نرخ ارز شناور و نرخ ارز ثابت

ثبات نرخ ارز در بودجه ۱۴۰۱ به مدیریت شرایط اقتصادی کمک نمی‌کند

کرج- رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق ایران با بیان اینکه تعیین نرخ ثابت ارز در لایحه بودجه ۱۴۰۱ نمی تواند راهکار مناسبی برای مدیریت شرایط اقتصادی باشد، گفت: بخش خصوصی خواستار تعیین نرخ ارزی شناور است.

به گزارش بازار به نقل از روابط عمومی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی استان البرز، محسن امینی در نشستی که با حضور رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس و اعضای کمیسیون کشاورزی اتاق ایران با موضوع بحث و گفتگو در خصوص مسائل بانکی و مالیاتی و نرخ ارز ترجیحی برگزار شد،محسن امینی با بیان اینکه تعیین نرخ ثابت ارز در لایحه بودجه ۱۴۰۱ نمی تواند راهکار مناسبی برای مدیریت شرایط اقتصادی باشد، گفت: بخش خصوصی با طرح یک پیشنهاد به دولتمردان خواستار تعیین نرخ ارزی شناور و البته مدیریت شده در سال آتی است.

امینی اظهار کرد: با هدف تغییر رویکرد و استراتژی در کمیسیون کشاورزی اتاق ایران سند راهبردی تنظیم شده است تا بر اساس آن بتوانیم بهره وری در بخش های مختلف حوزه کشاورزی را افزایش دهیم.

وی با اشاره به اقداماتی که برای تبدیل ایران به هاب کشاورزی و غذای منطقه توسط کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی ایران و با کمک اتاق بازرگانی بین المللی(ICC) انجام شده است، افزود: امید است که بزودی شاهد تحقق این مهم باشیم، چراکه با عملی شدن این طرح در راستای توسعه صادرات کشاورزی و حل مشکلات این بخش تصمیمات سازنده و موثری اجرا خواهد شد.

به دنبال حذف ارز دولتی باید مدل علمی تعریف شود
امینی با بیان اینکه در مورد ضرورت تخصیص یا حذف ارز ترجیحی دیدگاه های مختلفی از سوی فعالان بخش خصوصی و دولتی مطرح است، گفت: به دنبال تصمیم سازی برای حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی باید مدل علمی تعریف شود، کمیسیون کشاورزی اتاق ایران بر اساس مطالعات انجام شده با همکاری مشاور این کمیسیون پیشنهاداتی تهیه و آماده سازی کرده است که ازسوی دولتمردان و مجلس بررسی می شود.

وی با اشاره به اثرات حذف ارز ترجیحی بر اقلام اساسی مانند گندم و یا برنج گفت: گندم به نرخ پایین از کشاورز خریداری شده اما با نرخ به نسبت بالاتری در اختیار بخش های تولیدی مانند صنعت قرار می گیرد، این موارد خود موجب بروز رانت و فساد است، چنین مباحثی در مورد دیگر کالاهای ضروری مانند شکر نیز وجود دارد و گاهی باید به فکر استفاده از موادی مانند فروکتوز برای جایگزینی شکر در بخش های تولیدی و صنعتی باشیم.

امینی در بخش دیگری با اشاره به تاثیرپذیری سرمایه گذاری های انجام شده در بخش های مختلف اقتصادی از جمله کشاورزی به دنبال حذف ارز ترجیحی و تغییر نرخ ارز نیمایی گفت: این آشفتگی در بازار ارز به یقین مجدد موجب افزایش قیمت اقلام و کالاهای مختلف تولیدی خواهد بود.

توجه دولتمردان به اعطای تسهیلات برای جبران خسارت وارده به بخش کشاورزی در اثر بروز حوادث یا قطعی گاز
وی در ادامه بیان کرد: نرخ آزاد دلار در لایحه بودجه سال آتی برابر ۲۳هزار و ۵۰۰ تومان لحاظ شده است، اما بخش خصوصی تعیین نرخ ثابت ارزی را راهکار مناسبی برای کنترل وضعیت اقتصادی نمی داند و فعالان این عرصه معتقدند که باید بر روی نرخ شناور ارزی مدیریت شده کار کنیم.

