بورس چیست؟ همه چیز درباره شروع سرمایه گذاری در بورس
همه ما خوب میدانیم که با توجه به تورم این روزها، نوسان قیمت و شرایط اقتصادی نامساعد، پسانداز کردن به صرفه نیست و باید به فکر سرمایهگذاری و افزایش سرمایه باشیم. چون فقط با این روش است که ارزش پول در برابر تورم حفظ میشود. سوالی که احتمالا برایتان در این لحظه پیش میآید این است که از چه روشی باید این سرمایهگذاری را انجام دهید؟ یکی از این روشها، سرمایه گذاری در بورس است. برای این کار بهتر است با مفهوم بورس به طور کامل آشنا شوید. با ما همراه باشید تا هر آنچه لازم است درباره بورس و بازار آن بدانید و با آگاهی کامل برای سرمایهگذاری اقدام کنید.
تعریف بورس چیست؟
بورس یک بازار است که در آن داراییهای مختلف مورد معامله قرار میگیرد. شرکتهای سهامی عام، سهام خود را زیر نظر سازمان بورس عرضه میکنند، مردم این سهام را میخرند و در بازار بورس که مزایای نسبتا زیادی دارد، سرمایهگذاری میکنند. از مزایای این بازار میتوان به سرمایهگذاری با پول کم، میزان نقدشوندگی بالا، کنترل نسبی تورم و حجم نقدینگی، رشد اقتصادی کشور و… اشاره کرد. حالا وقت آن است که با انواع بازارهای بورس در ایران آشنا شوید و اطلاعات خود را در این زمینه افزایش دهید.
۴ نوع بازار بورس در ایران
بازار بورس در ایران به ۴ دسته تقسیم میشود که ما هر ۴ مورد را با به تفکیک بررسی کردهایم تا برای سرمایه گذاری در بورس آگاهانه عمل کنید.
بورس اوراق بهادار
قدیمیترین نوع بورس در ایران بورس اوراق بهادار است که در آن انواع داراییهای مالی مثل سهام شرکتها، اوراق مشارکت و… معامله میشود. لازم به ذکر است که اکثر سرمایهگذاران در این عرصه فعالیت میکنند. حتما حواستان باشد که برای ورود به این حوزه بیگدار به آب نزنید و به تحلیلهای بورسی توجه کنید.
فرابورس
برخی از شرکتهای سهامی عام، به دلیل سودآوری نامناسب و ضرر و زیان نمیتوانند وارد بازار بورس شوند، به همین دلیل سهامشان در فرابورس معامله میشود. البته بورس اوراق بهادار ناظر بر عملکرد فرابورس است و از این نظر جای نگرانی وجود ندارد.
بورس کالا
در این نوع بازار عرضهکنندگان کالا، محصولات خام خود را مثل زعفران، پنبه و … قیمتگذاری و عرضه میکنند. این نوع بورس برای افرادی مناسب است که از ریسک نوسان قیمت پرهیز میکنند.
بورس انرژی
بورس انرژی به عنوان بستری برای معاملات حاملان انرژی مثل نفت، گاز، برق و … شکل گرفته است؛ در واقع هر کالایی که پایه انرژی داشته باشد، در این بازار داد و ستد میشود.
این تنوع در بازار بورس باعث میشود انواع سرمایهگذاران تمایل به سرمایه گذاری در زمینه مورد علاقه خود را داشته باشند. البته نمیتوان از اهمیت بورس اوراق بهادار غافل شد؛ چون این دسته از ۳ دسته دیگر مهمتر است. حالا که متوجه شدید دستتان در انتخاب نوع بازار بورس باز است، باید بدانید ابزارهای مختلفی هم برای سرمایهگذاری در این بازارها وجود دارد که میتوانید از آنها استفاده کنید. ادامه مطلب را از دست ندهید!
ابزارهای سرمایه گذاری در بورس کدامند؟
حتما شما هم میدانید که در سالهای اخیر، حضور پر رنگ بازار سرمایه نقش موثری در چرخه اقتصادی کشور و تامین منابع مالی داشته است. پس قطعا شما برای حضور در این بازار پر رونق، به ابزارهای مربوطه نیاز دارید تا سرمایهگذاری مناسب و تقریبا عاری از ضرر داشته باشید. این ابزارها ۵ مورد هستند. پیش از آن، ممنون میشویم اگر از ابزارهای سرمایهگذاری اطلاع دارید و یا در حوزه بورس فردی مجرب هستید، نظر خود را در کامنت همین مطلب با سایرین به اشتراک بگذارید.
- سهام: دارایی هر شرکت بر تعداد واحد مشخصی تقسیم میشود که شما میتوانید با خریدن هر تعداد سهم در سود یا زیان شرکت سهیم شوید. شما با انجام این معامله در کوتاه مدت یا بلند مدت بازدهی کسب میکنید.
- اوراق بدهی: اوراق بدهی در ۳ نوع قرضه، مشارکت و اسناد خزانه اسلامی وجود دارد. شما باید این اوراق را که تاریخ سررسید مشخصی دارند، از سازمانهای دولتی و خصوصی خریداری کنید؛ این سازمان به شما متعهد میشود که در زمانهای مشخص به شما سود پرداخت کند و یا در زمان سررسید هم اصل پول شما را برگرداند و یا در نهایت سود و اصل پول را به شما پرداخت کند.
- صندوقهای سرمایهگذاری: صندوقهای سرمایهگذاری یک ابزار مناسب برای افرادی است که علم کافی از بازار سرمایه و حاشیههای آن ندارند؛ چون مدیریت این صندوقها با افراد حاذق و کاربلد است. شما با ورود به این صندوقها، سرمایه خود را به بازار تزریق و سود حاصل از آن را دریافت میکنید. این روش پرطرفدار به دلیل اینکه سواد سرمایهگذاری نیاز ندارد، راهکار مناسبی برای سرمایه گذاری در بورس است و ما آن را پیشنهاد میکنیم. البته نکات خاصی در مورد این صندوقها و سرمایهگذاری اصولی از طریق آنها وجود دارد که دانستن آنها ضروری است.
- سبدگردانی: در حوزه بازار سرمایه، یک سری افراد ماهر هستند که شما میتوانید مدیریت داراییهای خود را به آنها بسپارید. این اشخاص با دریافت کارمزد از شما، سرمایه شما را نگهداری و مدیریت میکنند و با دانش خود باعث کسب بازدهی شما میشوند. از مزیتهای این روش، نظارت اختصاصی فرد باسواد در حیطه امور مالی است، چرا که همه افراد با سازمان بورس و سهامهای آن آشنایی ندارند و لازم است فردی کاربلد سرمایه آنها را مدیریت کند. اما متاسفانه در این روش حتی اگر ضرر هم کنید، باید حقالزحمه سبدگردان پرداخت کنید.
- ابزار مشتقه: یکی دیگر از ابزارهای بازار مالی که بر اساس یک قرارداد بین دو طرف بسته میشود، ابزار مشتقه است. از جمله انواع ابزار مشتقه، قراردادهای آتی و اختیار معامله است. قراردادهای آتی با توجه به یک دارایی و قیمت آن در آینده منعقد میشود و سود و زیان فرد سرمایهگذار در گرو تغییرات این قیمت است. اختیار معاملات هم بر اساس قیمت مشخص دارایی، که در قرارداد بیان شده است، انجام میشود و به فرد سرمایهگذار اختیار فروش یا خرید را بر اساس قیمت ذکر شده میدهد.
با توجه به مطالب فوق، شما به عنوان یک سرمایهگذار میتوانید هر کدام از این ابزارها را برای سرمایه گذاری در بورس استفاده کنید. البته جزء جداییناپذیر هر نوع سرمایهگذاری، ریسک است که به معنای نبود اطمینان کافی در کسب بازدهی و میزان سود است. هرچند که شما میتوانید از سایر روشهای افزایش سرمایه که تقریبا ریسک کمتری دارند، استفاده کنید. یکی از این روشها دریافت وام با سود مناسب و خرید کالاست. چرا که قیمت انواع کالاها روز به روز بیشتر میشود و شما با خرید کالا و پرداخت ماهانه اقساط آن به نوعی سرمایه خود را حفظ میکنید. وام ۲۰ میلیونی بانک آینده برای این کار به شما کمک میکند که درباره این موضوع در پایان مطلب توضیح دادهایم.
