بازار ساز خودکار (AMM) چیست؟

دریافت ۳۰,۰۰۰ شیبا رایگان

بازارساز خودکار (AMM) چیست و چگونه کار می‌کند؟

صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX) با هدف حذف واسطه در مبادلات ارزهای دیجیتال ابداع شده‌اند. این جمله‌ای است که بارهاوبارها درباره این دسته از صرافی‌ها شنیده‌ایم؛ اما آیا تاکنون، به این موضوع فکر کرده‌اید که چه زیرساخت‌هایی برای تحقق هدف مذکور لازم است؟ اساساً صرافی‌های غیرمتمرکز چگونه می‌توانند مکانیزم‌های بازارساز سنتی را بازار ساز خودکار (AMM) چیست؟ کنار بزنند و معامله‌گران را بدون واسطه به یکدیگر مرتبط کنند؟ فناوری اصلی‌ای که در صرافی‌های غیرمتمرکز برای ایجاد زیرساخت‌های معامله به کار گرفته می‌شود، بازارساز خودکار (Automated Market Maker) است. در این مقاله قصد داریم به این سؤال مهم پاسخ دهیم: «بازارساز خودکار چیست و چگونه کار می‌کند؟» ما را تا پایان همراهی کنید.

فهرست عناوین مقاله

بازارساز خودکار (AMM) چیست؟

یونی سواپ (Uniswap) به‌عنوان اولین صرافی غیرمتمرکز، در سال 2018 کار خود را آغاز کرد. همچنین نخستین پلتفرم غیرمتمرکزی بود که از فناوری بازارساز خودکار (AMM) استفاده کرد. به زبان ساده، بازارساز خودکار، پروتکلی است که با استفاده از الگوریتم‌های خودکار اجرا می‌شود. این پروتکل به کاربران صرافی‌ها کمک می‌کند تا مستقیم و بدون نیاز به‌واسطه، معاملات رمز ارزهای خود را نهایی کنند.

به کمک الگوریتم‌های ریاضی بازارساز خودکار، قیمت‌گذاری ارزهای دیجیتال به صورت خودکار و مبتنی بر شرایط لحظه‌ای حاکم در بازار صورت می‌پذیرد. انجام این مهم در صرافی‌های متمرکز مانند بایننس و کوکوین، با استفاده از دفتر سفارش (Order Book) انجام می‌شود؛ بنابراین، در این صرافی‌ها حتماً باید واسطه‌ای برای قیمت‌گذاری نقش‌آفرینی کند. در صرافی‌های غیرمتمرکز تمام این فرایند به کمک بازارساز خودکار به‌صورت خودکار انجام می‌شود.

اشاره کردیم که الگوریتم‌های ریاضی برای اجرایی شدن بازارساز خودکار به کار می‌روند. توجه کنید که فرمول‌های ریاضی متنوعی برای این منظور وجود دارد. برخی از صرافی‌ها مانند یونی سواپ از فرمول‌ها و روابط ریاضی ساده استفاده می‌کنند. در مقابل، برخی دیگر از پلتفرم‌ها مانند بالانسر (Balancer) از روابط پیچیده‌تری بهره می‌برند.

مثالی از روابط ریاضی الگوریتم‌های بازارساز خودکار

اجازه دهید با استفاده از مثال، فرمول‌های ریاضی پروتکل بازارساز خودکار صرافی یونی سواپ را بررسی کنیم. رابطه ریاضی مورد استفاده در این صرافی عبارت است از:

در رابطه مذکور، X و Y نماد قیمت جفت ارز دیجیتال معاملاتی‌اند که در استخر نقدینگی یونی سواپ حضور دارند. K نیز عددی ثابت است. از رابطه ریاضی مذکور می‌توان این‌طور فهمید که در نقدینگی کل استخر در صرافی، یونی‌سواپ باید همواره ثابت باقی بماند. به عبارت دیگر، حاصل‌ضرب قیمت دارایی X و Y باید ثابت باقی بماند. البته بار دیگر لازم است اشاره کنیم که در صرافی‌های غیرمتمرکز دیگر ممکن است از روابط ریاضی مختلفی استفاده شود.

بازارساز خودکار چگونه کار می‌کند؟‌

درباره بازارساز خودکار دو نکته مهم وجود دارد که باید در اینجا اشاره کنیم:‌

1. جفت‌های معاملاتی در یک صرافی غیرمتمرکز در قالب استخرهای نقدینگی منفرد وجود دارند. برای مثال، اگر می‌خواهید اتریوم (ETH) را با تتر (USDT) معامله کنید، باید در صرافی غیرمتمرکز مدنظر به دنبال استخر نقدینگی ETH/USDT بگردید.
2. معمولاً هرکس می‌تواند در صرافی غیرمتمرکز به‌عنوان بازارساز اختصاصی فعالیت کند. برای این منظور، صرافی‌ها قوانینی را در نظر می‌گیرند که با لحاظ کردن آن‌ها می‌توانید عملیات بازارسازی را انجام دهید. برای مثال، برای ایجاد استخر نقدینگی ETH/USDT باید نسبت مشخصی از این دو توکن را واریز کنید.

فهم دو نکته یادشده به درک بهتر نحوه عملکرد بازارساز خودکار کمک می‌کند. عملکرد AMM با دفتر سفارش در صرافی‌های متمرکز تفاوت دارد. در صرافی متمرکز برای نهایی کردن سفارش باید منتظر بمانید تا طرف دیگر سفارش در بازار با شرایط شما موافقت کند. این در حالی است که در صرافی غیرمتمرکز، با بازار ساز خودکار (AMM) چیست؟ قرارداد هوشمند ی تعامل دارید که بازار مدنظر را برایتان می‌سازد.

شاید این سؤال برای شما ایجاد شود که قیمت دارایی‌ها در این روش، معامله چگونه تعیین می‌شود؟ از آنجا که هیچ دفتر سفارشی در کار نیست، هیچ نوع سفارشی نیز در AMM وجود ندارد. به جای آن، قیمتی که برای خریدوفروش دارایی دریافت می‌کنید، بر اساس روابط ریاضی بازارساز تعیین می‌شود. نمونه‌ای از این روابط ریاضی را پیش‌تر ذکر کردیم.

درست است که برای نهایی شدن سفارش‌ها در صرافی غیرمتمرکز با بازارساز خودکار، نیازی به حضور طرف مقابل وجود ندارد؛ اما باز هم باید کسی نقدینگی مدنظر برای معاملات را تأمین کند. برای این منظور کاربرانی هستند که نقدینگی را در قالب قرارداد هوشمند در استخر نقدینگی سپرده‌گذاری می‌کنند. تأمین‌کنندگان نقدینگی در ازای این کار پاداش دریافت می‌کنند.

استخر نقدینگی چیست؟

تا اینجا بررسی کردیم که بازارساز خودکار چیست و چگونه کار می‌کند. در این بین چندبار مفهوم استخر نقدینگی را ذکر کردیم. لازم است در این قسمت توضیحی درباره مفهوم استخر نقدینگی (Liquidity Pool) ارائه کنیم. استخر نقدینگی مکانی برای تجمع نقدینگی در صرافی‌هاست. افراد می‌توانند سرمایه خود را در ازای دریافت پاداش مشخصی، در استخرهای نقدینگی سرمایه‌گذاری کنند.