رئیس کمیسیون کشاورزی و صنایع وابسته اتاق ایران با مهم برشمردن نگاه سیستم های بانکی به فعالان حوزه کشاورزی و بحث پرداخت تسهیلات با بهره مناسب به آنها گفت: وام های بانکی با بهره کمتر از ۱۸ درصد و دارای توجیه اقتصادی برای پرداخت به فعالان این عرصه باید در دستور کار باشد.

وی با تاکید بر ضرورت توجه دولتمردان به حل مسائل بانکی در راستای اعطای تسهیلات به فعالان حوزه کشاورزی افزود: برای جبران خسارت های وارده به بخش های کشاورزی در اثر بروز سیل و یا قطعی گاز صنایع تولیدی در این زمینه باید دستورات لازم اجرایی شود.

نرخ ارز شناور و نرخ ارز ثابت

ارز و کاربرد آن در بازار پول

نگارنده: محمد روشن

تقريباً تمامي نيازهاي انسانهاي اوليه در محيط خانوادگي‌ تهيه و تامين مي‌گرديد؛ اما با رشد جوامع و شروع زندگي اجتماعي، نياز به استفاده از توليدات ديگران احساس گرديد بنحوي که افراد، محصولات و توليدات خود را با محصولات و توليدات بدست آمده توسط ديگران معاوضه مي‌نمودند. با اختراع پول، اين مبادلات سيري صعودي يافت و مراودات تجاري بين ملل نيز آسان‌تر گرديد؛ بنحويکه امروزه کمترين کشوري را مي‌توان يافت که کليه نيازهاي خود را در داخل تامين نمايد؛ زيرا به دليل تنوع منابع طبيعي يا پيشرفت تکنولوژي، کشورها از قابليتهاي گوناگوني جهت توليد کالاها و ارائه خدمات برخور گرديده‌اند، لذا رشد و توسعه فزاينده تجارت جهاني در چند دهه اخير سبب تغييراتي گسترده در روابط تجاري بين ملل مختلف گرديده بنحويکه شيوه نوين خريد و فروش بين‌المللي جايگزين روش سنتي گرديده و استفاده از پول بيگانه (ارز) به جزئي لاينفک ازاين مبادلات تبديل گشته است، به اين دليل کسب درآمدهاي ارزي از مهمترين برنامه‌هاي اقتصادي کشورها بشمار مي‌رود، از طرف ديگر واژه برنامه ريزي جهت کسب درآمدهاي ارزي مستلزم درک اهميت ارز در اقتصاد ملي، نحوه تبديل پذيري پولهاي بيگانه به پول ملي و نقش بانکها در بازار ارز با توجه به ريسک نوسانات نرخ ارز مي‌باشد، در اين مقاله سعي گرديده به موارد فوق پرداخته شود.

اهميت ارز در اقتصاد ملي

امروزه کسب حداکثر وجوه ارزي ناشي از صادرات کالا و خدمات از عمده‌ترين سياستهاي اقتصادي کشورها محسوب مي گردد زيرا چنانچه کشوري با کمبود ذخاير ارزي مواجه گردد، جهت تامين نيازهاي وارداتي خود، به ناچار مي‌بايست از مجامع، کشورها يا بانکهاي بيگانه اقدام به استقراض نمايد، اين حالت زماني اتفاق مي‌افتد که کشور با کسري تراز ارزي مواجه باشد.در جريان عکس، هنگامي که صاردات کالا، صادرات خدمات و سرمايه‌گذاري خارجيان در داخل يک کشور بيشتر از واردات کالا، واردات خدمات و سرمايه‌گذاري در خارج از کشور باشد، کشور مربوطه با مازاد تراز ارزي مواجه خواهد شد. محاسبه مازاد يا کسري تراز از جدول تراز پرداختهاي کشور بدست مي‌آيد، اين جدول نشاندهنده ارزش سالانه کليه مبادلات اقتصادي ساکنين يک کشور با بقيه جهان مي‌باشد.

