معایب تنوع بخشی بالا در سبد سهام

برای به کارگیری استراتژی‌های قدرتمند در سبدگردانی باید زمان گذاشت، بررسی کرد، توانایی تصمیم گیری داشت و از مهارت‌های تحلیل بنیادی و تکنیکال استفاده كرد. قبل از هر چیز در مورد مدیریت سبد یا سبدگردانی توضیحاتی می‌دهیم.

ارائه یک مدل سبد سهام چند هدفه با در نظر گرفتن آنتروپی و گشتاورهای مرتبه بالا در شرایط عدم اطمینان

هدف این پژوهش ایجاد تنوع یک سبد سهام و غلبه بر جواب های گوشه با استفاده از آنتروپی های گوناگون می باشد. برای این منظور در مدل از آنتروپی های مینکوفسکی1، شانون 2، یاگر3 ، بهره برده شده تا بهترین آنتروپی از لحاظ تنوع بخشی در مرز مارکوویتز انتخاب شود. به علت اهمیت گشتاورهای مرتبه بالاتر از گشتاورهای سوم وچهارم نیز در مدل بهره می بریم. همچنین به منظور در نظر گرفتن عدم قطعیت اهداف مدل شامل میانگین بازده، واریانس ، چولگی بازده و کشیدگی بازده را به صورت فازی در نظر می گیریم. در پایان، مدل پیشنهادی را با استفاده از داده های بورس تهران4 آزموده و از ضریب تغییرات اصلاح شده 5و متریک عملکرد خاص 6نیز به منظور سنجش عملکرد سبد دارایی7 حاصل از مدل بهره می بریم. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد استفاده از آنتروپی به عنوان یکی از اهداف برای تنوع بخشی سبد سهام مفید است. همچنین گشتاورهای مرتبه بالا برای جهت دهی مقادیر بازدهی بیشتر می تواند مورد استفاده قرار گیرد.

کلیدواژه ها:

نویسندگان

کارشناسی ارشد رشته مدیریت صنعتی گرایش تحقیق در عملیات دانشگاه علامه طباطبائی

کارشناسی ارشد رشته مدیریت صنعتی گرایش تولید و عملیات دانشگاه علامه طباطبائی

استراتژی سبدگردانی برای بازار صعودی

یك سبدگردان به منظور مدیریت سبد سرمایه گذاری، از استراتژی‌های زیادی استفاده می‌كند. این استراتژی‌ها باید به شکلی باشد تا یک سبد متنوع و کم‌ریسک را تشکیل دهند. به طور قطع، موفقیت در بازار سرمایه همانند هر بازار دیگری، نیازمند داشتن یک فکر منسجم، برنامه منظم و استراتژی قدرتمند است. در غیر این صورت، معاملات بدون برنامه سبب زیان خواهد شد و یا موفقیت‌هایی شانسی را در پی خواهد داشت.

برای به کارگیری استراتژی‌های قدرتمند در سبدگردانی باید زمان گذاشت، بررسی کرد، توانایی تصمیم گیری داشت و از مهارت‌های تحلیل بنیادی و تکنیکال استفاده كرد. قبل از هر چیز در مورد مدیریت سبد یا سبدگردانی توضیحاتی می‌دهیم.

سبد گردانی یا مدیریت پرتفوی

با سپردن سرمایه‌تان به یك شخص ماهر و با تجربه به نام سبدگردان، او وظیفه مدیریت سهام شما را به عهده می‌گیرد و برای شما خرید و فروش می‌كند. سبدگردان در انجام معاملات بورسی، به تمام جنبه‌های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی توجه دارد. او با به كارگیری انواع استراتژی در سبدگردانی و همچنین، استفاده از روش‌های تحلیلی و ابزار مناسب، به مدیریت سبد شما می‌پردازد كه به این كار سبدگردانی می‌گویند.

استراتژی‌های موجود در سبدگردانی

شرکت سبد گردانی با كمك گرفتن از شاخص ریسك بتا، حساسیت سبد مورد نظر را با بازده بازار مشخص می‌كند. اگر بازار فعال و تهاجمی باشد، بتا مخالف یك است و در بازار منفعل بتا نزدیك صفر می‌باشد. پس هر چه بازار فعال‌تر باشد و بتا بزرگ‌تر باشد، مدیریت سبدگردانی باید دقیق‌تر و فعالانه‌تر انجام شود.

همیشه در سبدگردانی یك محدوده مخصوص خرید و فروش برای هر سهم در نظر گرفته می‌شود. همچنین، بازده مورد نظر و میزان سود آتی شما مشخص می‌شود. برای مدیریت سبد در حالت كلی دو استراتژی منفعل و فعال وجود دارد كه در ادامه هر یك را توضیح می‌دهیم.

استراتژی منفعل در سبدگردانی

هدف در این استراتژی نزدیك كردن بازده سبد به بازده شاخص بازار است. زیرا نسبت به پیشگویی جریان آینده بازار و همچنین، عملكرد قیمت سهام، قطعیتی وجود ندارد. در این استراتژی سبدگردان سهام را خریداری كرده و آن را نگهداری می‌كند. البته، خرید سهام بر مبنای معیارهایی صورت می‌گیرد ولی نكته مهم این است كه هیچ گونه خرید و فروشی بهد از ایجاد پرتفوی انجام نمی‌شود. به این استراتژی، استراتژی سرمایه‌گذاری در شاخص نیز، گفته می‌شود. در این روش تلاشی برای روند و حركات بازار انجام نمی‌گیرد و همچنین، هیچ تلاشی برای شناسایی سهام با قیمت بالا و پایین از طریق تحلیل‌های فنی صورت نمی‌پذیرد.

چگونگی ایجاد سبد با استراتژی انفعالی

برای تشكیل یك سبد انفعالی، سه شیوه رایج وجود دارد:

• خریداری سهام با توجه به شاخص به نسبت وزن در شاخص، انجام می‌شود. با این روش، یك پی‌گیری كامل صورت می‌گیرد.
• خریداری تنها بر روی نمونه‌ای از سهام كه در شاخص مبنا موجود است، انجام می‌گیرد. در این روش نمونه‌گیری صورت می‌پذیرد.
• با توجه به بهینه سازی و یا از طریق برنامه ریزی غیرخطی، اطلاعات قدیمی مربوط به تغییرات قیمتی در نظر گرفته می‌شود. همچنین با توجه به همبستگی میان سهام چیدمان سبد شكل می‌گیرد.

استراتژی فعال در سبدگردانی

در استراتژی فعال، سبدگردانی با خرید و فروش مداوم سهام، براساس قراردادهای سبدگردانی انجام می‌شود به نحوی كه بتواند بازدهی بیشتری نسبت به شاخص كسب كند. از این استراتژی در افق زمانی كوتاه مدت و یا میان مدت استفاده می‌شود. سبدگردان می‌كوشد تا پیش‌بینی‌ها را با توجه به روند سهم و بازار انجام دهد.

چگونگی ایجاد سبد با استراتژی فعال

برای تشكیل یك سبد فعال، سه شیوه رایج وجود دارد:

• در یك شیوه مرسوم، سرمایه گذار به پیش‌بینی بازار می‌پردازد. با توجه به این پیش‌بینی، حجم سرمایه‌گذاری را تغییر می‌دهد. در واقع یك سنجش بر روس شرایط بازار صورت می‌پذیرد. با تجه به روند بازار، نسبت به اصلاح و تعدیل ریسك در سبد، اقدام می‌كند.
• سبدگردان در یك استراتژی پركاربرد، وزن سهام با ارزندگی بالا را افزایش می‌دهد و وزن سهام با قیمت بالاتر از قیمت ذاتی را كاهش خواهد داد. او با یك حركت منطقی، سهام را گلچین می‌كند. ریسك سبد متنوع شده و انتخاب هر سهم بر روی سبد تاثیر می‌گذارد.
• در یك استراتژی رایج كه شبیه به مورد قبلی است، صنایع مربوط به سهام در انتخاب سبدگردان، لحاظ می‌شوند.

