرچه باشد، فعلاً کلکسیونرهای قدیمی باید منتظر بمانند و دعا کنند تا اوضاع اقتصاد جهان به وضعیت عادی برگردد تا آنها بتوانند دوباره به تفریح خاص خود در حراجی‌ها بپردازند.
مدل کسب و کار چیست؟ همه چیز درباره مدل‌های کسب و کار به زبان ساده
اگر قصد سفر دارید، سرمایه گذاری در کارهای جدیدو نوین باید مسیر را بلد باشید، برای راه‌اندازی یک کسب و کار موفق هم نیازمند یک نقشه راه هستید. این نقشه در دنیای تجارت با عنوان مدل‌های کسب و کار یا business models معرفی می‌شود.
امروز به شما خواهیم گفت مدل کسب و کار چیست و وجود آن چه ضرورتی برای کسب و کار شما دارد.
مدل کسب و کار چیست؟
مدل کسب و کار (business model)، طرحی است که کسب و کار شما برای کسب درآمد دارد. این طرح به شما خواهد گفت چگونه می‌توانید از ارائه محصولات و خدمات خود، درآمد کسب کنید.
شاید در نگاه اول کمی ساده به نظر برسد که بگویید چه برنامه‌ای برای پول درآوردن دارید، اما با مطرح شدن این سوال، موضوعات و سوالات دیگری هم مطرح خواهد شد. مانند اینکه:
- مشتریان شما چه کسانی هستند؟
- با چه راهکارهایی مشتریان خود را حفظ می‌کنید؟
- چگونه مشتریان جدید جذب می‌کنید؟
- نحوه بازاریابی شما چگونه است؟
- محصولات و خدمات شما کدام نیاز و مشکل مشتریان را رفع می‌کند؟
- برای مشتریان چه ارزشی ایجاد می‌کنید؟
- چه مواردی در کسب و کار شما به عنوان هزینه حساب می‌آیند؟
- برای تامین و تولید محصولات و خدمات خود از چه روش‌هایی استفاده می‌کنید؟
- حاشیه سود شما چقدر است؟
- و…
پاسخ به سوالاتی از این دست، کمک می‌کند تا مفهوم مدل کسب و کار خود را به خوبی درک کنید.
می‌توانیم بگوییم که مدل کسب و کار به برنامه یک شرکت برای کسب سود، محصولات و خدمات قابل ارائه، بازار هدف شناسایی شده و هر گونه هزینه پیش بینی شده اشاره می‌کند.
اگر کسب و کار شما جدید و نوپاست، بررسی مدل‌های کسب و کار بالقوه می‌تواند کمک کند تا تعیین کنید ایده‌های کسب و کار شما قابل اجراست یا نه. اما در صورتی که مدت زیادی از فعالیت شما می‌گذرد، مدل کسب و کار به عنوان مبنایی برای توسعه پیش‌بینی‌های مالی، مشخص کردن نقاط عطف و تعیین پایه‌ای برای بررسی طرح کسب و کار شما عمل می‌کند.
اجزای اصلی یک مدل کسب و کار چیست؟
در ساده‌ترین شکل، اجزای مدل کسب و کار به 3 بخش تقسیم می‌شود:
- هر چیزی که برای ساختن چیزی لازم است. مانند: طرح، مواد اولیه، نیروی کار و..
- هر چیزی که برای فروش چیزی لازم است. مانند: بازاریابی، توزیع، ارائه خدمات، پردازش فروش و…
- مشتری چه مواردی را بررسی می‌کند. مانند: استراتژی قیمت گذاری، روش‌های پرداخت، زمان پرداخت و…
همان طور که ملاحظه می‌کنید، یک مدل کسب و کار برای شما مشخص می‌کند که چقدر می‌توانید برای محصولات و خدمات خود هزینه کنید. همچنین، مواردی مانند: بازار هدف، ارزش پیشنهادی، فعالیت‌های بازاریابی و… را که در بخش فرصت‌ها و استراتژی‌های طرح کسب و کار شما تعریف شده‌اند، گردآوری و بررسی می‌کند.
ضرورت داشتن مدل کسب و کار چیست؟
تا اینجا دانستیم مدل کسب و کار چیست و چه اجزایی دارد. همان طور که گفتیم، مدل کسب و کار مانند یک نقشه راه به شما نشان می‌دهد که کجا هستید، به کجا باید بروید و چگونه باید این مسیر را طی کنید. اما داشتن بیزنس مدل دو دلیل مهم دارد که اکنون به بررسی آنها می‌پردازیم.
1. ساخت کسب و کار
اگر می‌خواهید کسب و کار موفقی راه‌اندازی کرده و آن را برای سالهای طولانی حفظ کنید، باید بتوانید ساختار آن را روی یک صفحه کاغذ ترسیم کنید و به توصیف آن بپردازید. بهترین و کارآمدترین ابزاری که این امکان را برای شما فراهم می‌کند، مدل کسب و کار است.
2. جذب سرمایه گذار
در صورتی که کسب و کار کوچکی دارید و به دنبال سرمایه هستید، جذب سرمایه گذار، مهم‌ترین دلیل داشتن بیزنس مدل برای شماست. باید سعی کنید یک مدل کسب و کار خوب و کارآمد به سرمایه گذاران ارائه دهید، چرا که آنها به صرف داشتن یک ایده با شما همکاری نخواهند کرد، بلکه می‌خواهند بدانند برنامه شما برای درآمد زایی و رسیدن به سود، دقیقا چیست.
چگونه می‌توانید از موفقیت مدل کسب و کار خود مطمئن شوید؟
یک مدل کسب و کار موفق، تنها نیاز به جمع آوری پول بیشتر از مشتریان، نسبت به هزینه ساخت و تولید محصولات و خدمات دارد. این همان سود شماست.