بسياري از اقتصاددانان، مازاد تجارت خارجي را به عنوان موتور رشد اقتصاد کشورها معرفي كرده‌اند زيرا در صورت رونق تجارت خارجي و حصول مازاد تجاري زمينه گسترش بازار داخلي، افزايش كارايي، ارتقاء سطح کيفيت کالاها و در نهايت رشد توليد فراهم مي‌گردد سپس از طريق گسترش و شکوفايي بخش‌هايي از اقتصاد كه كشور در آن مزيت دارد، راههاي دستيابي به رشد و توسعه اقتصادي فراهم مي‌گردد. گسترش تجارت خارجي و افزايش صادرات کالا به توسعه زير ساخت‌هاي اساسي اقتصاد مي‌انجامد و از طرف ديگر، به سبب افزايش تقاضاي محصول و وارد شدن فعالان اقتصادي کشور در بازارهاي جهاني، رشد اقتصادي و بهبود كيفيت كالاها حاصل خواهد شد. افزايش صادرات از جنبه‌هاي ديگري نيز سبب افزايش درآمدهاي ارزي و به دنبال آن افزايش تقاضاي مؤثر در اقتصاد مي‌شود. تامين تقاضاي صادرات ، نيازمند عرضه کالا و خدمات است كه اين امر مي‌تواند افزايش سرمايه‌گذاري از طريق جذب سرمايه‌هاي داخلي و خارجي را به دنبال داشته و زمينه رشد اقتصادي و کسب حداکثر درآمدهاي ارزي را در پي داشته باشد.

سياست تعيين نرخ ارز

نرخ مبادله پول رايج يک کشور با پول ساير کشورها را اصطلاحاً نرخ ارز گويند، اين نرخ در کشورهاي مختلف بر اساس يکي از روشهاي ثابت، متغير، چند گانه يا مديريت شناور شده تعيين مي‌گردد. سياست تعيين نرخ ارز، تنظيم كننده جريان ورود و خروج ارز در اقتصاد ملي است و از آن طريق ميزان ورود و خروج كالا، خدمات و سرمايه بين يک كشور با ساير كشورها مشخص مي‌شود.

نئوكلاسيكها در مدل تعادل عمومي خود عنوان نموده‌اند که نرخ واقعي ارز همواره به عنوان عامل مؤثر تعادل در بخش خارجي مورد توجه قرار مي‌گيرد، اگر ارزش پول يك كشور به صورت تصنعي بالاتر از ارزش واقعي آن نگهداشته شود قيمت كالاهاي خارجي در بازارهاي داخلي نسبت به كالاهاي توليد داخل ارزان‌تر خواهد شد و واردكنندگان اين مابه‌التفاوت ارزش را بدست خواهند آورد، اگر ارزش پول كشور به صورت تصنعي كمتر ارزش‌گذاري شود، اين اثرات بطور معكوس در اقتصاد نمايان مي‌شود.

در واقع نرخ ارز مي‌بايست توسط عرضه و تقاضا تعيين ‌گردد، عرضه و تقاضا نيز به کسري يا مازاد تراز پرداختهاي هر کشور جهت پرداخت تعهدات و نيز انتظارات مربوط به تغييرات آتي نرخ ارز بستگي دارد،اما بسياري از کشورهاي جهان از جمله ايران به دلايل گوناگون کنترل ويژه‌اي بر نرخ برابري پول ملي با ارزهاي خارجي برقرار مي‌نمايند، لذا چنانچه مديريت نرخ ارز توسط دولت (بانک مرکزي) صورت گيرد تعيين اين نرخ به صورت شناور مديريت شده صورت مي‌گيرد. در جدول ذيل، نرخ برابري 4 نوع ارز (دلار آمريکا، يورو، پوند انگليس و ين ژاپن) نسبت به ريال ايران در مقاطع ماهانه مربوط به شش ماه مختلف ارائه گرديده است.[1][

چرا دولتها در بازار ارز مداخله مي‌کنند؟

برخي از تحليلگران معتقدند، سياست ارزي مطلوب كه به تنظيم متناسب نيروي درون بازار ارز مي‌انجامد، سياست ارزي شناور مديريت شده است. اتخاذ اين سياست به دولت اجازه مي‌دهد كه شرايط عرضه و تقاضا در بازار ارز را تحت مديريت خود قرار داده و از اين طريق نيز بتواند به توزيع ارز بين متقاضيان مبادرت كند،‌ از طرف ديگر تغييرات گسترده و سريع نرخ ارز مي‌تواند براي اقتصاد هر کشور ويرانگر باشد؛ لذا از طريق مداخلات احتياطي دولت و بدون آنكه نرخ مشخصي بر بازار تحميل گردد، نوسانات سريع و گسترده در بازار ارز مديريت مي‌شود زيرا عدم تنظيم نرخ واقعي ارز، روند صادرات و واردات و شكل‌گيري توليدات داخلي را براساس شرايط غيرواقعي شكل مي‌دهد به بياني ديگر توليدكنندگان با دريافت علائم غلط در مورد ارزش منابع اقتصادي و قيمت محصولات توليدي به سمت سرمايه‌گذاري‌هاي غيراقتصادي سوق مي‌يابند و بدين ترتيب ساختار اقتصادي بر مبناي يك شرايط مصنوعي شكل يافته كه در آينده ايجاد تغيير در آن مشكلات و خسارات زيادي را به همراه خواهد داشت.

