بازده بورس چگونه محاسبه می شود؟

تشخیص ROA مناسب برای سرمایه گذاری

P/E مناسب را چگونه کشف کنیم؟

شروین شهریاری* *پرسش از آقای نورانی از طریق پست‌الکترونیک: در حال حاضر مشاهده می‌شود که P/E بازار نسبت به گذشته در حال افزایش است. همچنین در صنایع مختلف نیز سهام شرکت‌ها از P/E بسیار متفاوتی نسبت به یکدیگر برخوردارند. به نظر شما چگونه می‌توان به یک معیار درست برای تحلیل دلایل تغییرات و تفاوت این نسبت دست یافت؟ پاسخ: از یک قرن پیش، همگام با شکوفایی و توسعه روز افزون علم سرمایه‌گذاری، مدل‌ها و ابزارهای متعددی برای ارزش‌گذاری دارایی‌ها ایجاد شده که به مجموعه آنها تحلیل فاندامنتال یا بنیادی گفته می‌شود.

شروین شهریاری* *پرسش از آقای نورانی از طریق پست‌الکترونیک: در حال حاضر مشاهده می‌شود که P/E بازار نسبت به گذشته در حال افزایش است. همچنین در صنایع مختلف نیز سهام شرکت‌ها از P/E بسیار متفاوتی نسبت به یکدیگر برخوردارند. به نظر شما چگونه می‌توان به یک معیار درست برای تحلیل دلایل تغییرات و تفاوت این نسبت دست یافت؟

پاسخ: از یک قرن پیش، همگام با شکوفایی و توسعه روز افزون علم سرمایه‌گذاری، مدل‌ها و ابزارهای متعددی برای ارزش‌گذاری دارایی‌ها ایجاد شده که به مجموعه آنها تحلیل فاندامنتال یا بنیادی گفته می‌شود. برخی کارشناسان رشته مالی معتقدند که در بلندمدت، قیمت کلیه دارایی‌ها (از جمله سهام) از قواعد این علم پیروی می‌کند و فارغ از نوسانات روزمره، مطمئن‌ترین روش برای تصمیم‌گیری صحیح در بازارهای مالی استفاده از همین مدل‌های تحلیلی است. این دیدگاه به طور خلاصه بر این باور است که نوسان قیمت سهام در نتیجه تغییر در ارزش ذاتی شرکت‌ها روی می‌دهد. ارزش ذاتی به خودی خود توسط منافع آتی سهام یا همان عایدات شرکت‌ها (سود یا جریان نقدی) تعیین می‌شود. در نتیجه، قیمت سهام در نهایت به سمتی حرکت می‌کند که جریانات نقدی آتی سهام (یعنی آنچه عاید سرمایه‌گذار خواهد شد) رقم می‌زند. بنابراین، تعیین ارزش ذاتی سهام مستلزم مشخص کردن عایدات آینده شرکت است. از سوی دیگر، با توجه به این نکته مهم که پول دارای «ارزش زمانی» است، منافع آینده نگهداری سهام باید با در نظر‌گرفتن افت ارزش پول، به روز شود. بر اساس این مفهوم، به منظور کشف ارزش ذاتی فعلی، باید ارزش عایدات آتی سهام (که شامل سودهای سالانه سهام و قیمت فروش سهام در آینده است) با نرخ افت ارزش پول «تنزیل» شود. هر چند این تئوری، از توضیح نحوه ایجاد حباب‌ها و سقوط‌های نامتعارف بازار سهام در اثر رفتارهای غیر‌منطقی سرمایه‌گذاران عاجز است، ولی در نوع خود می‌تواند مدلی قابل اتکا و مستحکم جهت سرمایه‌گذاری غیر‌مخاطره‌آمیز در بازار سهام را پیشنهاد کند.مفهوم نسبت قیمت بر درآمد یا P/E از جمله مهم‌ترین ابزارهای تحلیل بنیادی است. درک این نسبت و تحلیل صحیح آن نیازمند تجربه و تعمق زیادی است؛ هر‌چند در ظاهر ممکن است درک آن آسان به نظر برسد. این نسبت از تقسیم قیمت بر سود هر سهم شرکت به دست می‌آید. بنابراین، اگر P/E یک سهم 10 باشد، به این معنی است که سرمایه‌گذاران حاضرند 10 ریال برای هر یک ریال از سود شرکت سرمایه‌گذاری کنند و این عدد، نرخ بازگشت سرمایه 10 درصدی سالانه را در مورد سهام شرکت (با فرض تقسیم کامل سود) نشان می‌دهد. اما P/E مناسب برای سهام هر شرکت چگونه توسط تحلیلگر بنیادی تعیین می‌شود؟ متداول‌ترین مدلی که به این منظور استفاده می‌شود، «مدل تنزیل» نام دارد که در آن، با لحاظ کردن بازدهی مورد انتظار سرمایه‌گذاران و تغییرات سودآوری آینده شرکت، P/E منصفانه سهام محاسبه می‌شود. این مدل در حقیقت بیان می‌کند که P/E معقول یک سهم با توجه به تغییرات بازدهی آن در سال‌های آتی و نیز میزان انتظارات سرمایه‌گذار از کسب بازدهی، چقدر است. در ایران به علت تقسیم سود بالا و اهمیت این عامل نزد سرمایه‌گذاران، تحلیل گران بیشتر از مدل «تنزیل سود خالص» برای تعیین P/E استفاده می‌کنند، حال آنکه امروزه در دنیا این روش چندان پراقبال نیست و بیشتر بر تنزیل جریانات نقدی (Cash flow) تمرکز می‌کنند. در اینجا، به توضیح همان مدل مرسوم در ایران یعنی تنزیل عایدات آتی (Dividend Discount Model) می‌پردازیم. ساده‌ترین حالت این مدل، مربوط به سناریویی است که در آن رشد سودآوری شرکت برای یک دوره بی‌نهایت، ثابت فرض می‌شود. این مدل «گوردون» نام دارد که با تقسیم بازده نقدی یک سهم در دوره مالی آتی بر تفاضل بازده مورد انتظار (k) و نرخ ثابت رشد سودآوری بلندمدت (g) ، ارزش ذاتی دارایی را تعیین می‌کند. رابطه گوردون برای محاسبه P/E سهام را می‌توان به شکل زیر هم ارایه کرد:

در رابطه فوق، اگر کسب عایدات آتی بدون تحمل هر گونه ریسک باشد، آنگاه بازده انتظاری (k) با بازده بدون ریسک برابر خواهد بود. در این حالت با فرض امنیت سپرده‌های بانکی، بازده بدون ریسک می‌تواند معادل سود سپرده‌های بانکی در نظر‌گرفته شود. البته در بازار سهام با توجه به پذیرش ریسک سرمایه‌گذاری، نرخ تنزیل بیش از بهره بانکی خواهد بود که مطابق با مطالعات گسترده تاریخی در بازارهای بین المللی، این «صرف ریسک» فارغ از تنوع کشورها و بازارها ۶درصد در نظر گرفته می‌شود. یعنی در بازارهای مختلف، بازده مورد انتظار در بازار سهام را ۶درصد بیشتر از نرخ بازده بدون ریسک برآورد می‌کنند. در ایران، این نسبت (بازده مورد انتظار یا همانk) با توجه به نرخ متوسط ۱۵ درصدی سود سپرده‌های یک ساله در ۲۰ سال اخیر، می‌تواند ۲۱ درصد منظور شود.