بازار صعودی و استراتژی سبدگردانی

همان طوری که می‌دانیم در بازار صعودی تقاضا بسیار زیاد است ولی عرضه به ‌ندرت صورت می‌گیرد. زیرا افراد به امید دستیابی به سود بیشتر، مدام در حال سرمایه گذاری هستند. در شرایط سبدگردانی، در صوتی که پیش‌بینی بازده بالاتر از حد متوسط سبد باشد، سبدگردان نسبت به تعدیل سهام و اصلاح ریسک دست به کار می‌شود. اوراق مشارکت و سهام بیشتری می‌خرد و حجم سرمایه گذاری را افزایش می‌دهد.

به طور معمول، در روند صعودی بازار، استراتژی‌های زیر انجام می‌شوند:

• تنوع بخشی به سبد و حجم خرید بالا
• استراتژی به کارگیری سبد مبتنی بر ارزش بازار و سبد هم وزن
• گلچین کردن سهام صنایع مهم
• استفاده از استراتژی میانگین متحرک
• استفاده از اندیکاتورهای نماینده مومنتوم
• دقت در الگوهای نموداری و خطوط روند
• خرید سهام ارزنده کهP/E خوبی دارند.

نتیجه گیری

در این مقاله، درباره سبدگردانی توضیحات مختصری داده شد. سپس شرایط بازار صعودی بیان شد. در ادامه گفتیم در حالت كلی دو استراتژی منفعل و فعال وجود دارد. سپس در مورد بازار صعودی و استراتژی سبدگردانی توضیحاتی دادیم و استراتژی‌های متداول در بازار صعودی را معرفی کردیم. برای به کارگیری تک تک این استراژی‌ها، مقالات و آموزش‌هایی در سایت موجود است که مطالعه هر کدام دست شما را برای سود بیشتر، باز می‌گذارد. قطعا شما در شرایط بازار صعودی، تجارب مثبت و یا منفی زیادی دارید. از بیان نظرات و تجارب شما در زمینه سبدگردانی در بازار صعودی خوشنود خواهیم شد. پس آنها را با ما به اشتراک بگذارید. موفق و پرسود باشید.

نظریه سبد سهام مدرن یا MPT و توجه به دو عامل واریانس و انحراف معیار

توضیح نظریه سبد سهام مدرن یا MPT

اگر بگوییم آرزوی دیرینه‌ی بشر دستیابی به عمر جاودان و اکسیر جوانی است، همه می‌پذیرند. اما آرزوی یک سرمایه‌گذار یا معامله‌گر چیست؟ پاسخ این سوال به احتمال فراوان دستیابی به پرتفویی بدون زیان و با سود کامل است. یعنی یک سرمایه‌گذاری با بازده ۱۰۰ درصدی. همان‌قدر که رسیدن به اکسیر جوانی دور از انتظار است، این خواسته نیز فقط در حد آمال و آرزو می‌ماند. اما تحلیل‌گران راه‌های فراوانی را برای نزدیک شدن به این آرزو یافته‌اند. یکی از این روش‌ها به نظریه سبد سهام یا پورتفولیوی مدرن Modern Portfolio Theory (MPT) منتهی شد. نظریه‌ای که مطابق آن، سرمایه‌گذاران می‌توانند سبد خود را به گونه‌ی تنوع ببخشند که در عین داشتن بالاترین بازده،‌ ریسک اندکی هم داشته باشد. آن چه در ادامه‌ی این مقاله از اخبار بورس خواهید خواند، به شما کمک می‌کند با این نظریه از زوایای مختلفی آشنا شوید و اهمیت و اعتبار آن را بسنجید.

فهرست مطالب این مقاله با دسترسی سریع

نظریه سبد سهام مدرن یا MPT چیست؟

هری مارکوویتز (Harry Markowitz) اقتصاددان در سال ۱۹۵۲ در مقاله‌ای به اسم انتخاب پرتفوی (Portfolio Selection) این نظریه را مطرح کرد که تا کنون هم طرفداران زیادی دارد. همین نظریه منجر به آن شد که بعدها مارکوویتز جایزه نوبل اقتصاد را نیز از آن خود کند. در این روش می‌توان با کمک یک رویکرد علمی، بازده کلی سبد سهام را با توجه به سطح مشخصی از ریسک افزایش داد. به طور کلی با استفاده از این روش، می‌توان با معایب تنوع بخشی بالا در سبد سهام وجود ریسکی مشخص، بالاترین بازده را از یک سبد سهام دریافت کرد.

نظریه پورتفولیوی مدرن به ما کمک می‌کند که سبدی ایده‌آل بچینیم که ریسک آن بهینه است و بازده در حضور این سطح از ریسک، به صورت حداکثری است.

تئوری پرتفوی مدرن به طور کلی به بهینه‌سازی و مطلوب‌سازی پرتفوی مربوط است. می‌توان نموداری با دو محور X و Y تنظیم کرد و دارایی‌ها را روی آن ترسیم کرد. ریسک روی محور X و بازده روی محور Y قرار می‌گیرد. هر سهم انحراف معیاری از میانگین خود دارد که در تئوری پرتفوی مدرن به آن ریسک گفته می‌شود. به این ترتیب می‌توان ترکیبی طلایی از این دو فاکتور به دست آورد. یعنی می‌توان دریافت از بین دو سبد که هر دو بازده ‍۱۰ درصدی دارند، کدام بهتر است. این مورد با در نظر گرفتن انحراف معیار یا همان ریسک اندازه‌گیری می‌شود.

یکی از مهم‌ترین و کلیدی‌ترین بخش‌های این نظریه که به اختصار به آن MPT گفته می‌شود، به تنوع‌بخشی به سبد سهام مربوط است. آن‌چه هری مارکوویتز بر آن تاکید داشت این بود که می‌توان با یک ترکیب اصولی مشخص، بازده را بالا برد. همه می‌دانیم سرمایه‌گذاری‌ها هرچه ریسک بالاتری داشته باشند، بازده‌شان نیز بالاتر است. در سمت دیگر هر چه ریسک پایین‌تر باشد، بدیهی است که بازده کمتری نصیب سرمایه‌گذار می‌شود. نظریه سبد سهام مدرن در تلاش است تا با ترکیب بهینه‌ این دو مسئله، راهبردی بهتر را معرفی کند.

بیشتر بخوانید

از جمله دیگر اصول این نظریه این است که ویژگی‌های مربوط به ریسک و بازدهی یک سهام را نمی‌توان به خودی خود در نظر گرفت. مهم آن است که در این میان بازده کلی سبد سهام را مدنظر داشته باشیم. در نتیجه توجه به همین مسئله باعث می‌شود که سرمایه‌گذار بدون تقبل و تحمل ریسک بیشتر بازده بالاتری را نصیب خود کند. در تئوری سبد سهام مدرن از واریانس و همبستگی که معیارهای آماری هستند، استفاده می‌کنیم. این معیارها نشان می‌دهد که عملکرد سرمایه‌گذاری‌ها به تنهایی در مقایسه با اثر آن‌ها بر کل پرتفوی از اهمیت کمتری برخوردار است.

این مسئله را در نظر بگیرید که اگر به سراغ سبدی با چند سهم جداگانه بروید، ریسک کمتری را در مقایسه با نگهداری هر کدام از آن سهام به صورت تنها متحمل خواهید شد. البته که نباید میان این سهام ارتباط مستقیمی وجود داشته باشد. فرض کنید یک پرتفولیو دارید که متشکل از دو سهم پرریسک است. یکی از سهام به بارش باران واکنش نشان می‌دهد و در آن زمان بازده خوبی می‌دهد. سهم دیگری در زمان عدم بارندگی عملکرد بهتری دارد. حالا چه باران ببارد و چه نبارد شما پرتفویی دارید که در هر زمان امکان بازدهی دارد. به بیان دیگر وقتی یک دارایی پرخطر دارید، آن را باید با دارایی دیگری ترکیب کنید که خطر را پوشش دهد. پس ترکیب مناسب سهام یک نکته‌ی اساسی در عملکرد سبد شماست.