نقش بانکها در بازار ارز

بازار ارز را نبايد در يک مکان خاص و با محدوده‌اي مشخص تصور نمود بلکه اين بازار مکانيسمي است که خريداران و فروشندگان، ارز را براي انجام مبادله ارزي به يکديگر نزديک مي‌کند، در اين بازار معمولاً انتقال پول از يک کشور به کشور ديگري صورت مي‌گيرد. بطور کلي بانکها، صادرکنندگان، واردکنندگان، شرکتها، دلالان، تجار نرخ ارز شناور و نرخ ارز ثابت و سوداگران ارز (سفته بازان)، اعضاء اصلي بازار ارز را تشکيل داده و نقشي اساسي در اين بازار بر عهده دارند که بوسيله تلفن، سوئيفت، پست، تلکس و . دائماً با يکديگر در تماس بوده و نسبت به خريد و فروش ارز اقدام مي‌نمايند. بطور مثال انواع ارزهاي قابل خريد و فروش در بانکهاي کشور که نرخ خريد و فروش برخي از آنها بطور روزانه توسط بانک مرکزي اعلام و بانکها با يکديگر و يا با مشتريان خود وارد معاملات ارزي مي‌شوند عبارتند از دلار آمريکا، پوند انگليس، فرانک سوئيس، کرون سوئد، کرون نروژ، کرون دانمارک، درهم امارات، دينار کويت، ين ژاپن، ريال عمان، دلار کانادا، ريال قطر، پوند سوريه، دلار استراليا، ريال سعودي، دينار بحرين و يورو (واحد پول اروپايي)[1][2].

انجام هر معامله ارزي مستلزم دريافت يا پرداخت ارز مي‌باشد به بياني ديگر با انجام هر معامله ارزي مبلغ مشخصي از يک نوع ارز دريافت و نوع ديگري از ارز پرداخت مي‌گردد. بانکها نيز به عنوان يکي از بزرگترين و فعال‌ترين اعضاء بازار ارز از روشهاي مختلفي جهت دريافت يا پرداخت وجوه ارزي استفاده و نقشي برجسته و مهم در اين بازار بر عهده داشته و با خريد و فروش اسکناس و مسکوک ارزي، ارسال يا دريافت انواع حواله‌هاي ارزي، صدور و پرداخت چکهاي ارزي، صدور انواع اعتبار نامه مسافرتي، گشايش اعتبارات اسنادي، قبول و پرداخت بروات ارزي، و صدور انواع ضمانتنامه هاي ارزي نقشي غير قابل انکار در بازار ارز ايفا مي‌نمايند.

انجام عمليات خزانه داري[2][3] ارزي از ديگر اموري است که بانکها در بازار ارز انجام مي‌دهند از طرف ديگر عمليات خريد و فروش در بازار ارز که بانکها نيز در آن بصورت فعالانه مشارکت دارند به دو شکل نقد[3][4] و سلف[4][5] صورت مي گيرد. اصطلاح معامله نقد به معاملاتي اطلاق مي‌گردد که در زمان انجام معامله يا حداکثر دو روز کاري بعد از آن ارز مبادله گردد. به معاملاتي که تاريخ سررسيد دريافت يا پرداخت ارز بيش از دو روز کاري پس از تاريخ انجام معامله و براي تاريخي معين در آينده مثلاً براي مدت سه يا چهار ماه باشد، سلف گويند. تفاوت ميان نرخ نقدي ارز با نرخ وعده‌دار (سلف) براساس نرخ بهره و ريسک مبادله، که همان امکان تقويت يا تضعيف پول در آينده است، تعيين مي شود. بنابراين از مقايسه ميزان صرف يا تنزيل ارز با قيمت نقدي آن مي‌توان به حد انتظارات بازار درباره مقادير تضعيف يا تقويت يک نوع ارز در آينده پي برد. معاملات سلف در بازار ارز به دو بخش سلف ثابت[5][6] و سلف اختياري[6][7] تقسيم مي‌گردد. در معاملات سلف ثابت سررسيد و زمان تحويل و تحول ارز مورد معامله مشخص مي‌باشد اما در معاملات سلف اختياري مشتري که با بانک قرارداد سلف ارزي منعقد نموده است اين فرصت و اختيار را دارد که تا سررسيد يا در سررسيد طبق نرخ توافق شده به انجام معامله اقدام نمايد، چنانچه مشتري در مهلت مقرر نسبت به تحويل و تحول ارز با بانک اقدام نکند، نرخ ارز توافق شده معتبر نبوده و بانک با نرخي جديد با مشتري وارد معامله خواهد شد.