رقم g یا همان رشد سودآوری برای صنایع و شرکت‌های مختلف طبیعتا متفاوت است. یک راه مرسوم برای کشف نرخ رشد، استناد به عملکرد تاریخی است، یعنی مثلا در یک بازده حداقل ۵ ساله، نرخ رشد سالانه سود یک صنعت یا شرکت را محاسبه کرده و آن را به آینده تعمیم دهیم. روش دیگر برای خبره تر‌ها این است که به طور مستقل، آهنگ رشد سودآوری صنعت یا شرکت در افق بلند‌مدت را تخمین بزنند که ممکن است متفاوت از روند تاریخی باشد. حال اجازه دهید دو مثال برای درک بهتر مطلب را مطرح کنیم.

فرض کنید بازده مورد انتظار سرمایه‌گذاری در بورس تهران مطابق توضیحات پیش گفته معادل ۲۱ درصد باشد. حال شرکتی را در نظر بگیرید که سیاست تقسیم سود ۸۰ درصدی را دنبال می‌کند. بر‌اساس مدل گوردون؛ اگر رشد سودآوری برای این شرکت در سنوات آتی متصور نباشیم (یعنی عایدی (EPS) آن در سال‌های آینده ثابت بماند) P/E منصفانه آن بر اساس رابطه گوردون معادل ۸/۳ واحد خواهد بود:

بنابراین، در صورتی که این سهم با P/E بالاتری معامله شود، از نظر تحلیلگر بنیادی که این محاسبه را انجام داده، قیمت سهم‌ گران است؛ یعنی فراتراز ارزش ذاتی معامله می‌شود و خرید آن بازده مورد انتظار سرمایه‌گذاری (۲۱ درصد) را در طولانی مدت تامین نمی‌کند. حال در همین مثال اگر بر فرض، انتظار داشته باشیم هر سال ۵ درصد بر EPS شرکت افزوده شود، سهام شرکت با P/E=5 ارزش‌گذاری می‌شود:

در حالت دیگر، اگر پیش‌بینی افت 5 درصدی سودآوری شرکت را در سال‌های آینده داشته باشیم، آنگاه مدل مزبور P/E=3/1 را تعیین خواهد کرد.اجازه دهید این مثال را برای کل بازار سهام ایران بررسی کنیم. میانگین تقسیم سود بلند مدت شرکت‌های بورس تهران سالانه 75 درصد است. نرخ بازده مورد انتظار، مطابق توضیحات قبلی در ایران می‌تواند 21 درصد فرض شود. همچنین، نرخ رشد سودآوری بازارهای سهام در بلند‌مدت تابع افق رشد اقتصادی کل کشور است؛ چرا که اگر نرخ رشد بلند‌مدت سود شرکت‌ها از رشد GDP بزرگتر باشد در بی نهایت به این معناست که اندازه سود شرکت‌ها از کل اقتصاد کشور سبقت بگیرد که فرض نادرستی است. در ایران، هدف رشد اقتصادی در برنامه20 ساله 8 درصد تعیین شده است که می‌تواند به عنوان حداکثر نرخ رشد سودآوری شرکت‌ها در افق بسیار بلند مدت در نظر گرفته شود. به این ترتیب خواهیم داشت:

نتیجه معادله فوق، رقم ۸/۵ را به عنوان P/E منصفانه کل بازار پیشنهاد می‌دهد که از قضا تطابق قابل ملاحظه‌ای با واقعیت تاریخی بازار سهام دارد (P/E متوسط ۱۶ سال اخیر در محدوده ۶ واحد و P/E متوسط ۸ سال اخیر ۵.۸ واحد بوده است). به این ترتیب، می‌توان گفت تا زمان حفظ مفروضات جاری برای بلند‌مدت (تقسیم سود ۷۵ درصدی، نرخ سود سپرده ۱۵ درصدی، رشد اقتصادی ۸ درصد و صرف ریسک ۶ درصد) از منظر تحلیلگر بنیادی که مدل گوردون را برای ارزش گذاری به کار می‌گیرد، نسبت قیمت بردرآمد منصفانه در بورس تهران ۸/۵ خواهد بود. در این شرایط، اگر نرخ سود سپرده توسط بانک‌ها افزایش یابد، کفه به سمت کاهش P/E سنگین می‌شود و قیمت کمتری برای سودهای آتی سهام پرداخت خواهد شد. در نقطه مقابل، اگر نرخ سود سپرده‌ها در مسیر کاهشی قرار گیرد، مخرج کسر فوق کاهش می‌یابد که این امر نهایتا به معنای تحقق P/E بیشتر در بازار اوراق بهادار است. با پیروس از همین منطق می‌توان گفت، هر گاه چشم انداز رشد اقتصادی و به تبع آن رشد سودآوری شرکت‌ها افزایش یابد این مساله خرید سهام با قیمت بیشتر و در نتیجه P/E بالاتر را از دیدگاه فاندامنتال توجیه‌پذیر می‌کند و در شرایط رکود و کاهش چشم‌انداز رشد سودآوری نیز تعدیل P/E و در نتیجه سقوط قیمت سهام از منظر بنیادی اجتناب‌ناپذیر خواهد بود.

پی به ای چیست و نسبت P/E در بورس چگونه محاسبه می‌شود؟

P/E نسبت قیمت سهم (price) به درآمد سهم (Earning per share) است. محاسبه نسبت پی به ای یکی از روش‌های رایج ارزش‌گذاری سهام در تحلیل بنیادی است که از طریق آن با تخمین سود خالص شرکت‌ها، ارزندگی سهام بررسی می‌شود. این نسبت عموما برای شرکت‌های تولیدی و سودده مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این مقاله می‌توان با نسبت پی به ای و نحوه محاسبه آن آشنا شد.

EPS چیست؟

به سود خالص هر سهم EPS گفته می‌شود که مخفف عبارت Earning Per Share است. برای محاسبه EPS باید سود خالص یک شرکت را بر تعداد سهام آن تقسیم کرد.

تعداد سهام شرکت/ سود خالص شرکت =EPS

تعداد سهام شرکت در فرمول فوق از تقسیم سرمایه شرکت بر ارزش اسمی هر سهم (1000 ریال) محاسبه می‌شود.

شرکت‌ها موظف‌اند صورت‌های مالی خود را به‌صورت دوره‌ای در سامانه کدال منتشر کنند. میزان سود شرکت‌ها در صورت سود و زیان آن‌ها گزارش می‌شود. در ادامه نمونه‌ای از صورت سود و زیان یک شرکت در سامانه کدال نمایش داده شده است.

دو نوع EPS برای ارزش‌گذاری سهام وجود دارد:

EPS گذشته‌نگر (TTM)

EPS گذشته‌نگر به سودی گفته می‌شود که شرکت در 4 فصل گذشته به دست آورده است. سود خالصی که در صورت مالی سود و زیان گزارش می‌شود، EPS گذشته‌نگر است. باید توجه داشت در صورت‌های مالی 3 ماهه، شرکت‌ها میزان سود یک فصل خود را گزارش می‌دهند. برای محاسبه EPS گذشته‌نگر باید سود این فصل را با میزان سود 3 فصل گذشته جمع کرد.

EPS آینده‌نگر (Forward)

در محاسبه EPS آینده‌نگر، تحلیل‌گر با توجه به سود به دست آمده و بررسی عوامل موثر در سود شرکت مانند تورم، نرخ ارز، افزایش حقوق و دستمزد، شرایط اقتصادی ایران و جهان و… سودی که شرکت در یک سال آینده به دست خواهد آورد را پیش‌بینی می‌کند.