مدل‌های کسب و کار می‌توانند هر کدام از اجزایی که در بخش قبل ذکر کردیم را اصلاح کنند و بهبود ببخشند. به عنوان مثال، شاید بتوانید میزان هزینه‌ها را در طول طراحی و ساخت کاهش دهید. یا شاید بتوانید روش‌های موثرتری برای بازاریابی و فروش پیدا کنید و یا شاید قادر باشید روشی خلاقانه برای پرداخت مشتریان ارائه دهید.
به خاطر داشته باشید که برای داشتن یک استراتژی موثر، نیازی به ارائه یک مدل کسب و کار جدید نیست، بلکه می‌توانید یکی از مدل‌های کسب و کار موجود را انتخاب کرده و آن را به مشتریان ارائه دهید. به عنوان مثال، رستوران‌ها معمولا بر اساس یک مدل کسب و کار استاندارد رفتار می‌کنند، اما استراتژی خود را بر هدف قرار دادن انواع مختلف مشتریان متمرکز می‌کنند.
مدیریت کسب و کار خود را به سامانه BMS راهبران بسپارید.
انواع مدل‌های کسب و کار چیست؟
برای راه‌اندازی یک کسب و کار، نیازی نیست یک مدل کسب و کار کاملا جدید ارائه دهید. در واقع، اکثر کسب و کارها از مدل‌های کسب و کار موجود استفاده می‌کنند و سپس برای یافتن یک مزیت رقابتی، آنها را اصلاح می‌کنند. در این بخش انواع مدل‌های کسب و کار را به شما معرفی خواهیم کرد.
مدل تبلیغات
این مدل بیشتر در مورد محتواهایی کاربرد دارد که مردم می‌خوانند یا می‌بینند. در واقع، تبلیغات برای خوانندگان یا بینندگان شما نمایش داده می‌شود.
در یک مدل کسب و کار تبلیغاتی، شما باید دو گروه از مشتریان را راضی کنید: خوانندگان یا بینندگان و تبلیغ کنندگان. گروه اول، ممکن است به شما پول پرداخت نکنند اما گروه دوم مطمئنا هزینه را پرداخت خواهند کرد.
مدل کسب و کار وابسته
مدل کسب و کار وابسته، معمولا به صورت آنلاین است. این مدل آنلاین، به جای تبلیغات بصری که به راحتی قابل شناسایی هستند، از پیوندهای تعبیه شده در محتوا استفاده می‌کند.
مدل کارگزاری
این مدل، با اتصال مشاغل کارگزاری خریداران و فروشندگان، به تسهیل معاملات کمک می‌کند. معمولا آنها برای هر معامله، مبلغی را به عنوان کارمزد از خریدار یا فروشنده و گاهی اوقات هر دوی آنها دریافت می‌کنند. بنگاه‌ها یکی از رایج‌ترین کسب و کارهای واسطه گری به حساب می‌آیند.
مدل سفارشی سازی
برخی کسب و کارها با انتخاب محصولات و خدمات موجود و افزودن یک عنصر سفارشی به معامله، هر فروش را برای مشتریان ویژه به صورت خاص و منحصر به فرد درمی‌آورند. به عنوان مثال، برخی آژانس‌های مسافرتی سفرهای خاص را برای مشتریان ثروتمند رزرو می‌کنند.
مدل جمع سپاری
در صورتی که تعداد زیادی از افراد را گردآوری کنید و آنها را قانع کنید تا محتوای شما را در سایت خود به اشتراک بگذارند، در حال جمع سپاری هستید. این مدل معمولا با مدل‌های تبلیغاتی برای ایجاد درآمد هماهنگ هستند. کلید موفقیت در جمع سپاری، ارائه سرمایه گذاری در کارهای جدیدو نوین پاداش‌های مناسب برای جذب جمعیت است. این مدل شما را قادر می‌سازد تا یک تجارت بادوام و موفق ایجاد کنید.
مدل واسطه زدایی
اگر می‌خواهید چیزی تولید کنید و به فروش برسانید، معمولا برای رساندن محصول خود از کارخانه به فقسه فروشگاه باید از مجموعه‌‌ای از واسطه‌ها استفاده کنید. واسطه زدایی زمانی اتفاق می‌افتد که همه افراد واسطه را از زنجیره تامین کالا حذف کرده و جنس خود را مستقیما به مصرف کننده بفروشید. این به شما امکان می‌هد تا علاوه بر کاهش قیمت برای مشتریان، رابطه مستقیم خود را با آنها حفظ کنید.
مدل تقسیم بندی
به جای فروش کل یک محصول، می‌توانید با مدل کسب و کار جزئی یا تقسیم بندی فقط بخشی از آن را بفروشید.
یکی از بهترین نمونه‌های این مدل کسب و کار، تقسیم زمانی است. به عنوان مثال، افراد در تعطیلات فقط زمان خاصی را صاحب خانه هستند و می‌توانند چند هفته در سال از آن استفاده کنند.
مدل حق امتیاز
در مدل حق امتیاز یا Franchise، شما دستور شروع یک کسب و کار موفق را به شخص دیگری می‌فروشید. فروش دسترسی و خدمات پشتیبانی به صاحب امتیاز جدید برای راه‌اندازی کسب و کار کمک می‌کند. این مدل در صنعت رستوران داری رایج‌تر است، اما در انواع صنایع خدماتی مانند کسب و کارهای خدماتی و نظافتی نیز کاریرد دارد.