استخرهای نقدینگی در صرافی‌های غیرمتمرکز به‌صورت منفرد برای ذخیره جفت ارزهای معاملاتی در نظر گرفته می‌شوند؛ بنابراین، کاربران برای سرمایه‌گذاری در این استخرها باید با نسبت مشخصی جفت ارزهای معاملاتی را به ودیعه بگذارند. طبیعی است که میزان سرمایه‌گذاری در استخرهای نقدینگی رابطه مستقیمی با کیفیت عملکرد بازارساز خودکار دارد. هرچه نقدینگی در استخرها بیشتر باشد، لغزش کمتری در ثبت سفارش‌ها اتفاق می‌افتد؛ به این ترتیب، کاربران بیشتری برای کار کردن با یک پلتفرم ترغیب می‌شوند.

منظور از لغزش، تفاوت بین قیمت ثبت سفارش با قیمتی است که معامله انجام می‌شود. هرچه لغزش بیشتر باشد، ریسک ثبت معامله در صرافی نیز بیشتر می‌شود. در اینجا از مفهومی به نام ضرر ناپایدار سخن به میان می‌آید.

ضرر ناپایدار چیست؟

ضرر ناپایدار (Impermanent loss) زمانی رخ می‌دهد که نسبت قیمت توکن‌های سپرده‌گذاری‌شده در استخر تغییر کند. هرچه میزان تغییر بیشتر باشد، ضرر ناپایدار نیز افزایش پیدا می‌کند. این مسئله سبب شده است تا بازارسازهای خودکار به سراغ استفاده از جفت ارزهای معاملاتی بروند که یک پای آن‌ها را استیبل کوین‌ هایی مانند تتر تشکیل می‌دهد. با توجه به اینکه قیمت استیبل کوین‌ها ثابت است، ضرر ناپایدار نیز در جفت ارزهای شامل آن‌ها ناچیز باقی می‌ماند.

بیش از کسانی که معامله انجام می‌دهند، سرمایه‌گذاران در استخرهای نقدینگی هستند که باید مفهوم ضرر ناپایدار را درک کنند. این گزاره مدام در بازار تکرار می‌شود که اگر قیمت دارایی‌ها به همان محدوده قیمت در زمان سرمایه‌گذاری افراد برگردد، ضرر ناپایدار کاهش می‌یابد؛ این در حالی است که اگر دارایی خود را با قیمت متفاوتی نسبت به زمان واریز، برداشت کنید، قطعاً زیان خواهید کرد.

کلام پایانی

در این مقاله مفهوم بازارساز خودکار را بررسی کردیم. AMM یکی از اجزای اصلی در فناوری دیفای (DeFi) است. به کمک بازارساز خودکار، می‌توان بازارهای غیرمتمرکز یکپارچه و کارآمدی را ایجاد کرد. هرچند مسئله تأمین نقدینگی در اجرای این فناوری در برخی از صرافی‌های غیرمتمرکز محدودیت‌هایی را ایجاد کرده است، AMM هنوز فناوری جوانی است و احتمالاً در آینده، شاهد پیشرفت‌های بیشتری در آن خواهیم بود.

بازار ساز خودکار چیست؟

می دانیم که در صرافی های غیرمتمرکز معامله به صورت همتا به همتا صورت می گیرد. اما شخصی را تصور کنید که در صرافی های غیرمتمرکز دائما برای کاربران قیمت بین دو دارایی را تعریف می کند و تامین نقدینگی مورد نیاز صرافی های غیرمتمرکز را انجام می دهد و از این طریق کارمزد کسب می کند. این شخص که یک ربات است، در واقع کار بازار ساز خودکار را برای صرافی های غیرمتمرکز یا DEX ها انجام می دهد.

بازارسازان خودکار (AMM) بخشی از اکوسیستم مالی غیرمتمرکز (DeFi) هستند. آنها به جای بازار سنتی خریداران و فروشندگان، امکان داد و ستد دارایی های دیجیتال را به روشی بدون مجوز و خودکار با استفاده از استخرهای نقدینگی فراهم می کنند. کاربران AMM استخرهای نقدینگی را با توکن های رمزنگاری عرضه می کنند که قیمت آنها با یک فرمول ریاضی ثابت تعیین می شود. استخرهای نقدینگی را می توان برای اهداف مختلف بهینه کرد و ثابت می کند که ابزار مهمی در اکوسیستم DeFi هستند.

در یک پلتفرم صرافی سنتی، خریداران و فروشندگان قیمت‌های متفاوتی را برای یک دارایی پیشنهاد می‌کنند. وقتی سایر کاربران قیمت فهرست شده را قابل قبول می دانند، معامله ای را انجام می دهند و آن قیمت به قیمت بازار دارایی تبدیل می شود. سهام، طلا، املاک و مستغلات و اکثر دارایی های دیگر برای تجارت بر این ساختار بازار سنتی متکی هستند. با این حال، AMM ها رویکرد متفاوتی برای معاملات دارایی دارند.

AMM ها یک ابزار مالی منحصر به فرد برای اتریوم و امور مالی غیرمتمرکز (DeFi) هستند. این فناوری جدید غیرمتمرکز است، همیشه برای تجارت در دسترس است و بر تعامل سنتی بین خریداران و فروشندگان متکی نیست. این روش جدید مبادله دارایی، ایده‌آل‌های اتریوم، کریپتو و فناوری بلاک چین را به طور کلی تجسم می‌دهد: هیچ نهادی سیستم را کنترل نمی‌کند و هر کسی می‌تواند راه‌حل‌های جدیدی بسازد و مشارکت کند. با این مقدمه تا انتهای مطلب با ما همراه باشید.

بازار ساز خودکار (Automated Market Maker)

ظهور بازار ساز خودکار (AMM) در صرافی های غیرمتمرکز باعث رشد چشمگیر DEX ها شد. قبل استفاده از AMM ها، صرافی های غیر متمرکزی مانند صرافی یونی سواپ، از سیستم Order Book استفاده می کردند. اما هم اکنون صرافی های غیرمتمرکزی زیادی همچون بالانسر و بایننسDEX از این سیستم فوق العاده استفاده می کنند.

مفهوم بازار ساز خودکار: فرض کنیم در یک صرافی غیرمتمرکز سفارشات خرید یا فروش برای یک ارز دیجیتال خاص، به شدت بالا رفته است به صورتی که فشار عرضه یا تقاضا برای آن ارز دیجیتال باعث شده است که قیمت آن دستخوش تغییر و نوسان شود. همچنین این اتفاق باعث شده است که قیمت این ارز دیجیتال در این صرافی غیرمتمرکز با صرافی های دیگر اختلاف داشته باشد.

در چنین شرایطی صرافی ها از بازار ساز خودکار استفاده می کنند تا با این سیستم، نقدیندگی مورد نیاز تامین شود. در واقع بازارساز خودکار سفارشاتی متناسب با سفارشات موجود باز میکند تا خیال کابران از وجود خریدار یا فروشنده راحت شود. با کاری که AMMها انجام می دهند، اختلاف قیمت آن ارز دیجیتال در صرافی ها کنترل می شود. در طرف مقابل نیز بازار سازها کارمزدی در ازای انجام این کار دریافت می کنند.