نسبت P/E چیست؟

نسبت قیمت به سود خالص هر سهم یک شرکت را نسبت P/E می‌گویند. قیمت (price) ارزش روز آن سهم است که در سایت www.tsetmc.com وجود دارد. نسبت P/E یکی از مهم‌ترین نسبت‌های مالی است که تحلیلگران و سرمایه‌گذاران برای ارزش‌گذاری سهام از آن استفاده می‌کنند. بطور کلی، نسبت P/E یعنی سرمایه‌گذار حاضر است بابت هر ریال سود شرکت چه میزان پول پرداخت کند. همچنین این نسبت نشان می‌دهد که چند سال زمان لازم است تا سودی معادل پولی که سرمایه‌گذاری شده به دست آید.

برای مثال بانک‌ها در ایران به‌طور میانگین تا 20 درصد سود سالانه پرداخت می‌کنند. یعنی اگر شخصی 10 میلیون تومان در بانک سرمایه‌گذاری کند، در طول یک سال 2 میلیون تومان سود دریافت خواهد کرد. به عبارتی پس از 5 سال شخص به اندازه پولی که سرمایه‌گذاری کرده است (10 میلیون تومان) سود کسب خواهد کرد. در مثال ذکر شده نسبت P/E بانک 5 است.

محاسبه نسبت P/E

می‌توان با توجه به انواع EPS ذکر شده برای شرکت‌ها، سهام آن‌ها را از دو روش گذشته‌نگر (TTM) و آینده‌نگر (Forward) تحلیل و ارزش‌گذاری کرد. در ادامه هر یک از این روش‌ها بررسی شده است.

P/E گذشته‌نگر

نسبت P/E گذشته‌نگر یا همان TTM که مخفف (Trailing Twelve Months) است با EPS گذشته‌نگر محاسبه می‌شود. یعنی این نسبت با تقسیم قیمت روز سهم بر سود خالص هر سهم در 4 فصل گذشته محاسبه می‌شود.

سود خالص شرکت در 12 ماه گذشته/ قیمت روز سهم= P/E

پی به ای گذشته‌نگر توسط هریک از شرکت‌ها گزارش می‌شود. همچنین نسبت P/E گذشته‌نگر بصورت لحظه‌ای در سایت www.tsetmc.com نمایش داده می‌شود. این عدد بیانگر عملکرد شرکت در 4 فصل گذشته است و در قیمت روز سهم لحاظ شده است. در ادامه P/E گذشته‌نگر در این سایت قابل مشاهده است.

در این مثال قیمت پایانی سهم (215،042 ریال) بر EPS سهم (29،591 ریال) تقسیم شده است. EPS گزارش شده در این سامانه همان EPS گذشته‌نگر گزارش شده توسط شرکت‌ها است.

P/E آینده‌نگر

P/E آینده‌نگر (Forward) که به آن پی به ای تحلیلی نیز گفته می‌شود، با توجه به سود پیش‌بینی شده شرکت برای 12 ماه آینده، محاسبه می‌شود. معمولا برخی شرکت‌ها میزان فروش و سودسازی خود در یک سال آینده را به‌صورت سالیانه در گزارش تفسیری یا گزارش هیئت‌مدیره خود تخمین و منتشر می‌کنند. اما باید توجه داشت که این پیش‌بینی در طول سال دستخوش تغییراتی از قبیل نرخ‌های جهانی، نرخ فروش، نرخ ارز و… خواهد شد که در سود پیش‌بینی شده توسط شرکت لحاظ نمی‌شود.

مقایسه P/E گذشته‌نگر و آینده‌نگر

برخی از سرمایه‌گذاران از P/E گذشته‌نگر استفاده می‌کنند. زیرا این عدد با فرض اینکه شرکت‌ها درآمد خود را به‌طور دقیق گزارش کرده باشند عددی قابل اعتماد است. این افراد معمولا معتقدند برآورد درآمد تحلیل‌گران برای آینده یک شرکت ممکن است صحیح و مطمئن نباشد.

از طرفی افراد برای کسب سود در آینده نسبت به خرید سهام اقدام می‌کنند. بنابراین چیزی که برای سرمایه‌گذار اهمیت دارد میزان سودسازی شرکت در آینده است. قیمت کنونی سهام باتوجه به گذشته شرکت مشخص شده است یا به عبارتی EPS گذشته‌نگر تاثیر خود را بر قیمت سهام گذاشته است. بنابراین سرمایه‌گذاران باید پول خود را براساس میزان سودسازی آینده شرکت سرمایه‌گذاری کنند و آنچه برای سرمایه‌گذار دارای ارزش است، EPS آینده‌نگر شرکت است.

نسبت P/E گروه

سرمایه‌گذاران و تحلیل‌گران برای تعیین ارزش نسبی سهام از طریق نسبت P/E، شرکت‌های یک صنعت را در مقایسه با یکدیگر ارزش‌گذاری می‌کنند. برای هر صنعت P/E گروه محاسبه می‌شود. این نسبت در سایت www.tsetmc.com در قسمت دیده‌بان بازار گزارش می‌شود. P/E هر صنعت میانگینی از پی‌به‌ای‌های شرکت‌های حاضر در آن صنعت است. P/E میانگین محاسبه شده شرکت‌ها نیز گذشته‌نگر است. در این روش باید توجه داشت که P/E یک شرکت از یک گروه با P/E گروه دیگر سنجیده نشود.همچنین می‌توان یک شرکت را در برابر سوابق تاریخی خود مورد تحلیل و مقایسه قرار داد. در ادامه به بررسی ارزش‌گذاری به این روش پرداخته شده است.

ارزش‌گذاری به روش P/E

برای ارزش‌گذاری به روش P/E، می‌توان یک شرکت را در گروه خود سنجید و قیمت آن را پیش‌بینی کرد. برای مثال نسبت P/E در یک صنعت که شرکت‌ها از نظر حاشیه سود، فروش، ارزش بازار و… مشابه هستند 6 محاسبه شده است. یعنی در این صنعت افراد به ازای هر واحد سود به‌طور میانگین 6 واحد پول پرداخت می‌کنند. پس P/E پایین‌تر از این عدد می‌تواند به این معنی باشد که این شرکت با قیمتی پایین‌تر از ارزش ذاتی خود معامله می‌شود و می‌توان انتظار داشت قیمت این سهم رشد داشته باشد. باید توجه داشت که میانگین P/E هر صنعت مانند پی ‌به ‌ای شرکت‌ها نیز می‌تواند با گذر زمان تغییر کند. در این روش P/E بالاتر از پی به ای صنعت نیز می‌تواند نشانگر بالا بودن قیمت یک سهم باشد.پس می‌توان انتظار داشت با گذر زمان قیمت سهم کاهش یابد.

• نکته‌ای که در این روش ارزش‌گذاری مقایسه‎‌ای باید به آن توجه داشت این است که در یک صنعت شرکت‌‎هایی در یک گروه مقایسه‌ای قرار بگیرند که از لحاظ سایز، تکنولوژی، کیفیت محصول و… تاحدودی مشابه باشند. زیرا ممکن است اگر شرکتی در یک صنعت دارای تکنولوژی به‌روزتر یا برند معتبرتری نسبت به سایر شرکت‌های موجود در آن صنعت باشد، بازار پی به ای بالاتری نسبت به پی به ای متوسط صنعت به آن شرکت اختصاص دهد.