انواع ریسک در بورس
ریسک در واقع همان اختلاف میان بازدهی مورد انتظار و میزان بازدهی واقعی است. حتما به این نکته توجه داشته باشید که در امور سرمایهگذاری چیزی به نام سود قطعی و بازدهی همیشگی وجود ندارد. ضمن اینکه هیچ کدام از روشهای سرمایهگذاری، تضمینی برای افزایش دارایی در اختیار شما نمیگذارند. در حوزه بورس، ریسک به دو نوع تقسیم میشود:
ریسک سیستماتیک یا غیر قابل اجتناب
این نوع ریسک قابلیت کنترل و پیشگیری توسط شخص سرمایهگذار را ندارد و با هیچ عاملی نمیتوان این میزان از ریسک را به حداقل رساند. همچنین این ریسک به عوامل طبیعی و معیارهای کلان اقتصادی بستگی دارد. از جمله موارد مربوط به این ریسک میتوان به سیل، زلزله، سوانح طبیعی، تغییر ریاست جمهوری و… اشاره کرد.
ریسک غیر سیستماتیک یا قابل اجتناب
این نوع ریسک در واقع با افزایش آگاهی و علم، قابل کنترل و پیشگیری است. در واقع هر فرد میتواند با ارتقای سطح دانش خود ریسک سرمایهگذاری خود را به حداقل برساند. مثلا با شناخت و مطالعه درباره بنیان و اساس یک شرکت، میتوانید تا حدودی میزان بازدهی و سود حاصل از سرمایهگذاری در سهام این شرکت را پیشبینی کنید.
در نهایت حتما توجه کنید که سرمایه گذاری در بورس اولین و آخرین شیوه برای افزایش سرمایه نیست و اگر شما خود را فردی با تجربه و عالم در حوزه بازار سرمایه نمیدانید، بهتر است از سایر روشها که احتیاج به دانش و سواد خاص ندارد، استفاده کنید تا هم با ضرر مواجه نشوید و هم لذت افزایش دارایی را به طور کامل بچشید. پس نگران نباشید، همیشه راهی برای سرمایهگذاری و افزایش کیفیت زندگی وجود دارد.
بهتر است بدانید، با سرمایهگذاری در بورس، همیشه پول شما به صورت نقد وجود دارد و هر زمان بخواهید، میتوانید پول خود را دریافت کنید. همچنین سهام انواع شرکتها در بازار بورس عرضه میشود که شما میتوانید کاملا آگاهانه یکی از آنها را انتخاب و سرمایهگذاری کنید. پس شما با انتخاب این روش از سرمایهگذاری، میتوانید سود مناسبی کسب کنید و در راستای افزایش سرمایه و ارتقای وضعیت اقتصادی خود گام بردارید.
سایر روشهای سرمایهگذاری
از زمانهای قدیم تا به الان، راههای مختلفی برای افزایش سرمایه وجود داشته است. بهطور مثال خرید مسکن، خرید طلا و سکه، خواباندن پول در بانک و گرفتن سود آن و… از جمله رایجترین شیوههای سرمایهگذاری بودهاند. البته در چند سال اخیر، خرید اقساطی هم، تبدیل به راهی برای حفظ ارزش سرمایه شده است؛ چون کالایی که شما امروز با بودجه مورد نظرتان میخرید، فردا گرانتر میشود و به نوعی سود میکنید. پس اگر هیچ مبلغی برای افزایش سرمایه خود ندارید، میتوانید با خرید اقساطی کالاها، برای ارتقای سطح زندگی خود تلاش کنید. شما به کمک سامانههای معتبر خرید اقساطی، میتوانید انواع کالاها را با دریافت وام از آنها، بخرید و ماهیانه اقساط خود را پرداخت کنید. یکی از این سامانهها لندو است که با همکاری بانک آینده وام خرید کالا را تا سقف ۲۰ میلیون تومان اعطا میکند و شما میتوانید انواع کالا و خدمات را از سایت لندو خریداری کنید. شما از چه شیوهای برای افزایش سرمایه استفاده میکنید؟ خوشحال میشویم نظر خود را در کامنت بیان کنید.
مقدمه ای بر رویکردهای تجزیه و تحلیل اوراق بهادار در بورس
در دنیای مدرن امروز دیگر بانکها نمی توانند به تنهایی جوابگوی نیازهای مالی شرکتهای مختلف باشند چرا که تأمین سرمایه از طریق منابع بانکی نقدینگی را افزایش و موجب ایجاد تورم می شود. بازارهای سرمایه می توانند در ایجاد سیاستهای ضد تورمی نقش مؤثری داشته باشند.
نقش بازار سرمایه در دنیا جمع آوری نقدینگی لازم به منظور رفع نیازهای مالی شرکتها در خصوص اجرای پروژه های تولیدی خود در چهارچوب توسعه اقتصادی کشور و جذب سرمایه های داخلی و خارجی به منظور استحکام پایه های اقتصادی کشور و نیز ایجاد سیاستهای ضد تورمی به منظور جلوگیری از تورم می باشد. یکی از عواملی که در توسعه و رشد بازار سرمایه نقش موثری دارد آشنایی سرمایه گذاران و معامله گران بازار سرمایه با روشهای تجزیه و تحلیل اوراق بهادار و افزایش توان تحلیل گری آنها است. بی شک از طریق تجزیه و تحلیل دقیق و هوشیارانه می توان ریسک بازار سرمایه یا مخاطره سرمایه گذاران را کاهش داد.
در خصوص آنالیز قیمت سهام و سرمایه گذاری در دارائیهای مالی در ادبیات مالی دو دیدگاه کلی « تجزیه و تحلیل اوراق بهادار » و « مدیریت پرتفوی » وجود دارد. هدف از تجزیه و تحلیل اوراق بهادار یافتن ارزش ذاتی (ارزش واقعی) آنها می باشد. برای یافتن ارزش ذاتی یک برگ سهم، قیمت بالقوه سهم و عواید آتی آن پیش بینی می گردد و سپس به ارزش فعلی تنزیل می شود.
اگر قیمت ذاتی بالاتر از قیمت بازار باشد، سهم در وضعیت خریداری قرار می گیرد و در غیر اینصورت سهم در حالت فروش قرار دارد. بطور خلاصه تجزیه و تحلیل اوراق بهادار دربرگیرنده تخمین مزایای تک تک سرمایه گذاریهاست در حالیکه مدیریت پرتفوی شامل تجزیه و تحلیل ترکیب سرمایه گذاریها و مدیریت نگهداری مجموعه ای از سرمایه گذاریهاست. در دهه اخیر مباحث سرمایه گذاری از شیوه انتخاب سهام (تجزیه و تحلیل اوراق بهادار) به سمت مدیریت پرتفوی تغییر جهت داده است. به طور کلی فعالان بازار و سرمایه گذاران در بازارهای سرمایه عموماً در تصمیم گیریهای خرید و فروش خود از روشها و ابزارهای گوناگونی استفاده می کنند.
در بازار سرمایه این ابزارها در قالب سه رویکرد کلی مطرح می شوند:
1- رویکرد سنتی تجزیه و تحلیل اوراق بهادار
1-1موج سواران و سفته بازان
2-1محکومان موفقیت
3-1روش تحلیل تکنیکی
4-1روش تحلیل بنیادی
5-1روش تحلیل ترکیبی(CANSLIM).
2- رویکرد مبتنی بر نظریه های مدرن مالی
1-2 نظریه بازار کارا
2-2 روش تئوری مدرن پرتفولیو ( MPT).
3-2 روش تئوری فرا مدرن پرتفولیو ( PMPT)
3- رویکرد بی نظمی و پویایی غیر خطی
1-3 تئوری آشوب
2-3 روشهای هوش مصنوعی
1-2-3 شبکه های عصبی
2-2-3 الگوریتم ژنتیک
3-2-3 منطق فازی
1- رویکرد سنتی تجزیه و تحلیل اوراق بهادار
1-1 موج سواران و سفته بازان
این روش که متأسفانه در بازار بورس ایران به جهت عدم عمق کافی به بلوغ رسیده یکی از حالات خاصی است که پیروان این روش تنها به دنبال صف های خرید، فروش و یا به دنبال ایجاد صف می باشند. این گروه که با دیدی کوتاه مدت به بازار سرمایه نگاه می کنند سرمایه شان را به راحتی از یک رشته سرمایه گذاری به رشته ای دیگر انتقال می دهند و تنها به دنبال سودهای مقطعی می باشند. معمولاً این روش در بازارهایی که ثبات اقتصادی یا سیاسی کمتری دارند بیشتر به چشم می خورد و البته در تمام بازارهای مالی جهان با شدت و ضعف می توان آن را یافت و اساساً بازار بدون این گروه بی معنی خواهد شد اما در حد افسار گسیخته آن موجبات به وجود آمدن حباب های قیمتی شدید را فراهم خواهد نمود که باعث بالارفتن ریسک در بازار سرمایه خواهد گردید که این موضوع را عملاً در بازار ایران می توان مشاهده کرد.