بیشتر بخوانید

بررسی ریسک در نظریه سبد سهام مدرن

نظریه MPT با یک مبنای اصلی کار می‌کند؛ فرض را بر این می‌گذارد که سرمایه‌گذاران از ریسک پرهیز می‌کنند. همین ریسک‌گریزی است که موجب می‌شود آن‌ها به دنبال سبدهایی مطمئن‌تر بروند. البته هم‌زمان با این انتخاب می‌پذیرند که بازده کمتری نیز نصیب‌شان خواهد شد. تنوع بخشی به سبد سهام یکی از راه‌کارهای ریسک‌گریزی است که البته اگر به درستی انجام نشود، بیشتر از آن که موجب کاهش ریسک شود، کاهش بازده را به دنبال خواهد داشت که این خود یک عامل منفی به شمار می‌رود.

یک مثال ساده را در این بخش بیان می‌کنیم تا بهتر متوجه شویم چطور می‌شود بازده یک دارایی را نسبت به کل سبد در نظر گرفت. فرض کنید در سبدتان چهار سهم دارید که بازده هر یک به این صورت است: ۵٪، ۱۲٪، ۱۷٪ و ۱۹٪. حال فرض می‌کنیم که این دارایی‌ها هم‌وزن هستند. یعنی این که هر یک ۲۵٪ سبد شما را تشکیل می‌دهند.

هری مارکوویتز نظریات خود را پیرامون مسائلی نظیر اهمیت پرتفوی، ریسک، تنوع بخشی به سبد سهام و ارتباط میان اوراق بهادار مختلف ارائه کرده است.

با معایب تنوع بخشی بالا در سبد سهام یک محاسبه‌ی ساده می‌توان بازده سبد را محاسبه کرد:

۱۳.۲۵٪ = (۵٪*۲۵٪) + (۱۲٪*۲۵٪) + (۱۷٪*۲۵٪) + (۱۹٪*۲۵٪)

در واقع ریسکی که در هر سبد سرمایه‌گذاری وجود دارد در گروی دو عامل است. یکی واریانس هر دارایی و دیگری همبستگی میان هر جفت دارایی. یعنی در همین مثال با چهار دارایی به چهار واریانس و شش همبستگی نیاز داریم. به این دقت کنید که همبستگی دو به دو است. یعنی هر بار باید یک جفت دارایی را در نظر بگیرید. چهار دارایی می‌تواند شش جفت ترکیب متفاوت به ما بدهد که لازم است همبستگی میان آن‌ها را در نظر داشته باشیم. از آن‌جا که در این میان به همبستگی دارایی‌ها توجه داریم، ریسک کل پرتفوی یا همان انحراف معیار کمتر از چیزی است که در بالا محاسبه کردیم. یعنی ریسک بر خلاف بازده با استفاده از میانگین وزنی محاسبه نمی‌شود.

مرز کارآمد

بخش مهمی از نظریه پورتفولیوی مدرن به مسئله‌ای به نام مرز کارآمد یا Efficient Frontier مربوط است. در هر سطحی از بازدهی می‌توان پرتفویی را مشخص کرد که کم‌ترین ریسک را دارد. برای هر سطح ریسک نیز می‌توان پرتفویی را یافت که بالاترین بازده را در قبال پذیرش آن ریسک برمی‌گرداند. به کمک این ترکیب‌ها می‌توان روی نمودار خطی ترسیم کرد که مرز کارآمد نامیده می‌شود. در تصویر زیر می‌توانید که مرز کارآمد را برای دو سهام مختلف ببینید. یکی مربوط به یک دارایی در حوزه‌ی فناوری با ریسک بالا و البته بازده بالا مثل شرکت گوگل و دیگری یک سهام از حوزه‌ی مصرف‌کننده، با ریسک و بازده کم هم‌چون کوکاکولا. در این تصویر محور افقی میزان ریسک و محور عمودی میزان بازده را نشان می‌دهد.

می‌بینید که مرز کارآمد یک منحنی است که می‌تواند اطلاعات خوبی را در اختیار ما قرار دهد. اما این منحنی چه معنایی دارد؟‌ به سادگی می‌توان چنین تفسیر کرد که اگر هر پرتفوی در بالای منحنی قرار گیرد، کارآمد محسوب می‌شود. به بیان دیگر در ازای سطح معینی از ریسک، بالاترین بازده موردانتظار را فراهم می‌کند. منطقی‌ترین شکل سرمایه‌گذاری این است که در سبدهایی سرمایه‌گذاری کنیم که در جایی در روی این مرز قرار می‌گیرند. موقعیت پرتفوی‌ها در چنین نموداری با توجه به حداکثر ریسکی که متحمل می‌شوند مشخص می‌شود.

از این مرز کارآمد می‌توان برای ترکیب دارایی‌ها به خوبی استفاده کرد. یعنی اگر سبدی دارید که در زیر مرز قرار می‌گیرد، می‌توانید آن را با یک دارایی بدون ریسک نظیر اوراق قرضه دولتی ترکیب کنید تا بتوانید بازده خود را افزایش دهید. یک سبد متعادل باعث می‌شود ریسک هر سهم به طور جداگانه تاثیر چندانی بر ریسک کلی آن نداشته باشد. آن‌چه می‌تواند ریسک کلی پرتفوی را تحت تاثیر قرار دهد، تفاوت میان سطوح ریسک هر دارایی است.

اهمیت نظریه MPT و بررسی مزایا و معایب آن

با توضیحاتی که در مورد نظریه سبد سهام مدرن ارائه کردیم، می‌توان دریافت که این تئوری چه ویژگی‌هایی دارد. در اهمیت این نظریه همین بس که موجب آسایش خیال سهام‌داران می‌شود. هر چند هیچ نظریه‌ای قطعی نیست ولی با توجه به اصول علمی پشت این نظریه، می‌توان به میزان زیادی از کارکرد آن اطمینان پیدا کرد. اهمیت این نظریه زمانی بروز پیدا می‌کند که ما را از دیدگاه‌های رایج و نادرست همیشگی دور می‌کند. همان دیدگاهی که ممکن است به ما بگوید هر چه بیشتر سهم به سبدمان اضافه کنیم، بازده بالاتر می‌رود. در حالی که ممکن است این دارایی‌های اضافی، هم‌بستگی داشته باشند و اتفاقا موجب نتایج معکوس شوند.

اما اگر بخواهیم به طور دقیق‌تر از مزایا و معایب نظریه پورتفولیوی مدرن حرف بزنیم، می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم.

مزایا

این نظریه بیشتر به درد افرادی می‌خورد که به دنبال تنوع بخشیدن به پرتفوی خود هستند. از تئوری سبد سهام مدرن برای تنوع بخشی به سبد سهام استفاده می‌کنند. صندوق های قابل معامله در بورس که رشد کرد، این نظریه نیز بیش از پیش پذیرفته شد. چرا که موجب می‌شد افراد بتوانند طیف گسترده‌ای از دارایی‌ها را در قابل واحدهای یک صندوق خریداری کنند. همین مسئله با MPT پیوند خوبی برقرار کرد. پس یکی از مهم‌ترین مزایای این نظریه آن است که موجب می‌شود تا افراد کم‌تجربه و تازه‌وارد به بازارهای مالی نیز بتوانند نتایج خوبی در همان آغاز مسیر کسب کنند.

