حجم مبنا و رابطه آن با حجم معاملات

طبقه‌بندی حداقل ارزش شرکت‌های بورسی و حجم مبنا

حجم مبنا در تابلوخوانی و تاثیر آن بر معامله

در تابلوخوانی یک اصطلاحی به نام حجم مبنا داریم که در تابلوی هر سهم قابل مشاهده است.

حجم مبنای هر نمادی با نماد دیگر متفاوت است.

در کل اگر بخواهم معنای حجم مبنا را بگویم:

یعنی تعداد سهامی که باید خرید و فروش شود

تا آن سهم بتواند ۱ تا ۵ درصد مثبت یا منفی شود

تاثیر حجم مبنا بر معامله

حجم مبنا دو کاربرد خیلی مهم دارد:

۱- تا حدودی دست فرصت طلبان و سودجویان را قطع می کند.

۲- مثل ریشه یک درخت ارزشمند بودن شرکت را نشان می دهد.

این دو مورد مستقیم روی معامله یک سهام اثر می گذارند. اما چطوری؟

ویدیوی حجم مبنا در تابلوخوانی

رابطه حجم مبنا و صف خرید

مورد اول یعنی اگر حجم مبنا نباشد یک عده فرصت طلب هستند که با یک پول میلیاردی بزرگ وارد سهام شرکت می شوند و با سفته بازی و هزار جور نامردی،

قیمت سهام شرکت را بالا می برند، بدون اینکه کوچکترین ارزشی داشته باشد!

با شگردهایی سهم را ارزشمند نشان می دهند و صف خریدهای طولانی تشکیل می دهند و یک عده را به دنبال خودشان راه می اندازند!

بعد از اینکه به سود تُپُل خودشان رسیدند ناگهان سهم را خالی می کنند یعنی آن را می فروشند و قیمت سهام یکعدفعه کاهش پیدا می کند.

و کسانی که در قیمت های بالاتر خریده اند، سرمایه شان نابود می شود.

حجم معاملات و حجم مبنا

مورد دوم یعنی اگر سهام یک شرکت واقعا سهام ارزشمندی باشد می تواند در روز به صورت متعادل خرید و فروش شود.

یعنی اگر یک شرکت ۵ میلیون حجم مبنا دارد و در روز خیلی راحت ۱۰ میلیون سهم خرید و فروش می شود،

یعنی شرکت مثل یک درخت تنومند و قوی، ریشه های خیلی قوی دارد و بیدی نیست که با هر بادی بلرزد.

یعنی اگر من وارد سهام این شرکت شوم و احیانا به پولم نیاز داشته باشم خیلی راحت بتوانم سهام خودم را با قیمت مناسب بفروشم.

خیلی ساده و خودمانی حجم مبنا در تابلوخوانی را توضیح دادم

امیدوارم مورد استفاده شما قرار گرفته باشد و در تصمیم های شما در خرید و فروش موثر باشد.

اگر هنوز در قطب نمای بورس شرکت نکردید، پیشنهاد می کنم همین الان ویدیوی رایگان دو ساعته قطب نمای بورس را دانلود کنید و ببینید.

درباره صادق عباسی

بزرگترین و قوی ترین استراتژی سرمایه گذاری بدون ریسک در بازار بورس فقط در ذهن خود توست پس در تحلیل ها و حرف های دیگران، دنبال پیدا کردن فرمول یا معجزه نباش! چون پیش بینی ها در بهترین حالت، فقط ۲۰ درصد جواب می دهد و ۸۰ درصد لازم است که روانشناسی سرمایه گذاری بلد باشی و مربی ذهن خودت شوی. و اینجا دقیقا همان جایی است که قرار است به سودهای بزرگ برسی.

حجم مبنا چیست؟ نحوه مشاهده و محاسبه حجم مبنا انواع سهام

از حجم مبنا معمولاً زمانی استفاده می‌شود که سازمان بورس می‌خواهد از دخالت افراد سودجو در دستکاری قیمت‌ها جلوگیری کند. هدف سازمان بورس از اعمال حجم مبنا در بورس فراهم کردن بستری سالم برای قیمت‌گذاری سهام شرکت‌ها است.

تاریخچه و اصول حجم مبنا

در سال 1382 سازمان بورس و اوراق بهادار زیر نظر حسین عبده تبریزی مفهوم حجم مبنا در بازار بورس را به منظور برقراری ثبات و آرامش در معاملات سهام معرفی کرد. با وجود حجم مبنا، امکان ایجاد نوسان‌های کاذب و غیرمنطقی در قیمت سهام بورسی از بین می‌رفت.

حجم مبنا توسط سامانه معاملات محاسبه می‌شود و مقدار آن برای هر نماد را می‌توان با مراجعه به سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران مشاهده کرد. میزان حجم مبنا در ابتدا معادل 15 درصد از کل سهام یک شرکت و در طول یک سال تعیین شد.