2-1 محکومان به موفقیت
اینها گروهی هستند که معمولاً سؤال می کنند چه بخرم؟ اما کمتر می پرسند که کی یا چند بفروشم؟ این گروه که تقریباً جزء کم تخصص ترین افراد بازار هستند یا تمایلی به فعالیت حرفه ای در بازار ندارند، به بازار اعتقاد کامل داشته و با اتکا به مبالغی که عموماً قابل توجه خواهد بود تنها به این امید که سرمایه شان نه تنها ارزش خود را حفظ نماید بلکه در آینده تبدیل به مبلغی قابل توجه نسبی نیز گردد ، وارد بازار می شوند. اینها در صورتی که وضعیت خاصی رخ ندهد تصمیم به فروش سهام، حداقل در کوتاه مدت و میان مدت و حتی بلند مدت های نزدیک نیز ندارند.آنها که به عبارتی نقطه مقابل موج سواران بازارند معتقدند که "در بازار رو به رشد کلیه سهام ها محکوم به رشدند اما این رشد می تواند با قدرت و ضعف پیش رود"
1-3 تحلیل تکنیکی
تحلیل تکنیکی مطالعه رفتارهای بازار با استفاده از نمودارها و با هدف پیش بینی اینده روند قیمت ها می باشد. بعبارتی تحلیل تکنیکی، روشی برای پیشبینی روند قیمتها از روی قیمتهای تاریخی و برآورد «آینده» بازار از روی «گذشته» آن است. اصول کلی روش تحلیل تکنیکی بر پایه سه اصل اساسی بنا شده است که در تمام بازارهای جهان صدق میکنند. همچنین زمانی که صحبت از «تمام بازارهای جهان» میشود، بازار ایران را نیز شامل میشود. اکنون به مرور کلی اصول اساسی تحلیل تکنیکی می پردازیم.
اصل اول: همهچیز یک سهم در قیمت آن سهم منعکس میشود.
اولین و مهمترین اصل در تحلیل تکنیکی این است که همهچیز و هرگونه اطلاعات موجود پیرامون یک سهم در قیمت بازار آن تبلور مییابد. تکنسینها (کسانی که برای تحلیل بازار از تحلیل تکنیکی استفاده میکنند) معتقدند که تمام دانش موجود درباره سهم صرفنظر از اینکه بنیادی، اقتصادی، سیاسی و یا روانشناختی باشد، در قیمت بازار سهم نمایان میشود.
اصل دوم: قیمتها در روندهایی حرکت میکنند که آن روندها در برابر تغییرات مقاومت میکنند.
اصل دومیکه روش تحلیل تکنیکی بر پایه آن بنا شده این است که قیمتها در مسیرها یا روندهای خاصی حرکت میکنند و آن روندها در مقابل تغییرات ناگهانی از خود مقاومت نشان میدهند. عرضه و تقاضایی که برای یک محصول وجود دارد، باعث میشود تا روند حرکت سهم مربوط به شرکت تولیدکننده آن محصول در حالت تعادل قرار گیرد. وقتی حرکتی آغاز شد، تغییری در آن پدیدار نمیشود مگر اینکه خود به پایان رسد. به عنوان مثال، اگر یک سهم شروع به افزایش قیمت کند، افزایش قیمت آن ادامه خواهد یافت تا اینکه به نقطه بازگشت مشخصی برسد. به عنوان مثال، یک «اتومبیل» را در ذهنتان فرض کنید، شما به عنوان سرمایهگذار یک «موتور سوار» هستید و سهم مورد توجه شما یک «اتومبیل» است که جلوی شما حرکت میکند. وقتی سهم یا همان اتومبیل به راه بیفتد، ابتدا سرعت پایینی ابزارهای پیش بینی ارزش اوراق دارد. اما به تدریج بر سرعت خود میافزاید تا به نقطه خاصی برسد. اگر این اتومبیل بخواهد مسیر خود را تغییر دهد و برخلاف جهت فعلی حرکت کند، ابتدا از سرعت خود میکاهد (در مورد اتومبیل به راحتی میتوان این کاهش سرعت را تشخیص داد. اما در باره سهم چطور؟ پاسخ این است که وقتی تغییر قیمت روزانه افت میکند، سرعت سهم کاهش یافته است) تا سرعتش به صفر برسد و آنگاه به تدریج میپیچد (یا دور میزند) و در مسیر جدید قرار میگیرد. یک اتومبیل درحالی که ابزارهای پیش بینی ارزش اوراق دارای سرعت بالا باشد هیچگاه نمیتواند بهیکباره تغییر مسیر دهد و ناگزیر از کاهش سرعت است. همین نکته در مورد سهم نیز وجود دارد. به اصطلاح میتوان گفت که: «سهم دارای اینرسی است».یک سهم ابتدا مسیری را آغاز میکند که میتواند کاهشی و یا افزایشی باشد و به این طریق روندی را به وجود میآورد. این روند تا هنگامی وجود دارد که جابهجایی قیمت به تدریج کند شود و به اصطلاح «راهنما بزند» که تغییر جهت میدهد و مسیر خود را عوض میکند. در آن نقطه سهم «روند » جدیدی را آغاز میکند. اجازه دهید برای روشن شدن موضوع روی یک مثال واقعی کار کنیم. شکل زیر نمودار قیمت شرکت تراکتورسازی ایران را در یکماه گذشته نشان میدهد.
همانطور که در نمودار مشاهده میشود هیچگاه نمودار قیمت منفصل نیست. روند در ابتدا نزولی بوده است و از حدود 5000ریال تا حدود 3000ریال کاهشیافته و سپس دوباره روندی افزایشی را آغاز کرده است.
اصل سوم: فعالیت بازار قابل تکرار است
آخرین اصل کلیدی روش تحلیل تکنیکی بر این پایه بنا شده است که بازار به صورت مداوم در حال تکرار خود است. الگوهای مشخصی را در فاصله زمانهای مختلف میتوان روی نمودارها یافت، یعنی الگوهایی که دائم در حال تکرار شدن هستند. البته این به یک اصل مهم روانشناختی باز میگردد که انسانها در شرایط مشابه عکسالعملهای مشابهی از خود نشان میدهند. از آنجا که بازار سرمایه نیز انعکاسی از عملکرد انسانها است، تکنسینها این عکسالعملها را مطالعه میکنند تا در موقعیتهای مشابه بتوانند عکسالعملهای مشابه را پیشبینی کنند.
پیروان این روش معتقدند که کلیه عوامل تأثیرگذار در انتخاب یک سهم، تأثیر خود را ابزارهای پیش بینی ارزش اوراق در قیمت روز آن سهم متبلور می سازند و قیمت امروز یک سهم در برگیرنده کلیه عوامل تأثیر گذار گذشته و حتی آینده آن می باشد و می توان با بررسی روند گذشته یک سهم و پیش بینی روند آینده نسبت به خرید بهینه آن اقدام نمود. تکنیسینها معمولاً با وارد نمودن اطلاعات روزانه بر روی نمودارها (با استفاده از نرم افزارهای مرتبط) نسبت به تصمیم گیری اقدام می نمایند و بی جهت نیست که این گروه از فعالان بازار به چارتیست ها ملقب گردیده اند. بعبارتی تحلیگران تکنیکی ابزارهای پیش بینی ارزش اوراق معتقدند که قیمت سهام برآیند همه عوامل دخیل در سهم است. همچنین تحلیل گران تکنیکی بر این باورند که تغییرات قیمت تابعی از عرضه و تقاضاست. چنانچه تقاضا بیش از عرضه باشد انگاه قیمت صعود خواهد کرد و اگر عرضه بر تقاضا پیشی بگیرد قیمت کاهش خواهد یافت. برداشت تکنیسین ها از این اصل به این صورت است که اگر قیمت به هر دلیلی بالا رفت پس باید تقاضا بر عرضه غلبه کرده و علل بنیادی تاثیر خود را گذاشته باشند و چنانچه قیمت سقوط کرد دلایل بنیادی بی اثر شده اند.
منابع:
جزوه درسی تصمیم گیری در مسایل مالی دکتر تفتیان
شهدایی، سید محمد علی، (1388)، "تحلیل بنیادی در بازار سرمایه ایران ،نشر: چالش.
مقالات پژوهشی در سایت راهبرد و سایت رهنون سرمایه
راعی،رضا و تلنگی، احمد، (1383)، "مدیریت سرمایه گذاری پیشرفته" سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها (سمت)، چاپ اول.
رهنمای رودپشتی، فریدون و صالحی، الله کرم، (1389)، " مکاتب و تئوری های مالی و حسبداری" انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی، چاپ اول.
بازاری نوآورانه برای تامین مالی و رشد
در حالی روز گذشته شاهد نکوداشت نیم قرن بورس در کشورمان بودیم که شاید به جرات میتوان گفت یک دهه از دوران رشد و توسعه بازار سرمایه کشور را مرتبط با اقدامات انجامشده در فرابورس ایران است.