نکات ارزش‌گذاری با نسبت P/E

گاهی برای شرکت‌هایی با P/E بالا گفته می‌شود که این شرکت‌ها رشدی هستند. اکنون این سوال مطرح است که شرکت‌ رشدی چه شرکتی است و چرا P/E بالایی دارد؟

در برخی تقسیم‌بندی‌ها شرکت‌ها به دو گروه رشدی و ارزشی تقسیم می‌شوند. شرکت‌ ارزشی به شرکتی گفته می‌شود که به ثبات رسیده و بالغ شده‌ است. این شرکت‌ها امکان رشد بیشتری ندارند و شرایط باثباتی از لحاظ میزان تولید، فروش، حاشیه سود و… دارند. شرکت رشدی به شرکتی گفته می‌شود که در چرخه عمر خود هنوز به بلوغ نرسیده‌ است و امکان رشد قابل‌توجهی برای آن‌ وجود دارد. رشد این شرکت‌ها می‌تواند در میزان تولید، مبلغ فروش و یا دیگر عواملی باشد که در نهایت باعث رشد سودآوری آن‌ها شود. شرکت‌های صنعت دارو و IT عمدتا در گروه شرکت‌های رشدی قرار دارند. شرکت‌های رشدی ممکن است در ابتدا سود نداشته باشند یا سود آن‌ها بسیار اندک باشد؛ با گذشت زمان و انتظار سوددسازی بالای این شرکت‌ها در آینده، قیمت سهام آن‌ها به مرور رشد خواهد کرد.

در محاسبات انجام شده با پایین بودن مخرج این کسر یعنی سود خالص به ازای هر سهم و رشد قیمت روز سهام آن (صورت مخرج)، نسبت P/E این شرکت‌ها افزایش پیدا خواهد کرد. به‌عبارتی می‌توان گفت P/E بالا برای شرکت‌های رشدی یعنی افراد پول بیشتری برای خرید این سهم پرداخت می‌کنند و انتظار سوددهی بیشتری از آینده این شرکت دارند.

نکته‌ی دیگری که باید در خصوص ارزش‌گذاری به روش P/E به آن توجه کرد این است که اگر P/E یک شرکت ارزشی در مدت طولانی پایین باشد و رشد نکند می‌تواند نشان‌دهنده کاهش سودآوری آن در سال‌های آینده باشد. بنابراین افراد فعال در بازار سرمایه حاضر نیستند سهام این شرکت را با قیمت بالاتری خریداری کنند.

اهمیت ارزش‌گذاری به روش نسبت P/E فوروارد و TTM

همانطور که گفته شد آنچه برای سرمایه‌گذار ارزش دارد میزان سودسازی شرکت‌ها در آینده، یعنی همان پی به ای فوروارد است. پس محاسبه دقیق P/E فوروارد اهمیت زیادی در تحلیل شرکت‌ها دارد. از طرفی محاسبه این نسبت به عوامل زیادی مانند میزان نرخ تورم، عوامل موثر در صنعت آن شرکت و موارد بسیار دیگر بستگی دارد.

با توجه به اینکه محاسبه این نسبت برای تحلیل بنیادی تمام شرکت‌ها به دانش و زمان زیادی نیاز دارد، افراد بسیاری از پی به ای TTM برای تحلیل شرکت‌ها استفاده می‌کنند.

تیمی از متخصصین در انیگما P/E تحلیل بنیادی تمامی شرکت‌های تولیدی را انجام داده‌اند و با محاسبه سود سهم این شرکت‌ها، پی ای فوروارد هر یک از آن‌ها را محاسبه و در اختیار کاربران قرار داده‌اند. در ادامه نمودار مقایسه‌ای پی به ای فوروارد کلیه شرکت‌های تولیدی و پی ای TTM آن‌ها قابل مشاهده است.

همانطور که در این نمودار مشخص است در حال حاضر پی به ای TTM و پی به ای فوروارد به یکدیگر همگرا شده‌اند. این موضوع نشان‌دهنده تعدیل انتظارات و رسیدن به تعادل در بازار است.

نحوه محاسبه سود صندوق های سرمایه گذاری چگونه است؟

در شرایطی که تورم روز به روز ارزش پول را کاهش می‌دهد، آگاهی مردم نسبت به ضرورت سرمایه‌گذاری بیشتر از قبل شده است.

• سود صندوق های سرمایه گذاری چگونه محاسبه می‌شود؟
• نحوه محاسبه سود صندوق های سرمایه گذاری
• بازده روزانه سالانه‌شده چیست؟
• روش پرداخت سود در صندوق‌های مختلف
• گزارش بازدهی صندوق‌های سرمایه‌گذاری
• جمع‌بندی

روش‌های مختلفی برای تبدیل نقدینگی وجود دارد. بورس و بازار سرمایه یکی از محبوب‌ترین‌ها هستند اما فعالیت در این بازار به دانش، تخصص و البته زمان کافی نیاز دارد. صندوق‌های سرمایه‌گذاری برای افرادی که می‌خواهند مدیریت دارایی خود را به دست متخصصان بسپارند، یک گزینه عالی محسوب می‌شوند. در این مطلب به بررسی نحوه محاسبه سود صندوق های سرمایه گذاری می‌پردازیم.

سود صندوق های سرمایه گذاری چگونه محاسبه می‌شود؟

صندوق سرمایه‌گذاری در حقیقت شرکتی است با یک کادر متخصص، که سرمایه را از مردم جمع و در ترکیبی از سهام، سپرده بانکی و اوراق بهادار سرمایه‌گذاری می‌کند. بسته به ترکیب دارایی‌های هر صندوق، سود و البته ریسک آن متفاوت است. همان طور که می‌دانید، ریسک و سود مهمترین فاکتورهای تصمیم‌گیری در هنگام سرمایه‌گذاری هستند. صندوق‌های سرمایه‌گذاری در سهام، سود بالاتر و البته ریسک بالاتری دارند؛ صندوق‌های درامد ثابت، سود کمتر و ریسک کمتری دارند و صندوق‌های مختلط از نظر ریسک و سود، در بین دو گزینه قبلی قرار می‌گیرند.

نحوه محاسبه سود صندوق های سرمایه گذاری

بازده به سودی اشاره دارد که از سرمایه‌گذاری نصیب افراد می‌شود. در هنگام سنجش عملکرد هر نوع سرمایه‌گذاری، افراد معمولا از نرخ بازده استفاده می‌کنند که به صورت درصدی بیان می‌شود. این نرخ از تقسیم سود سرمایه‌گذاری بر سرمایه اولیه ضرب در 100 به دست می‌آید. به طور مثال اگر شما دو میلیون تومان سرمایه‌گذاری کرده باشید و پس از مدتی 200 هزارتومان سود به دست آورید، بازده 10 درصدی نصیب‌تان شده است.

برای محاسبه بازده و سود صندوق های سرمایه گذاری نیز از همین فرمول استفاده می‌شود. محاسبه بازده صندوق‌ها به صورت دوره‌ای انجام می‌شود و قیمت ابطال یا فروش واحدها در فرمول به کار می‌رود.

برای مثال تصور کنید تعدادی واحد صندوق را با قیمت ابطال 200 هزارتومان خریداری کرده‌اید. پس از یک ماه، قیمت ابطال هر واحد به 220 هزار تومان رسیده است؛ یعنی در این مدت 20 هزارتومان افزایش قیمت داشته است. بنابراین طبق فرمول بالا، بازدهی یک ماهه این سرمایه‌گذاری 10 درصد بوده است. همین محاسبات را می‌توان برای بازدهی، هفتگی، چند ماهه یا سالانه نیز انجام داد.

در مورد صندوق‌هایی که پرداخت سود نقدی دوره‌ای دارند، باید رقم سود نقدی را نیز در فرمول در نظر گرفت. تصور کنید 200 واحد از یک صندوق را خریداری کرده‌اید و در سررسید یک ماهه، به هر واحد 20 هزار تومان سود نقدی تعلق می‌گیرد. قیمت ابطال هر واحد در زمان خرید 100 هزار تومان بوده است و پس از یک ماه به 110 هزار تومان افزایش پیدا کرده است. در این حالت، شما هم از افزایش قیمت واحد سود برده‌اید و هم سود نقدی دریافت کرده‌اید. محاسبه بازدهی در این شرایط، به شکل زیر انجام می‌گیرد:

با این حساب، شما در دوره یک ماهه، ششصد هزار تومان بازده نقدی داشته‌اید.