ريسک نوسانات نرخ ارز

سياست تعيين نرخ ارز

افزایش بی سابقه قیمت دلار در بازار امروز | قیمت دلار چند تومان شد؟

دلار در بازار آزاد با رشد ۱۰ تومانی ، ۳۳/۰۴۰ تومان معامله شد.

فیلم دیده نشده از لیلا اوتادی و عشق جدیدش | عشق جدید لیلا اوتادی کیست؟

قیمت دلار طی چند ماه گذشته با نوسان همراه است. قیمت دلار در اقتصاد کشور از اهمیت بالایی برخوردار است. قیمت دلار در صرافی ملی متفاوت است. قیمت دلار پس از ارز دولتی افزایشی شد. قیمت دلار امروز را در ادامه می خوانیم.

قیمت دلار

دلار در بازار آزاد با رشد ۱۰ تومانی ، ۳۳/۰۴۰ تومان معامله شد.

امروز دلار در بازار امروز ( هفتم آبان ماه ) با رشد قیمت همراه بود و ۳۳/۰۴۰ تومان معامله شد. بازار آزاد ارز با کوچکترین تحولات سیاسی و اقتصادی جهان دستخوش تغییر می شود؛ حال اگر یک طرف این تحولات ایران باشد، تاثیر آن بر قیمت دلار و سایر ارزها دوچندان می شود. بر این اساس قیمت خرید دلار آمریکا ۲۸¡۶۷۵ (بیست و هشت هزار و ششصد هفتاد و پنج تومان) و قیمت فروش دلار آمریکا ۲۸¡۹۶۴ (بیست و هشت هزار و نهصد شصت نرخ ارز شناور و نرخ ارز ثابت و چهار تومان) در صرافی های ملی اعلام شد.

بسیاری از کارشناسان معتقدند که قیمت دلار در ۱۴۰۱ در کانال ۲۴ تا ۲۷ هزار تومانی معامله می‌شود. البته رویدادهای سیاسی از جمله مذاکرات و ناآرامی های داخلی قیمت این اسکناس آمریکایی را دستخوش تغییر قرار می‌دهد و احتمال نزولی شدن قیمت دلار پس از تصویب نهایی طرح احیای توافق هسته ای ایران و ۱+۵ وجود دارد. همچنین اقتصاددانان سرمایه گذاری در بازار دلار را با ریسک «بسیار بالا» ارزیابی کرده و افراد با دانش مالی کم را از این امر بر حذر داشته اند.

دیروز ۲۵ مهر ۱۴۰۱ قیمت دلار دوباره وارد محدوده ۳۲ هزار تومان شد و با ۲۷۹ تومان کاهش قیمت نسبت به روز قبل ۳۲ هزار و ۸۴۲ تومان در بازار تهران معامله شد. دلیل نوسان قیمت دلار و بازگشت به عقب این اسکناس آمریکایی چیست؟

به گزارش تجارت‌نیوز روز گذشته قیمت دلار از کانال ۳۲ هزار تومان عبور کرد و وارد محدوده ۳۳ هزار تومانی شد. هر چند این اسکناس آمریکایی ورود به کانال ۳۳ هزار تومانی را ۱۱ مهر نیز تجربه کرد اما دیروز نیز مانند قبل این افزایش قیمت زمان زیادی دوام نیاورد. دلار بار دیگر در محدوده ۳۲ هزار تومان در نوسان است و دیروز دوشنبه ۲۵ مهر ۱۴۰۱ قیمت دلار با ۲۷۹ تومان کاهش به قیمت ۳۲ هزار و ۸۴۲ تومان در بازار آزاد تهران معامله شد.