کاهش نوسانات در پی انتخاب دارایی‌هایی با هم‌بستگی منفی از جمله مزایای این نظریه است. مثلا سرمایه‌گذاری در یک صندوق ETF اوراق قرضه دولتی در کنار سرمایه‌گذاری روی سهام، می‌تواند به میزان خوبی کاهش ریسک را به دنبال داشته باشد. به این مسئله دقت کنید که سرمایه‌گذاری در اوراق قرضه دولتی که با سهام هم‌بستگی منفی دارند تا چه میزان می‌تواند شما را به اهداف‌تان نزدیک کند.

معایب

نظریه MPT فرض را بر این می‌گذارد که می‌توان سهامی را پیدا کرد که عملکرد آن‌ها به طور جداگانه بر عملکرد کلی پرتفوی اثر چندانی ندارد. مشکل این‌جاست که وقتی استرس بازار پدید می‌آید حتی سرمایه‌گذاری‌هایی که ظاهرا مستقل عمل می‌کنند نیز گویی با هم ارتباط دارند. یافتن دارایی‌های بدون ریسک هم کار چندان آسانی نیست. حتی اوراق قرضه دولتی نیز کاملا بدون ریسک نیستند. به هر حال تورم و نرخ بهره نیز می‌توانند روی ارزش چنین دارایی‌هایی اثر بگذارند.

مسئله‌ی دیگر این است که در این نظریه،‌ رفتار سرمایه‌گذاران عقلانی در نظر گرفته می‌شود. اما آیا همیشه چنین است؟‌ مخصوصا در مواقعی که آن‌ها بخشی از سرمایه‌ی خود را از دست داده‌اند و اعتمادی به بازار ندارند، ممکن است رفتارهایی به دور از منطق انجام دهند که اساس این نظریه را زیر سوال می‌برد.

از جمله انتقاداتی که به این نظریه وارد می‌شود این است که واریانس را بیش از ریسک نزولی مورد توجه قرار می‌دهد. یعنی اساس ارزیابی روی واریانس دارایی‌هاست. به بیان دیگر دو پرتفوی با سطوح واریانس و بازده یکسان به یک اندازه مطلوب و کارآمد در نظر گرفته می‌شوند. حال آن که ممکن است واریانس یک سبد به دلیل زیان‌های کوچک ولی پی‌درپی رخ دهد. اما سبد دیگر یک افت نادر ولی در عوض مهم را تجربه کند. معمولا سرمایه‌گذاران با زیان‌های کوچک راحت‌تر کنار می‌آیند تا این که بخواهند به یک‌باره بخشی از سرمایه‌شان را از دست‌رفته ببینند. این مسئله در واقع جنبه‌ی روانی دارد. درست همین‌ جاست که پای یک نظریه‌ دیگر یعنی نظریه سبد سهام پست مدرن یا PMPT به ماجرا باز می‌شود. در بخش بعد خواهیم دید که این نظریه چه تفاوتی با نظریه MPT دارد.

تفاوت نظریه سبد سهام مدرن با سبد سهام پست مدرن

انتقاداتی که به نظریه سبد سهام مدرن وارد می‌شود، راه را برای نظریه پورتفوی پست مدرن باز کرد. یعنی در PMPT به جای آن که بر واریانس تمرکز شود، به کاهش ریسک نزولی توجه می‌شود. در واقع می‌توان گفت نظریه پورتفولیوی پست مدرن آمد تا یک نسخه‌ی بهبودیافته از MPT را ارائه کند.

در نظریه پورتفولیوی مدرن سرمایه‌گذاران محافظه‌کار و ریسک‌گریز به جای آن که تمام پرتفوی خود را با دارایی‌های کم‌ریسک بچینند، به سراغ سرمایه‌گذاری‌های کم ریسک و ریسکی‌تر می‌روند. هم‌چنین باید توجه داشت که یکی از اهداف تنوع بخشی به پرتفوی این است که هر چه یک دارایی سودآورتر باشد، نباید ریسک کلی سبد را اضافه کند. نظریه پست مدرن با این اصول مغایرت ندارد و آن‌ها را می‌پذیرد. بلکه تفاوت عمده‌ی میان این دو نظریه در فرمول ارزیابی ریسک یک سبد نمود پیدا می‌کند. به بیان دیگر این دو نظریه در یک خانواده قرار می‌گیرند ولی محاسبات آن‌ها متفاوت است.

جمع بندی

سرمایه‌گذاری‌های مختلف، هم با ریسک‌های سیستماتیک هم‌چون نرخ بهره و رکود و هم با ریسک‌های غیرسیستماتیک نظیر تغییرات مدیریتی یا فروش ضعیف یک سهم مواجه هستند. در هر حال از ریسک سیستماتیک گریزی نیست اما ریسک غیرسیستماتیک در پی متنوع سازی سبد سهام به میزان زیادی پوشش داده می‌شود. به کمک تئوری پورتفوی مدرن می‌توان تنوع سبد سهام را به گونه‌ای مشخص کرد که در بالاترین سطح بازده قرار گیرد. نظریه سبد سهام مدرن یا پرتفوی مدرن که با نام تحلیل میانگین واریانس نیز شناخته می‌شود، نظریه‌ای است که با کمک آمارها و روابط ریاضی به سهام‌داران کمک می‌کند سبد خود را طوری بچینند که نسبت بازده معایب تنوع بخشی بالا در سبد سهام به ریسک به شکل معناداری زیاد شود. این نظریه نشان از آن دارد که ریسک و بازده دارایی باید با توجه به سهام موجود در سبد مشخص شوند. در این نظریه به ریسک‌ و بازده فردی هر سهم توجه نمی‌شود. بلکه این دو فاکتور را باید در مقایسه با تمام سبد سهام در نظر گرفت. در این میان استفاده از دو فاکتور مهم حائز اهمیت است. یکی انحراف معیار از میانگین و دیگری هم‌بستگی.

سوالات متداول با پاسخ‌های کوتاه

تئوری سبد سهام مدرن یک نظریه‌ی علمی است که بیان می‌کند در ازای هر سطح معینی از ریسک می‌توان بالاترین بازده را کسب کرد.

در این نظریه با توجه به انحراف معیار و هم‌بستگی می‌توان ترکیب مطمئن‌تری از سهام مختلف چید. در این نظریه با استفاده از مرز کارا می‌توان دریافت که در ازای سطح ریسک مشخص، چه میزان بازده به دست می‌آید. با مشخص شدن جایگاه سبدهای سهم روی این مرز می‌توان ترکیب خوبی پیدا کرد.

جایگاه دارایی‌ها روی این مرز اطلاعات خوبی به ما می‌دهد. مثلا اگر یک دارایی در پایین این مرز قرار گیرد، نشان از پرریسک بودن آن دارد. پس به یک دارایی کم‌ریسک‌تر نیاز داریم که بازده سبد را بالاتر ببرد. با استفاده از اوراق قرضه دولتی می‌توان ریسک این سبد را کاهش داد و به مطلوبیت بیشتری رسید.

نخست آن‌ که این نظریه بر پایه‌ی تنوع بخشی به سبد سهام ایجاد شده است که خود یک فاکتور مثبت است. دیگر آن که می‌توان به کمک صندوق‌های قابل معامله در بورس، بازده مناسب‌تری دریافت کرد. هم‌چنین نوسان دارایی‌ها با توجه به هم‌بستگی میان آن‌ها به شکل خوبی کاهش خواهد یافت و در نهایت بازده مطلوبی نصیب سرمایه‌گذار می‌شود.

مفروضات این نظریه در شرایطی درست است که سرمایه‌گذاران تفکری عقلانی داشته باشند. هم‌چنین ما می‌دانیم معایب تنوع بخشی بالا در سبد سهام که انتخاب بهترین ترکیب سهام با ریسک مطلوب و بهینه کار آسانی نیست. در واقع نقدی که به این نظریه وارد می‌شود این است که یافتن دارایی‌های مناسب و بدون ریسک کار چندان آسانی نیست.