بازده روزانه سالانه‌شده چیست؟

علاوه گزارش بازدهی‌های دوره‌ای، در وب سایت صندوق‌های سرمایه‌گذاری یک گزارش دیگر نیز به نام بازده روزانه سالانه‌شده مشاهده می‌شود. در این گزارش، بازده یک روز خاص در نظر گرفته می‌شود و بر اساس آن محاسبه می‌شود که اگر صندوق در سال هر روز به اندازه روز مورد نظر بازدهی داشته باشد، بازده سالانه چقدر خواهد بود. فرمول بازده روزانه سالانه‌شده به این شکل است:

در این فرمول R_t بازدهی روز مورد نظر و R_A بازدهی سالانه‌شده است.

روش پرداخت سود در صندوق‌های مختلف

سود صندوق های سرمایه گذاری از دو طریق در اختیار مردم قرار می‌گیرد:

• پرداخت نقدی دوره‌ای
• سود حاصل از افزایش قیمت واحدها صندوق

صندوق‌های مختلف طبق آن چه در امیدنامه ذکر شده است، به سرمایه‌گذاران سود می‌دهند. اگر روش پرداخت نقدی باشد، دوره‌های پرداخت نیز مشخص هستند. معمولا دوره‌ها یک، سه یا شش ماهه در نظر گرفته می‌شوند. در این شرایط، مدیر موظف است طی دو روز کاری پس از پایان هر دوره سود را به حساب سهام‌داران واریز کند.

پرداخت نقدی بیشتر در صندوق‌های درآمد ثابت دیده می‌شود. این صندوق‌ها برای افرادی که ریسک‌پذیری پایینی دارند مناسب هستند و پرداخت سود دوره‌ای برای این گونه افراد، جذابیت بسیاری دارد. از این جهت، صندوق‌های درامد ثابت به سپرده‌های بانکی شباهت دارند. پس از پرداخت سود نقدی، ارزش واحدهای صندوق به قیمت مبنا برمی‌گردد. البته همه صندوق‌های درامد ثابت سود نقدی پرداخت نمی‌کنند. برای نمونه صندوق یاقوت آگاه از نوع درامد ثابت است اما سود آن از طریق افزایش قیمت واحدها به مشتریان می‌رسد و پرداخت نقدی ندارد. در میان صندوق‌های درامد ثابت که در حال حاضر فعال هستند، 51 مورد به صورت ماهانه سود نقدی پرداخت می‌کنند.

سود صندوق های سرمایه گذاری در سهام معمولا به صورت نقدی پرداخت نمی‌شود. در میان صندوق‌های سرمایه‌گذاری در سهام که فعلا در بازار فعال هستند، تنها دو مورد تقسیم سود ماهانه دارند. اساسا قیمت سهام نوسانی است و نمی‌توان در مورد آن رقم سود مشخصی را تضمین کرد. سود سرمایه‌گذاری در این صندوق‌ها معمولا از طریق افزایش قیمت واحدها به دست می‌آید.

در پایان هر دوره می‌توانید بازده آن دوره را طبق فرمولی که در بالا ارائه شد محاسبه کنید. اگر واحدها را بفروشید سود به صورت نقدی در اختیارتان قرار می‌گیرد و اگر نفروشید، ممکن است سود بیشتری به دست آورید. برای نمونه می‌توان به صندوق بازده بورس چگونه محاسبه می شود؟ مشترک آگاه اشاره کرد که پربازده‌ترین صندوق سرمایه‌گذاری در بورس تهران است و از زمان تاسیس تا کنون بیش از 10 هزار درصد بازدهی داشته است.

صندوق هستی بخش آگاه نیز از نوع صندوق‌های سهامی قابل معامله است و با نماد آگاس شناخته می‌شود. این صندوق نیز سود نقدی پرداخت نمی‌کند اما از آغاز فعالیت در سال 94 تا کنون بیش از 650 درصد بازدهی داشته است.

صندوق‌های سرمایه‌گذاری مختلط نیز شرایطی مشابه صندوق‌های سهامی دارند و در بیشتر موارد، سود آن‌ها از طریق افزایش بهای واحدها محاسبه می‌شود. البته صندوق نیکوکاری یکم آگاه از نوع مختلط است و در دور‌ه‌های سه ماهه سود نقدی نیز پرداخت می‌کند. این صندوق از زمان تاسیس در سال 90 تا کنون، در حدود 1743 درصد بازدهی داشته است.

گزارش بازدهی صندوق‌های سرمایه‌گذاری

مدیر هر صندوق موظف است بازده را در طول دوره‌های زمانی مختلف محاسبه و روی وب سایت منتشر کند. به این ترتیب تمامی سرمایه‌گذاران به صورت شفاف به اطلاعات عملکرد صندوق دسترسی خواهند داشت. این داده‌ها باید حداکثر تا ساعت 14 روز کاری بعد از اتمام دوره منتشر شده باشد. در گزارش بازدهی هر صندوق موارد زیر را مشاهده خواهید کرد:

• بازدهی سالانه صندوق از ابتدای تاسیس تا پایان آخرین سال به تفکیک هر سال
• بازدهی سالانه صندوق از ابتدای تاسیس تا پایان آخرین سال مالی به تفکیک هر سال
• بازدهی روزانه صندوق از ابتدای تاسیس به صورت ساده و سالانه‌شده
• بازدهی صندوق در یک هفته، یک ماه، سه ماه و یک سال گذشته
• نمودار بازدهی صندوق در هر هفته

در این گزارش‌ها، سال مالی و سال شمسی از هم جدا در نظر گرفته شده‌اند. موعد سال مالی هر صندوق در تاریخ تاسیس آن صندوق سر می‌رسد اما منظور از سال شمسی، سال تقویمی است. معمولا در پنل کاربری سرمایه‌گذاران هر صندوق، امکان محاسبه بازده به صورت شخصی نیز وجود دارد؛ یعنی هر کاربر می‌تواند بازده سرمایه‌گذاری خود را با توجه به تعداد روزهایی که از زمان خرید گذشته محاسبه کند.

علاوه بر گزارش‌هایی که در وب سایت هر صندوق منتشر می‌شود، سرمایه‌گذاران به گزارش‌های کلی نیز دسترسی خواهند داشت. مثلا وب سایت fipiran.com اطلاعات کاملی از همه صندوق‌ها ارائه می‌دهد و امکان مقایسه بین صندوق‌ها را فراهم می‌کند. در این وب سایت، نوع صندوق‌ها تفکیک شده و بازدهی دوره‌ای هر یک اعلام شده است. این فهرست را می‌توان بر اساس بازدهی کم یا زیاد مرتب و با مقایسه همه موارد، بهترین گزینه را برای سرمایه‌گذاری انتخاب کرد.

جمع‌بندی

بازدهی و سود مهمترین فاکتوری است که در هر گونه فعالیت اقتصادی در نظر گرفته می‌شود. در زمان انتخاب صندوق سرمایه‌گذاری نیز نوع عملکرد و بازدهی مهمترین معیار تصمیم‌گیری است. به همین دلیل، دانستن نحوه محاسبه سود صندوق های سرمایه گذاری اهمیت بسیاری دارد. در وب سایت مربوط به هر صندوق گزارش عملکرد دوره‌ای را می‌توان مشاهده کرد. وب سایت فیپیران نیز اطلاعات تمامی صندوق‌ها را به نمایش می‌گذارد و امکان مقایسه عملکرد و میزان سوددهی صندوق‌ها را برای کاربران فراهم می‌کند. شما میتوانید با مراجعه به وب سایت آگاه اینوست اطلاعات کامل تری در این مورد کسب کنید.