روز گذشته با افزایش قیمت دلار، یورو و پوند نیز متاثر از بازار به ترتیب ۳۲۷ و ۳۵۰ تومان گران‌تر شد و نسبت به نخستین روز هفته در سطح قیمتی ۳۲ هزار و ۲۴ و ۳۷ هزار و ۶۰ تومان معامله شدند.

هر چند که فعالان بازار روز گذشته معتقد بودند که افزایش قیمت درهم و دلار هرات عامل افزایش قیمت دلار در بازار تهران است اما تحلیلگران ، عامل ارزپاشی و تزریق ارز به بازار را سیگنال مهمی برای ثبات قیمت دلار در روزهای گذشته عنوان کردند. «فنر دلار در دستان دولت فشرده شده و قیمت با تورم همخوانی ندارد.» این تحلیل، عقیده بسیاری از کارشناسان بازار است.

تزریق نزدیک به ۱۰۰ میلیون دلار ارز به بازار توسط دولت در هفته‌های گذشته سیگنال‌هایی بود که بازار معاملات تهران دریافت می‌کرد و عاملی برای ثبات و نوسان اندک قیمت دلار در بازار است.

روز گذشته برخی کارشناسان صعود قیمت را برای قیمت دلار پیش‌بینی کردند و از سوی دیگر برخی قیمت دلار و نوسان فعلی بازار را چندان قابل توجه ندانستند.

پیش بینی قیمت دلار

اما روند قیمت دلار دیروز چگونه خواهد بود؟با وجودی که سیگنال‌های مثبتی از نشست‌‌های هسته‌ای وین به گوش نمی‌رسد اما گویا تلاش دولت برای ثابت و آرام نگه داشتن بازار دیروز نیز نتیجه بخش بود و دلار دوباره روند کاهشی داشت. باید دید تلاش دولت تا کجا بر بازار دلار اثرگذار است؟

در همین رابطه حمیدرضا جیهانی، کارشناس بازارهای مالی درباره روند قیمت دلار به تجارت‌نیوز گفت: در شرایط فعلی نمی توان برای بازار ارز تحلیل خاصی ارائه داد زیرا بازار تحت تاثیر برخی مسائل و اتفاقات خاص سیاسی است و مولفه‌های سیستماتیک و غیر سیستماتیک بر بازار تاثیر چندانی ندارد.

تقاضای کاذب برای دلار

او با اشاره به این‌که عدم اطمینان روانی و تمایل برای خروج ارز و سرمایه از کشور بازار دلار را تحت فشار قرار داده افزود: تقاضای کاذب برای بازار ایجاد شده و بیشتر خروج ارز را نه در غالب حواله بلکه به صورت عدد و رقم‌های فیزیکی بازار دلار شاهد هستیم.

جیهانی ادامه داد:‌مسائلی نظیر درآمدهای ارزی دولت و تراز تجاری ملی بر قیمت دلار تاثیر گذار است و ما تغییری در این مولفه‌ها شاهد نیستیم بنابراین دلیل این نوسان قیمت دلار و بالا و پایین شدن قیمت‌ها اتفاقات خارج از بازار است.

این کارشناس بازارها درباره تاثیر اخبار مذاکرات هسته‌ای برجام بر قیمت دلار گفت:‌ حتی اگر مذاکرات هسته‌ای در ماه‌های آینده موفقیت آمیز هم باشد دولت آمریکا بهره سیاسی مورد انتظار را از آن نخواهد برد. زیرا طرف آمریکایی قصد بهره‌ بردن از توافقات هسته‌ای برای انتخابات کنگره آمریکا را داشت.

او روند دلار را در روزهای آینده صعودی دانست و گفت:‌ دولت برای ثبات قیمت دلار در روزهای اخیر تلاش زیادی می‌کند و اگر دخالت‌ نهادهای بازارساز بر قیمت‌ها نباشد قیمت‌ دلار روند صعودی خواهد داشت.

قیمت دلار و یورو امروز در صرافی بانک ملی ایران اعلام شد.

بر این اساس قیمت خرید دلار آمریکا 28,636(بیست و هشت هزار و ششصد و سی و شش تومان) و قیمت فروش دلار آمریکا 28,923(بیست و هشت هزار و نهصد و بیست و سه تومان) اعلام شد.