مدل Freemium
با مدل کسب و کار Freemium، بخشی از محصولات و خدمات خود را به صورت رایگان واگذار می‌کنید و برای ویژگی‌ها یا خدمات ممتاز هزینه دریافت می‌کنید. این مدل امکان استفاده نامحدود از ویژگی‌های اساسی را به صورت رایگان فراهم می‌کند و فقط از مشتریانی که خواهان دسترسی به عملکردهای پیشرفته‌تر هستند، هزینه دریافت می‌کند.
مدل Leasing
این مدل کسب و کار، شبیه اجاره است. در پایان قرارداد اجاره، مشتری باید محصولی که از شما اجاره کرده است را برگرداند. لیزینگ، معمولا برای محصولات با قیمت بالا مورد استفاده قرار می‌گیرد که در آن مشتریان قادر به خرید کامل نباشند، اما در عوض می‌توانند برای مدتی محصول را اجاره کنند.
مدل بازار فروش
بازارها به فروشندگان امکان می‌دهند تا ضمن فهرست کردن اقلام فروش، ابزارهای کارآمد و مناسبی را برای اتصال به فروشندگان در اختیار مشتریان قرار دهند.
مدل کسب و کار بازار می‌تواند از منابع مختلفی مانند کارمزد به خریدار یا فروشنده برای یک معامله موفق، خدمات اضافی برای کمک به تبلیغ محصولات فروشندگان ایجاد کند تا خریداران آرامش خاطر بیشتری داشته باشند.
مدل حراج معکوس
این مدل کسب و کار، حراج‌ها را وارونه کرده و فروشندگان را مجبور می‌کند تا پایین‌ترین قیمت‌های خود را به خریداران ارائه دهند. بنابراین برای خریداران این امکان وجود سرمایه گذاری در کارهای جدیدو نوین دارد که کمترین قیمت ارائه شده را انتخاب کنند.
مدل اشتراک
مدل‌های اشتراکی هر روز رایج‌تر می‌شوند. در این مدل کسب و کار، مصرف کنندگان برای دسترسی به یک سرویس، باید هزینه اشتراک پرداخت کنند.
در گذشته اشتراک مجلات و روزنامه‌ها رواج داشت، اما این مدل اکنون به اشتراک نرم افزار و خدمات آنلاین تغییر یافته است.
مدل کسب و کار چه جایگاهی در سازمان شما دارد؟
اما جایگاه مدل سرمایه گذاری در کارهای جدیدو نوین کسب و کار چیست. برای درک مدل کسب و کار، باید جایگاه آن را در سازمان خود بشناسید. همان طور که قبلا گفتیم، مدل کسب و کار، منطق کسب درآمد شرکت شما را به صورت سیستم‌های اطلاعاتی، فرآیندها، استراتژی‌ها و مدل‌های کسب و کار بیان می‌کند. این مفهوم بین استراتژی، فناوری اطلاعات و ارتباطات در سازمان شما ارتباط برقرار می‌کند.
از آنجا که تعیین و تدوین مدل کسب و کار یکی از فرآیندهای اصلی در مدیریت استراتژیک است و نقش مهمی در تدوین استراتژی‌های کسب و کار دارد، سازمان‌ها باید بتوانند یک مدل کسب و کار رقابت پذیر و موثر برای خود طراحی کنند.
چگونه بهترین مدل کسب و کار را انتخاب کنیم؟
هر چند که برای راه‌اندازی کسب و کارتان راهکار‌های زیادی وجود دارد، اما قبل از تصمیم گیری لازم است همه گزینه‌های موجود را به دقت بررسی کنید. به خاطر داشته باشید که برای موفقیت کسب و کار و رسیدن به سود باید تحقیق کنید و مطمئن شوید مدلی که انتخاب می‌کنید با ایده‌ها و بازار هدف شما کاملا سازگار است.
در این بخش به مواردی اشاره می‌کنیم که باید هنگام تصمیم گیری آنها را در نظر بگیرید:
بازار هدف
ابتدا باید بررسی کنید که آیا ایده شما واقعا قابل اجراست یا نه. لازم است در بازار هدف خود تحقیق کنید تا دامنه‌ای از مشتریان احتمالی‌تان به دست آورید و مطمئن شوید که نیازها و درخواست‌هایی وجود دارد که محصولات و خدمات شما می‌توانند آنها را برآورده کنند. اما در صورتی که افراد بسیار کمی به محصولات شما تمایل دارند و یا مردم محصولات شما را نمی‌خواهند، بهتر است در نظرات و ایده‌های خود تجدید نظر کنید.
رقابت
اینکه بدانید موقع ورود به یک بازار خاص با چه کسانی روبرو می‌شوید، اهمیت زیادی دارد. پس بهتر است رقابتی فکر کنید و بررسی کنید اکنون چند نفر کاری که شما می‌خواهید انجام دهید را انجام می‌دهند و چقدر موفق هستند.
سپس فکر کنید چگونه می‌توانید این کار را بهتر انجام دهید؟ چگونه می‌توانید ارزش بیشتری به کارتان اضافه کنید؟ چه مواردی کسب و کار شما را از بقیه متمایز می‌کند؟
به این ترتیب نشان می‌دهید افکار و ایده‌های شما شایستگی لازم را دارند و حتما برای محصولاتتان تقاضای مناسب وجود دارد. اما به خاطر داشته باشید که بهتر است از بازارهایی که اشباع شده‌اند دوری کنید، چرا که رقابت در این بازهرها بسیار سخت و پر هزینه است.
مشتریان بالقوه
مشخص کنید که دقیقا می‌خواهید به چه افرادی خدمات رسانی کنید. علایق، مشکلات و اهداف آنها چیست. وقتی تصویر واضحی از مشتریان بالقوه خود داشته باشید، تشخیص اینکه چگونه می‌توانید به بازار هدف خود نزدیک شوید، ساده‌تر خواهد بود.