در حالی روز گذشته شاهد نکوداشت نیم قرن بورس در کشورمان بودیم که شاید به جرات میتوان گفت یک دهه از دوران رشد و توسعه بازار سرمایه کشور را مرتبط با اقدامات انجامشده در فرابورس ایران است. به گزارش سنا، فرابورس ایران به عنوان یکی از 4 بورس رسمی فعال در کشور برای توسعه بازارها و ابزارهای مالی و همچنین پوشش خلأهای ناشی از عدم دسترسی بخش عمدهیی از صاحبان صنایع به بازار سرمایه، فعالیت خود را بطور رسمی از 6 مهرماه سال 88 در بازار سرمایه آغاز کرد. فرابورس که ابتدا آمده بود در قالب بازاری خارج از بورس به فعالیت بپردازد، با رشد و توسعه سریع خود در دو بُعد بازار سهام و اوراق و پاسخگویی به طیف وسیعی از نیازهای متنوع تامین مالی، از سالهای پیش به عنوان یک بورس کامل و ساختاریافته فعالیتهای خود را پی گرفته و هماکنون در امتداد همین رسالتها در حرکت است. بررسی روند رشد و توسعه فرابورس به خوبی نشان میدهد، فراتر از انتظاراتی که پیش از راهاندازی آن وجود داشت، مسیر شکوفایی و بلوغ این بورس طی شده است. در واقع از آنجاکه دلیل عمده بنگاههای اقتصادی برای حضور در بازار سرمایه، دسترسی به تامین مالی راحتتر برای پیشبرد طرحهای توسعهیی است، دارا بودن سازوکارهایی سادهتر و تنوع در شرایط پذیرش شرکتها در فرابورس، امکانی را فراهم کرده تا بنگاههای اقتصادی بتوانند با کسب حداقل شرایط و در سریعترین زمان ممکن، به این بورس وارد شده و از تمامی مزایای شرکتهای پذیرفته شده در بازار مبادلات اوراق بهادار بهرهمند شوند. در حال حاضر 9 بازار و تابلو معاملاتی شامل بازارهای اول، دوم، سوم، پایه الف، پایه ب، پایه ج، بازار ابزارهای نوین مالی، بازار شرکتهای کوچک و متوسط و در نهایت بازار مشتقه در فرابورس ایران به فعالیت مشغولند و نماد معاملاتی بیش از 200 شرکت در بازارهای مختلف این بورس در حال معامله است. در همین حال در بازار ابزارهای نوین مالی نیز صندوقهای سرمایهگذاری زمین و ساختمان، صندوقهای سرمایهگذاری قابل معامله (ETF)، صندوقهای جسورانه (VC)، اوراق تامین مالی استاندارد، اوراق تامین مالی واجد شرایط خاص، اسناد خزانه اسلامی و اوراق تسهیلات مسکن مورد معامله قرار میگیرند که بسیاری از آنها برای نخستینبار توسط فرابورس به مخاطبان و ذینفعان مختلف معرفی شده است.
مهد نخستینهای بازار سرمایه
در راستای تامین مالی بخش مسکن شاهد آن هستیم نخستین صندوق زمین و ساختمان بهمنظور هدایت سرمایههای خُرد و فردی به سمت پروژههای ساختمانی دارای توجیه و سودآور 8 شهریورماه 93 در فرابورس ایران شکل گرفت و از آن زمان تاکنون چند صندوق در بازار سرمایه فعال شدهاند. معرفی صندوقهای سرمایهگذاری قابل معامله سهام و اوراق بهادار با درآمد ثابت و مختلط دستاورد دیگر فرابورس به شمار میرود که همزمان با چهار سالگی آن رقم خورد.
ورود و پذیرش اوراق تسهیلات مسکن
از دیگر اقدامات مهم فرابورس طی این سالها همچنین میتوان به ورود و پذیرش اوراق تسهیلات مسکن (تسه) اشاره کرد؛ اوراق گواهی حق تقدم مسکن که پیشتر در شعب بانک مسکن و تحت یک بازار غیرمنسجم معامله میشد، پس از پذیرش این اوراق در فرابورس ایران از شرایط معاملهیی رسمی و ضابطهمند بهرهمند شده و قیمت این اوراق در فضایی شفاف اعلام میشود. به این ترتیب با خریداری این اوراق و دریافت وامهای مرتبط با آن از بانک مسکن، گامی مثبت در جهت خانهدار شدن افراد با صرف هزینه و زمان کمتر میسر شده است.
راهاندازی بازارها و ابزارهای نوین
از سوی دیگر این رکن بازار سرمایه همواره تلاش کرده تا علاوه بر اقداماتی برای تامین مالی دولت و بخش خصوصی از طریق پذیرش انواع اوراق بهادار (انواع صکوک اجاره، مرابحه، اوراق رهنی، اسناد خزانه اسلامی و. )، همچنین در زمینه تجهیز منابع برای اکوسیستم دانشبنیان کشور مشارکت کرده و نقش اثرگذاری ایفا کند. در این راستا و طی سالهای اخیر، چندین برنامه توسعهیی در فرابورس ایران جهت نیل به اقتصاد دانشبنیان آغاز شده است که از مهمترین آنها میتوان به مواردی از قبیل «راهاندازی بازار دارایی فکری»، «تشکیل صندوق سرمایهگذاری جسورانه» و توسعه نظارتپذیر «پایگاههای تامین مالی جمعی» اشاره کرد.
در حال حاضر سه صندوق سرمایهگذاری جسورانه (VC) در فرابورس ایران فعال هستند. صندوق سرمایه سرمایهگذاری رویش لوتوس، یکم آرمان آتی و صندوق توسعه فناوری آرمانی VCهای فعال در بازار فرابورس به شمار میروند که در زمینه تامین مالی حوزههایی همچون سلامت (سلولهای بنیادی)، فناوری مالی، فناوری اطلاعات و ارتباطات، پتروشیمی، آب و حوزه فرهنگ فعالیت میکنند. در بازار شرکتهای کوچک و متوسط (SME) نیز که دارای دو تابلو رشد و دانشبنیان است در حال حاضر دو نماد معاملاتی مربوط به شرکتهای «گز سکه» در تابلو دانشبنیان و «مجتمع پتروصنعت گامرون» در تابلو رشد توسط سهامداران دادوستد میشوند.
توسعه بازار بدهی
تلاشهای فرابورس در زمینه تامین مالی اقتصاد دانشبنیان در حالی است که این بورس همچنین حضور بازار بدهی را در کنار بازار سهام و سایر بازارها و ابزارها یک ضرورت اجتنابناپذیر میداند. در این راستا نیز اسناد خزانه اسلامی یکی از مهمترین دستاوردهای بازار بدهی ایران به شمار میرود که از مهرماه 94 از کانال فرابورس ایران وارد بازار سرمایه شد و از طریق آن تامین مالی گستردهیی برای دولت رقم خورد. معاملات ثانویه این اوراق از طریق بازار فرابورس تاکنون منجر به تامین منابع مالی لازم برای کاهش بدهی دولت به پیمانکاران و افزایش شفافیت مالی دولت شده و همچنین نقش مهمی در کاهش استقراض دولت از سیستم بانکی ایفا کرده است.
بررسی تامین مالیهای صورت گرفته
به موازات نوآوریهای متعددی که در طول سالهای اخیر در بستر بازارهای مختلف فرابورس ایران رقم خورده است، آمارها همچنین نشان میدهند در بازه زمانی سالهای 88 تاکنون حدود
65 هزار و 800 میلیارد تومان تامین مالی از طریق بازارها و ابزارهای حاصل شده که بیشترین سهم از این رقم مربوط به اسناد خزانه اسلامی بوده است. بر این اساس تنها طی سالهای 94 تاکنون شاهد تامین مالی 25 هزار و 500 میلیارد تومانی این اوراق از بستر بازار فرابورس بودیم. ضمن اینکه تامین مالی حدود 19 هزار میلیارد تومان نیز مربوط به پذیرهنویسی اوراق و سهامی بوده که در بازارهای فرابورس رقم خورده است. همچنین طی مدت مذکور حدود
18 هزار و 700 میلیارد تومان مربوط به تامین مالیهای صورت گرفته در خصوص افزایش سرمایه شرکتها و مابقی یعنی رقمی بیش از 2 هزار و 500 میلیارد تومان مرتبط با عرضههای اولیه در بازارهای اول، دوم و بازار شرکتهای کوچک و متوسط بوده است.