اگر تعداد روزهای کاری یک سال را 250 روز در نظر بگیریم، حجم مبنای هر سهم برابر با 0.0006 (شش ده هزارم) تعداد کل سهام آن شرکت در هر روز می‌شود. یعنی حداقل سهم‌های یک شرکت که باید در یک روز معامله شود تا امکان اعمال حداکثر نوسان در قیمت سهم فراهم شود باید شش ده هزارم کل تعداد سهام شرکت باشد.

از سال 1393 به بعد این رقم تغییر کرده و برابر با 10 درصد کل سهام برای یک سال و 0.0004 (چهار ده هزارم) کل سهام شرکت‌ها برای یک روز در نظر گرفته شده است. همچنین، حداکثر حجم مبنا برای شرکت‌هایی با سرمایه 20 هزار میلیارد و بیشتر، معادل 120 میلیارد ریال و برای شرکت‎هایی با سرمایه کمتر از 20 هزار میلیارد ریال، حداکثر حجم مبنا 100 میلیارد ریال در نظر گرفته شده است.

طبقه‌بندی حداقل ارزش شرکت‌های بورسی و حجم مبنا

نحوه مشاهده حجم مبنا

برای مشاهده حجم مبنای نمادهای بورسی مختلف باید به سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران به نشانی tsetmc.com مراجعه کنید. تصاویر زیر نحوه مشاهده حجم مبنای نماد «وتجارت» را نشان می‌دهد.

راهنمای مشاهده حجم مبنای نماد «وتجارت» در سامانه tsetmc.com

کاربرد اصلی حجم مبنا در محاسبه قیمت پایانی سهام شرکت‌های فعال بورسی است. اما قیمت پایانی دقیقاً به چه معناست؟

قیمت پایانی سهام

به بیان ساده، قیمت میانگین قیمتی است که براساس میانگین وزنی معاملات روزانه هر نماد به دست می‌آید. اما وجه تمایز قیمت پایانی نمادهای بورسی از سهام معامله شده در بازار فرابورس در میزان حجم مبنایی است که در هر بازار تعیین می‌شود.

از این رو قیمت پایانی نمادهای فرابورسی با میانگین موزون مجموع معاملات انجام شده در طول روز برابر است. این در حالی است که در بازار بورس برای به دست آوردن قیمت پایانی باید عدد حاصل از میانگین وزنی را متناسب با حجم مبنای تعیین شده برای هر نماد تعدیل کرد.

شایان ذکر است که حجم مبنای شرکت‌های بورسی از تاریخ 12 اسفند 1398 تغییر کرده و در بازار فرابورس نیز از حجم مبنا برای محاسبه قیمت پایانی استفاده می‌شود و این عدد دیگر برای تمام نمادها «یک» نیست.

حجم مبنا در بورس چیست؟

در وب سایت شرکت بورس اوراق بهادار تهران در تعریف حجم مبنا چنین آمده است:

«آن تعداد از یک نوع اوراق بهادار که باید در هر روز مورد معامله قرار بگیرد تا حداکثر درصد نوسان مجاز آن روز در تعیین قیمت روز بعد نماد لحاظ شود.»

با وجود حجم مبنا، معامله‌گران مطمئن خواهند بود که نوسان‌های قیمت یک نماد در نتیجه معاملات واقعی ایجاد شده و حداقل تعداد مشخصی از سهام شرکت توسط معامله‌گران بازار خرید و فروش شده است. حجم معاملات مانع از رسیدن سهم به قیمت‌های کاذب می‌شود.

نحوه محاسبه حجم مبنا

نحوه اعمال حجم مبنا در قیمت پایانی سهام را با یک مثال عینی توضیح می‌دهیم.

فرض کنید حجم مبنای تعیین شده برای یک نماد بورسی 2 میلیون سهم است. همچنین، فرض کنید قیمت پایانی این سهم در روز گذشته 120 تومان بوده و تعداد یک میلیون از این سهم (معادل 50 درصد حجم مبنا) در طول روز داد و ستد شده است.

در چنین شرایطی برای محاسبه قیمت پایانی روز جاری ابتدا باید میانگین وزنی معاملات آن روز را محاسبه کنیم. در مرحله بعد اختلاف میانگین به دست آمده با قیمت پایانی نماد در روز گذشته را در نسبت تعداد سهام معامله شده به حجم مبنا ضرب کرده و آن را به قیمت پایانی روز گذشته اضافه می‌کنیم تا قیمت پایانی روز جاری را به دست آوریم.