مسیر محاسبه سود اسناد خزانه

شاخص‌های متفاوتی از جمله ریسک، بازده و نقدشوندگی، کیفیت سرمایه‌گذاری را تعیین می‌کنند؛ اما شاید بتوان بازدهی را مهم‌ترین این معیارها دانست. در این شرایط، محاسبه نرخ سود مربوط به اسناد خزانه اسلامی که یکی از مهم‌ترین ابزارهای مورد نیاز اقتصاد کشور است با اختلاف‌های زیادی میان کارشناسان مواجه است. هرچند برخی معتقدند باید نرخ بازدهی را به صورت ساده محاسبه کرد؛ اما بررسی اصول و تئوری مربوط به اوراق با درآمد ثابت نشان می‌دهد نرخ بازدهی مرکب روش صحیح و قابل استنادتری برای محاسبه نرخ سود اسناد خزانه اسلامی است. ایراد اصلی که می‌توان به روش خطی ساده وارد کرد آن است که در این روش، بازدهی سرمایه‌گذار در طول دوره سرمایه‌گذاری تغییر می‌کند که برای اصلاح آن به نرخ سود مرکب نیاز داریم.

مقدمه كیفیت سرمایه‌گذاری به عوامل متعددی وابسته است و شاخص‌های متفاوتی به منظور ارزیابی عملكرد سرمایه‌گذاری تعریف شده‌‌‌‌اند. به‌عنوان مثال می‌توان به شاخص‌های ریسك، بازده، نقدشوندگی، تنوع و بتا اشاره كرد. در میان شاخص‌های نامبرده، بازده از اهمیت بسزایی برخوردار است. زیرا بازده در ادبیات روزمره مردم بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرد و معمولا فرصت‌های مختلف سرمایه‌گذاری را بر مبنای مقایسه مقدار بازده آنها با یكدیگر مورد سنجش قرار می‌دهند.

در حوزه سرمایه‌گذاری و به‌طور ویژه در حوزه اوراق بهادار بادرآمد ثابت (Fixed Income Securities)، از آنجا كه در ایران، بیشتر اوراق دارای ضامن بانكی هستند و در بازده بورس چگونه محاسبه می شود؟ نتیجه ریسك نكول یا عدم پرداخت آنها در سررسیدها به‌طور كامل پوشش داده شده است؛ بازده، مهم‌ترین‌ معیار برای انتخاب اوراق توسط یك سرمایه‌گذار است.

با توجه به اینكه «مثال» نقش بسزایی در انتقال مطلب ایفا می‌كند، در این مقاله تلاش شده تا همه موضوعات تا حد امكان در قالب مثال‌هایی ارائه شوند.

روش‌های متفاوتی برای محاسبه بازده وجود دارد. ساده‌ترین روش، استفاده از فرمول بازده ساده است. همان‌طور كه در فرمول زیر مشاهده می‌شود، اختلاف قیمت خرید و فروش نسبت به قیمت خرید سنجیده می‌شود:

شخصی را در نظر بگیرید كه در ابتدای سال در اوراقی با ارزش اولیه 100 تومان سرمایه‌گذاری كرده است. چنانچه ارزش این سرمایه‌گذاری در پایان سال اول 110تومان و در پایان سال دوم 132 تومان ‌باشد، طبق فرمول فوق به سادگی می‌توان بازده وی را در هر دوره محاسبه كرد.

اگر كمی به این مثال دقت كنیم متوجه می‌شویم كه مجموع بازده دو دوره متوالی فوق، 30 درصد به‌دست می‌آید اما از طرف دیگر به نظر می‌رسد با توجه به رشد قیمت از 100 به 132 واحد، بازده كل دوره باید رقم 32 درصد باشد!

علت این موضوع، این است كه مقدار دارایی در اول هر دوره برابر مقدار دارایی در پایان دوره قبل است و بنابراین اصل و سود دارایی در پایان هر دوره وارد دوره بعد می‌شود و به اصل و سود منتقل­‌شده از دوره قبل مجددا سود تعلق می‌گیرد.

این ماهیت فرمول بازده است، زیرا مثلا در نمونه فوق و در ابتدای دوره دوم نمی‌توانیم مقدار 110 واحد را به دو رقم 100 به‌عنوان اصل مبلغ و 10 واحد به‌عنوان سود دوره قبل، تجزیه کنیم و كل مبلغ 110 واحد به‌عنوان مقدار اولیه سرمایه‌گذاری وارد دوره دوم می‌شود.

اما موضوع فوق به معنای وجود اشكال در محاسبه بازده نیست! زیرا بازده صحیح هریك از دوره‌های فوق به ترتیب 10 درصد و 20 درصد است، اما بازده كل دوره رقم 30 درصد نیست و مقدار صحیح بازده كل دوره 32 درصد است.

در ادبیات مالی، برای محاسبه برآیند بازده كل دو یا چند دوره متوالی از فرمول تركیب بازده یا بازده مركب (Compound Return) استفاده می‌شود.

مساله فوق كه در ادبیات مالی بسیار حائز اهمیت است به این نكته اشاره دارد كه جمع جبری بازده بورس چگونه محاسبه می شود؟ بازده، برای محاسبه بازده كل چند دوره متوالی صحیح نیست و برای محاسبه برآیند بازده چند دوره متوالی باید از تركیب بازده و فرمول بازده مركب استفاده کرد.

دو ورقه بهادار در دست داریم كه قیمت هر دو ورقه در ابتدای سال 100 واحد و در پایان سال نیز قیمت آنها به 120 واحد خواهد رسید. آن طور كه از صورت سوال‌ قابل درك است، بازده هر دو ورقه 20 درصد است. در جدول زیر با توجه به قیمت ماه ششم، بازده دو دوره محاسبه شده است:

مثال فوق، به خوبی نشان می‌دهد كه جمع جبری نه تنها بازدهی متفاوت با مقدار واقعی بازده كل دوره (20 درصد) به دست می‌دهد، بلكه مقدار آن به نوسان قیمت‌های طی دوره نیز وابسته است.

اگر مقدار بازده اوراقی مشخص باشد، چگونه می‌توانیم قیمت آن را در زمان‌های مختلف محاسبه كنیم و فرمول صحیح قیمت‌گذاری اوراق با درآمد ثابت (Fixed Income Pricing) چگونه باید باشد؟ هدف از ارائه این بخش در این مقاله، تاكید بر محاسبات سود مركب و بیان نقایص محاسبات سود بر مبنای فرمول‌های ساده و خطی است.

اوراقی با قیمت اسمی 1،000،000ریال و نرخ سود 20 درصد كه یك بار در سال سود پرداخت می‌كند را در نظر بگیرید.

این اوراق دارای سود روزشماری خواهد بود. یك راه ساده برای محاسبه سود روزشمار این اوراق، تقسیم سود سالانه بر تعداد روزهای سال است:

بنابراین جدول شماره 1 سود روزشمار و قیمت این اوراق به همراه نرخ رشد قیمت اوراق در روزهای مختلف سال به ترتیب زیر به‌دست خواهد آمد:

روش فوق كه به روش خطی ساده معروف است، باوجود سادگی محاسبات، یك ایراد اساسی دارد و آن عدم ثبات نرخ رشد قیمت در طول سال، به‌رغم ثابت بودن مقدار سود روزانه است! اگر به ستون نرخ رشد قیمت روزانه دقت شود، كاهش تدریجی نرخ رشد روزانه به وضوح مشاهده می‌شود.