شما می توانید با استفاده از بازار ساز خودکار بدون نیاز به اعتماد به شخص مقابل، معامله خود را انجام دهید. همچنین می توانید در یک استخر لیکوئیدیتی به تامین نقدیندگی بپردازید. این سیستم اجازه می دهد تا هر کس بتواند به عنوان یک سازنده بازار (Market Maker) عمل کند و کارمزد کسب کند.

مفهوم استخر نقدینگی در بازار ساز خودکار چیست؟

استخر نقدینگی یا استخر لیکوئیدیتی را شما می توانید انبوهی از وجوه تصور کنید که معامله گران می توانند با آن معامله کنند. تامین کنندگان نقدینگی یا بازار سازهای خودکار نیز با اضافه کردن نقدیگی به این استخر، کارمزد کسب می کنند.

اضافه کردن وجوه به استخر نقدینگی به این صورت می باشد که: به طور مثال صرافی غیر متمرکز یونی سواپ در ورژن 2، از معامله گران 0.3 درصد کارمزد کسب می کند و آن را به استخر نقدیندگی واریز میکند. سیاست صرافی ها، سیستم عامل ها و فورک ها با یکدیگر متفاوت می باشد، لذا ممکن است هر کدام از آن ها کارمزد بیشتر یا کمتری کسب کند تا با این کار تامین کنندگان را تشویق کنند تا به استخر لیکوئیدیتی آن ها جذب شوند.

برای یک استخر نقدینگی، مسئله حیاتی ورود بیشتر نقدینگی می باشد. هر چه قدر نقدینگی موجود در استخر لیکوئیدیتی بیشتر باشد، امکان اسلیپیچ سفارشات بزرگ تر، کم تر می باشد. در واقع افزایش نقدینگی در استخر نقدینگی موجب می شود، سفارشاتی که از طرف بازار ساز خودکار، متناسب با فرمول قیمت گذاری ایجاد شده است، تغییر کمتری ایجاد کند.

چگونه بازار ساز خودکار شویم؟

این کار بسیار ساده می باشد، کافیست کیف پول ارز دیجیتال خود را متصل کنید و تراکنش را تایید کنید. ابتدا وارد سایت پروتکل مورد نظر شوید و کیف پول ارز دیجیتال دیفای خود را به آن متصل کنید. ارز دیجیتال مور نظر خود را برای خرید یا فروش برگزینید. گزینه swap را انتخاب کنید و بعد از آن تراکنش را در کیف پول ارز دیجیتال خود تایید کنید.

تامین نقدینگی برای استخر لیکوئیدیتی همان حکم ترید کردن را دارد. به بخش liquidity provider رفته و مبلغ مورد نظر از هر ارز دیجیتالی را برای انتقال به استخر انتخاب کنید. بعد از این که تراکنش را در کیف پول ارز دیجیتال خود تایید کردید، یک توکن به شما داده می شود، این توکن در واقع نشان دهنده مالکیت شما در استخر لیکوئیدیتی می باشد که قابل معامله و تبدیل به توکن های دیگر است.

تغییرات بازارسازهای خودکار

در پست اصلی Vitalik Buterin که خواستار بازارهای پول خودکار یا زنجیره ای شد، تاکید کرد که AMM نباید تنها گزینه موجود برای معاملات غیرمتمرکز باشد. در عوض، باید راه‌های بازار ساز خودکار (AMM) چیست؟ زیادی برای معامله توکن‌ها وجود داشت. با این حال، آنچه او پیش‌بینی نمی‌کرد، توسعه رویکردهای مختلف برای AMM بود.

اکوسیستم DeFi به سرعت تکامل می‌یابد، اما سه مدل AMM غالب ظهور کرده‌اند: Uniswap، Curve و Balancer.

فناوری پیشگام Uniswap به کاربران اجازه می دهد با هر جفت توکن ERC-20 با نسبت 50/50 یک استخر نقدینگی ایجاد کنند و به ماندگارترین مدل AMM در اتریوم تبدیل شده است.

Curve در ایجاد استخرهای نقدینگی دارایی‌های مشابه مانند استیبل کوین‌ها تخصص دارد و در نتیجه برخی از پایین‌ترین نرخ‌ها و کارآمدترین معاملات را در صنعت ارائه می‌کند و در عین حال مشکل نقدینگی محدود را حل می‌کند.

Balancer محدودیت‌های یونی سواپ را با اجازه دادن به کاربران برای ایجاد استخرهای نقدینگی پویا با حداکثر هشت دارایی مختلف در هر نسبت افزایش می‌دهد، بنابراین انعطاف‌پذیری AMMs را گسترش می‌دهد.

اگرچه بازارسازان خودکار از فناوری جدیدی بهره می‌برند، اما تکرار آن در حال حاضر یک ابزار مالی ضروری در اکوسیستم DeFi در حال تکامل سریع و نشانه‌ای از یک صنعت در حال رشد است.

مزایا و معایب بازار ساز خودکار

مزایای بازار ساز خودکار

• بزرگ ترین دلیل عدم پذیرش همگانی صرافی های غیرمتمرکز یا DEX ها، نقدینگی بود. با وجود AMM ها دیگر این مشکل وجود نخواهد داشت و میتوان گفت وجود بازار سازهای خودکار به طور کامل مشکل نقدینگی در صرافی های غیرمتمرکز را رفع کرده است.
• اگر بخواهید به عنوان یک بازارساز فعالیت کنید یا با استخر نقدینگی در تعامل باشید، هیچ گونه مانع و احراز هویت سختی در مقابل شما وجود ندارد. از آنجایی که برای صرافی های غیرمتمرکز، بر خلاف صرافی های متمرکز، قوانین نظارتی سخت گیرانه ای وجود ندارد، شما به راحتی می توانید با AMM ها در تعامل باشید.
• از آنجایی که برای ایجاد استخر نقدینگی، هیچ گونه کمیسیون و کارمزد وجود ندارد، هر کسی می تواند برای خود یک استخر نقدینگی ایجاد کند. در نتیجه می توان گفت، صرافی های غیرمتمرکز راه خوبی برای عرضه ارزهای دیجیتال به بازار و افزایش نقیدنگی می باشند.

معایب بازار ساز خودکار

• اگر صرافی های متمرکز از آربیتراژ استفاده نکنند، بازار سازهای خودکار نمی توانند وجود داشته باشند. در واقع وجود کاربرانی که از سود آربیتراژی کسب درآمد می کنند موجب اصلاح قیمت گذاری روی ارزهای دیجیتال در AMM ها می شود. اما این موضوع موجب ایجاد ضررهای موقت در شبکه های مختلف می شود.
• از طرفی وجود معامله گران آربیتراژی در شرایط خاصی برای بازار سازها یک تهدید محسوب می شود! می دانیم که معامله گران آربیتراژی از تفاوت قیمت یک دارایی سود کسب میکنند. اما وقتی که نوسان قیمت یک ارز دیجیتال خیلی زیاد باشد، تامین کنندگان نقدینگی با اینکه کارمزد دریافت می کنند، دچار ضرر موقت می شوند. این ضرر ناپایدار می باشد چرا که همواره قیمت می تواند در جهت مخالف نیز حرکت کند. اما مشکل اینجاست که این اتفاق همیشه رخ نخواهد داد.
• اگرچه بازار سازها همواره در حال پیشرفت و بهبود می باشند، اما با این حال حجم نقدینگی آن ها نسبت به حجم نقدینگی صرافی های متمرکز، بسیار کم می باشد.