اگر میانگین وزنی معاملات روز جاری را 130 در نظر بگیریم، آن وقت قیمت پایانی روز جاری 125 تومان خواهد بود. نحوه به دست آوردن قیمت پایانی تحت تاثیر حجم مبنا را به صورت خلاصه در زیر مشاهده می‌کنید:

• میانگین وزنی معاملات امروز: 130
• قیمت پایانی روز گذشته: 120 تومان
• حجم مبنا: 2 میلیون سهم
• حجم معاملات روز جاری: 1 میلیون سهم
• اختلاف میانگین وزنی معاملات روز جاری با قیمت پایانی روز گذشته: 10 = 120-130
• تعدیل با حجم مبنا: 5 = 0.5×10
• قیمت پایانی روز امروز: 125 = 5+120

مزایا و معایب حجم مبنا چیست؟

از جمله ویژگی‌های مثبت حجم مبنا می‌توان به پیشگیری از به وجود آمدن نوسان‌های شدید و رسیدن سهم به قیمت‌های کاذب اشاره کرد. از سوی دیگر، حجم مبنا موجب شکل‌گیری صف‌های معاملاتی خرید و فروش می‌شود که در نتیجه آن بخش بزرگی از سرمایه موجود در بازار (نقدینگی) که می‌توانست وارد سهام دیگر شود بلوکه و قفل می‌شود.

وجود حجم مبنا به ویژه در سهامی که حجم مبنای بالایی دارند مانع نوسان زیاد قیمت می‌شود، از این رو معامله‌گران نوسان‌گیر برای فعالیت خود به نمادهای با حجم مبنای کم روی می‌آورند.

در نهایت باید گفت که حجم مبنا تنها مختص بازار بورس ایران است و در بورس‌های کشورهای دیگر چنین عاملی وجود ندارد.

سوالات متداول

حجم مبنا یکی از قوانینی است که سازمان بورس برای کنترل نوسان‌های شدید قیمت سهام وضع کرده است. حجم مبنای یک نماد تعداد سهمی است که باید در طول یک جلسه معاملاتی خرید و فروش شود.

براساس مصوبه سازمان بورس، حجم مبنای کلیه شرکت‌های بورسی چهار در ده هزارم‌ (0.0004) تعداد سهام شرکت است.

حداقل ارزش مبنا برای تمام شرکت‌های بورسی 50 میلیارد ریال و حداکثر آن برای شرکت‌های با سرمایه 20 هزار میلیارد ریال و بیشتر، 120 میلیارد ریال است. این رقم برای شرکت‌های با سرمایه کمتر از 20 هزار میلیارد ریال، 100 میلیارد ریال در نظر گرفته شده است که تعداد آن بر اساس قیمت پایانی سهم در آخرین روز معاملاتی هر هفته محاسبه و از اولین روز معاملاتی هفته بعد اعمال می‌شود.

سخن پایانی

حجم مبنا در بورس یکی از عوامل کنترل کننده دامنه نوسان قیمت است که به زبان ساده به معنای تعداد مشخصی از سهام یک شرکت است که باید در طول روز مورد معامله قرار بگیرد تا حداکثر درصد نوسان قانونی در قیمت آن سهم اعمال شود.

مفهوم حجم مبنا در کنار مزایایی که دارد می‌تواند موجب قفل شدن معاملات سهام و شکل‌گیری صف‌های خرید و فروش و در نتیجه بلوکه شدن سرمایه فعالان بازار شود.

در این مقاله سعی کردیم تا پاسخ جامعی به سوال «حجم مبنا چیست» ارائه کنیم. حجم مبنای تمام نمادهای بورسی را می‌توان در سامانه شرکت مدیریت فناوری بورس تهران به نشانی tsetmc.com مشاهده کرد.

قصد شروع سرمایه‌گذاری در بورس را دارید؟ اولین قدم این است که افتتاح حساب رایگان را در یکی از کارگزاری‌ها انجام دهید:

برای سرمایه‌گذاری و معامله موفق، نیاز به آموزش دارید. خدمات آموزشی زیر از طریق کارگزاری آگاه ارائه می‌شود:

کاربرد قیمت پایانی در معاملات بورس چیست؟

ورود به بازار بورس مستلزم فراگیری و آشنایی با اصطلاحات خاصی است. دنیای بورس دنیای بسیار پیچیده ای است و به همین دلیل آشنایی با مفاهیم آن می تواند در دقیق تر انجام دادن معاملات تان به شما کمک بسزایی کند. در این مقاله قصد داریم تا شما را با یکی از مفاهیم اصلی در بازار بورس یعنی قیمت پایانی و کاربرد آن در این بازار آشنا کنیم.

کاربرد قیمت پایانی در معاملات بورس

قبل از آشنایی با کاربرد قیمت پایانی در معاملات بورس و آشنایی با این مفهوم اقتصادی باید در ابتدا آن را تعریف کنیم و تفاوت اساسی آن را با آخرین قیمت معامله بازار بورس در نظر بگیریم تا این دو مفهوم اقتصادی را با هم اشتباه نگیریم. بعد از این به کاربرد قیمت پایانی در معاملات بورس اشاره می کنیم. برای آشنایی با این دو مفهوم اقتصادی که از نظر اسمی شبیه به هم هستند، با دوره های آموزشی تحت عنوان آموزش بورس و آموزش فارکس به خوبی می توان این مفاهیم را بازشناخت و از همدیگر آن ها را تفکیک نمود.