جریان‌های درآمد
همان ایده اولیه‌ای که شما را به راه‌اندازی کسب و کار ترغیب کرد، منبع اصلی درآمد شما خواهد بود. با این حال لازم است بررسی کنید که چه امکانات دیگری برای اضافه کردن جریان‌های درآمدی متعدد وجود دارد. به بیان دیگر، فقط بر فروش یک محصول یا ارائه یک خدمت تمرکز نکنید. تمام گزینه‌ها را بررسی کنید و سعی کنید از چندین جریان پول به دست آورید. به عنوان مثال، می‌توانید با اضافه کردن محصولات و خدمات وابسته به پیشنهادات خود، درآمد اضافی ایجاد کنید.
و در انتها..
امیدواریم به سوال مدل کسب و کار چیست، به خوبی پاسخ داده باشیم. همان طور که گفتیم، در شروع کارتان، لازم نیست حتما مدل تازه‌ای ارائه دهید. استفاده از مدل‌های موجود هم می‌تواند شما را به موفقیت برساند، چرا که کارایی و اثر بخشی آنها به اثبات رسیده است. از سوی دیگر، ارائه یک مدل جدید کسب و کار، شاید در ابتدا پر درآمد به نظر برسد اما خطرات و مشکلات زیادی به همراه دارد، چرا که شما نمی‌دانید مشتریان این مدل جدید را می‌پذیرند یا نه.
هر چند این مقاله فهرست کاملی از تمامی مدل‌های کسب و کار موجود نیست، اما امیدواریم به شما کمک کند تا در سرمایه گذاری در کارهای جدیدو نوین مورد ساختار کسب و کارتان تصمیم درستی بگیرید.
تحقیق و توسعه(R&D)
مقاله حاضر به معرفی و نقش واحد تحقیق و توسعه (R&D) می پردازد، واحد تحقیق و توسعه بخشی از کسب و کار است که مربوط به مطالعه ایده‌های جدید و برنامه‌ریزی محصولات جدید است. تحقیق و توسعه (Research and development) یا به اختصار R&D شامل اقدامات و فعالیت‌هایی است که شرکت‌ها برای نوآوری و معرفی محصولات و خدمات جدید انجام می‌دهند.
معرفی واحد تحقیق و توسعه (R&D) در یک سازمان
تهیه و تنظیم:
دکتر علی کاکوان
واحد تحقیق و توسعه بخشی از کسب و کار است که مربوط به مطالعه ایده‌های جدید و برنامه‌ریزی محصولات جدید است. تحقیق و توسعه (Research and development) یا به اختصار R&D شامل اقدامات و فعالیت‌هایی است که شرکت‌ها برای نوآوری و معرفی محصولات و خدمات جدید انجام می‌دهند. تحقیق و توسعه اغلب اولین مرحله در روند توسعه کسب و کار است. R&D به یک شرکت امکان می‌دهد تا از رقبای خود پیشی بگیرد و جایگاه خود را در بازار تثبیت کند. شرکت‌ها در بخش‌ها و صنایع مختلف از توسعه و تحقیق استفاده می‌کنند. کارخانه ها و شرکت‌های فناور عموماً هزینه بسیاری را صرف واحد R&D می‌کنند؛ زیرا موجب پیشرفت چشمگیری در کسب و کار آنان می‌شود. اصطلاح توسعه و تحقیق بطور گسترده با نوآوری در شرکت‌ها، دولت و یا بخش عمومی و خصوصی مرتبط است. یک شرکت بدون برنامه‌های R&D ممکن است نتواند به تنهایی فعالیت کند و مجبور شود برای نوآوری و ادامه حیات خود به روش‌های دیگری مانند مشارکت و یا ادغام با شرکت‌های دیگر متوسل شود. شرکت‌ها و کسب و کارها از طریق R&D می‌توانند محصولات جدیدی را طراحی کرده و پیشنهادها و محصولات فعلی خود را نیز بهبود بخشند. واحد توسعه و تحقیق در یک شرکت از اکثر فعالیت‌های عملیاتی که توسط آن شرکت انجام می‌شود، مجزا است. R&D به طور معمول با انتظار کسب سود فوری انجام نمی‌شود، اما در عوض انتظار می‌رود که به سودآوری بلند مدت یک شرکت کمک بسزایی داشته باشد.
سازمان همکاری اقتصادی و توسعه (OECD) فعالیت تحقیق و توسعه را به صورت زیر تعریف می‌کند: “تحقیق و توسعه، کار خلاقانه‌ای است که در یک چارچوب سیستماتیک سامان می‌یابد تا به دانش موجود در زمینة انسان، فرهنگ و جامعه بیفزاید و برای این دانش، کاربردهای تازه‌ای را ایجاد کند”.