در نظریه MPT روی واریانس تاکید بسیار زیادی می‌شود. نظریه سبد سهام پست مدرن با در نظر گرفتن ریسک نزولی، یک گام جلوتر بر می‌دارد و سعی دارد تمرکز بیش از حد را از روی واریانس بردارد. به این ترتیب ممکن است بازده نهایی سهام مطلوبیت بیشتری پیدا کند.

سبد گردانی چیست | آیا سبد گردانی از معامله شخصی بهتر است؟

سبدگردانی (Portfolio Management Service) فرایندی است که طی آن سبدگردان با اتکا به دانش و تجربه خود، سرمایه سهامدار را در میان چند سهم جا به جا می‌کند. برای درک بهتر سبدگردانی لازم است، به تعریف سبد سرمایه‌گذاری بپردازیم.

تعریف سبد یا پرتفوی

سبد، پرتفوی یا پرتفولیو (Portfolio) متشکل از سهام شرکت‌هایی است که فرد در آنها سرمایه گذاری کرده است. ممکن است فرد با سرمایه گذاری در اوراق مشارکت، اوراق اجاره یا سهام شرکت‌های مختلف، سبدی متنوع تشکیل دهد. همچنین، فرد می‌تواند سبدی غیر متنوع متشکل از سهام دو یا سه شرکت داشته باشد.

در سال 1950 هری مارکوئیتز، اولین کسی بود که مفهوم پرتفولیو و ایجاد تنوع را به‌ صورت علمی بیان کرد. اهمیت تشکیل سبد متنوع در کاهش ریسک سرمایه گذار است. بهتر است سهام شرکت‌های مختلف را در سبد خود داشته باشید، در این صورت، اگر قیمت یکی از سهم‌ها کاهش یابد، دیگری زیان آن را پوشش می‌دهد. زمانی که شما تمام سرمایه خود را تنها به یک سهم اختصاص می‌دهید، اصطلاحاً همه تخم مرغ های خود را در یک سبد چیده‌اید!
مطالعه همه جانبه‌ پرتفولیو، مدیریت پرتفولیو یا پرتفوی نام دارد. قانون اول مدیریت پرتفوی، ایجاد تنوع است. سبد متنوع، نیازمند بررسی مداوم وضعیت سهام تشکیل دهنده آن است. نکته اینجاست که، همه افراد دانش یا فرصت کافی برای بررسی سهام چند شرکت مختلف را ندارند، در اینصورت، از دو طریق می‌توان اقدام به سرمایه گذاری نمود:

1. از طریق صندوق های سرمایه گذاری
2. استفاده از خدمات سبدگردانی

تعریف سبدگردانی

سبدگردانی، نوعی سرمایه گذاری غیرمستقیم است. این روش، برای افرادی مناسب است که تخصص و زمان کافی برای سرمایه گذاری مستقیم معایب تنوع بخشی بالا در سبد سهام را ندارند. سبدگردانی ، یعنی شما مدیریت پرتفوی خود را به یک فرد با‌تجربه (سبدگردان) بسپارید. سبدگردان با دانش و تجربه خود در معامله‌گری در مورد خرید، فروش یا نگهداری سهام سرمایه‌گذار تصمیم‌گیری می‌کند. به عبارت دیگر، در فرایند سبدگردانی یک شخصیت حقوقی متخصص در بورس که سبدگردان نام دارد، طی عقد قرارداد با سرمایه گذار، مدیریت پرتفوی او را در اختیار می‌گیرد. سبدگردان به نام خود فرد (حقوقی یا حقیقی) سبدی از سهام را تشکیل می‌دهد و در برابر مدیریت دارایی او کارمزد دریافت می‌کند. شرکت‌های سبدگردان برای انجام این کار لازم است از سازمان بورس و اوراق بهادار (سبا) مجوز دریافت نمایند. همچنین، موظفند از نیروی متخصص در این زمینه استفاده کنند.

مزایای سبدگردانی

از مهم ترین مزایای سبدگردانی اختصاصی بودن آن است. یعنی هر سرمایه گذار با توجه به ریسک پذیری و میزان دارایی، سبدی مختص خود خواهد داشت. سبدگردانی برای سرمایه گذاران مزایای دیگری نیز دارد. در ادامه هر یک را نام برده و توضیح خواهیم داد:

1- انعطاف پذیری

در سبدگردانی، سرمایه گذار به صورت روزانه به پرتفوی خود دسترسی دارد. او می‌تواند عملکرد سبدگردان را تحت نظر داشته و در صورت تمایل به تغییر استراتژی معامله، آن را با مدیر پرتفوی خود در میان بگذارد. از سویی، سبدگردانی ترکیب متنوعی از دارایی‌های مالی را در بر می‌گیرد. در نتیجه، شما می‌توانید ترکیبی از اوراق با درآمد ثابت، صندوق‌های طلا، گواهی‌های کالایی و سهام شرکت‌های پذیرفته در بورس را در سبد خود داشته باشید. این انعطاف پذیری در سبدگردانی، نگرانی نوسانات بازارهای موازی را برطرف خواهد کرد.

2- عدم نیاز به دانش خاص

یکی از چالش‌های سرمایه‌گذاران در بازار سرمایه، عدم آگاهی و ناتوانی در تحلیل سهام و بازارهای بورسی است. همین امر سبب می‌شود که، سرمایه‌گذار نداند کدام سهام مناسب سرمایه‌گذاری است؟ زمان مناسب ورود یا خروج از سهم را چگونه می‌توان تشخیص دهد؟ چه زمانی باید سهامداری کرد؟ و یا سایر مسائلی از این قبیل که، سبدگردان با به دست گرفتن پرتفوی شما به عنوان یک نیروی متخصص و باتجربه، تمام این بررسی‌ها را انجام می‌دهد.

3- عدم نیاز به صرف زمان

سبدگردان، با تخصص و مهارت خود، پرتفوی شما را مورد بررسی همه جانبه قرار می‌دهد. در نتیجه، دیگر شما نیاز به صرف زمان برای جستجوی بازار، بررسی عملکرد شرکت‌ها، تحلیل مسائل سیاسی و اقتصادی و . ندارید.

4- مدیریت حرفه ای پرتفوی

از مزایای ویژه سبدگردانی برای سرمایه گذار این است که، پرتفوی خود را به تیمی مجرب و حرفه‌ای می‌سپارید. مدیریت پرتفوی توسط مدیران حرفه‌ای، سبب کاهش ریسک در سرمایه گذاری شما می‌شود. تیم‌های سبدگردانی با سال‌ها تجربه در این زمینه، تسلط زیادی بر صنایع و شرکت‌ها داشته و با اتکا به واقعیات حاصل شده از تحلیل‌های حرفه‌ای خود، سرمایه گذاری پربازدهی برای شما به ارمغان خواهند آورد.

5- عدم وجود تضاد منافع

از آنجایی که کارمزد متغیر سبدگردان در گرو سودآوری بیشتر برای سرمایه گذار است، تصمیمات او در راستای سود و بازدهی بیشتر برای سرمایه گذار خواهد بود. به عبارتی، منافع سبدگردان موازی با منافع سرمایه گذار است و از یکدیگر جدا نیستند.

6- معافیت مالیاتی

سودی که سرمایه گذار از طریق سبدگردانی بدست می‌آورد، مشمول مالیات نمی‌گردد. معافیت از مالیات بطور مستقیم بر سرمایه گذاران اثر نمی‌گذارد، اما موجب ایجاد انگیزه در آنها خواهد شد.