نگاهی به عرضههای اولیه
طی سالهای اخیر در بازارهای سهام فرابورس ایران شاهد گشایش نماد و عرضه اولیه بسیاری از شرکتها بودهایم که از این طریق پای بنگاههای اقتصادی متعددی به فرابورس باز شده و به تامین مالی و برندسازی آنها کمک کرده است. شرکت «مرجان کار» نخستین نماد معاملاتی است که در فرابورس ایران عرضه اولیه شده است. این نماد مهرماه سال 88 وارد این بازار شد و هر سهم این شرکت در نماد «کمرجان» 450 تومان قیمت خورد. شرکت «کویر تایر» نیز با کشف قیمت 200 تومانی هر سهم، دومین نماد وارد شده به این بازار بود. همچنین در سال 88 دو شرکت دیگر یعنی بیمه دی و لیزینگ ایرانیان نیز به این بازار وارد شدند. البته طی سالهای بعد «پکویر» و «وایران» با کسب شرایط مورد نظر و ارتقای درجه به بورس تهران منتقل شدند.
در سال بعد یعنی سال 89 شاهد ورود 8 شرکت جدید دیگر از طریق عرضه اولیه به فرابورس ایران بودیم. عمران و توسعه شاهد، مهندسی صنعتی روان فنآور، تجارت الکترونیک پارسیان، گسترش سرمایهگذاری ایرانیان، صنایع فولاد آلیاژی یزد، همراه اول، بالاست و سبحان دارو از جمله این عرضهها بودند. در این میان همراه اول به عنوان نخستین اپراتور تلفن همراه و همچنین یکی از بزرگترین شرکتها، شاهد عرضه اولیه سهام خود در فرابورس بود. هر سهم «همراه» در حالی حدود 3500 تومان قیمت خورد که این عرضه بیش از 393 میلیارد تومان به ارزش بازار فرابورس افزود. روند ورود شرکتهای جدید به بازارهای سهام فرابورس از طریق گشایش نماد و عرضه اولیه در سالهای بعدی نیز ادامه یافت بطوری که در سال 1390 سهام 11 شرکت از جمله «آسپ»، «ثباغ»، «ثتران»، «ثشرق»، «افرا»، «سیستم»، «ذوب»، «قشیر»، «شپدیس»، «زاگرس» و «مارون» تنها از طریق عرضه اولیه به بازارهای اول و دوم وارد شدند.
طی سالهای 91 تاکنون نیز 65 شرکت دیگر از طریق عرضه اولیه معاملات خود را در بازارهای فرابورس آغاز کردهاند و این در حالی است که با احتساب گشایش نمادهایی که در طول این سالها رقم خورده، آمار شرکتهای حاضر در بازارهای اصلی فرابورس بیش از این تعداد است. اما به هر ترتیب در مجموع، از سال 88 تاکنون تنها از طریق عرضه اولیه رقمی بیش از 2 هزار و 500 میلیارد تومان تامین مالی برای بنگاههای اقتصادی حاصل شده است. از آنجا که تمامی بورسهای فعال در کشور کارکردها و جایگاه متفاوت خود را دارند و همگی آنها نقش مهمی در تامین مالی بخشهای مختلف اقتصادی در کشور ایفا میکنند این انتظار وجود دارد که همواره شاهد تعمیق بیش از پیش بازار سرمایه و تکمیل پازل تامین مالی این بازار به کمک رشد و توسعه بورسهای فعال در کشور باشیم که این مهم بطور قطع کمک میکند، به واسطه تامین مالی بخشهای بیشتری از اقتصاد، دستیابی به رشد اقتصادی در کشور سریعتر از گذشته محقق شود.
بازار سرمایه در کنار بازارهای پولی و بیمه، بخش عمده ای از اقتصاد هر کشوری را تشکیل می دهد و به عنوان یک بازار مالی بلند مدت، وظیفه جمع آوری و تهیه منابع مالی موجود و هدایت آن به سمت سرمایه گذاری را دارد. در این بازار به ویژه بازار اوراق بهادار، اطلاعات ارزشمندترین دارایی هاست؛ به نحوی که ابزارهای پیش بینی ارزش اوراق عموم سرمایه گذاران،بر مبنای همین اطلاعات تصمیم گیری می کنند. در یک بازار کارآمد و شفاف بورسی، اطلاعات با سرعت و دقت زیادی منتشر شده و در اختیار عموم سرمایه گذاران قرار می گیرد؛ از این رو مقامات ناظر بازار، باید فرصت برابر دسترسی به اطلاعات و در نتیجه تصمیم گیری عادلانه را برای عموم سرمایه گذاران فراهم نمایند. اطلاعاتی در بازار بورس دارای اهمیت است که در تصمیم سرمایه گذاران و تعیین قیمت سهام تاثیرگذار باشد. بخشی از این اطلاعات مربوط به اطلاعات مهم شرکت هایی است ابزارهای پیش بینی ارزش اوراق که سهامشان در بازار در معرض خرید و فروش قرار دارد. اصطلاحاً به این اطلاعات مهم، «اطلاعات نهانی» گفته می شود؛ به عبارت دیگر،«اطلاعات نهانی هرگونه اطلاعات افشاء نشده برای عموم است که به طور مستقیم یا غیر مستقیم، به اوراق بهادار، معاملات یا ناشر آن مربوط می شود و در صورت انتشار بر قیمت یا تصمیم سرمایه گذاران برای معامله اوراق بهادار مربوطه تأثیر می گذارد»[1]به نظر می رسد نویسندگان این قانون، چنین تعریفی را از بند 1 ماده 7 دستورالعمل سوء استفاده از بازار اتحادیه اروپا در مورد معاملات با استفاده از اطلاعات نهانی اقتباس کرده باشند؛ چرا که در تعریف این ماده از اطلاعات نهانی نیز، عناصر مشابهی برای شناسایی اطلاعات نهانی بر شمرده شده است. این اطلاعات درون شرکت ها وجود دارد و نخستین اشخاصی که بنا به موقعیت شغلی و حرفه ای خود از آن ها مطلع می شوند، مدیران و مقامات همان شرکت ها هستند.
در قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران مصوب 1384، تبصره 1 ماده 46، اشخاصی را به عنوان دارندگان اطلاعات نهانی معرفی می کند که از جمله آن ها می توان به اشخاصی مانند مدیران شرکت، بازرسان، حسابداران، مشاوران، سهامداران و .. اشاره کرد
با توجه به نقش اساسی بازار سرمایه در نظام اقتصادی کشورها و اهمیت انتشار صحیح و به موقع اطلاعاتی که می تواند بر قیمت اوراق بهادار و تصمیم سرمایه گذاران برای ورود به بازار تأثیر بگذارد، بررسی ماهیت و ویژگی های این گونه اطلاعات و شناسایی آن از مفاهیم مشابه ضروری به نظر می رسد،
مفهوم اطلاعات نهانی
در بازار اوراق بهادار مفهوم اطلاعات مفهومی خاص و متفاوت دارد. اطلاعات در بازار اوراق بهادار به مثابه یکی از ارزشمند ترین و حساس ترین دارایی ها و به تعبیری “چراغ راهنمای بازارسرمایه“است .[7]
در بازار سرمایه اطلاعات مبنای اساسی تصمیم گیری سرمایه گذاران برای سرمایه گذاری و فعالیت است. به ویژه در بازار اوراق بهادار که محلی برای معاملات اوراق بهادار است ، همانند هر بازار دیگر عموم مردم و سرمایه گذاران به شرط رسیدن به این باور که قیمت های موجود در آن ،بیانگر ارزش واقعی اوراق بهادار است فعالیت خواهند نمود. سرمایه گذاران با پذیرش ریسک و به خطر انداختن سرمایه های خود ، به اطلاعاتی که از طرف شرکت ها منتشر می شود تکیه می کنند. اطلاعاتی که باید به موقع و صحیح و به گونه ای قابل فهم که تجزیه و تحلیل اطلاعات را برای آنان ممکن سازد ؛منتشر شود تا سرمایه گذاران بتوانند با اعتماد به اطلاعات منتشر شده از سوی ناشران بازار ، سرمایه گذاری و فعالیت کنند.
ویژگی های”اطلاعات نهانی “در بازار سرمایه ایران و اتحادیه اروپا
نخستین تعریف از اطلاعات نهانی در نظام حقوقی ایران توسط قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران مصوب 1384 به عمل آمد .قانون اخیر الذکر در بند 32 ماده 1 اطلاعات نهانی را این گونه تعریف می کند :«هر گونه اطلاعات افشا نشده برای عموم که به طور مستقیم و یا غیر مستقیم به اوراق بهادار ، معاملات یا ناشر آن مربوط می شود و در صورت انتشار ، بر قیمت و یا تصمیم سرمایه گذاران برای معامله اوراق بهادار مربوط تأثیر می گذارد».
به نظر می رسد این تعریف از اطلاعات نهانی تا حد زیادی متاث دسر از تعریفتورالعمل اتحادیه اروپا در رابطه با منع معاملات متکی بر اطلاعات نهانی و سوء استفاده از بازار باشد.جدیدترین دستورالعمل اتحادیه اروپا در رابطه با منع معاملات متکی بر اطلاعات نهانی و سو استفاده از بازار ،در ماده 7 اطلاعات نهانی و ویژگی های آن را بررسی می کند .