واحد تحقیق و توسعه چیست؟
تحقیق و توسعه (R&D) که در کشورهای اروپایی به عنوان تحقیق و توسعه فناوری (RTD) نیز شناخته می‌شود، عموماً به فعالیت‌های نوآورانه‌ای اشاره دارد که توسط شرکت‌ها یا دولت‌ها در زمینه توسعه خدمات یا محصولات جدید و یا بهبود خدمات یا محصولات موجود انجام می‌شوند. تحقیق و توسعه اولین مرحله از توسعه خدمات جدید و یا فرآیند تولید را تشکیل می‌دهد. R&D با اکثر فعالیت‌های یک شرکت تفاوت دارد؛ زیرا سود فوری از آن حاصل نمی‌شود و عموماٌ ریسک بیشتر و بازدهی نامشخصی در سرمایه گذاری را به همراه دارد. فرآیندهای توسعه و تحقیق برای دستیابی به سهام بیشتر بازار از طریق بازاریابی محصولات جدید بسیار مهم هستند. همچنین زمانی که صحبت از نوآوری و توسعه محصول یا پیشرفت و بهبود فرآیندهای تولید به میان می‌آید نیز نقش بخش R&D بسیار حائز اهمیت است. بخش‌های دیگر مانند بخش فروش و بازاریابی ممکن است با مسائل و مشکلات بیرون از شرکت مواجه شوند و با اینکه شرح فعالیت‌های واحد تحقیق و توسعه از بخش‌های دیگر جدا است، اما کارکردهایی دارد که آن را با بخش‌های دیگر یک شرکت و یا یک سازمان مرتبط می‌سازد. R&D برای شرکت‌ها به عنوان وسیله‌ای برای رشد و ترقی در آینده و حفظ ارتباط آنها در بازار منتخبشان در نظر گرفته می‌شود. واحد تحقیق و توسعه شامل صرف هزینه برای منابع تحقیقاتی و آزمایشی به منظور تولید محصولات جدید یا توسعه روش‌های جدید انجام کارها است. R&D همچنین از تقویت محصولات و بهبود فرآیندهای موجود نیز پشتیبانی می‌کند. توسعه محصولات جدید مبتنی بر مفاهیم و الزاماتی است که از مرحله تحقیق و توسعه یک پروژه حاصل می‌شود. این امر شامل نمونه‌سازی یک محصول پیش از عرضه آن به بازارهای هدف است. بخش مهمی از فرآیند مرحله توسعه، اطمینان حاصل کردن از این است که محصول جدید می‌تواند نیازها و خواسته‌های مصرف کنندگان را برآورده سازد یا خیر.
انواع توسعه و تحقیق
نوآوری به عنوان یک اهرم کلیدی در کسب و کار، برای دستیابی به رشد پایدار و مزیت‌های رقابتی محسوب می‌شود. فعالیت‌های توسعه و تحقیق به یک شرکت این امکان را می‌دهد تا بتواند برای پیشرفت و ترقی در کار خود، نوآوری داشته باشد و ایده‌های مبتکرانه‌ای را خلق و اجرا نماید. سازمان دولتی بنیاد ملی علوم (NSF)، سه نوع مختلف از توسعه و تحقیق را معرفی کرده است، که در واقع مراحل مختلف فعالیت‌های توسعه و تحقیق هستند که به عنوان یک سیستم تحقیق خطی انجام می‌شوند. این تحقیقات به روش خاص خود برای یافتن نوآوری در کسب و کار و توسعه محصولات جدید با یکدیگر همکاری می‌کنند.
تحقیقات پایه: تحقیقات پایه معمولاً دارای اهداف، دانش و درک کاملی از یک موضوع هستند. تحقیقات پایه برای پیگیری پیشرفت دانش علمی انجام می‌شوند و اهداف تجاری خاصی ندارند. برای استفاده موثر و کسب سود از این نوع توسعه و تحقیق، باید به طور مداوم و مستمر توسط یک مجموعه تحقیقات انجام شود تا بتواند منابع کافی را برای حوزه فعالیتی خود بدست آورد.
تحقیقات کاربردی: تحقیقات کاربردی در جهت به دست آوردن دانش یا درک لازم برای تعیین ابزاری است که به وسیله آن می‌توان یک نیاز را شناسایی و برآورده ساخت. تحقیقات کاربردی همچنین تحقیقاتی هستند که برای دستیابی به دانش جدید با کاربرد تجاری خاص و با توجه به محصولات و فرآیندها انجام می‌شوند. از این نوع تحقیقات می‌توان در جهت توسعه محصولات جدید استفاده کرد.
توسعه تحقیقات: توسعه تحقیقات یک کار سیستماتیک است که با استفاده از دانش و مهارت‌های به دست آمده از تحقیقات یا تجارب عملی می‌تواند منجر به تولید محصولات و فرآیندهای جدید یا بهبود خدمات شود.
اهداف R&D
R&D روندی برای ایجاد فناوری جدید یا بهبود یافته است که می‌تواند مزایای رقابتی را در سطح کسب و کار، صنعت و یا کشور فراهم کند. در حالی که نتایج استفاده از توسعه و تحقیق می‌تواند بسیار درخشان باشد، اما روند پیاده‌سازی آن کمی پیچیده و پر مخاطره است. استفاده از R&D برای پیشرفت و توسعه هر کسب و کاری لازم و ضروری است. بدون توسعه و تحقیق نمی‌توان جایگاه مناسبی را در بازار هدف تثبیت کرد و از رقبا پیشی گرفت.
اهداف اصلی استفاده از R&D برای پیشرفت و توسعه کسب و کار عبارتند از:
- خلق ایده‌های جدید و مبتکرانه
- افزایش تولید و بهره‌وری
- بهبود کیفیت محصولات و خدمات فعلی (QA)
- ارائه محصولات و خدمات جدید (منحنی عمر محصول)
- کشف و درک نیازها و خواسته‌های بازار (QFD)
اهمیت R&D در کسب و کار
اجرا و مدیریت فعالیت‌های R&D در کسب و کار، مزایای فوق‌العاده‌ای را به همراه خواهد داشت. فعالیت‌های تحقیق و توسعه به طور کلی این امکان را فراهم می‌کند تا در یک سازمان محیطی ایجاد شود که فرآیندهای تولید محصولات، به دقت مورد نقد و بررسی قرار گیرند. بنابراین R&D می‌تواند انعطاف‌پذیری و توانایی افراد و یا مجموعه را در ادغام مفاهیم و توسعه فرآیندهای جدید افزایش دهد. از این رو R&D به شرکت ها این امکان را می‌دهد تا بتوانند خود را از طریق روش‌هایی کارآمد با تغییرات و نوسانات موجود در بازار تطبیق دهند. برخی از مزایای دیگر استفاده از R&D شامل موارد زیر است:
ثبت اختراع: از طریق توسعه فعالیت‌های R&D، شرکت می‌تواند محصولات جدیدی که تولید کرده است را ثبت اختراع کند. این امر می‌تواند به شرکت در دستیابی به مزیت‌های رقابتی پایدار کمک کند و شرکت را در موقعیت مطلوبی در بازار قرار دهد و بدین طریق می‌تواند میزان فروش خود را نیز افزایش دهد.