معایب سبدگردانی

سبدگردانی در کنار مزایایی که ذکر شد، می‌تواند معایبی نیز برای سرمایه گذار داشته باشد. در ادامه، به آن ها اشاره خواهیم کرد:

انتخاب سبدگردان

اگر شما سبد خود را به سبدگردان نامناسب و غیر متخصص واگذار نمایید، ممکن است خسارات سنگین و حتی غیر قابل جبران متوجه سرمایه شما شود. قبل از انتخاب سبدگردان، زمان کافی را برای انتخاب بهترین آن اختصاص دهید. دقت داشته باشید، شرکتی که انتخاب می‌نمایید، حتماً تحت نظر سازمان بورس و اوراق بهادار باشد.

حداقل سرمایه برای سبدگردانی

حداقل سرمایه لازم برای افتتاح حساب در شرکت‌های سبدگردانی ، معمولا ً پنجاه میلیون، صد میلیون، گاهی یک میلیارد تومان و حتی بیشتر می‌باشد. این رقم در شرکت های سبدگردانی متغیر است، اما اکثر آنها سرمایه زیر صد میلیون تومان را نمی‌پذیرند.

معیارهای انتخاب سبدگردان

مهم‌ترین قسمت سرمایه گذاری به این روش، انتخاب سبدگردان مناسب است. بطور کلی برای انجام این کار، چهار معیار اصلی باید مورد توجه قرار گیرد:

1. سابقه: هرچه شرکت سبدگردان باتجربه و باسابقه باشد، تسلط او بر بازار بیشتر خواهد بود، در نتیجه می‌توان به بازدهی بالاتر امیدوار بود.
2. میزان بازدهی کسب شده در دوره های گذشته: بررسی میزان بازدهی سبدگردان در دوره‌های قبل، موفقیت یا عدم موفقیت عملکرد آنها را به ما نشان می‌دهد.
3. تیم تحلیل متخصص: اینکه شرکت سبدگردان از افراد مجرب و متخصص در تیم خود استفاده نماید، در میزان موفقیت آنها موثر خواهد بود.
4. خوش نامی: شنیدن نظرات مشتریان این شرکت‌ها می‌تواند در انتخاب یک سبدگردان مناسب به ما کمک کند. در قسمت شرکت های سبدگردان سایت نظارت امکان بررسی و مقایسه آنها را برای شما فراهم کرده‌ایم.

تفاوت سپردن سرمایه به سبدگردان با سپرده گذاری در بانک

با سپرده گذاری در بانک، شما سرمایه خود را در برابر دریافت سودی ثابت به بانک می‌سپارید. شما می‌توانید مطمئن باشید که به سودی ثابت، دست می‌یابید. اگر فردی ریسک پذیر نیستید، این روش می‌تواند تا حدودی پاسخگوی نیاز شما باشد. با کمی ریسک و سپردن سرمایه خود به یک مدیر پرتفوی حرفه‌ای، بازدهی بسیار بیشتر از سود بانکی دریافت می‌کنید.
از محدودیت‌های سپرده گذاری در بانک این است که، تا زمانی مشخص، به عنوان مثال یک سال، حق برداشت پول خود را نخواهید داشت.
اگر قصد برداشت پول خود قبل از زمان معین را داشته باشید، جریمه خواهید شد و به جای سود بلندمدت، تنها سود کوتاه مدت به شما تعلق خواهد گرفت.

در سبدگردانی ، علاوه بر حفظ اصل پول شما، مدیر پرتفوی تلاش می‌کند سودی بیشتر از سود بانکی به شما پرداخت کند. از طرفی شما در سهام شرکتها و صنایعی سرمایه گذاری می‌کنید که می‌تواند ارزش سرمایه شما را در مقابل تورم جامعه حفظ کند، این در حالی است که، سپرده گذاری در بانک، ارزش پول شما را در مقابل تورم حفظ نخواهد کرد.

تفاوت صندوق های سرمایه گذاری و خدمات سبدگردانی

1. مالکیت سهام: در سبدگردانی ، سرمایه گذار مستقیماً مالک سهام و دارایی خود بوده و سبدگذار تنها به نیابت از او اقدام به خرید و فروش می‌نماید، در حالی که در صندوق های سرمایه گذاری، سرمایه گذار به صورت غیرمستقیم مالک سهام خریداری شده توسط صندوق سرمایه گذاری است.
2. نظارت بر معاملات: در سبدگردانی ، سرمایه گذار در جریان استراتژی معاملات خواهد بود. او به صورت روزانه از معاملات انجام شده آگاهی می‌یابد. در صندوق های سرمایه گذاری، سرمایه گذار قادر به رصد عملکرد صندوق به صورت روزانه نخواهد بود. او از میزان معایب تنوع بخشی بالا در سبد سهام و نوع سهام خریداری شده توسط صندوق اطلاع نمی‌یابد.
3. اختصاصی بودن سرمایه گذاری: مدیر پرتفوی، خرید و فروش را با توجه به ریسک پذیری سرمایه‌ گذار که مختص خود او می‌باشد، انجام می‌دهد، در حالی که مدیر صندوق، خرید و فروش را با توجه به سود و زیان و ریسک‌پذیری کل سرمایه‌ گذاران صندوق انجام می‌دهد. در صندوق ها، مدیر صندوق معمولاً با پایین‌ترین میزان ریسک، خرید را انجام می‌دهد.
4. در سرویس‌های سبدگردانی ، چیدمان پرتفوی یک جوان 35 ساله با سطح مالی متوسط در مقایسه با یک سالمند با توانایی مالی بالا با یکدیگر تفاوت دارند.
5. هزینه ها: هزینه‌های پرداختی در این خدمات نسبت به صندوق‌های سرمایه گذاری بیشتر است، زیرا خدمات در سبدگردانی به صورت اختصاصی اما در صندوق‌های سرمایه گذاری به صورت جمعی ارائه می‌شوند.
6. حداقل میزان سرمایه گذاری: در صندوق‌ها، کافیست حداقل یک واحد از صندوق را خریداری کنید. در صندوق‌های سرمایه گذاری با درآمد ثابت، هر واحد حدود صد هزار تومان است، در حالی که برای استفاده از سرویس سبدگردانی به حداقل سرمایه پنجاه میلیون تومان و بیشتر نیاز است.

قرارداد سبدگردانی و بندهای مهم آن

همانطور که گفتیم، سبدگردانی طی عقد قرارداد با یک شخصیت حقوقی صورت می‌گیرد. معمولاً کارگزاری‌ها به عنوان شخصیت حقوقی این خدمات را ارائه می‌دهند. لازم به ذکر است، معایب تنوع بخشی بالا در سبد سهام هر کارگزاری مجوز سبدگردانی ندارد و سبدگردانی نیاز به اخذ مجوزی غیر از مجوز کارگزاری دارد.
این قرارداد، مانند سایر قراردادهای حقوقی از بندهای عمومی و اختصاصی تشکیل می‌شود. آگاهی از برخی بندهای اختصاصی این قرارداد برای سرمایه گذار ضرورت دارد. در ادامه، آنها را شرح خواهیم داد:

1- کارمزد سبدگردان

در این بند، نحوه تخصیص سود به سرمایه گذار بطور شفاف بیان می‌شود. دو عامل در تعیین میزان کارمزد مؤثر هستند:

1. قرارداد با مشتری
2. مصوبات سازمان بورس و اوراق بهادار

* کارمزد سبدگردانی متغیر است و با توافق شرکت و مشتری هنگام عقد قرارداد تعیین می‌شود.

به عنوان مثال، طرفین توافق می‌کنند تا رسیدن به بازدهی 50%، سبدگردان فقط کارمزد ثابت یا کارمزد مدیریت را دریافت نماید. هنگامی که بازدهی 50% یا بیشتر حاصل شود، درصدی نیز به شرکت تحت عنوان کارمزد عملکرد تعلق می‌گیرد.

2- گزارش دهی

سبدگردان موظف است سرمایه گذار را از جزئیات معاملات خود مطلع سازد. گزارش در مقاطع مشخص (روزانه، هفتگی، ماهانه و یا سالانه) که به توافق طرفین رسیده است، ارائه می‌شود.