قیمت پایانی چیست؟

قیمت پایانی در اصل میانگینی از قیمت های معامله شده سهم در ساعات معاملاتی و در یک روز معاملاتی طبق حجم معاملات می باشد. معامله سهم در ابتدای روز بعد، طبق قیمت پایانی، شروع می شود. توجه داشته باشید که همیشه قیمت پایانی سهم، با آخرین قیمت سهم برابر نیست چون قیمت سهام شرکت ‌ها، زمانی قادر خواهند بود بیشترین مقدار افزایش یا کاهش روزانه‌ را تجربه کنند که حجم بسیار زیادی از آن سهم در طول ساعت معاملاتی مورد معامله قرار بگیرد. برای بررسی عوامل تاثیرگذار بر قیمت سهام یکی از گزینه های موثر همین قیمت پایانی در بورس است. در واقع سامانه معاملاتی بورس بعد از اینکه مقدار میانگین موزون قیمت سهم در طول یک روز معاملاتی، را محاسبه نمود به بررسی این موضوع می پردازد که میزان حجم معاملات سهم به اندازه حجم مبنا بوده یا نه؟

رابطه حجم مبنا و حجم معاملات و تاثیر آن بر قیمت پایانی

• اگر قیمت یک سهم در بالاترین قیمت دامنه مجاز روزانه حداقل به اندازه حجم مبنای سهم معامله شود، قیمت پایانی سهم حداکثر رشد خود را در آن روز تجربه می کند و دامنه مجاز نوسان روزانه‌ فردا بر اساس قیمت پایانی امروز مشخص خواهد شد.
• در صورتی که میزان حجم معاملات سهم کمتر از حجم مبنا باشد به اندازه همان مقدار نسبت، از مقدار کاهش یا افزایش قیمت سهم هم کم می شود و قیمت پایانی هم بر همین اساس محاسبه و در نهایت در سامانه معاملات ثبت می گردد.

بر اساس آنچه گفته شد در می یابیم که وقتی مقدار معاملات سهم از حجم مبنا کمتر باشد، مقدار و درصد افزایش یا کاهش قیمت سهم نیز کمتر از حداکثر میزان افزایش یا کاهش تعیین شده براساس مقررات خواهد بود. لازم به ذکر است قیمت پایانی سهم براساس میانگین وزنی قیمت سهم در طول یک روز معاملاتی، تعیین می ‌شود.

حجم مبنا و تاثیر آن بر روی قیمت پایانی سهام

توجه به این نکته ضروری است که در بازار بورس اوراق بهادار، شرکت‌ های بورسی دارای حجم مبنا و رابطه آن با حجم معاملات حجم مبنا هستند و حجم مبنا روی قیمت پایانی سهم تاثیرگذار خواهد بود. سامانه معاملاتی بازار بورس بعد از اینکه میانگین قیمت سهم در طول روز را که به صورت خودکار و لحظه ‌ای محاسبه می کند، به بررسی حجم معاملات با حجم مبنا می پردازد. در صورتی که میزان حجم معاملات سهم به میزان کمترین مقدار حجم مبنا باشد، میانگینی که محاسبه می شود تحت عنوان قیمت پایانی سهم در تابلوی معاملات ثبت میگردد ولی در صورتی که حجم معاملات سهام از حجم مبنا کمتر باشد به همان نسبت از مقدار کاهش یا افزایش قیمت پایانی سهم کاسته خواهد شد و این قیمت در تابلوی معاملات ثبت خواهد شد.

حجم مبنای شرکت های فرا بورسی

طبق قانون موجود در سازمان فرا بورس ایران مقدار حجم مبنای شرکت ‌های فرا بورسی یک می باشد و به همین دلیل است که سهام قادر خواهد بود تا با اولین معامله قیمت پایانی آن را به بیشترین و کمترین قیمت خودش برساند. در صورتی که در بازار فرا بورس سهامی در یک روز معاملاتی قیمت ‌های متفاوت با حجم‌ های مختلف معامله شود، قیمت پایانی این شرکت طبق همان میانگین وزنی که در فوق ذکر شد، حرکت خواهد نمود.

نحوه محاسبه قیمت پایانی در بورس

فرمول کلی قیمت پایانی به صورت زیر می باشد:

محاسبه قیمت پایانی هر نماد برای اعمال در محاسبات شاخصی و در صورتی که نماد مذکور در آن روز معامله داشته باشد، به شرح زیر است:‌

• اگر حجم معامله از حجم مبنا کمتر باشد:‌

Price= Closing Price + (Traded Volume)/ (Base Volume) *(VWAP – Closing Price)

در این فرمول داریم:

Price= قیمت سهام برای محاسبه شاخص

Closing Price= قیمت پایانی روز معاملاتی قبلی

Traded Volume= حجم معامله شده از آن نماد در جلسه معاملاتی جاری

Base Volume= حجم مبنا

VWAP= قیمت میانگین وزنی، نحوه محاسبه (Volume Weighted Average Price) VWAP به شرح زیر است:

VWAP=? (Price*Traded Volume)/? Traded Volume

Traded Volume= حجم هر معامله

Price= قیمت هر معامله

• اگر حجم معامله شده نماد از حجم مبنا بیشتر باشد، همان قیمت VWAP مبنای محاسبه قیمت پایانی در شاخص خواهد بود.