ضرر ناپایدار چیست؟ (Impermanent Loss)

با اینکه فعالیت به عنوان یک AMM می تواند بسیار جذاب باشد، اما ریسک هایی نیز دارد. بزرگ ترین ریسک موجود ضرر ناپایدار است که تامین کنندگان را تحت شعاع قرار می دهد. وقتی تامین کنندگان، ارز دیجیتالی را با قیمت معینی به استخر لیکوئیدیتی اضافه می کنند و دقیقا بعد از آن، قیمت آن ارز دیجیتال تغییر می کند، ضرر ناپایدار رخ می دهد.

هر چه این تغییر بزرگ تر بازار ساز خودکار (AMM) چیست؟ باشد، ضرر ناپایدار بیشتر می باشد. به همین دلیل است که AMM ها بیشتر با جفت ارزهای دیجیتالی کار میکنند که دارای ارزش مشابه هستند. در شرایطی که چنین تغییرات زیادی اتفاق می افتد، تامین کنندگان تصمیم می گیرند به جای اضافه کردن بودجه، توکن ها را حفظ کنند.

با اینکه در شرایط ضرر ناپدار نیز، کسب کارمزد، می تواند ضررها را کاهش دهد، بازار ساز خودکار (AMM) چیست؟ با این حال اگر تامین کنندگان در شرایط ضرر ناپایدار دارایی خود را از سپرده خارج کنند، دیگر ضرر آن ها پایدار و دائمی خواهد بود.

جمع بندی: به کارگیری بازار ساز خودکار موجب تحول چشمگیر در حوزه صرافی های غیرمتمرکز شده است. بزرگ ترین مشکل برای گسترش همگانی DEX ها، مشکل نقدینگی بود که با ایجاد AMM ها این مشکل رفع شده است. AMM ها به تامین نقدینگی موردنیاز صرافی های غیرمتمرکز می پردازند تا با این کار اختلاف قیمت ارزهای دیجیتال را کنترل کنند.

با شرکت در یک استخر نقدینگی به عنوان تامین کننده، می توانید کارمزد کسب کنید اما توجه داشته باشید که استخر نقدینگی ریسک افتادن در ضرر ناپایدار را نیز دارد.

تامین نقدینگی، نبودن قوانین سخت احراز هویتی، راحتی ایجاد و تعامل با AMM ها از مزایای بازار سازهای خودکار می باشد.

ادامه روند قیمتی یک ارز دیجیتال به مدت طولانی، نوسان شدید و ریسک افتادن در ضرر ناپایدار از معایب بازارهای خودکار می باشد.

بازارساز خودکار (AMM) چیست؟

در سال‌های گذشته شاهد افزایش علاقه کاربران حوزه دیجیتال به استفاده از سرویس‌های مالی غیرمتمرکز (DeFi) بوده‌ایم. این سرویس‌ها عموما در شبکه‌های اتریوم و با استفاده از قراردادهای هوشمند توسعه یافته‌اند. در همین حال پروتکل‌های بازارساز خودکار یا AMM نیز محبوبیت زیادی به دست آورده‌اند. صرافی یونی سواپ یکی از مشهورترین پروتکل‌های بازار ساز خودکار است. برای آشنایی بیشتر با این پدیده مالی-تکنولوژیک تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.

دریافت ۳۰,۰۰۰ شیبا رایگان

بازارساز خودکار چیست؟

بازارساز خودکار یا automated market maker نوعی پروتکل مبادله غیرمتمرکز است که در آن قیمت‌گذاری دارایی‌ها با استفاده از فرمول‌های ریاضی انجام می‌شود. این پروتکل‌ها با نام اختصاری AMM شناخته می‌شوند.

در صرافی‌ها و پلتفرم‌های سنتی از دفاتر ثبت سفارش (Order book) برای قیمت‌گذاری و پردازش داده‌ها استفاده می‌شود اما پروتکل‌های بازار ساز خودکار بر پایه فرایندهایی غیرمتمرکز، اتوماتیک و دقیق طراحی شده‌اند.

فرمول‌های قیمت‌گذاری در هر پروتکل متفاوت است. برای مثال صرافی یونی سواپ (Uniswap) از فرمول X*Y=K استفاده می‌کند. X مقدار توکن‌های موجود در استخر نقدینگی و Y پارامتر متغیر است. پارامتر K همیشه ثابت خواهد بود. این رابطه بدین معنی است که مقدار نقدینگی کل استخر همیشه ثابت خواهد ماند.

سایر AMMها از فرمول‌های دیگری استفاده می‌کنند. البته فرمول‌ها و فرایندها شباهت‌هایی دارند اما همیشه یکسان نیستند.

صرافی‌ها و پروتکل‌های سنتی معمولا متعلق به شرکت‌هایی با منابع مالی گسترده هستند. این شرکت‌ها استراتژی‌های متنوع و پیچیده‌ای دارند و حجم دارایی‌های آن‌ها بسیار زیاد است. در این پلتفرم‌ها شما باید به دنبال بهترین قیمت‌ها از بین صرافی‌های مختلف برای خرید رمزارزها باشید و به سختی می‌توانید از فرصت‌های سوددهی استفاده کنید.

بازارساز خودکار این فرایند را به صورت غیرمتمرکز اجرا می‌کند. به کمک این پروتکل هر توسعه‌دهنده‌ای می‌تواند یک پلتفرم معاملاتی با استفاده از تکنولوژی بلاکچین ایجاد کند.

یک بازار ساز خودکار چگونه کار می کند؟

بازار ساز خودکار مثل یک پلتفرم ثبت سفارش عمل می‌کند. در این پروتکل جفت‌ارزهای معاملاتی وجود دارد. در پلتفرم‌های سنتی باید دو طرف معامله درخواست خود را در دفتر سفارشات ثبت کنند. پروتکل‌های بازارساز خودکار این قید را حذف کرده‌اند. طرف مقابل هر شخص در این پروتکل‌ها قراردادهای هوشمند است.

بدین ترتیب در پروتکل‌های بازارساز خودکار به طرف مقابل معامله نیازی نخواهید داشت و دارایی خود را به کمک قراردادهای هوشمند مبادله می‌کنید. طرف مقابل شما استخرهای نقدینگی جفت‌ارزی هستند که همیشه موجودی کافی برای انجام معاملات را دارند.

یک صرافی غیرمتمرکز مثل بایننس دکس(Binance DEX) معاملات را به صورت همتا به همتا (P2P) پردازش می‌کند. برای مثال اگر کسی درخواست خرید BNB را در مقابل پرداخت BUSD ارائه می‌کند، شخص دیگری BNB خود را در مقابل BUSD به فروش می‌رساند. بدین ترتیب همیشه کاربران با یکدیگر به تبادل رمزارز می‌پردازند و صرافی صرفا یک بستر برای گردآوری معامله‌گران است.