علت كاهش تدریجی نرخ رشد روزانه، افزایش مخرج كسر بازده است. زیرا با گذشت زمان و تجمیع سودهای روزشمار، قیمت اوراق به تدریج افزایش یافته و مخرج كسر بازده بزرگ‌تر می‌شود و در نتیجه مقدار بازده یا نرخ رشد روزانه كاهش می‌یابد.

بازدهی شخصی كه در روزهای اول سال در این اوراق سرمایه‌گذاری می‌كند بیشتر از فردی است كه در روزهای پایانی سال این اوراق را نگهداری می‌كند. زیرا مبلغ سرمایه‌گذاری در این ایام متفاوت است، كسب عایدی ثابت 548 ریال در روز اول نسبت به مبلغ سرمایه‌گذاری 1.000.000 ریال و در روز دوم با مبلغ 1.000.548 ریال سنجیده می‌شود. با رشد تدریجی قیمت، مخرج كسر بازده افزایش می‌یابد، این در حالی است كه صورت كسر رقم ثابت 548 ریال است؛ بنابراین طبیعی است كه مقدار بازده روزانه كاهش یابد. استفاده از روشی كه در آن مقدار سود در طول دوره ثابت فرض شده باشد، نمی‌تواند روش صحیحی برای قیمت‌گذاری اوراق با درآمد ثابت باشد، زیرا نرخ بازده آن در طول دوره یكنواخت نبوده و به تدریج و با گذشت زمان، كاهش خواهد

چنانچه قیمت‌گذاری در بازار به این شیوه انجام شود، سرمایه‌گذاران آگاه تلاش می‌كنند تا اوراق را صرفا در روزهای ابتدایی هر دوره خریداری كرده و در اواسط دوره و قبل از كاهش نرخ بازده، آن را با اوراق دیگری تعویض کنند.

روش خطي ساده، روش مناسبي براي قيمت‌گذاري اوراق و محاسبه سود روزشمار نيست. زيرا سرمايه‌گذار انتظار دارد در صورت ثبات شرايط و ثابت بودن نرخ سود، بازده وي در طول دوره سرمايه‌گذاري ثابت باشد. به عبارت ديگر مستقل از اينكه در روز اول در اين اوراق سرمايه‌گذاري شود يا در روز آخر، بازده به دست آمده بايد مقدار ثابتي باشد.

اما سوالی كه مطرح می‌شود این است كه در این مثال، قیمت روزانه اوراق، چه رقمی است تا نرخ بازده در تمام روزهای سال برابر باشد؟

با استفاده از فرمول قیمت‌گذاری مركب، قیمت روزانه را محاسبه می‌كنیم. برای مثال قیمت این اوراق در پایان روز اول برابر خواهد بود با:

همان‌گونه كه در جدول 2 مشخص است، در این مدل قیمت‌گذاری، نرخ رشد روزانه در تمام طول سال ثابت است اما مقدار سود روزانه به‌صورت تدریجی افزایش یافته است و با توجه به رشد تدریجی قیمت، افزایش تدریجی مقدار سود روزانه نیز كاملا طبیعی و در حد انتظار است.

همان‌طور كه در این جدول نیز مشاهده می‌شود، با استفاده از روش قیمت‌گذاری مركب، قیمت‌ها به نحوی تعیین می‌شوند تا بازده سرمایه‌گذاری در تمام طول عمر اوراق به‌صورت همگن تخصیص یابد.

بنابراین فرمول قیمت‌گذاری مركب تضمین می‌كند كه قیمت‌های روزانه به نحوی محاسبه خواهند شد كه نرخ رشد روزانه در طول دوره ثابت بماند. این موضوع در بازارهای مالی از اهمیت بسزایی برخوردار است زیرا سرمایه‌گذاران مختلف مستقل از تاریخ انتشار، تاریخ سررسید یا تاریخ پرداخت كوپن سود، بر مبنای نرخ بازده (و ریسك) اوراق، اقدام به انتخاب و سرمایه‌گذاری در اوراق می‌كنند و مدل قیمت‌گذاری باید به نحوی باشد كه ثبات نرخ سود طی دوره را تضمین کند، به گونه‌ای كه نرخ سود همواره همگن باشد.

البته همان‌طور كه می‌دانیم، قیمت بازده بورس چگونه محاسبه می شود؟ اوراق بهادار در بازارهای مالی، علاوه بر نرخ سود اسمی، به دو عامل مهم دیگر هم وابسته هستند: نرخ سود مورد انتظار بازار و میزان ریسك اوراق و ناشر آن. محاسبات فوق، با فرض ثبات شرایط و یكسان بودن نرخ سود اسمی اوراق و نرخ سود مورد انتظار بازار انجام شده است. در شرایطی كه پارامترهای فوق نیز وارد محاسبات شوند، می‌توان ثابت كرد كه مدل قیمت‌گذاری اوراق تغییر نخواهد كرد و همین فرمول قیمت‌گذاری مركب، صرفا با تغییر مقدار R (نرخ بازده سالانه) مجددا به‌كار گرفته خواهد شد.

در بازارهای مالی، نرخ سود مورد انتظار به‌عنوان یك متغیر كلیدی در جریان معاملات روزانه و با توجه به قیمت انواع اوراق بهادار كشف می‌شود. نرخ بازده تا سررسید، نرخی است كه در صورت نگهداری اوراق تا زمان سررسید، برای دارنده آن محقق خواهد شد. با توجه به تفاوت فاصله تا سررسید اوراق مختلف و به منظور مقایسه این نرخ در مورد اوراق مختلف، این نرخ به‌صورت سالانه محاسبه شده و اعلام می‌شود. از آنجا كه تاریخ سررسید اوراق و همچنین مبلغ قابل پرداخت در سررسید هر اوراقی ثابت است، بنابراین، نرخ بازده تا سررسید تنها تابع قیمت روز اوراق در بازار خواهد بود و هیچ مؤلفه دیگری در آن تاثیرگذار نخواهد بود. به همین دلیل این نرخ در بازارهای مالی محاسبه شده و به‌صورت عمومی کنش داده می‌شوند. بر خلاف بازده دوره نگهداری (HPR: Holding Period Return) كه شاخصی گذشته‌نگر است و نرخ بازده را در گذشته نشان می‌دهد،

اوراقی را كه مبلغ اسمی آن 1.000.000 ریال و دارای سود سالانه 20 درصد است و كل سود نیز در پایان سال به سرمایه‌گذار پرداخت می‌شود در نظر بگیرید. در اواسط سال ( در روز صدوهشتادویکم) و در زمانی كه 184 روز تا سررسید آن باقی مانده است، قیمت این اوراق 1.094.625 ریال خواهد بود. نرخ بازده تا سررسید این اوراق در روز صدوهشتادویکم چقدر است؟

شاخص ROA در بورس چیست؟

همانطور که میدانید، یکی از اصلی ترین شرط ها برای موفق شدن در بازار سرمایه، آموختن و شناخت دقیق مفاهیم و اصطلاحات آن
است. اگر جزء فعالان بازار سرمایه هستید، با شناخت و تسلط بر اصطلاحات و مفاهیم موجود در بازار سرمایه و با بکارگیری آن ها در
جهت درست، تبدیل به یکی از برندگان این بازار خواهید شد. در حالت کلی در بازار سرمایه سه نوع تحلیل داریم:

1. تحلیل بنیادی
2. تحلیل تکنیکال
3. تحلیل از روش تابلوخوانی

در تحلیل بنیادی، همواره پارامترهایی نظیر بازده حقوق صاحبان سهام، بازده دارایی ها، اندازه گیری اثربخشی مدیریت و… از اهمیت بالایی برخوردار است و همیشه مورد توجه تحلیل گران بنیادین شرکتها بوده است. یکی از پارامترهای بسیار مهم در تحلیل بنیادی، شاخص ROA میباشد. در این مقاله سعی داریم به شاخص ROA و کاربردهای مهم آن بپردازیم. با بورس‌فا همراه ما باشید.