با توجه به پیچیدگی محاسبه قیمت پایانی توصیه می شود حتما آموزش لازم در زمینه بورس و فارکس را قبل از ورود به بازار در اولویت خود قرار دهید.

محاسبه قیمت پایانی در ۲حالت بیشتر کمتر و مساوی با حجم مبنا

بر اساس آنچه که در مطالب فوق اشاره کردیم قیمت پایانی در واقع نوعی میانگین وزنی قیمت هم محسوب خواهد شد،

حالت۱- حجم معامله شده کمتر از حجم مبنا باشد.

حالت ۲- حجم معامله شده مساوی یا بیشتر از حجم مبنا باشد.

مثالی برای تعیین قیمت پایانی

به طور مثال، قیمت سهمی در ابتدای ساعت معاملاتی روز دوشنبه، ۲۰۰ تومان است و مقدار میانگین قیمت معاملات این سهم در طول ساعات معامله روز دوشنبه ۲۰۶ تومان باشد در نتیجه میانگین قیمت سهم در آخرین ساعت معاملاتی روز یکشنبه، در مقایسه با ساعات ابتدایی، ۶ تومان یعنی به میزان ۳ درصد رشد داشته است.

حالا در صورتی که تعداد سهام معامله شده در آن شرکت در طول ساعات معامله روز دوشنبه، با حجم مبنا و رابطه آن با حجم معاملات حجم مبنا یکسان باشد، در روز دوشنبه قیمت پایانی سهم ، همان ۲۰۶ تومان می باشد، اما در صورتی که تعداد سهام معامله شده آن شرکت، فقط به اندازه نصف حجم مبنای تعیین شده برای این سهم باشد، مقدار افزایش سهم از ۶ تومان، کاهش پیدا می کند و به ۳ تومان می رسد و قیمت پایانی سهم هم در روز دوشنبه، معادل با ۲۰۳ تومان خواهد بود.

یک مقاله کاربردی دیگر نیز مطالعه کنید: آموزش بورس: خواندن چارت قیمت

تفاوت قیمت پایانی و آخرین قیمت معامله در معاملات بورس

یک سهم در طول روز ممکن است معاملات زیادی را با قیمت های مختلف و در اندازه های مختلفی به خود ببیند. در این صورت قیمت پایانی معادل با میانگین وزنی قیمت های مختلف مورد معامله شده در طی همان روز می باشد که تا آن لحظه مورد معامله واقع گردیده است. حال آنکه قیمت آخرین معامله برابر با آخرین قیمتی است که تا آن لحظه مورد معامله واقع گردیده است.

بنابراین قیمت پایانی سهام قیمتی می باشد که در ابتدای روز معامله سهم بر اساس آن قیمت شروع می شود و با هر معامله ای که در روز انجام گیرد، میانگین وزنی آن را تشکیل می دهد و به همین دلیل قیمت پایانی همیشه با آخرین قیمت سهم برابر نیست. چون بر اساس حجم مبنا ما با حجم قابل توجهی از یک سهم در طول ساعات مورد معامله در یک روز هستیم.

توضیح اینکه حجم مبنا به این معناست که قیمت سهام شرکت ها بر اساس مقرراتی که برای آن وضع شده است در طول روز حداکثر افزایش یا کاهش روزانه ای را تجربه خواهد کرد و همین مسئله سبب حجم زیاد معاملات و تفکیک قیمت پایانی با آخرین قیمت معامله شده است. بنابراین بر اساس آموزش تحلیل تکنیکال، کاربرد قیمت پایانی این گونه خودنمایی می کند که اگر میزان معاملات صورت گرفته بر روی یک سهم از حجم مبنا کمتر باشد، درصد افزایش یا کاهش قیمت سهم نیز به تبع آن کمتر از حداکثر میزان یا کاهش تعیین شده بر اساس مقررات خواهد بود.

مثالی درباره حجم مبنا و قیمت پایانی

حداقل تعداد برگه سهامی است که باید مورد معامله قرار گیرد تا سهم در پایان روز در قیمتی به ثبت برسد.

قیمت پایانـی

سهام یک شرکت، به میانگین قیمت‌هایی گفته می‌شود که آن سهم در طول روز، براساس آن قیمت‌ها مورد داد و ستد قرار گرفته است.