در طرف مقابل، بازارساز خودکار معاملات را به صورت C2P پردازش می‌کند. در مدل C2P یک طرف قرارداد هوشمند (contract) و طرف دیگر معامله‌گر (peer) خواهد بود. هیچ دفتری برای بازار ساز خودکار (AMM) چیست؟ ثبت سفارش‌ها وجود ندارد و قیمت‌ها با توجه به فرمول‌های ریاضی استخرهای نقدینگی تعیین می‌شوند. برخی از AMMها محدودیت‌هایی برای معاملات در نظر می‌گیرند اما به طور کل همه چیز به صورت خودکار انجام خواهد شد.

نکته مهم در مورد بازارسازهای خودکار، نحوه شکل‌گیری این پروتکل‌ها است. چه کسی یک پروتکل AMM را توسعه می‌دهد و چه کسانی نقدینگی استخرها را تأمین می‌کنند؟

استخر نقدینگی چیست؟

تامین‌کنندگان نقدینگی یا Liquidity providers رمزارزهای خود را به استخرهای نقدینگی (liquidity pool) تزریق می‌کنند. در نتیجه منبعی عظیم از یک دارایی خاص به وجود می‌آید که کاربران می‌توانند با آن به مبادله بپردازند. تامین‌کنندگان نقدینگی در ازای تزریق ارزهای دیجیتال به استخرها، کارمزدهایی را به طور دوره‌ای دریافت خواهند کرد. برای مثال در صرافی یونی‌سواپ کاربران می‌توانند دو توکن اتریوم و دای به نسبت ۵۰ به ۵۰ را به استخر ETH/DAI واریز کنند.

در نتیجه هر شخصی می‌تواند جزئی از یک بازارساز خودکار باشد؛ زیرا انتقال دارایی به استخر نقدینگی بسیار آسان خواهد بود. پاداش‌های تامین نقدینگی توسط پروتکل تعیین می‌شود. برای مثال صرافی یونی‌سواپ از کاربران بابت معاملات رمزارزی 0.3 درصد کارمزد دریافت می‌کند. مبالغ کارمزدها تجمیع شده و بین تامین‌کنندگان نقدینگی (LPs) توزیع می‌شود. سایر پلتفرم‌ها نیز ممکن است مبالغی کمتر یا بیشتر را دریافت کنند.

هر چه نقدینگی یک AMM بیشتر باشد، پایداری پروتکل و استخر افزایش خواهد یافت و در برابر سفارش‌های سنگین عملکرد بهتری نشان خواهد بود. در صورتی که حجم نقدینگی کم باشد، ممکن است استخر برای پردازش سفارش‌های بزرگ دچار چالش‌هایی مثل افزایش یا کاهش قیمت توکن شود. به هم خوردن نسبت توکن‌های استخر از دیگر مشکلات احتمالی کاهش حجم نقدینگی است.

فرض کنید کاربری بخواهد حجم زیادی ETH را از استخر ETH/DAI خریداری کند. حال اگر حجم درخواست شده برابر کل موجودی استخر باشد، اصلا معامله قابل انجام نخواهد بود. دلیل این اتفاق فرمول قیمت‌گذاری استخر است. در استخری که از فرمول X*Y=K استفاده می‌کند، پارامترهای X و Y نمی‌توانند صفر شوند. بنابراین خرید همه توکن‌های X ممکن نیست زیرا K همیشه عدد ثابتی خواهد بود. علاوه بر چالش‌های حجم نقدینگی باید به موضوع ضرر ناپایدار نیز توجه شود.

ضرر ناپایدار چیست؟

ضرر ناپایدار (impermanent loss) زمانی اتفاق می‌افتاد که نسبت قیمت توکن‌های سپرده‌گذاری شده در استخر به یکدیگر پس از بلوکه شدن دارایی دچار تغییر شود. هر چه این تغییر بیشتر باشد، ضرر ناپایدار بیشتر خواهد بود. به همین دلیل پروتکل‌های بازار ساز خودکار تا حد امکان از استیبل کوین‌ها برای ایجاد جفت‌ارزهای معاملاتی استفاده می‌کنند. اگر نسبت قیمت جفت ارز در محدوده کوچکی باقی بماند، ضرر ناپایدار چندان زیاد نخواهد بود.

اگر نسبت تغییرات عدد بسیار زیادی باشد ممکن است سپرده‌گذاری دارایی در استخر اصلا توجیه اقتصادی نداشته و ذخیره توکن‌ها به صورت عادی سودآوری بیشتری داشته باشد. صرافی‌هایی مانند یونی‌سواپ تلاش می‌کنند با استفاده از کارمزدهای معاملاتی این ضرر را جبران کنند تا کاربران باز هم به تزریق دارایی به استخرهای نقدینگی ترغیب شوند.

برخی از کاربران تصور می‌کنند ضرر ناپایدار همیشه توسط کارمزدهای معاملاتی جبران می‌شود. این تصور غلط است و در بسیاری از موارد به علت تغییر شدید نسبت قیمت توکن‌ها، میزان ضرر ناپایدار بیشتر از سود حاصل از دریافت کارمزدها بوده است. بنابراین اگر شما هم قصد سرمایه‌گذاری در پروتکل‌های بازارساز خودکار را دارید و می‌خواهید دارایی خود را در استخرهای نقدینگی بلوکه کنید، بهتر است قبل از هر اقدامی ضرر ناپایدار و حجم نقدینگی استخر را بررسی کنید.

خلاصه مطلب

بازارساز خودکار یکی از آخرین پدیده‌های حوزه دیفای و بلاکچین است. به کمک این پروتکل‌ هر شخصی می‌تواند یک پلتفرم معاملاتی غیرمتمرکز توسعه دهد. با استفاده از بازارساز خودکار دیگر نیازی به دفاتر ثبت سفارش نیست و معاملات به روش‌هایی سریعتر، ارزان‌تر و شفاف‌تر پردازش می‌شوند. در این پروتکل‌ها خبری از الگوی همتا به همتا نیست و قراردادهای هوشمند و استخرهای نقدینگی طرف معامله کاربران خواهند بود.

بازارسازهای خودکار هنوز در مراحل ابتدایی پیدایش خود هستند. صرافی‌هایی مثل یونی سواپ، کرو (Curve) و پنکیک سواپ (Uniswap) جزو مشهورترین پروتکل‌های بازار ساز خودکار هستند که طرفداران بسیار زیادی پیدا کرده‌اند. احتمالا در سال‌های آینده شاهد AMMهای بیشتر و بهتری خواهیم بود. شکی وجود ندارد که صنعت دیفای، آینده مالی بشر خواهد بود و AMMها نیز بخش مهمی از دیفای محسوب می‌شوند.