همچنین براساس اعلام صرافی بانک ملی ایران قیمت خرید یورو 28,636(بیست و هشت هزار و ششصد و سی و شش تومان) و قیمت فروش یورو 28,923(ببیست و هشت هزار و نهصد و بیست و سه تومان) است.

بازار ارز دربسیاری از موارد متاثر از رویدادهای مهم اقتصادی وسیاسی کشور است. همانطور که اشاره شد عوامل خارجی که به روابط دیپلماتیک بین کشورها به طور مثال ایران و امریکا اشاره دارد در بسیاری از موارد باعث نواسانات در بازار ارز می شود. اما در مقابل دلایل خارجی، در داخل هم اتفاقاتی نظیر افزایش تقاضای دلار، ورود نقدینگی به بازار با کاهش سود سپرده های بانکی، تقاضای دلار برای سفرهای خارجی و بعضا خارج کردن دلار به جای دیگر ارز ها از کشور، درخواست دلار برای واردات کالاهای اساسی و درخواست کاذب دلار به دلیل فشار و فضای روانی در داخل از عوامل نوسان نرخ دلار در بازار ایران است.

با توجه به مقتضیات اقتصادی جوامع مختلف، دولت‌های سیستم‌های متفاوتی را برای تنظیم روابط پولی خود تدوین و به مرحله اجرا می‌رسانند. این سیستم‌ها را به صورت کلی نظام‌های ارزی می‌نامند.

به صورت کلی نظام‌های ارزی در طیفی تعریف می‌شوند که دریک سر آن نظام‌های«شناور مطلق» و در سردیگر آن«ثابت مطلق» قرار دارند. در ادامه برخی از این نظام‌ها را بررسی می‌کنیم.

نظام‌میخکوب سخت: یکی از سیستم‌های ارزی به شمار می‌روند، سیستمی که عمدتا چارچوب بسیار محدود کننده‌ای برای سیاستگذار پولی به همراه دارد. این دسته از نظام‌های ارزی عموما با تصویب قانون رسمیت پیدا می‌کنند و تغییر دادن آنها مستلزم هزینه‌های بالایی _ اعم از فرایند تغییر قانون و تغییر ساختار اقتصادی_ برای سیاستگذار است. این دسته از نظامهای ارزی شامل سه نظام پذیرش واحد پول خارجی،تشکیل کمیته ارزی و اتحادیه پولی است . با یکسان شدن تورم در کشورهای طرف این نظام ارزی (کشور لنگر و پذیرنده لنگر)، تغییر نرخ ارز حقیقی بین این کشورها منوط به تغییر قیمتهای اسمی یا بهره وری است.

نظام‌های میخکوب ملایم: نظام‌های ارزی میخکوب ملایم، نظام‌هایی هستند که معمولا نرخ یا مسیر مشخص ارزی برای اقتصاد تعریف می‌کنند و همچنین در این نظام ارزی اتخار تصمیم برای مداخله در بازار ارز یا بازار پول برای رسیدن به هدف ارزی براساس دستورالعمل انجام می‌شود.

از دیگر نظام‌های ثابت مطلق می‌توان به میخکوب قابل تعدیل، میخکوب خزنده و میخکوب منعطف اشاره کرد.

نظام ارزی شناور

سیستم‌های ارزی شناور به سیستمی اطلاق می‌شود، که در آن نرخ ارز آزادانه توسط بازار تعیین می‌شود و دخالت در بازار پول و ارز (در صورت وجود) برای رسیدن به نرخ ارز خاصی صورت نمی‌پذیرد. سیستم‌های ارزی شناور به دودسته اصلی تقسیم می‌شوند: شناور مدیریت شده و شناور مطلق

در سیستم شناور مدیریت شده در برخی موارد دولت برای تنظیم بازار دخالت‌های محدودی خواهد داشت، اما در شناور مطلق همه‌چیز دربازار مشخص می‌شود.

نظریه‌های تعیین نرخ ارز

برای تعیین نرخ ارز نظریه‌های متفاوتی مطرح است دو نظریه سنتی هستند که بیشتر به تغییرات نرخ ارز در بازه زمانی بلند مدت می‌پردازند و دو نظریه که به روز تر هستند و به بالا و پایین شدن نرخ ارز در بازه زمانی کوتاه مدت توجه دارند. وقتی میزان صادرات یک کشور با واردات آن برابری داشته باشد نرخ تعادلی ارز برقرار می شود.