برای درک بهتر مثالی از حجم مبنا و قیمت پایانی می زنیم:

فرض کنید سرمایه شرکتی ۲میلیارد تومان است.(تعداد سهام این شرکت برابر با ۲۰ میلیون برگه سهم به ارزش اسمی ۱۰۰تومان است).در این حالت حجم مبنای این شرکت به شکل زیر محاسبه میشود:

‌حال فرض می‌کنیم قیمت روز قبل این سهم۲۰۰۰ریال بوده و امروز معاملات زیر برای سهم اتفاق افتاده است :

ساعت۹: ۴۰۰۰ برگه به قیمت۱۹۹۰ ریال

ساعت۱۰: ۱۰۰۰ برگه سهم به قیمت۲۰۲۰ ریال

ساعت۱۱: ۲۰۰۰ برگه سهم به قیمت۲۰۳۰ ریال

ساعت۱۲: ۳۰۰۰ برگه سهم به قیمت۲۰۴۰ ریال

برای محاسبه قیمت پایانی ابتدا میانگین وزنی می گیریم یعنی می گوییم:

که برابر کل ارزش معاملات آن سهم می باشد حال برای گرفتن میانگین آنرا تقسیم بر کل تعداد برگه سهام مورد معامله قرارگرفته می کنیم:

پس میانگین قیمت مورد معامله امروز۲۰۱۶ ریال بوده اگر تعداد برگه مورد معامله به حد نصاب می رسید(از حجم مبنا بیشتر می شد) این قیمت به عنوان قیمت پایانی مورد قبول بود اما چون تعداد برگه سهام مورد معامله قرار گرفته ده هزار تا و حجم مبنای سهم شانزده هزار برگه می باشد پس از تناسب استفاده می کنیم.

اگر ۱۶۰۰۰برگه مورد معامله قرار می گرفت قیمت سهام ۱۶ ریال رشد می کرد در حالی که ۱۰۰۰۰ برگه مورد معامله قرار گرفته قیمت چقدر رشد می کند؟

از تناسب بالا X بدست می آید ۱۰ ریال یعنی قیمت بسته شدن در پایان معاملات امروز برابر با ۲۰۱۰ ریال می شود.

حجم مبنا در بورس چیست؟ و کاربرد آن

حجم مبنا حداقل تعداد سهام یک شرکت می باشد که در طول روز باید معامله شود تا قیمت پایانی بتواند بطور کامل با قیمت آخرین معامله در محدوده دامنه نوسان تطبیق پیدا کند. ( قیمت پایانی میانگین وزنی قیمت های معامله شده در طی روز می باشد که با حجم مبنا در ارتباط است.) هر چقدر تعداد سهام معامله شده کمتر از حجم مبنا باشد قیمت پایانی نیز به همان نسبت کمتر نوسان می کند.

حجم مبنا چیست؟

برای اینکه مفهوم حجم مبنا را درک کنیم اول باید بدانیم واژه حجم یعنی چه؟ در واقع حجم در بازار سرمایه تعداد به سهام یک شرکت گفته می شود و حجمه مبنا نیز کمترین تعداد سهمی است که باید معامله گردد تا قیمت اصلی سهم توانایی نوسنات چه مثبت و چه منفی را در طول روز داشته باشد. حجمه مبنا در سال ۸۲ به منظور کنترل رشد بی‌رویه قیمت سهام تصویب گردید. و یکی دیگر از عوامل موثر بر قیمت سهام در بورس می باشد.

حجمه مبنا در سال ۸۲ به منظور کنترل رشد بی‌رویه قیمت سهام تصویب گردید. و یکی دیگر از عوامل موثر بر قیمت سهام در بورس می باشد. حجمه مبنا برای هر سهم متفاوت می باشد و بر اساس تعداد کل سهام شرکت حساب میشود ولی حجمه مبنا در بیشتر موارد برای شرکت های بورسی ۰.۰۰۰۸ تعداد سهام شرکت در نظر گرفته می شود و حجمه مبنا برای شرکت های فرابورس ۱ می باشد.

برای مثال فرض کنید حجم مبنای سهامی ۶۰۰ هزار واحد سهم می باشد اگر تمام معاملات طی روز این سهام در ۳% مثبت انجام گیرد (اگر معاملات در قیمت های متفاوت باشد قیمت پایانی متفاوت خواهد بود و ما برای آموزش مثالی فرضی می زنیم.) و مثلا ۲۰۰ هزار واحد معامله شود. حجم معاملات به حجم مبنا نرسیده و به همان نسبت قیمت پایانی کمتر بسته می شود یعنی قیمت پایانی در این شرایط ۱% مثبت می شود.

حجمه مبنای چه شرکت هایی ۱ است؟

در معاملات شرکت هایی که در فرابورس پذیرفته شده اند حجم مبنا اعمال نمیگردد و به همین دلیل حجم مبنای این شرکت ها ۱است به این معنی که سهم با هر میزان قیمتی مورد معامله قرار بگیرد تا آن قیمت نوسان خواهد کرد و ربطی هم به حجم معاملات ندارد البته توجه داشته باشید که برای محاسبه قیمت پایانی همان میانگین وزنی را در نظر میگیرند.

علاوه بر شرکت های فرابورسی حجمه مبنای سهام شرکت ها هم در روز بازگشایی نماد که میتواند علت های مختلفی مانند افزایش سرمایه، عرضه اولیه، پس از حجم مبنا و رابطه آن با حجم معاملات مجمع،تقسیم سود نقدی و … داشته باشد هم ۱ است تا به دلیل اینکه دامنه نوسان در یک چنین روزی وجود ندارد، قیمت سهام طبق عرضه و تقاضا مشخص گردد.