بازارساز خودکار (AMM: Automated Market Maker) چیست؟

می‌توانید بازار ساز خودکار را یک روبات در نظر بگیرید که نرخ تبدیل بین دو دارایی را برای شما محاسبه و پیشنهاد می‌دهد. در دنیای ارزهای دیجیتال برخی بازار سازها مانند یونی سوپ (Uniswap) از فرمول‌های ساده و برخی دیگر مانند کرو (Curve) و بالانسر (Balancer) از فرمول‌های پیچیده‌تری برای محاسبه نرخ تبدیل استفاده می‌کنند.

شما به دو صورت ممکن است با بازارساز کار داشته باشید. اول اینکه با استفاده از آن معاملات جفت ارزهای دیجیتال خود را انجام دهید و دوم آنکه با تامین نقدینگی (Providing Liquidity) برای استخر نقدینگی (Liquidity Pool) در یک بازارساز از آن کسب درآمد کنید.

AMM ها جایگاه خود را در اقتصاد غیرمتمرکز (DeFi) تثبیت کرده‌اند. در واقع بازارسازی به روش غیر متمرکز منطبق با دیدگاه رمز ارزها است.

معرفی

اقتصاد غیر متمرکز (DeFi) موجی از توجه و علاقه را در بلاکچین اتریوم و بلاکچین‌های دیگر نظیر زنجیره هوشمند بایننس ایجاد کرد. برای مثال کشت سود (Yield Farming) یک راه جذاب برای کسب درآمد و روش جالبی برای توزیع ارزهای جدید است. یا بیت کوین توکن شده (Tokenized BTC) امکان مبادله مستقیم آلت کوین‌ها با بیت کوین را در بازارسازها فرآهم کرده است.

در همین حال بازارسازهای اتوماتیک مانند یونی سوئپ هر روز کاربران بیشتری جذب می‌کنند و دارای نقدینگی بالایی هستند.

اما بازارساز چگونه کار می‌کند و چرا ایجاد آن سریع و ساده است؟ آیا بازارسازهای هوشمند جای صرافی‌های سنتی را خواهند گرفت؟

بازارساز اتوماتیک چیست؟

AMM ها نوعی از صرافی‌های غیر متمرکز (DEX: decentralized exchange) هستند که از فرمول‌های ریاضی برای قیمت گذاری دارایی‌ها استفاده می‌کنند. در صرافی‌های متمرکز، قیمت‌ها از روی سفارش‌های خرید و فروش کاربران بدست می‌آید. اما در بازارسازها قیمت الگوریتم قیمت گذاری، قیمت‌ها را تعیین می‌کند.

فرمول قیمت گذاری در هر بازارساز می‌تواند متفاوت باشد. برای مثال یونی سوئپ از فرمول x * y = k استفاده می‌کند. در آن x مقدار یک کوین در استخر نقدینگی و y مقدار کوین دیگر است. k نیز یک مقدار ثابت است که نشان می‌دهد مقدار کل نقدینگی استخر ثابت است. کارسازهای دیگر از فرمول‌های دیگری که هدف آنها را برآورده کند استفاده می‌کنند. اما موضوع ثابت میان آنها تعیین قیمت توسط الگوریتم است.

بازارسازهای سنتی برای تعیین قیمت با شرکت‌های مختلف همکاری می‌کنند و منابع زیادی برای اینکار مصرف می‌کنند. بازارسازها به شما کمک می‌کنند قیمت مناسب برای سفارش گذاری را در صرافی‌هایی مظیر بایننس پیدا کنید. بازارسازهای اتوماتیک این فرآیند را غیر متمرکز کرده‌اند.

بازارساز چگونه کار می‌کند؟

بازارساز شبیه یک صرافی که در آن قیمت از روزی سفارش‌های خرید و فروش جفت دارایی‌ها مانند ETH/DAI تعیین می‌شود، عمل می‌کند. با این تفاوت که نیازی نیست فردی در طرف دیگر معامله باشد. بجای آن شما با یک قرارداد هوشمند طرف هستید که بازار را برای شما ایجاد می‌کند.

در صرافی‌های غیر متمرکز مانند Binance DEX معامله مستقیم میان کیف پول‌های کاربران انجام می‌شود. اگر شما قصد خرید BNB با استفاده از BUSD را دارید، فرد دیگری باید قصد خرید BUSD را با استفاده از BNB داشته باشد تا معامله انجام شود. به این نوع تراکنش همتا-به-همتا (P2P: peer-to-peer) نیز گفته می‌شود.

اما معامله در یک بازارساز با یک قرارداد هوشمند انجام می‌شود، بنابراین می‌توان به آن P2C: peer-to-contract نیز گفت و به طرف مقابل در معامله نیاز نیست.

در این حالت به بازار ساز خودکار (AMM) چیست؟ طرف مقابل در یک معامله نیازی نیست. اما کسی باید بازارساز را ایجاد کند و نقدینگی لازم توسط افرادی که با آنها تامین کنندگان نقدینگی (LPs: liquidity providers) می‌گویند، آورده شود.

استخر نقدینگی چیست؟

تامین کنندگان نقدینگی، پول خود را به استخر نقدینگی اضافه می‌کنند. و در ازای آن از سود حاصل از فعالیت استخر سهم خود را دریافت می‌کنند.

بنابراین هرکسی می‌تواند برای استخر نقدینگی پول فرآهم کند و در ازای آن سود دریافت کند. برای مثال یونی سوئپ نسخه 2 به میزان 0.3% کمیسیون از معامله گران دریافت می‌کند و آن را مستقیما به تامین کنندگان نقدینگی می‌دهد.

چرا تامین نقدینگی مهم است؟ هرچقدر نقدینگی یک بازارساز بیشتر باشد، احتمال اختلاف قیمت (Slippage) در سفارش‌های بزرگ کم می‌شود، در نتیجه سود و تعداد کاربر پلتفرم بیشتر می‌شود. فرض کنید قصد خرید همه اتریوم‌های موجود در استخر ETH/DAI را دارید. برای خرید هر ETH اضافه باید بیشتر و بیشتر DAI پرداخت کنید. زیرا فرمول x * y = k اجازه صفر شدن x یا y را نمی‌دهد.

ضرر ناپایداری (Impermanent loss) چیست؟

این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که نرخ تبدیل توکن‌ها بعد از واریز تغییر کند. تغییر بیشتر منجربه ضرر بیشتر می‌شود. به همین دلیل AMM ها در مورد استیبل کوین‌ها و Wrapped Coin ها بهتر عمل می‌کنند.

جمع بندی

بازارسازها نقش مهمی در اقتصاد غیر متمرکز ایفا می‌کنند. همچنین امکان کشت سود را برای کاربران به سادگی فرآهم می‌کنند. بازارسازهایی مانند یونی سوئپ (Uniswap)، کرو (Curve) و پنکینک سوئپ (PancakeSwap) طراحی خوبی دارند ولی امکانات آنها از صرافی‌های متمرکز هنوز بسیار کمتر است. اما نوآوری آنها در صنعت رمز ارزها غیر قابل انکار است.

بازارساز خودکار (AMM) چیست و چگونه کار می‌کند؟

بازارساز خودکار (AMM) یک نوع صرافی غیر متمرکز (DEX) در دیفای است. مارکت میکرهای خودکار را رباتی در نظر بگیرید که همیشه حاضر است نرخی برای تبدیل دو دارایی به کاربران پیشنهاد کند. برخی بازارسازهای خودکار مثل صرافی غیر متمرکز (DEX) یونی سواپ، از فرمول ساده‌­ای استفاده کرده بازار ساز خودکار (AMM) چیست؟ و برخی مانند کرو فایننس، بالانسر و چند مورد دیگر از فرمول‌های پیچیده­‌تری استفاده می‌کنند.