مفهوم شاخص ROA چیست؟

ROA یا Return On Asset ، شاخصی از چگونگی سودآوری یک شرکت، وابسته به کل دارایی ‌های آن شرکت می باشد. پس در واقع ROA یک شرکت، از تقسیم درآمد خالص شرکت به کل دارایی های شرکت به دست می آید. ROA یک ایده درباره مدیریت کارآمد در رابطه با استفاده از دارایی‌ها در جهت تولید سود از دارایی‌های مولد به ما می‌دهد که از طریق تقسیم سود سالیانه به کل دارایی شرکت محاسبه می‌شود. ROA هر شرکت به صورت درصد بیان می‌شود و گاها به بازده سرمایه‌ گذاری اشاره دارد.

نکاتی مهم در رابطه با شاخص ROA

شاخص ROA یا بازده کل دارایی ها، معیاری دقیق‌ تر از کارایی عملکرد مدیران یک شرکت است. این شاخص نشان دهنده میزان سودی است که شرکت از هر واحد از دارایی هایش به وجود می‌آورد. همچنین لازم به ذکر است که دارایی های یک شرکت شامل پول نقد، حساب‌های دریافتنی، تجهیزات، ملک و املاک، انواع زمین و… میباشد. همچنین در برخی مواقع، سرمایه‌ گذاران هنگامی که این محاسبه را انجام می ‌دهند، هزینه بهره را به خالص درآمد اضافه می‌کنند.

ROA به شما می‌گوید که چه مقدار سود از دارایی‌ های سرمایه ‌گذاری شده، بدست آمده است. ROA به شدت وابسته به صنعت و گروه میباشد و به این دلیل هنگامی که از ROA به عنوان مقیاسی برای مقایسه استفاده می‌شود، بهتر است با مقدار ROA های سالیان گذشته شرکت و یا ROA شرکتهای مشابه ‌هم گروه یا هم صنعت مقایسه شود. پس در انتخاب یک شرکت از بین چند شرکت، از یک گروه یا یک صنعت، میزان شاخص ROA جهت تصمیم گیری برای سرمایه گذاری به شدت تعیین کننده است. پس شاخص ROA برای مقایسه درون صنعت بسیار مفید و پر کاربرد است.

چگونگی تشخیص ROA مناسب جهت سرمایه گذاری

مقدار ROA هر شرکت، یک ایده به سرمایه ‌گذاران می‌دهد که شرکت تا چه حد در تبدیل پولی که سرمایه ‌گذاری کرده است، به سود خالص موفق بوده است. پس در تحلیل بنیادی، تعیین ROA شرکت مورد نظر بسیار مهم و امری کاربردی است. همانطور که گفته شد، میزان ROA هر شرکت به صورت درصد بیان میشود. یک شرکت با ROA بالاتر معمولا به شرکتی با ROA پائین تر ترجیح داده می شود؛ زیرا این امر نشان می دهد که توانایی رشد و کسب سود از یک پایه دارایی ثابت تا چه حدی است. پس در انتخاب نهائی جهت سرمایه گذاری، شرکتی با مقدار بالای ROA بهتر است؛

تشخیص ROA مناسب برای سرمایه گذاری

نحوه محاسبه شاخص ROA چگونه است؟

با ذکر یک مثال، نحوه محاسبه شاخص ROA را بهتر متوجه خواهید شد. فرض کنید که میخواهیم شاخص ROA شرکتی را محاسبه کنیم. ابتدا باید اطلاعات و صورتهای مالی میان دوره ای ماهانه، 3 ماهه، 6 ماهه و یا یکساله از ترازنامه های اخیر منتشر شده شرکت را در دست داشته باشیم. این اطلاعات و صورتهای مالی هم در سایت خود شرکت و هم در سامانه کدال به نشانی Codal.ir موجود میباشد.

برای مثال فرض کنید خالص درآمد شرکتی برابر 300000 میلیون ریال و کل دارایی های شرکت برابر 4500000 میلیون ریال باشد. میدانیم که بازده دارایی یا شاخص ROA یک شرکت از تقسیم خالص درآمد یا سود خالص شرکت به کل دارایی های آن شرکت به دست می آید. پس با تقسیم 300000 بر 4500000، شاخص ROA عدد 0.066 را به دست می دهد. در نتیجه، شاخص ROA چنین شرکتی برابر %6.6 میباشد.

حال فرض کنید شرکتی مشابه و هم صنعت با شرکت بالا داریم که میخواهیم شاخص ROA این شرکت را نیز محاسبه و در نهایت مقایسه کنیم. فرض میکنیم شرکت دوم از لحاظ میزان کل دارایی ها با شرکت اول در سطح برابری باشد. پس فرض میکنیم کل دارایی های شرکت دوم نیز 4500000 میلیون ریال باشد اما خالص درآمد یا سود خالص شرکت دوم 500000 میلیون ریال باشد. در این صورت با توجه به فرمول، شاخص ROA شرکت دوم برابر %11.11 میباشد.

مقایسه شاخص ROA دو شرکت هم صنعت با وضعیت مشابه

در پاراگراف های قبل گفتیم که ROA یک شرکت در مقایسه با شرکتهای هم گروه و هم صنعت، هر چه بالاتر باشد بهتر است؛ زیرا شرکت پول یا سود بیشتری را از سرمایه‌ گذاری کمتری بدست آورده است و پتانسیل بنیادی بالایی دارد. به مثال پاراگراف قبل خوب دقت کنید. شرکت اول از 4500000 میلیون ریال دارایی خود، 300000 میلیون ریال سود و درآمد کسب کرد اما شرکت دوم از 4500000 میلیون ریال دارایی خود، 500000 میلیون سود و درآمد ساخت. در نتیجه با توجه به فرمول تعریف شده، بدیهی است شرکت دوم نسبت به شرکت اول، شاخص ROA بالاتری داشته باشد؛ زیرا با سرمایه اولیه مشابه نسبت به شرکت اول، 200000 میلیون ریال سود بیشتری کسب کرد؛ پس در نتیجه پتانسیل سودسازی بالاتری دارد و جهت سرمایه گذاری مناسب تر است.

در رابطه با سفته بازی در بورس اطلاعاتی نداری؟ » سفته بازی در بورس چیست؟

نتیجه گیری

خب دوستان، در این مقاله هم یکی از مهمترین و پر کاربردترین نسبت های کاربردی در تحلیل بنیادی را تا حدودی شناختیم. توجه داشته باشید که جهت استفاده درست و دقیق از مفاهیم و تکنیک های بازار سرمایه و در نتیجه جهت معاملات و تحلیل های بهتر لازم است از ابتدا آموزش ببینید و در این صورت تبدیل به یکی از برنده این بازار باشید. خوشحال میشویم که دیدگاه تان را برای مان بنویسید.
همواره موفق و پر سود باشید.

سوالات متداول در رابطه با شاخص ROA

شاخصی از چگونگی سودآوری یک شرکت، وابسته به کل دارایی ‌های آن شرکت می باشد.

این شاخص نشان دهنده میزان سودی است که شرکت از هر واحد از دارایی هایش به وجود می‌آورد.

شاخص ROA به صورت درصد ارائه میشود و صد البته شاخص ROA هر چه بالاتر باشد بهتر است.