حجم مبنا چگونه محاسبه میشود؟

در فرمول محاسبه حجم مبنا ، قیمت پایانی آخرین روز هفته همراه با ضریب ۴ ده هزارم (۰/۰۰۰۴) از تعداد کل سهام شرکت دخیل است. ارزش حجم مبنای تعیین شده برای یک هفته باید بین ۵ میلیارد تا ۱۲ میلیارد تومان باشد و نمی تواند خارج از این محدوده باشد. برای تعیین حجم مبنای یک سهم ابتدا تعداد کل سهام شرکت را در ۴ ضرب و عدد بدست آمده را بر ۱۰۰۰۰ تقسیم می کنیم.

عدد بدست آمده حجم مبنا می باشد اما برای رعایت محدوده ارزش ، آن را در قیمت پایانی چهارشنبه ضرب می کنیم اگر عدد بدست آمده ارزش بین ۵ میلیارد تا ۱۲ میلیارد تومان داشت همان عدد حجم مبنا می باشد اما اگر:

1. عدد بدست آمده بیش از ۱۲ میلیارد تومان ارزش داشته باشد حجم مبنا از آن عدد کاهش یافته بطوریکه ضرب آن در قیمت پایانی آخرین روز کاری هفته حداکثر ۱۲ میلیارد تومان شود. (حجم مبنا حاصل تقسیم ۱۲ میلیارد تومان به قیمت پایانی بر حسب تومان می باشد.)
2. عدد بدست آمده کمتر از ۵ میلیارد تومان ارزش داشته باشد حجم مبنا از آن عدد افزایش یافته بطوریکه ضرب آن در قیمت پایانی آخرین روز کاری هفته حداقل ۵ میلیارد تومان شود.(حجم مبنا حاصل تقسیم ۵ میلیارد تومان به قیمت پایانی بر حسب تومان می باشد.)

حجم مبنا شرکت ها پس از افزایش سرمایه چگونه است

شرکت های سازمان بورس ممکن است قصد افزایش سرمایه داشته باشند و برای این کار اقدام نمایند. در صورت افزایش سرمایه همه سهام شرکت دستخوش تغییراتی خواهند شد و با توجه به شرایط افزایش سرمایه تعداد سهام شرکت ها کم یا زیاد می شود. بر همین اساس هم بعد از افزایش سرمایه حجمه مبنای شرکت های بورسی تغییر میکند و به محاسبه حجمه مبنای جدید برای آن‌ها میپردازند.

تاثیر حجم مبنا بر نوسانات قیمت سهام

زمانی که تعداد سهام شرکتی بالا باشد، قطعا حجمه مبنای بیشتری هم دارد بر همین اساس، در معاملات سهام شرکت‌های بزرگ که حجمه مبنایشان زیاد است، بعضی وقتها نوسانات کمتری نسبت به سهام شرکت‌های کوچک دارند.

حجمه مبنا باعث میشود که هیجانات کاذب قیمت سهام شرکت ها کاهش یابد و همچنین از ریزش یا رشد بی رویه قیمت سهام شرکت ها جلوگیری شود حجم مبنا و رابطه آن با حجم معاملات ما در این مطلب قصد داریم به بررسی حجمه مبنا در بورس چیست؟ مهم ترین هدف برای تعیین حجم مبنا چیست؟فرمول و محاسبه حجمه مبنا، بپردازیم.

مهم ترین هدف برای تعیین حجم مبنا چیست؟

هدف اصلی از مشخص کردن حجمه مبنا کنترل بر روی نوسانات قیمت می باشد که ممکن است تحت تاثیر حجم معاملات قرار گیرد. در حالت کلی به منظور مطمئن شدن از اینکه تغییر قیمت سهام قابل اطمینان باشد منطقی میباشد که تعداد زیادی سهم در قیمت جدید معامله خواهد شد مگر اینکه فقط با معامله یک سهم در قیمت های غیرمنطقی امکان داردقیمت و نوسان کاذب برای آن سهم بوجود آورد.

پس میزان حجم معاملات طبق اندازه هر شرکت باید زیاد باشد تا بشود به نوسانات قیمت آن متکی شد مگر اینکه در تعداد پایینی از حجم معاملات ریسک بالای قیمت های کاذب از طرف بازیگران و نوسان گیران وجود دارد.

حجم مبنا شیب روند های صعودی و نزولی را متعادل میکند و همانطور که گفته شد هدف اصلی آن منطقی کردن روند قیمتی شرکت هاست و باعث شد تا رشد یا ریزش قیمت سهام شرکت، در صورت معامله شدن تعداد سهام بالایی باشد.

حجمه مبنا باعث شد تا هیجانات کاذب قیمت سهام شرکت ها کاهش یابد و از ریزش یا رشد بی رویه قیمت سهام شرکت ها جلوگیری کرد و باعث شد که سرمایه گذاران زیادی جذب بورس شوند.