بنا به قول برخی مولفان ،مصوبه اتحادیه اروپا معتبرترین تعریف را از اطلاعات نهانی ارائه داده و برای تمام کشورهای عضو اتحادیه اروپا نیز الزام آور است؛برخلاف حقوق ایالات متحده آمریکا که علی رغم توجه زیاد به مباحث مالی و پیشرو بودن ایالات متحده در تدوین قوانین مرتبط با بازار اوراق بهادار ، هیچ قانونی برای اطلاعات نهانی ندارد و تفسیر دراین باره را به کمیسیون اوراق بهادار واگذارده است. 3
نحوه شناسایی دارندگان اطلاعات نهانی
به منظور تسهیل شناسایی دارندگان اطلاعات نهانی و تعیین تکالیف و مسئولیت های آنان در برابر مقام ناظر و ارتقای سطح شفافیت و اعتماد عمومی در بازار، لازم است نحوه شناسایی دارندگان اطلاعات نهانی مشخص گردد تا امکان نظارت بر رفتار و معاملات آن ها توسط مقامات ناظر و نهادهای بازرسی فراهم آید ، در این راستا در قوانین بورس کشورهای مختلف از جمله اتحادیه اروپا ، مقررات و دستورالعمل های خاصی در خصوص اعلام و افشای اسامی دارندگان اطلاعات نهانی پیش بینی شده است. دستورالعمل اتحادیه اروپا مصوب 2014 نیز در راستای ایجاد ابزار مفیدی برای مقررات گذاران و تنظیم کنندگان بازار به منظور شناسایی دقیق تر سو استفاده های احتمالی بازار و کنترل جریان اطلاعات نهانی ، در ماده 18، برای دولت های عضو این تکلیف را مقرر می کند که ناشران اوراق بهادار یا اشخاصی که از طرف یا به حساب آن ها کار می کنند، باید لیستی از اشخاصی که طبق یک قرارداد استخدام، برای آن ها کار می کنند و به اطلاعات نهانی دسترسی دارند مانند مشاوران و حسابدارن تهیه نمایند ؛ لیست مزبور باید مرتبا به روز شده و هر زمان که مقامات صالح آن را مطالبه کنند، فوراً در اختیار آنان قرار بگیرد.
در نظام حقوقی ایران، مانند اتحادیه اروپا چنین نظام جامعی برای نظارت بر کار دارندگان اطلاعات محرمانه و شناسایی و مقابله با سوء استفاده از اطلاعات نهانی یا معاملات متکی بر آن توسط آنان وجود ندارد ؛ با این وجود ، به منظور ارتقای سطح شفافیت بازار و تسهیل جریان اطلاعات و کنترل امکان بهره برداری یا سوء استفاده از اطلاعات نهانی ناعادلانه به ضرر سایر فعالان بازار، هیئت مدیره سازمان بورس اوراق بهادار دستورالعملی اجرایی با عنوان « نحوه گزارش دهی دارندگان اطلاعات نهانی » در تاریخ 11/10/1386 به تصویب رسانید.
تمایز اطلاعات نهانی از مفاهیم مشابه
اطلاعات نهانی، همانگونه که مشاهده کردیم ؛ از حساس ترین و مهم ترین موضوعات در بازار سرمایه کشورها به شمار می روند چرا که قیمت اوراق بهادار و تصمیم گیری اشخاص دارای اطلاعات نهانی و سرمایه گذاران به شدت به این اطلاعات وابسته است. هم چنین به منظور دسترسی برابر و منصفانه سرمایه گذاران و ذی نفعان بازار به اطلاعات برای ورود به معاملات سهام ، اجتناب از ریسک های عمده و قابل توجه در معاملات، تقارن اطلاعاتی و کارایی بیشتر بازار، اطلاعات نهانی باید دقیقا تعریف و ماهیت آن روشن شود و مرز آن با مفاهیم مشابهی مانند اطلاعات مهم ، درونی ، شایعات و احتمالات مشخص گردد. قانون گذار ایران، با توجه به ابهامات موجود در این زمینه و ضرورت تعریف دقیق اطلاعات نهانی در قانون جدید، در بند 32 ماده 1 قانون بازار مصوب 1384 ، اطلاعات نهانی را این گونه تعریف نموده است :«اطلاعات نهانی هر گونه اطلاعات افشا نشده ای برای عموم است که به طور مستقیم یا غیر مستقیم به اوراق بهادار ، معاملات یا ناشر آن مربوط می شود و در صورت انتشار بر قیمت و یا تصمیم سرمایه گذاران برای معامله اوراق بهادار اثر می گذارد».
ماده 46 قانون بازار نیز که به بیان جرایموضمانت اجراهای مقرر برای جرایمی از جمله معاملات متکی بر اطلاعات نهانی می پردازد به نوعی نشان از حمایت قانون گذار از این اطلاعات و افزایش بعد نظارتی و تقنینی در قانون جدید دارد.
نتیجه گیری
با توجه به ماهیت خاص معاملات اوراق بهادار در بازار سرمایه و آسیب پذیری بیشتر بازارهای بورس در مقابل اطلاعات نادرست و گمراه کننده نسبت به سایر بازارها ، اطلاعات در این بازارها نقشی بسیار مهم تر دارد . شفافیت اطلاعات در این بازارها اصلی ترین عامل اعتماد سرمایه گذاران به بازار و ابزارهای پیش بینی ارزش اوراق در نتیجه ارزش اوراق بهادار مورد معامله است ؛ لذا ایجاد ساختار نظارتی جامعی جهت وضع قوانین و مقررات کارآمد به منظور تضمین حمایت از سرمایه گذاران و در نظرگرفتن الزامات بیشتر و اعمال ضمانت اجراهای سنگین تری برای نقض تکالیف مرتبط با افشای اجباری اطلاعات توسط ناشران اوراق بهادار نسبت به موارد ذکر شده در قانون فعلی بازار اوراق بهادار ایران ضروری به نظر می رسد. علاوه بر این ، سازمان بورس و اوراق بهادار به عنوان مقام ناظر بازار ، می تواند استانداردهای قانونی مشخصی را در زمینه افشای صحیح و کامل اطلاعات و حذف رویه های متضمن سوء استفاده از اطلاعات نهانی و معاملات متکی بر آن وضع و اعمال نماید.
تعریف قانون گذار از اطلاعات نهانی در بند32 ماده 1 قانون بازار اوراق بهادار ، در مقایسه با تعریف دستورالعمل سوء استفاده از بازار اتحادیه اروپا ، مبهم و مجمل به نظر می رسد و بهتر است به این شکل اصلاح گردد: « اطلاعات نهانی ، اطلاعاتی با ماهیت دقیق است که به طور مستقیم یا غیر مستقیم به اوراق بهادار ، معاملات یا ناشر آن مربوط می شود و در صورت انتشار ، تأثیر مهمی بر قیمت اوراق بهادار مربوطه می گذارد».
چرا باید از خدمات ابزارحقوق استفاده کنیم
برای انعقاد هر نوع قراردادی، وکالتنامه، اظهارنامه، تعهدنامه، دادخواست، شکوائیه و… باید نسبت به قوانین آن به صورت کامل آگاه باشیم. عدم رعایت هر یک از موارد قانونی، باعث به وجود آمدن خسارتهای سنگین برای هر یک از طرفین قرارداد خواهد شد. لذا انعقاد چنین اوراقی باید توسط وکلا یا کارشناسان حقوقی صورت پذیرد. ضمناً استفاده از پیشنویس های آماده هر اوراقی باعث صرفه جویی در وقت و هزینه می گردد.
راهنمای استفاده از تحلیل بین بازاری بهعنوان ابزاری برای پیش بینی روند
تحلیل بین بازاری Intermarket Analysis
تحلیل بین بازاری توسط تحلیلگر تکنیکال معروف بازارهای مالی، جان مورفی (John J. Murphy) در سال ۲۰۰۴ در کتابش به نام “تحلیل بین بازاری: سودآوری از روابط کلی بازار” معرفی شد. پیشرفتهای بعدی در تکنولوژی شبکههای عصبی که در سیستمهای معاملاتی اعمال شد این موضوع را برای معامله گران فارکس بسیار برجستهتر کرد. (جان مورفی نویسنده کتابهای تحلیل تکنیکال و تحلیل بین بازاری است.)
تحلیل بین بازاری را میتوان همزمان در بازارهای موازی و در میان ۴ بازار اصلی مالی که شامل: بازار فارکس، بازار کالاها، بازار اوراق قرضه و بازار سهام است در نظر گرفت.
تحلیل بین بازاری برای تشخیص پیشرفت چرخه تجاری و اینکه چگونه این مطلب روی سایر بخشهای بازار تأثیر میگذارد میتواند استفاده شود.