نه تنها می‌­توانید با استفاده از یک بازارساز خودکار بدون نیاز به واسطه و یک عنصر اعتماد (به صورت Trustless) معامله کنید، بلکه قادر خواهید بود با فراهم کردن لیکوئیدیتی در یک استخر نقدینگی، میزبان یک تبادل رمز ارزی شوید. این ابزار تقریبا به هر کسی اجازه­‌ی بازارسازی روی صرافی و دریافت کارمزد در ازای تامین نقدینگی را می­‌دهد.

بازارسازهای خودکار توانسته‌­اند در فضای دیفای (امور مالی غیر متمرکز) جایی برای خود باز کنند. غیر متمرکز کردن بازارسازی از این طریق، از عناصر اصلی چشم‌­انداز دنیای کریپتو بوده است.

مقدمه‌ای بر بازارسازهای خودکار

امور مالی غیر متمرکز (دیفای) سبب افزایش شدید علاقه­ به اتریوم (Ethereum) و دیگر پلتفرم‌­های قرارداد هوشمند مثل بایننس اسمارت چین (BSC) شده است. کشت سود (ییلد فارمینگ) به روش محبوبی برای توزیع توکن تبدیل شده، رپد توکن بیت کوین روی اتریوم در حال رشد است، و حجم وام­‌های آنی روز به روز بیشتر می‌شود.

در همین حین، پروتکل‌­های بازارساز خودکار مثل یونی ­سواپ در دیفای همینطور حجم­‌های رقابتی، لیکوئیدیتی بالا و افزایش در تعداد کاربران را مشاهده می‌کنند. اما این صرافی­‌ها چگونه عمل بازار ساز خودکار (AMM) چیست؟ می‌­کنند؟ چرا خلق بازار در یونی سواپ و رقبای آن مثل پنکیک سواپ آنقدر سریع و ساده است؟ آیا بازارسازهای خودکار می‌­توانند با صرافی‌­های متد‌اول دارای اوردر بوک (دفتر سفارش) رقابت کنند؟ در ادامه بیشتر با نحوه کار و مزایای یک بازارساز خودکار (AMM) آشنا خواهیم شد.

بازارساز خودکار (AMM) چیست؟

یک مارکت­ میکر خودکار (AMM)، نوعی صرافی غیر متمرکز (DEX) است که برای قیمت­‌گذاری دارایی‌­ها به فرمول­‌های ریاضی اتکا می­‌کند. به جای این که مثل صرافی­­‌های سنتی از اوردر بوک استفاده شود، قیمت رمز ارزها بر اساس یک الگوریتم قیمت­‌گذاری مشخص می­‌شوند.

این فرمول می‌­تواند در هر پروتکلی متفاوت باشد. برای مثال، یونی ­سواپ از فرمول استفاده می‌­کند که در آن، x مقدار یکی از توکن‌­های استخر نقدینگی و y مقدار توکن دیگر است. در این فرمول، k یک مقدار ثابت است، به این معنی که مجموع لیکوئیدتی یک استخر همیشه باید ثابت بماند. دیگر بازارسازهای خودکار از فرمول­‌های دیگری برای موارد استفاده­ خاصی که در نظر دارند، استفاده می‌­کنند. با این حال، شباهت بین همه‌ی آن‌ها، تعیین قیمت‌ها­ به صورت الگوریتمی است. اگر این توضیحات الان کمی گیج‌­کننده به نظر می‌رسند، نگران نباشید؛ تا پایان مطلب، بهتر نحوه کار یک بازارساز خودکار را درک خواهید کرد.

بازارسازی سنتی معمولا برای شرکت­‌هایی که منابع وسیع و استراتژی‌­های پیچیده­‌ای در اختیار دارند، مناسب است. در صرافی­‌های اوردر بوکی مانند بایننس، مارکت­ میکرها به شما کمک می­‌کنند قیمت خوبی با اسپرد خرید-فروش پایین بگیرید. بازارسازهای خودکار این فرآیند را غیر متمرکز می‌­کنند و در واقع به هر کسی اجازه می‌دهند که بازاری روی یک بلاک چین ایجاد کند. اما چگونه؟

مارکت­ میکر خودکار چگونه عمل می‌­کند؟

بازارساز خودکار از این جهت که شامل جفت ­ارزها (مثل اتریوم/دای) است، مشابه صرافی اوردر بوک عمل می‌کند. با این حال، برای انجام معامله نیازی به وجود تریدر دیگری در آن سوی معامله نیست. به جای یک فروشنده یا خریدار در سمت دیگر شما، با یک قرارداد هوشمند که بازار را برای شما «می­‌سازد» تعامل می‌کنید.بازار ساز خودکار (AMM) چیست؟

روی صرافی‌­های غیر متمرکز دارای مدل متفاوت از بازارساز خودکار مانند بایننس دکس، معامله­‌ها مستقیما بین کیف پول کاربران انجام می­‌شوند. اگر روی بایننس دکس، BNB را در ازای دریافت BUSD بفروشید، در آن سوی معامله شخصی وجود دارد که BUSD خود را با BNB شما معاوضه می­‌کند. می‌­توانیم این فرآیند را تراکنش نظیر-به-نظیر (P2P) بنامیم.

در مقابل، می­‌توانید بازارسازهای خودکار را به عنوان مدل شخص-به-قرارداد (P2C) در نظر بگیرید. اینجا، هیچ نیازی به وجود طرف­ مقابل در شکل سنتی نیست، چرا که معاملات بین کاربران و قراردادها انجام می‌شوند. در یک بازارساز خودکار از آن‌جایی که هیچ دفتر سفارشی در میان نیست، انواع مختلف سفارش نیز وجود ندارند. در عوض قیمت خرید یا فروش یک دارایی، توسط یک فرمول مشخص می‌­شود. البته احتمالا بازارسازهای خودکار (AMM) آینده ممکن است این محدودیت را برطرف کنند.

تا اینجا دریافتیم در یک بازارساز خودکار دیفای هیچ نیازی به وجود یک طرف دیگر معامله­ نیست، اما در هر صورت یک نفر باید بازار را ایجاد کند. نقدینگی موجود در قراردادهای هوشند (سازنده استخرهای نقدینگی) باید توسط کاربرانی به نام تامین ­کننده نقدینگی یا لیکوئیدیتی پرووایدر (LP) فراهم شود.