حجم مبنای شرکت ها پس از افزایش سرمایه چگونه است

شرکت های سازمان بورس ممکن است قصد افزایش سرمایه داشته باشند و برای این کار اقدام نمایند. در صورت افزایش سرمایه همه سهام شرکت دستخوش تغییراتی خواهند شد و با توجه به شرایط افزایش سرمایه تعداد سهام شرکت ها کم یا زیاد می شود. بر همین اساس هم بعد از افزایش سرمایه حجمه مبنای شرکت های بورسی تغییر میکند و به محاسبه حجم مبنای جدید برای آن‌ها میپردازند.

بر نوسانات قیمت سهام چه تاثیری دارد؟

زمانی که تعداد سهام شرکتی بالا باشد، قطعا حجم مببنای بیشتری هم دارد بر همین اساس، در معاملات سهام شرکت‌های بزرگ که حجمه مبنایشان زیاد است، بعضی وقتها نوسانات کمتری نسبت به سهام شرکت‌های کوچک دارند. افرادی که قصد نوسان‌گیری دارند، قطعا به نوسانات کم راضی نیستند، به این دلیل که سودشان به میزان نوسانات در کوتاه‌مدت استوار می باشد، بر همین اساس بیشتر وقت ها در سهام شرکت‌های کوچک و علی الخصوص سهام شرکت های پذیرفته شده در فرابورس معامله می‌نمایند که حجمه مبنایشان ۱ است.

معایب و مزایای حجم مبنا

همانطور که گفتیم حجمه مببنا از ایجاد قیمت های کاذب جلوگیری می کند اما در مواقعی مثل تشکیل صف های خرید و فروش نیز باعث بلوکه شدن حجم زیادی از پول می شود و نوسان قیمت را در هر دو روند نزولی و صعودی کند می کند.

در این مواقع که حجم معاملات بسیار پایین می آید ( به اصطلاح می گویند سهم خشک شده است) و نوسانی نمی کند معمولا در این شرایط سازمان بورس در محدوده زمانی مشخصی مانند یک روز نماد سهام را بدون دامنه نوسان و حجمه مبنا باز می کند تا معاملات انجام شود و قیمت مورد نظر خریداران و فروشندگان در عرضه و تقاضا تعیین شود.

حجم مبنای یک سهم را از کجا پیدا کنیم؟

رای دسترسی به حجمه مبنای یک سهام باید به سایت مدیریت و فناوری بورس تهران مراجعه کرده و در قسمت جست و جو نماد مورد نظرتان را پیدا و به صفحه آن نماد بروید. بطور مثال حجم مبنای نماد چکارن را در تصویر زیر مشاهده می کنید.

فرمول و محاسبه حجم مبنا

با توجه به اینکه در تمامی روزهای سال معاملات انجام نمی شود پس در فرمول حجم مبنا کل سال را در نظر نمیگیریم بلکه تعداد روزهای کاری یک سال را که ۲۵۰ روز است در نظر میگیریم، معمولا هم حجم مبنای روزانه ۰٫۰۰۰۸ کل سهم می باشد.

مثلاً در صورتی که شرکتی به میزان ۱۰۰ میلیون سهم داشته باشد، حجم مبنای آن ۸۰۰۰۰ سهم خواهد بود. بر این اساس، باید کمه کم ۸۰ هزار سهم معامله شود تا میزان تغییرات قیمت آن روز در سهم اعمال گردد. فرمول حجم مبنا به صورت زیر می باشد:

و بر اساس آنچه که در مطالب فوق گفته شد حجم مبنا برای شرکت‌هایی که در فرابورس فعالیت دارند ۱ می باشد؛ فقط باید یک سهم در نماد مورد نظر خرید و فروش شود تا افزایش یا کاهش قیمت در سهم اعمال گردد.

سخن آخر

بازار بورس، بازاری همراه با ریسک است، لذا سازمان بورس و اوراق بهادار تهران همواره در تلاش برای به حداقل رساندن ریسک و اتخاذ قوانینی در جهت ایجاد فضایی امن برای انجام معاملات است. ازاین‌رو حجم مبنا را به‌عنوان ابزاری برای کمک به حفظ آرامش تعیین کرده است. در کنار تمام مزایای حجم مبنا که در این مقاله به آن اشاره گردید، به معایب آن نیز پرداختیم و در نهایت اشاره کردیم که سازمان بورس برای رفع مشکلات و معایب ناشی از آن نیز راهکارهایی اندیشیده و حجم مبنا را به ابزاری کارآمد و ضروری در معاملات بورس تهران تبدیل نموده است.

در تمام شرکت‌های بورسی در حال حاضر باید ۱۰ درصد از تعداد سهام کل شرکت در یک سال مورد معامله قرار بگیرد تا قیمت اصلی/پایانی آن بتواند به بالاترین یا پایین‌ترین حد خود برسد.