3- راه ارتباطی

در قرارداد باید راههای ارتباطی سبدگردان با سرمایه گذار مشخص شود. شرکت از این مجاری ِارتباطی، بیشتر در ارائه گزارش به سرمایه گذار استفاده می کند.

4- برداشت و واریز وجه

سرمایه گذار، می‌تواند در طول مدت قرارداد، بخشی از سرمایه خود را مطالبه کند. همچنین، سرمایه گذار می‌تواند در طول قرارداد به میزان سرمایه خود اضافه نماید. چگونگی برداشت وجه توسط سرمایه گذار و نیز واریز وجه جدید باید در قرارداد ذکر شده و مورد توافق طرفین قرار گیرد.

5- محرمانه بودن اطلاعات

این بند به محرمانه بودن اطلاعات سرمایه گذار اشاره دارد. اطلاعات سرمایه گذار جز با رضایت کتبی او نباید افشا شود. البته، این اطلاعات در صورت لزوم باید در اختیار سازمان بورس یا بازرسین قانونی قرار گیرد.

نحوه محاسبه سود

سود این خدمات با توجه به دوره زمانی و نوسانات بورس غیرقابل پیش بینی و متغیر است. مدیر پرتفوی از شما فقط کارمزد مدیریت را (که مبلغی ناچیز است) دریافت می‌کند، مگر زمانی که سودی بیشتر از سود بانکی حاصل شده باشد. بنابراین، تمام تلاش خود را در راستای کسب حداکثر بازدهی برای شما خواهد کرد.

احتیاط !

اگر قصد دارید سرمایه خود را به سبدگردان بسپارید، نکات زیر را مورد توجه قرار دهید:

• نهادهای مالی برای ارائه خدمات مدیریت پرتفوی سهامداران، ملزم به اخذ مجوز از سازمان بورس می‌باشند.
• به هیچ فرد حقیقی مجوز داده نمی‌شود.
• به جهت آگاهی مشتری از جریان عملکرد مدیریت پرتفوی خود و همچنین جلوگیری از کلاهبرداری تدابیری اندیشیده شده است. برخی از این تدابیر عبارتند از: ارائه نام کاربری و رمز عبور به مشتری، کد سبدگردانی اختصاصی، شماره حساب به نام مشتری و معایب تنوع بخشی بالا در سبد سهام …

سوالات متداول

مدت زمان قرارداد سبدگردانی چقدر هست؟

مدت زمان قرارداد سبدگردانی با توجه به زمان و تاریخ قرارداد متغیر است.

حداقل سرمایه برای سبدگردانی چقدره؟

این مقدار در شرکت های مختلف متغیر می باشد.

کارمزد سبدگردانی چقدره؟

کارمزد سبدگردانی متغیر است و با توافق شرکت و مشتری هنگام عقد قرارداد تعیین می‌شود. برای اطلاعات بیشتر در ارتباط با این موضوع به متن مقاله رجوع کنید.

کارگزاری هوشمند رابین

کارگزاری فارابی

این مقاله به کوشش الهه سلوکی معایب تنوع بخشی بالا در سبد سهام ، آزاده روشن و دیگر اعضای تیم نظارت تولید شده است. تک‌تک ما امیدواریم که با تلاش خود، تاثیری هر چند کوچک در بهبود کیفیت وب فارسی داشته باشیم.

مزایا و معایب صندوق های سرمایه گذاری چیست؟

صندوق‌های سرمایه‌گذاری نوعی نهاد مالی محسوب می‌شوند که فعالیت اصلی آن‌ها سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار است. مالکان صندوق‌ها به نسبت سرمایه‌گذاری خود، در سود و زیان صندوق شریک هستند. سرمایه‌گذاری در صندوق‌ها، نوعی روش غیرمستقیم سرمایه گذاری در بورس است. هر روش سرمایه‌گذاری، مزایا و معایبی دارد که در مقاله پیش رو به آن می‌پردازیم:

مزایای صندوق های سرمایه گذاری

۱- مدیریت حرفه ای

صندوق‌های سرمایه‌گذاری، توسط مدیران مجرب و تحلیل گران اداره می‌شود؛ بنابراین ریسک عملیات به کمک دانش و تجربه افراد متخصص کاهش می‌یابد. این افراد، پیوسته تلاش می‌کنند تا با سرمایه‌گذاری روی اوراق مناسب، عملکرد خوبی را برای سرمایه‌گذاران فراهم کنند.

۲- تنوع بخشی

با توجه به اینکه، سرمایه بزرگی در این روش تجمیع می‌شود، امکان تنوع سازی در آن فراهم می‌شود. همان‌طور که می‌دانید متنوع کردن دارایی‌ها در یک سبد به کاهش ریسک آن کمک می‌کند. درواقع این متنوع سازی است که در دوره‌های سرمایه‌گذاری بلندمدت باعث کاهش ریسک و دوام پرتفوی می‌شود. شاید برای یک سرمایه‌گذاری خرد با سرمایه‌ی یک‌میلیون تومان، متنوع سازی کار عاقلانه‌ای نباشد؛ اما در خصوص صندوق‌ها، با توجه به سرمایه کلانی که در اختیار مدیر صندوق است، متنوع کردن دارایی‌ها امری لازم محسوب می‌شود.

۳- قابلیت نقد شوندگی بالا

واحدهای یک صندوق سرمایه‌گذاری، نقد شوندگی بالایی دارد. به‌ویژه اگر صندوق دارای یک ضامن نقد شوندگی مطمئن باشد. باوجود ضامن نقد شوندگی، در زمان فروش واحدهای صندوق، با مشکلی مواجه نخواهید شد. این در حالی است که در بازار بورس، چنین قابلیتی وجود ندارد.

۴- نظارت و شفافیت اطلاعاتی

عملکرد هر صندوقِ سرمایه‌گذاری مشترک طی بازه‌های مشخص توسط نهادهای مالی بازبینی می‌شود. این نهادها عموماً شامل سازمان بورس، متولی صندوق و حسابرس است. تمامی فعالیت‌های یک صندوق به‌طور شفافی اطلاع‌رسانی می‌شود. در این صورت سرمایه‌گذاران، رسانه‌ها و تحلیل گران می‌توانند عملکرد صندوق را موردبررسی قرار دهند.

۵- صرفه جویی در هزینه‌ها

صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک حجم بالایی از دارایی‌ها را به‌صورت معاملات بلوکی انجام می‌دهند. بر همین اساس این صندوق‌ها صرفه‌جویی قابل‌توجهی در کاهش هزینه‌ها دارند.

۶- صرفه جویی در زمان

بدون شک انتخاب صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک برای افرادی که وقت کافی و تخصص ندارند گزینه‌ی خوبی است. سرمایه‌گذاری در این صندوق‌ها جهت جلوگیری از به هدر رفتن زمان توصیه می‌شود.

۷- قابلیت مقایسه و انتخاب

این امکان فراهم‌شده تا سرمایه‌گذار از میان ده‌ها صندوق سرمایه‌گذاری مناسب‌ترین گزینه را انتخاب کند. انتخاب هر شخص بر اساس رویکردهای سرمایه‌گذاری که دارد متفاوت است. هر سرمایه‌گذار می‌تواند بین صندوق‌های سرمایه‌گذاری در سهام، مختلط و درآمد ثابت یکی را انتخاب کند.

۸- سرمایه گذاری آسان و مطمئن

سرمایه‌گذاری در صندوق‌ها، زیر نظر مدیران و افراد حرفه‌ای انجام می‌شود و این موضوع، شما را از تنش‌های مستقیم سرمایه‌گذاری دور نگه می‌دارد. همچنین اگر شما اطلاعات و تجربه کافی از بازار ندارید می‌توانید به‌آسانی در این روش کسب سود کنید و ریسک زیادی را متحمل نشوید.