کاهش هزینه ها: شرکت می‌تواند از طریق فعالیت‌های R&D خود، در جهت کاهش هزینه‌های تولید و بهبود فرآیندهای تولید اقدام کند. همچنین می‌تواند از طریق توسعه و تحقیق، فرآیندهای کم هزینه‌تری را برای تولید محصولات خود ابداع کرده و آنها را با قیمتی رقابتی‌تر در اختیار مشتریان خود قرار داده و بدین ترتیب حاشیه سود خود را نیز افزایش دهد.
سرمایه گذاری: هنگامی که یک مجموعه به دنبال جمع‌آوری بودجه است، فعالیت‌های R&D مدرک خوبی برای اثبات توانایی‌های شرکت به سرمایه‌گذاران بالقوه است. با نشان دادن اینکه شرکت از ساختارهای صحیحی برای نوآوری در تولید برخوردار است، می‌تواند به سرمایه‌گذاران ثابت کند که شرکت قابلیت‌های لازم و کافی را برای سرمایه‌گذاری دارد. سرمایه گذاران به دنبال سرمایه‌گذاری در شرکت‌هایی هستند که از رویکردهای فعال و پویایی برای مدیریت مشاغل خود برخوردار هستند.
استخدام افراد با استعداد: استعدادهای برتر نیز برای انجام کار به شرکت‌های نوآور مراجعه می‌کنند تا بتوانند مهارت‌های خود را نشان دهند و کارهای مهیج انجام دهند. یک شرکت با انجام فعالیت‌های موفق R&D می‌تواند افراد با انگیزه و با مهارتی را به سمت خود جذب نماید.
توسعه و تحقیق در قرن 21
اهمیت تحقیق و توسعه در میان عواملی که همه روزه به طور مستقیم با عملکرد اقتصادی خوب کشورها و شرکت های نوظهور قرن بیست و یکم در ارتباط است، بسیار مشهود و ملموس است. در هر شرکت خوب و باتجربه، تحقیق و توسعه برای تقویت اهداف تجاری اقداماتی را انجام می‌دهد و شرکت نیز با تولید محصولات بهتر و نوآورانه و بهبود فرآیندهای عملیاتی و ارائه مشاوره تخصصی به سایر شرکت‌ها و مشتریان می‌تواند به رشد اقتصادی چشمگیری برسد. هر صنعت و کسب و کار قدیمی و نوظهور باید دائماً در حال طراحی و گسترش دامنه محصولات خود باشد. این امر به دلیل تغییرات و توسعه مداوم فناوری و همچنین پیشرفت سایر رقبا و تغییر ترجیحات مشتریان بسیار ضروری است و بدون داشتن برنامه منسجمی از R&D امکان‌پذیر نخواهد بود.
لذا به عنوان جمع بندی نهایی می توان چنین بیان کرد که فرآیند R&D شامل اقدامات و فعالیت‌هایی است که شرکت‌ها برای نوآوری و معرفی محصولات و خدمات جدید انجام می‌دهند و لازم است برای پیشرفت در کسب و کار و تثبیت جایگاه خود در بازار از آن استفاده نمایند.
استقرار نظام تحقیق و توسعه
دستاوردهـای اجـرای نظام تحقیق و توسعه در یک مجموعه به شرح ذیل می باشد:
- استقرار نسل مناسب تحقيق و توسعه در سازمان انجام می شود
- سيستم هاي انگيزشي کارکنان واحد تحقيق و توسعه طراحی و قابل ارزیابی می گردد
- استراتژي های R&D با سازمان همسو می شود
- نظام مديريت پروژه هاي تحقيقاتي طراحي يا بهسازي می گردد
- ساختار تيم هاي تحقيقاتي تعريف و ساماندهي می شود
- سيستم مديريت منابع انساني کارکنان دانش محور بهسازي می گردد
- خلاقيت و نوآوري به شيوه اي علمي ارتقاء می يابد
- سيستم نظر سنجي از مشتريان و نحوه ارتباطات مناسب تحقیق و توسعه با واحد بازاريابي طراحي خواهد شد
- نمودار سازماني، شرح وظايف، فرم ها، آيين نامه ها، فرآيند ها و ارتباطات واحد تحقیق و توسعه و نحوه تعامل با سازمان طراحی و تدوین می گردد
شرح وظایف و خدمات واحد تحقیق و توسعه
فاز یک – مطالعات و آشنایی با فعالیت ها و محصولات سازمان با تأکید بر تحقیق و توسعه (R&D):
- بازدید از واحد صنعتی (بخش های تحقیقاتی، آزمایشگاه، تولیدی، بازاریابی، خدمات پس از فروش و فنی-مهندسی) و آشنایی با محصولات و چرخه عمر آن ها و سطوح فناوری جاری در سازمان
- آشنایی با توانمندی ها، روحیات، مهارت ها و تحصیلات منابع انسانی پژوهشگر، فناور و دانش آفرین سازمان
- آشنایی با سیستم های تشویق، تنبیه، حقوق، مزایا، جذب و پرورش پرسنل پژوهشگر، فناور و دانش آفرین در سازمان
- نحوه تعریف و مدیریت پروژه های تحقیقاتی و نحوه ارزیابی عملکرد آن ها