از این رو تکنیکهای تحلیل بین بازاری میتواند یک پیشبینی بلندمدت برای تحلیل گران سرمایهگذاری در بازار و مدیران کسب و کار مهیا کند.
بخشهایی که در ادامه این مقاله خواهد آمد، قوانین اولیه و اصولی تحلیل بین بازاری و روشهای آن و اینکه چگونه معاملهگران فارکس میتوانند از تحلیل بین بازاری برای تصمیمگیری بهتر در معاملاتشان استفاده کنند را توضیح میدهد.
چرا باید از تکنیکهای پیشبینی تحلیل بین بازاری استفاده کنیم؟
قیمت بازار و نوسانات نرخ مبادله ممکن است بسیار آشفته، نامنظم و تصادفی به نظر آیند، اما زمانی که معامله گران دادههای جدید را میبینند نظرات جدیدی هم به دست میاورند و آنها را با شرایط جدید بازار تعدیل میکنند. بااینهمه علیرغم ظاهر تصادفی قیمتها در بازار، تحلیل گران مشاهده کردهاند که رفتارهای بازار در قالب الگوهای خاصی تکرار میشوند. بهعلاوه آنها توجه کردهاند که الگوهای مشابه، تمایل به تکرار خود دارند و ازاینرو میتوانند برای یک ناظر تیزبین، برای پیشبینی قیمتها در غالب روند قیمتی بازار ارزشمند باشند.
این الگوهای قیمتی میتوانند عملاً در همه بازارها و همه تایم فریمها و به طور ویژهای برای بحث تحلیل بین بازاری مورد استفاده قرار گیرند. با توجه به ذات طبیعی بازارهای مالی بینالمللی و توانایی معامله گران در جذب و واکنش سریع به دادهها، ازآنجا که شرکتکنندگان در این بازارها به مسائل سیاسی و اقتصادی یکسان و در آن واحد دسترسی دارند بازارهای مرتبط، همزمان با هم به این رویدادها واکنش نشان میدهند.
روابط متقابل بازار جهانی بدان معنی است که معامله گران فارکس نیاز دارند تا بهجای اینکه فقط بروی تحلیل تکنیکال یک جفت ارز تمرکز کنند، از آنچه که در بازارهای مرتبط میگذرد نیز آگاه باشند. مطلب گفته شده میتوانست در گذشتههای دور کافی باشد اما امروزه عصر ارتباطات است و تکنولوژی، دادههای اقتصادی را بهسرعت در دسترس همه قرار میدهد و معامله گران باید خود را با این شرایط وفق دهند.
استفاده از تحلیل بین بازاری به معامله گران ارز کمک میکند تا حاشیه سود بهتری در بازارهای جهانی و بازارهای مالی مرتبط که فارکس در آن نقش کلیدی و محوری ایفا میکند به دست آوردند و معامله گران اوراق قرضه و معامله گران بازار کامودیتی و بازار سهام نیز به همان صورت و به همان نسبت بهرهمند شوند.
برخی معاملهگران فارکس از روابط متقابل بین بازاری بهخاطر سادگی آن چشمپوشی میکنند، اما این افراد که از کنار این وابستگی متقابل بازارها میگذرند در نهایت باعث ضرر خودشان میشوند. یادگرفتن اینکه چگونه از تحلیل بین بازاری در تصمیمگیریهای معاملاتیتان استفاده کنید، میتواند تفاوت بزرگی در سودآوری و ضرردهی شما ایجاد کند، بهخصوص در دوره کنونی که وابستگی بازارهای به هم پیوسته، در سطح جهانی هر روز بیشتر میشود.
روابط کلیدی بین بازاری
۴ بازار اصلی که برای تحلیل بین بازاری استفاده میشود شامل بازار ارز، سهام، اوراق قرضه و کالا، همیشه باهم در ارتباط و تقابل هستند و تحلیل گران این موضوع را در طول سالها فهمیدهاند. این روابط جاافتاده بین بازارها به تحلیلگرانی که با آنها آشنا هستند اجازه میدهد تا پیشبینیهایی درباره رفتار بازارها بر اساس مشاهدات روی بازارهای همبسته انجام دهند.
همبستگی یعنی میزانی از تمایل دو بازار برای ارتباط داشتن یا همسو بودن با هم که این رابطه میتواند به شکل خطی باشد. همبستگی مثبت نشان میدهند که بازارهای همبسته تمایل دارند باهم در یکجهت حرکت کنند درحالیکه همبستگی منفی یا معکوس نشاندهنده این است که بازارها تمایل به حرکت در جهت مخالف هم را دارند.
همانطور که جان مورفی (John J. Murphy) در کتابش درباره تحلیل بین بازاری که قبلاً به آن اشاره شد نشان میدهد که تعدادی روابط همبستگی کلیدی بین سهام، ارز، کالا و اوراق قرضه وجود دارد. هفت تا از مهمترین روابط بین بازاری به شرح زیر است:
- روندها در کالاها (کامودیتی) و دلار آمریکا همبستگی منفی دارند. این رابطه بین بازاری میگوید اگر دلار آمریکا بهتازگی افت کرده است ما باید انتظار یک حرکت صعودی در بازار کالاها را داشته باشیم.
- قیمت کالاها و اوراق قرضه همبستگی منفی دارند درحالیکه قیمت کالاها و نرخ بهره همبستگی مثبت دارند. این بدان معنی است که وقتیکه قیمت کالاها بالا میرود ما باید انتظار یک افت در قیمت اوراق قرضه و روند صعودی در نرخ بهره را داشته باشیم.
- قیمت اوراق قرضه و بازار سهام همبستگی مثبت دارد درحالیکه نرخ بهره با سهام همبستگی منفی دارد. این رابطه میگوید که بالارفتن قیمت اوراق قرضه و پایین آمدن نرخ بهره منجر به صعودی شدن بازار سهام میشود درحالیکه افت قیمت اوراق قرضه و بالارفتن نرخ بهره منجر به نزولی شدن بازار سهام میشود. این رایج ترین رابطه مشاهده شده در بین بازارهاست چراکه بروز تورم در اکثر اقتصادها شایع است.
- افزایش قیمت اوراق قرضه همزمان با نزولی شدن بازار سهام بهندرت دیده میشود، و رخداد چنین حرکتی، نشانه یک شرایط ضدتورمی و رکودی در اقتصاد است.
- بازار اوراق قرضه معمولاً قبل از بازار سهام جهتش را عوض میکند. برایناساس معکوس شدن قیمت اوراق قرضه میتواند بهعنوان یک اندیکاتور پیشرو برای معکوس شدن بازار سهام در اقتصاد دیده شود.
- یک ارز درحالرشد همبستگی مثبتی با قیمت سهام و اوراق قرضه مربوط به آن پول را دارد. این بدان معنی است که روند صعودی در دلار آمریکا برای بازار سهام آمریکا و اوراق قرضه آمریکا روند صعودی در پی دارد درحالیکه روند نزولی در دلار امریکا برای بازار سهام و اوراق قرضه روند نزولی در پی دارد.
- اگر قیمت کالاها در حال افزایش باشد، یک افت در ارزش دلار امریکا میتواند منجر به افت در بازار سهام و قیمت اوراق قرضه امریکا شود و به شکل معکوس اگر قیمت کالاها در حال کاهش باشد یک جهش در ارزش دلار امریکا باعث یک حرکت صعودی در سهام و اوراق قرضه میشود.
این همبستگیها یک پایه و اساس بنیادی در ارتباط بین تورم و نرخ بهره و ارزشگذاری داراییها دارد چرا که فرایند ارزیابی و ارزشگذاری بازار برای مشخص کردن قیمت منصفانه محصولات، شرکتها و نرخ ارزها توسط شاخصهایی پایه انجام میشود.
تحلیل بین بازاری نهتنها در بین بازارهای سهام و ارز و کالا و اوراق قرضه از یکپایه و بنیاد قوی برخوردار است که همچنین این روابط با روشهای مختلفی که در قلمرو تحلیل تکنیکال است نیز میتواند تحلیل شود.
ابزارهای تحلیل بین بازاری
یکی از محبوبترین روشها برای انجام تحلیل بین بازاری شامل مشاهده حرکات قیمت و نوسانات نرخ مبادله در هریک از ۴ بازار مالی مرتبط است. همانند بسیاری از بخشهای تحلیل بازار یکی از ابزارهای اصلی برای تحلیل بین بازاری، نمودار قیمت و نرخ مبادله است که در طول زمان تغییر میکند.
برای مثال تحلیلگر بین بازاری اغلب نمودار عملکرد هریک از ۴ بازار را روی همدیگر قرار میدهد تا روند و پراکندگی آنها را از رابطه مورد انتظار بین آنها برای یافتن فرصتهای معاملاتی بررسی کند. ازآنجا که بازارها در طول بازه های زمانی مشخص متفاوت عمل میکنند نمودار عملکرد به تحلیلگر اجازه میدهد تا عملکرد بازار های مختلف را مقایسه کند . این نوع از تحلیل تکنیکال بین بازاری به تحلیلگر اجازه میدهد تا عملکرد یک دارایی را با توجه به درصد تغییر قیمت بسته شدن (close) در طول زمان ارزیابی کند.