استخر نقدینگی چیست؟

تامین­ کنندگان (LPها) کسانی هستند که به لیکوئیدیتی پول­‌ها (استخرهای نقدینگی) سرمایه اضافه می‌­کنند. یک استخر نقدینگی را می‌توانید حجمی قابل توجه از سرمایه در نظر بگیرید که تریدرها از آن برای انجام معاملات استفاده می‌کنند. LPها در مقابل فراهم کردن نقدینگی برای پروتکل، از معاملاتی که در استخرشان انجام می‌­شود کارمزد می‌­گیرند. در مورد یونی ­سواپ، فراهم کنندگان مقداری به ارزش برابر از دو توکن را سپرده می­‌کنند. به عنوان مثال 50 درصد اتریوم و 50 درصد دای در استخر «اتریوم / دای» قرار می‌دهند. پس، یعنی هر کاربری می­ تواند در یک بازارساز خودکار مارکت میکر باشد؟ بله دقیقا! اضافه کردن سرمایه به یک استخر نقدینگی کاری بسیار آسان است.

پاداش­‌های بازارسازی توسط پروتکل تعیین می‌­شوند. برای مثال، ورژن دوم یونی ­سواپ از معامله‌گران 3 درصد کارمزد می­‌گیرد که مستقیما به تامین­ کنندگان لیکوئیدیتی می‌رسد. دیگر پلتفرم­‌ها یا ممکن است برای جذب بیشتر فراهم کنندگان نقدینگی به استخرهای خود، کارمزد بیشتری از کاربران بگیرند. البته در نگاه اول این اتفاق برای تریدرها خوشایند نیست، اما در نظر داشته باشید فعالیت بیشتر LPها سبب پویا شدن بازارسازهای خودکار و مناسب‌تر شدن قیمت‌ها در آن‌ها خواهد شد که در نهایت به نفع معامله‌گران است. اما دلیل اهمیت نقدینگی کافی برای استخرهای یک AMM همین موارد نیست.

چرا جذب لیکوئیدیتی مهم است؟ به خاطر طرز کار بازارساز خودکار در دیفای هرچه نقدینگی بیشتری در استخر باشد، سفارش­‌های بزرگ احتمالا اسلیپیج (لغزش قیمت) کمتری ایجاد می­‌کنند. این موضوع به نوبه خود حجم سرمایه بیشتری را به پلتفرم جذب می‌­کند و چرخه کاهش لغزش و بالا رفتن سرمایه به همین ترتیب ادامه پیدا خواهد کرد.

اینکه چه مسائلی از لحاظ اسلیپیج وجود داشته باشد، بسته به طراحی یک بازارساز خودکار متفاوت خواهد بود، اما قطعا موضوعی است که باید به آن توجه داشته باشید. به یاد داشته باشید که قیمت‌­گذاری توسط یک الگوریتم انجام می‌­شود. توضیح ساده­‌اش این است که قیمت، پس از انجام یک معامله و بر اساس تغییر نسبت بین توکن‌­های استخر نقدینگی تعیین می­‌شود. اگر این نسبت تغییر زیادی داشته باشد، مقدار اسلیپیج نیز به میزان زیادی افزایشی خواهد یافت.

برای توضیح بیشتر، فرض کنیم شما قصد خرید اتریوم (تمام اتریوم) موجود در استخر “ETH / DAI” یونی ­سواپ را دارید. پریمیومی (حق صرافی) که مجبور خواهید بود برای هر ETH بیشتر پرداخت کنید، به صورت تصاعدی بالاتر خواهد رفت، اما همچنان نمی‌­توانید تمام اترهای استخر را تخلیه کنید. اما چرا؟ به علت فرمول اگر x یا y صفر شود، به این معنا که مقدار اتریوم یا دای موجود در استخر صفر باشد، تساوی دیگر معنادار نخواهد بود.

آن چه در بالا گفته شد، کل داستان بازارساز خودکار و استخرهای لیکوئیدیتی نیست. اگر فکر می‌کنید فعالیت در آن‌ها روشی مناسب برای کسب درآمد است، عجله نکنید! بهتر است بعد از مطالعه بخش بعدی نسبت به این کار اقدام کنید. موضوع بسیار مهم دیگری که حتما باید در نظر داشته باشید «ضرر ناپایدار» است.

ضرر ناپایدار چیست؟

ضرر یا زیان ناپایدار (Impermanent Loss) زمانی اتفاق می­‌افتد که نسبت قیمت توکن­‌ها پس از سپرده شدن آنها در استخر تغییر می‌کند. هرچه تغییر بزرگتر باشد، ضرر ناپایدار بیشتر خواهد بود. به همین دلیل است که بازارسازهای خودکار برای جفت­ ارزهایی با ارزشی مشابه، مثل استیبل ­کوین­‌ها یا توکن­‌های رپد شده، مناسب‌تر هستند.

اگر نسبت قیمت جفت ­ارز در محدوده­‌ی نسبتا کوچکی باقی بماند، زیان ناپایدار نیز قابل چشم­‌پوشی خواهد بود. از سوی دیگر، اگر این نسبت زیاد تغییر کند، تامین کنندگان نقدینگی ممکن است با هولد کردن دارایی رمز ارزی خود، به جای افزودن سرمایه به یک لیکوئیدیتی پول­، سود بیشتری کسب کنند! اما استخرهای یونی ­سواپ مثل اتریوم / دای که کاملا در معرض ضرر ناپایدار هستند، به لطف کارمزدها، همچنان برای LPها سودآور بوده‌اند.

با این وجود، زیان ناپایدار اسم خیلی خوبی برای این پدیده نیست. واژه­‌ی «ناپایدار» این برداشت را ایجاد می­‌کند که اگر دارایی­‌ها به قیمت اولیه برگردند، ضرر شما جبران می­‌شود، اما، اگر رمز ارزهای خود را روی نسبت قیمتی متفاوتی از زمان سپرده کردن آن‌ها از استخر خارج کنید، زیان­‌ها کاملا پایدار خواهند بود! در برخی موارد، کارمزد تریدها ممکن است زیان­‌ها را جبران کند، اما باز هم مهم است که هنگام تصمیم‌­گیری برای فعالیت به عنوان یک تامین کننده نقدینگی، ریسک­‌ها را لحاظ کنید.

ارائه توضیحی کامل برای درک بحث زیان ناپایدار از حوصله این مطلب خارج است. در مطلبی دیگر به طور کامل درباره آن صحبت خواهیم کرد.

نتیجه‌گیری ؛ آینده بازارسازهای خودکار چه خواهد شد؟

مارکت­ میکرهای خودکار از محصولات مهم فضای دیفای هستند. آنها عملا به هر کسی این امکان را می­‌دهند که بازارهایی کارآمد خلق کند. این ابزارها با وجود محدودیت­‌هایی که در مقایسه با صرافی‌­های اوردر بوک دارند، به خاطر نوآوری­ و ابتکاری که در حوزه کریپتو ایجاد کرده‌­اند، به طور کلی بسیار باارزش است.

بازارسازهای خودکار هنوز در دوره طفولیت خود هستند. مثال­‌هایی که ما می­‌شناسیم و استفاده می­‌کنیم، مثل یونی ­سواپ، کرو فایننس و پنکیک­ سواپ، از لحاظ طراحی شیک و جذاب، اما از نظر قابلیت­‌ها کاملا محدودند. احتمالا در آینده معماری بازارسازهای خودکار شامل نوآوری­‌های بسیار بیشتری خواهد بود. طراحی‌های آینده باید به کارمزد پایین­‌تر، اصطکاک کمتر و لیکوئیدیتی بهتر برای هر کاربر دیفای منجر شود.