- آشنایی با ساختار سازمانی (چارت تشکیلاتی)، گردش کار، فرآیندها، ارتباطات میان سازمانی و شرح وظایف افراد به ویژه در حوزه تحقیق و توسعه
- آشنایی با نحوه تعامل برون سازمانی (پیمانکاران ، دانشگاه ها و مؤسسات تحقیقاتی) در حوزه پژوهش های صنعتی (برون سپاری تحقیق و توسعه)
- آشنایی با ارتباطات سازمانی میان واحدهای تحقیق و توسعه، تولید و بازاریابی و خدمات پس از فروش
- آشنایی با نحوه ارزیابی و انتخاب پروژه های تحقیقاتی صنعتی
- مصاحبه با مدیران ارشد با هدف شناسایی بلوغ فرهنگی تحقیق و توسعه در سازمان
فاز دو – طراحی، بهسازی و استقرار نظام تحقیق و توسعه(R&D) در سازمان:
الف – بهسازی و توسعه فرهنگ تحقیق و توسعه در سازمان: با برگزاری سمینارها و کارگاه های آموزشی، تحت عناوین پیشنهادی ذیل:
- ضرورت ها، نقش ها و جایگاه تحقیق و توسعه در سازمان
- مدیریت منابع انسانی دانش بنیان
- سازماندهی واحدهای تحقیق و توسعه
- بازاریابی و تحقیق و توسعه
- امکان سنجی (Feasibility Study) پروژه های تحقیق و توسعه
- مدیریت پروژه های دانش بنیان صنعتی
ب- طراحی و بهسازی ساختار و سازمان تحقیق و توسعه :
- تدوین سند محورهای راهبردی تحقیق و توسعه در سازمان (تأکیدات محوری و ضرورت های تحقیق و توسعه در سازمان)
- تشخیص و انتخاب نسل (Generation) مناسب تحقیق و توسعه
- طراحی و بهسازی چارت تشکیلاتی، مشاغل و شرح وظایف پرسنل تحقیق و توسعه
- تدوین آیین نامه و ملاحظات در ارتباط مؤثر با دانشگاه ها و نحوه تعامل با مراکز تحقیقاتی (با هدف توسعه زنجیره پژوهش)
ج- طراحی و بازنگری سیستم مدیریت منابع انسانی پژوهشگر صنعتی مستقر در واحد تحقیق و توسعه :
قوانین جدید و رنگ بندی بازار پایه فرابورس
همه فعالین بازار سرمایه با انواع بازارها در بورس و فرابورس آشنا هستند. این بازارها بر اساس نحوه ارائه صورت های مالی، شفافیت و کوچک و بزرگ بودن شرکت از نظر سرمایه مالی تقسیم بندی می‌شوند. بازار پایه یکی از این دسته بندی هاست که همواره به دلیل نوسان – و ریسک های زیاد با وجود عدم شفافیت کافی مورد توجه سهامداران ریسک پذیر بازار سرمایه بوده است. نوسان گیرها و همه کسانی که به سودهای زیاد روزانه و شارپی علاقه مند هستند، اغلب – سهام بازار پایه را خرید و فروش می کنند. قوانین بازار پایه اخیرا دچار تغییراتی شده است که در این مقاله قصد داریم به آن ها بپردازیم.
نوسان شدید قیمتی روزانه با توجه به دامنه نوسان ۱۰% یا عدم وجود دامنه نوسان در این بازار باعث می شد افراد تازه وارد که اطلاعات کافی در خصوص این گونه سهم ها نداشتند، با خرید آنها دچار زیان شده و با ضرر از بازار بورس خارج شوند. چندی پیش طی اطلاع رسانی سازمان بورس اوراق بهادار قرار شد اصلاحاتی برای کنترل نوسانات این بازار در جهت منافع سهامداران در نظر گرفته شود. بر این اساس قرار شد که سهام بازار پایه تحت ۳ تابلو پایه زرد، پایه نارنجی و پایه قرمز تقسیم بندی شوند. این بازار که پیش از این شامل بیش از ۱۰۰ سهم در پایه های الف، ب و ج بود، بر اساس تقسیم بندی جدید قرار شد بیشتر سرمایه گذاری در کارهای جدیدو نوین تحت کنترل قرار گیرد. (با آموزش نوسان گیری در بورس همراه ما باشید)
بسیاری از افراد فعال بازار سرمایه با این سؤال ها مواجه هستند که با این تغییرات:
بازار پایه چه خواهد شد؟
آیا نقدینگی از بازار پایه خارج خواهد شد؟
در این مقاله قصد داریم در خصوص تغییر روش معاملات بازار پایه صحبت کنیم.
پیش از رنگی کردن بازار پایه، طرح های دیگری نیز برای کنترل و اصلاح این بازار در نظر گرفته شده بود. این طرح ها یا کامل نبودند یا با مخالفت فعالین بازار و مدیران سازمان همراه بود. آخرین طرح رد شده، طرحی بود که در آن قیمت های خرید و فروش مشخص نبود و سهامداران با سازو کار خاصی می بایست اقدام به خرید و فروش سهام می‌کردند.
پس از رد شدن طرح مذکور، این بار مدیران سازمان بورس تصمیمات دیگری گرفتند. بر اساس این تصمیم مقرر شد سهام بازار الف، ب و ج در تابلو پایه زرد، نارنجی و قرمز تقسیم بندی شوند.