هریک از خطهای رنگی در نمودار عملکرد نشاندهنده درصد تغییر مشاهده شده برای یک دارایی مشخص از نقطه شروع در سمت چپ نمودار است. تحلیل گران میتوانند از این نمودار برای مقایسه چندین دارایی به کمک روی هم قراردادن گراف خطوط عملکرد مختلف در یک نمودار استفاده کنند.
شکل زیر یک مثال از چگونگی نمودار عملکرد برای تحلیل بین بازاری را نشان میدهد. نمودار “مقایسهای عملکرد بین بازاری” نشاندادهشده در این شکل نشاندهنده عملکرد شاخص سهام S&P500 ، شاخص CRB (کامودیتی) ، شاخص دلار امریکا و شاخص اوراق خزانه دهساله امریکا است که روی همدیگر و با رنگهای مختلف کشیده شده است.
این شکل از “تحلیل نموداری بین بازاری” به تحلیلگر یا معاملهگر اجازه میدهد تا ببیند چگونه روابط بین بازاری در طول زمان شکل میگیرد و اینکه آیا هیچ رفتار عملکردی میتواند نشانهای بر وجود پتانسیل معامله سودآور در حال حاضر باشد یا نه. همچنین به آنها اجازه میدهد تا هفت رابطه بین بازاری مذکور یا روابط دیگری که خودشان ممکن است شناسایی کنند را، ارزیابی کنند.
معامله در بازار ارز (فارکس) و تحلیل بین بازاری
بسیاری از معامله گران فارکس اولین باری که به مفهوم تحلیل بین بازاری برخورد میکنند، زمانی است که همبستگی بین ارزش ارزهایی را که معامله میکنند و کالاهای کلیدی استراتژیک مانند طلا و نفت را مشاهده میکنند. برای مثال دلار استرالیا ، دلار نیوزلند و دلار کانادا بهخاطر همبستگی با کالاهایی چون طلا و نفت، بهعنوان یک ” ارز کالامحور” است.
برخی از مهمترین روابط بین ارز و کالا همراه با توضیحی که چرا این روابط وجود دارد در زیر آمده است:
روابط ارزهای مرتبط با طلا
- قیمت طلا و ارزش دلار امریکا همبستگی منفی دارد. به خاطر اینکه سرمایهگذاران تمایل دارند تا پول بیپشتوانه کاغذی مانند دلار امریکا را بفروشند و در قبال آن داراییهای ملموس و دارای ارزش ذاتی مانند طلا را در زمانهایی که بحرانهای سیاسی و اقتصادی به وجود میآید بخرند.
- قیمت طلا و ارزش دلار استرالیا همبستگی مثبت دارد. این رابطه به این دلیل است که استرالیا سومین تولیدکننده بزرگ طلا در جهان است. این کشور اقیانوسی هماکنون تقریباً در هرسال حدود ۵ میلیارد دلار طلا صادر میکند که در نتیجه آن اقتصادش بسیار به ارزش این فلز زرد درخشنده حساسیت نشان میدهد. یک جهش در قیمت طلا منجر به بالارفتن نرخ مبادله AUDUSD میشود.
- قیمت طلا و ارزش دلار کانادا همبستگی مثبت دارد. همانند دلار استرالیا کانادا هم تولید کننده پنجم طلا در جهان است. از این رو زمانی که قیمت طلا بالا میرود USDCAD افت میکند چرا که دلار کانادا تقویت میشود.
- قیمت طلا و ارزش دلار نیوزلند همبستگی مثبت دارد. نیوزلند هم مانند کانادا و استرالیا صادرکننده طلا و در رتبه ۲۵ ام جهان است.
- قیمت طلا و ارزش یورو، پول اتحادیه اروپا همبستگی مثبت دارد. این رابطه به این خاطر شکلگرفته است چون زمانی که سرمایه از دلار امریکا خارج میشود تمایل دارد تا وارد یک دارایی باارزش مانند طلا و یورو شود. یک افزایش در قیمت طلا همراه با یک جهش در EURUSD است.
- قیمت طلا و ارزش فرانک سویس همبستگی مثبت دارد. فرانک سویس بهشت امن همه ارزهاست اگرچه فرانک سوییس، طبق قانون دیگر نیازی به پشتوانهی ۴۰ درصدی طلا ندارد ولی بانک ملی سوییس همچنان مقدار قابل توجهی طلا ذخیره دارد که باعث شده است این پول با ارزشتر از سایر ارزهایی که این ذخیره را ندارند باشد. افزایش قیمت طلا همراه با کاهش قیمت USDCHF خواهد بود چراکه فرانک قوی میشود.
روابط ارزهای مرتبط با نفت
- قیمت نفت و ارزش دلار کانادا همبستگی مثبت دارند. این رابطه بهخاطر این است که کانادا یکی از صادرکنندگان بزرگ نفت در جهان است. کانادا تقریباً ۲ میلیون بشکه نفت هر روز بهتنهایی به امریکا میفروشد. افزایش قیمت نفت باعث کاهش نرخ مبادله USDCAD خواهد شد چراکه دلار کانادا تقویت میشود.
- قیمت نفت و ارزش ین ژاپن همبستگی معکوس دارد. این رابطه بهخاطر این است که ژاپن یکی از بزرگترین واردکنندگان نفت است از این رو افزایش قیمت نفت باعث تقویت USDJPY میشود چراکه ین ژاپن ضعیف میشود.
رابطه ارز با بازار سرمایه
علاوه بر همبستگی قیمت کالاهای ذکر شده برخی جفت ارزها به تغییرات در بازار سرمایه هم واکنش نشان میدهند.
برای مثال زمانی که شاخص بورس ژاپن (NIKKEI) افت میکند، USDJPY هم افت میکند چراکه سرمایهگذاران ین ژاپن را مکان امنی برای گذاشتن سرمایهشان مییابند و ارزش ین تقویت میشود.
یکی دیگر از روابط پیچیده ارز با بازار سرمایه مربوط به احساس ریسک و میزان نسبی ریسک گریزی در بین سرمایهگذاران بازار است. زمانی که سرمایهگذاران کمتر ریسکگریز هستند ابزارهای پیش بینی ارزش اوراق در نتیجه بیشتر ریسک میکنند و بازار سرمایه شروع به رشد میکند. به همین شکل جفت ارزهایی مانند AUDUSD ,NZDUSD, ERUJPY تمایل به رشد در این شرایط دارند و ارزهایی مانند USDCAD , EURAUD , GBPAUD تمایل به کاهش.
از سوی دیگر زمانی که سرمایهگذاران بیشتر ریسکگریز شدهاند و به دنبال محلی امن هستند در نتیجه بازار سهام افت میکند. در این موقعیت جفت ارزهایی مانند AUDUSD , NZDUSD , EURJPY افت میکنند و ارزهایی مانند USDCAD , EURAUD, GBPAUD رشد میکنند.
ساخت یک سیستم معاملاتی بین بازاری
زمانی که معامله گران متوجه تحلیل ابزارهای پیش بینی ارزش اوراق بین بازاری میشوند اکثر آنها میخواهند بدانند چگونه با این روش کارشان را شروع کنند. همچنین میخواهند بدانند چطور این روش را در فارکس میتوانند بکار بگیرند تا یک سیستم معاملاتی بر اساس دادههای باارزش توسعه دهند.
جزئیات بسیاری در توسعه و آزمایش یک سیستم معامله بین بازاری نهفته است که خارج از حوزه این مقاله است. بااینهمه بهعنوان یک نقطه شروع، معاملهگری که مشتاق یادگیری است میتواند بیاموزد که چگونه از نمودارهای عملکردی مانند گراف نشان داده شده در چارت موجود در این مقاله، بهعنوان یک ابزار کلیدی در تحلیل بین بازاری استفاده کند. این امر به آنها کمک میکند تا درباره همبستگی بین بازارها بیشتر بدانند و مطمئن شوند روابط قبلی هنوز پابرجاست.
معاملهگران فارکس باید درباره روابط نسبی بین ارزها و کالاها و حرکات بازار سهام که بهصورت تفصیلی در بالا آمد آگاه باشند. از این رو زمانی که بهخاطر انتشار اخبار غیرمنتظره، یک حرکت تندوتیز در یک طرف بازار ارز میبینند، میتوانند بسته به اینکه همبستگی مثبت یا منفی وجود دارد، منتظر یک واکنش در جهت بالارفتن یا کاهش جفت ارز دیگر باشند.
دیدگاه شما