معایب صندوق های سرمایه گذاری

هر بازار مالی در کنار مزایای زیادی که برای سرمایه‌گذاران خود دارد دارای معایبی نیز هست؛ اما شاید بسیاری به دنبال پاسخ این سؤال باشند که معایب صندوق‌های سرمایه‌گذاری چیست؟ ابتدا ذکر این نکته بسیار مهم است که در رابطه با صندوق‌های سرمایه‌گذاری استفاده از کلمه محدودیت بسیار مناسب‌تر از واژه عیب است. به این دلیل که تمامی مواردی که در ادامه ذکر می‌شود محدودیت‌های صندوق‌های سرمایه‌گذاری است نه عیب آن. این محدودیت‌ها غالباً از سمت سازمان بورس و اوراق بهادار به صندوق‌ها اعمال‌شده است.

۱- محدودیت در تعداد کل واحدهای قابل صدور صندوق

یکی از مشکلاتی که گاهی برای سرمایه‌گذاران پیش می‌آید، این است که قصد خرید واحد از صندوقی را دارند اما تعداد واحدهای صادرشده آن صندوق به سقف خود رسیده است. در این حالت یا باید سرمایه‌گذار منتظر بماند که تعدادی از واحدهای صندوق ابطال شوند تا برای او واحد سرمایه‌گذاری صادر شود یا اینکه خود صندوق با کسب مجوز از سازمان بورس سقف تعداد کل واحدهای قابل صدور خود را افزایش دهد. این اتفاق بیشتر در مورد صندوق‌های پرطرفداری می‌افتد که عملکرد خوبی داشته‌اند و تقاضا برای خرید واحدهای آن‌ها زیاد است.

۲- ناشناخته بودن صندوق های سرمایه گذاری

صندوق‌های سرمایه‌گذاری اولین بار در سال ۸۸ کار خود را در ایران آغاز نمودند، بااین‌حال عموم افراد جامعه از وجود صندوق‌های سرمایه‌گذاری در ایران بی‌خبر هستند و یا اصلاً در مورد آن نشنیده‌اند؛ و اگر هم جایی در مورد صندوق‌های سرمایه‌گذاری حرفی شده است به آن اعتنایی نکرده‌اند؛ اما کسانی که آشنایی کافی با صندوق‌ها و مزایای آن‌ها داشته‌اند از این موقعیت استفاده کرده و سرمایه خود را به دست صندوق‌ها سپرده‌اند و در طی این سال‌ها توانسته‌اند سود زیادی از این راه کسب کنند.

۳- آنی نبودن قیمت گذاری واحدهای سرمایه گذاری

یکی دیگر از محدودیت‌های صندوق‌های سرمایه‌گذاری آنی نبودن قیمت‌گذاری آن‌ها است. البته این مورد فقط برای صندوق‌های سرمایه‌گذاری غیرقابل معامله صدق می‌کند اما در صندوق‌های قابل معامله بورسی (ETF) قیمت‌ها به‌صورت آنی بروز رسانی می‌شوند. به این صورت که اگر شما امروز قصد خرید واحد صندوق را داشته باشید چون قیمت‌گذاری صندوق‌های غیرقابل معامله در پایان روز کاری انجام می‌شود باید به قیمت اعلامی فردا واحدهای صندوق را بخرید و ۲۴ ساعت منتظر بمانید این محدودیت در هنگام ابطال واحدها نیز وجود دارد.

۴- کمبود سامانه ای جامع برای پوشش اطلاعات صندوق ها و مقایسه آن ها

در حال حاضر تعداد مراجع قابل‌اعتمادی که اطلاعات کامل صندوق‌ها را در کنار یکدیگر پوشش بدهند تا سرمایه‌گذاران بتوانند صندوق‌ها را با هم مقایسه کنند و بهترین صندوق سرمایه‌گذاری را انتخاب نمایند بسیار کم است.

۵- خطرپذیری در بخش بازار

خطرپذیری بخشی به این معنی که در صورت سرمایه‌گذاری بر روی بخشی خاص باعث می‌گردد، در صورت عملکرد ناصحیح در آن بخش لطماتی به این صندوق‌ها وارد گردد.

۶- موازنه با نرخ بهره

در صورت افزایش نرخ بهره، کاهشی در امر بازدهی این نوع از صندوق‌ها ایجاد می‌گردد.

۷- اشکالات معاملاتی

که منشأ آن نواقصی در مدیریت شرکت‌های سرمایه‌گذاری بر روی سبد اوراق بهادار معین‌شده ایجاد می‌گردد و منجر به ریسک معاملاتی به دلیل عدم هم‌خوانی عرضه و تقاضا است.

۸- امکان عدم تطابق با شاخص

عملکرد صندوق، باید دقیقاً مطابق با عملکرد شاخص هدف باشد. در صورت عدم تطابق امکان ایجاد خطای پیروی از شاخص به وجود می‌آید.

۹- سود تضمین شده

صندوق‌ها انواع مختلفی دارند و صندوقی مناسب است که بانک اصل پول را تضمین کرده باشد. صندوق‌ها ممکن است حداقلی از سود را تضمین کرده باشند. اگر تضمین حداقل سود برای صندوق وجود نداشته باشد در شرایط خاص که بازدهی صندوق کاهش پیدا کند سود شما هم می‌تواند کم شود و بانک و صندوق سرمایه‌گذاری تعهدی در این معایب تنوع بخشی بالا در سبد سهام مورد ندارند. صندوق‌ها معمولاً پیش‌بینی سودی دارند که همان عددی است که معمولاً در بانک به شما اعلام می‌شود؛ اما سود قطعی صندوق می‌تواند با این عدد تفاوت داشته باشد.

۱۰- نداشتن حق رأی در مجامع شرکت ها

اگر شما به‌صورت مستقیم در بازار سرمایه، سرمایه‌گذاری کنید، مالک بخشی از شرکت موردنظر شده و می‌توانید در مجامع آن شرکت کنید و به نسبت سهام خود حق تصمیم‌گیری دارید. همچنین اگر شرکت سود ده باشد و سود تقسیمی داشته باشد سالانه به شما سود نقدی تعلق می‌گیرد؛ اما اگر صندوق سرمایه‌گذاری خریداری کنید، حق شرکت در مجامع شرکت‌هایی که در قالب صندوق آن‌ها را خریدید، ندارید. و صرفا در صورت داشتن واحد سرمایه‌گذاری ممتاز قادر به شرکت در مجمع صندوق سرمایه‌گذاری است.

۱۱- کاهش قدرت اختیار سرمایه گذار بر سرمایه گذاری شخصی

در سرمایه‌گذاری مستقیم شما اختیار کامل بر سبد دارایی خود دارید و می‌توانید بر خریدوفروش دارایی‌های خود نظارت داشته باشید. ولی در صندوق‌ها این اقدامات توسط مدیران صندوق‌ها صورت می‌گیرد و شما حق دخالت و نظارت در این موضوع را نداشته و صرفاً سود ایجادشده را دریافت می‌کنید.

۱۲- هزینه های اداره صندوق

یکی دیگر از معایب صندوق‌های سرمایه‌گذاری، هزینه‌هایی است که جهت اداره صندوق پرداخت می‌شوند و طبعا در صورتی که سرمایه‌گذار تصمیم می‌گرفت مستقیما معامله کند، از پرداخت آنها معاف می‌بود.

نتیجه گیری

در این مقاله مزایا و معایب صندوق های سرمایه گذاری و در مجموع، با توجه به منافعی که از طریق سرمایه گذاری کم ریسک و آسان صندوق های سرمایه گذاری برای افراد، محقق می‌شود، غالباً طرفداران این نوع سرمایه گذاری زیاد است. بنابراین ترجیح این افراد ان است که از معایب و محدودیت های این روش چشم پوشی کنند و به آن به چشم یک روش مطمئن و کم ریسک با مزایای متنوع، نگاه کنند.