اما سوالی که به وجود می‌آید این است:
کدام سهام به بازار پایه زرد و نارنجی و قرمز منتقل می‌شوند؟
بر اساس دستورالعمل سازمان بورس، هر نماد با توجه به ویژگی‌های زیر در یکی از سه تابلو قرار می‌گیرد:
سهامی که دارای شرایط زیر باشند به تابلوی “پایه زرد” منتقل می‌شوند.
مجموع روزهای تأخیر در ارائه اطلاعات مطابق با “دستورالعمل اجرایی افشای اطلاعات شرکت‌های ثبت‌شده نزد سازمان” بیش از ۲ مرتبه نباشد.
دفعات عدم ارائه صورت های مالی مطابق با “دستورالعمل اجرایی افشای اطلاعات شرکت‌های ثبت‌شده نزد سازمان” بیش از ۲ مرتبه نباشد.
حداقل ۱ صورت مالی حسابرسی شده ارائه نموده باشد.
سهامی که دارای شرایط زیر باشند به تابلوی “پایه نارنجی” منتقل می‌شوند.
ناشرانی که در دوره مورد رسیدگی حائز شرایط تابلوی “پایه زرد” یا تابلوی “پایه قرمز” نباشند.
اظهارنظر حسابرس مستقل و بازرس قانونی نسبت به هریک از صورت‌های مالی شرکت اصلی یا تلفیقی گروه از نوع عدم اظهار نظر یا اظهارنظر مردود باشد.
سهامی که دارای شرایط زیر باشند به تابلوی “پایه قرمز” منتقل می‌شوند.
رأی بدوی یا قطعی مراجع قضایی مبنی بر ورشکستگی ناشر صادر شده باشد.
مجمع عمومی فوق‌العاده یا مراجع قضایی رأی به انحلال ناشر داده باشند.
ناظر در سررسید دوره‌های رسیدگی حداقل ۳ سال مالی متوالی صورت های مالی حسابرسی شده ارائه نکرده باشد.
حالا که با شرایط بازار پایه رنگی آشنا شدیم، لازم است بدانیم
نحوه معاملات بازار پایه رنگی چگونه است؟
طی تغییرات جدید در قوانین بازار پایه، انجام معاملات و دامنه نوسان‌ها به شرح زیر تغییر پیدا کرده است:
تابلو زرد:
در طول هفته دامنه نوسان انجام معاملات ۳% است.
تابلو نارنجی:
در طول هفته دامنه نوسان انجام معاملات ۲% است.
تابلو قرمز:
در طول هفته دامنه نوسان انجام معاملات ۱% است.
نکته: ۱. در صورت وجود صف خرید یا صف فروش در هر یک از سهام بازار پایه به مدت ۳ روز متوالی، در جلسه معاملاتی بعد دامنه نوسان در هر یک از تابلوهای زرد، نارنجی و قرمز به ترتیب ۵، ۴ و ۲ درصد سرمایه گذاری در کارهای جدیدو نوین خواهد بود.
نکته۲: از این پس امکان محاسبه سهام بازار پایه به عنوان ارزش تضمین (برای دریافت اعتبار معاملاتی) وجود دارد.
نکته۳: همچنین بر این اساس، صندوق های سرمایه گذاری مختلط (etf) و صندوق های سرمایه گذاری در سهام می‌توانند تا حداکثر ۱۰% از دارایی های تحت مدیریت خود را در بازار پایه سرمایه گذاری کنند.
مبنای نوسان اعلام‌شده قیمت پایانی روز دوشنبه هر هفته است؛ یعنی در طول هفته دامنه نوسان برای تابلوها یکسان است. در این صورت:
سهم الف در بازار “پایه زرد”، می‌تواند نهایتاً ۱۵% نوسان در هفته داشته باشد.
سهم الف در بازار “پایه نارنجی”، می‌تواند نهایتاً ۱۰% نوسان در هفته داشته باشد.
سهم الف در بازار “پایه قرمز”، می‌تواند نهایتاً ۵% نوسان در هفته داشته باشد.
مزایا: محدود کردن فعالیت‌های سفته‌بازان، حذف هیجانات موجود در بازار پایه و رشد تدریجی و منطقی سهام.
معایب: احتمال تبانی بازیگران سهام برای اعمال صف خرید یا صف فروش هر سهم.
با توجه به موارد گفته شده در بالا، قطعاً برای همه سهامداران بازار پایه این سؤال به وجود می‌آید که چه سهامی به بازار پایه زرد، چه سهامی به بازار پایه نارنجی و چه سهامی به بازار پایه قرمز منتقل خواهند شد؟
طبق اطلاعیه سازمان بورس در این طرح ۱۲۵ شرکت به بازار پایه زرد منتقل خواهند شد و روزانه تا ۳% بازه نوسان خواهند داشت. به همین ترتیب در بازار پایه نارنجی ۴۲ شرکت و در بازار پایه قرمز ۱۴ شرکت معامله خواهند شد. در زیر می‌توانید لیست تمامی سهام بازار پایه زرد، نارنجی و قرمز را مشاهده نمایید.
نکته: لازم به ذکر است تمامی نمادهای بازار پایه در روز ۱۳ شهریور ۹۸ متوقف می‌شود و قوانین جدید بازار پایه از روز ۲۵ شهریور ۹۸ اجرایی و تمام نمادها بازگشایی می‌شود.
سخن آخر:
در این مقاله باهم مطالبی در خصوص تغییرات بازار پایه خواندیم. تغییرات چه خوب یا بد به‌زودی اعمال خواهد شد و معاملات این بازار با کنترل بیشتری ادامه خواهد یافت. فعالین این بازار باید بدانند که دوری از هیجانات و تحلیل هر سهم و آموزش بورس می‌تواند به آنها در کسب سود کمک کند.
دیدگاه شما