در کشور ایران نرخ ارز در اثر علل مخصوص به خود افزایش می یابد. این عوامل در دو گروه دسته بندی می شوند؛ علل خارجی و علل داخلی. علل خارجی به روابط دیپلماتیک بین ایران و کشورهای دیگر بستگی دارد و به هر حال با توجه به تحریم هایی که کشور ایران درگیر آن شده است و توافق هسته ای( برجام) که بین ایران و گروه 5+1 به توافق رسید، باعث امیدواری بود که ایران بتواند پس از انزوا در تجارت خارجی خود، از این اتفاقات رها شده و کشور را در سمت رونق اقتصادی به حرکت درآورد ولی با تمام امید و پیش بینی ها این اتفاق نیافتاد و تا زمانی که تمام اعضای برجام به آن متعهد بودند ایران نتوانست از نتایج برجام به خوبی استفاده کند .

نرخ ارز ثابت از طرف دولت ها در جهت باقی ماندن ارزش پول واحد کشور و در محدوده مورد نظر دولت ها تعیین می شود. و نرخ رسمی ارز یک کشور را توسط بانک مرکزی با قیمت طلا در یک مسیر قرار می دهد . بطور مثال در کشور ایران نرخ ارز ثابت که دولت در برابر دلار امریکا در نظر گرفت 42000 ریال است.

نرخ ارز شناور همان نرخ ارز نوسان دار است که در آن خرید و فروش هرگونه ارز و تبادلات ارزی در هر کشور با توجه به بازار جهانی آن ارز و نرخ اش در کشورهای دیگر ممکن است در یک بازه زمانی کوتاه مدت تغییر کند.

قیمت حقیقی دلار

در نرخ حقیقی دلار ما می توانیم کالا ها و یا خدمات یک کشور را با خدمات و کالاهای یک کشور دیگر تبادل کنیم. نرخ حقیقی دلار را می توانیم از راه فرمولی ساده بدست بیاوریم؛ نرخ اسمی دلار را در قیمت داخلی محصول ضرب و جواب را تقسیم بر قیمت خارجی آن نرخ ارز شناور و نرخ ارز ثابت محصول می کنیم و نرخ حقیقی دلار برای یک محصول مورد نظر را در می یابیم . از آنجاییکه نرخ حقیقی دلار در ترسیم الگوی تجارت و میزان واردات و صادرات هر کشوری موثر است از اهمیتی ویژه ای برخوردار است.در نتیجه نرخ واقعی دلار از شاخص برابری قدرت خرید دلار امریکا به ریال ایران به دست می آید.

قیمت دلار دولتی یا مبادله ای

قیمت دلار دولتی یا مبادله ای از سمت دولت و در جایی به اسم مرکز مبادلات ارزی تعیین می شود. این نوع ارز در مقابل مفهومی به اسم قیمت دلار آزاد قرار می گیرد. دلیل تفاوت ارز دولتی با آزاد در این است که ارز مبادله ای یا دولتی از طرف دولت مشخص می شود اما ارز ازاد در بازار و با توجه به عرضه و تقاضا و شرایط اقتصادی کشور نرخ گذاری می شود. در نظامی که نرخ ارز چند نرخی است معمولا آن نرخی که پایین ترین نرخ موجود باشد نرخ ارز دولتی نامیده می شود. باید توجه داشت که ارز دولتی تمام کالا ها را در بر نمی گیرد و تنها برای واردات از کشور های خاص پرداخت می گردد و همچنین بانک طرف قرارداد 35 درصد از میزان ارائه را وثیقه نگه می دارد.

قیمت دلار در صرافی ملی

بانک ملی ایران با سرمایه گذاری و کسب مجوز از بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در سال 1383 بصورت شرکت سهامی خاص صرافی ملی را تاسیس کرد و بر خلاف اعمال محدودیت های جامعه جهانی ، نقش مهمی را در انتقال مبالغ ارزی و ساخت و متعادل کردن بازار ارز ایفا نموده است.

شرکت صرافی ملی ایران با استفاده از علم و دانش و به کارگیری مدیران با تجربه و کارشناسان ورزیده ارزی و بانکی روابط سازنده با واحدهای خارج از کشور بانک ملی و بستن قرارداد با کارگزاران معتبر و خوش نام و با استفاده از تجهیزات به روز ، ریسک معامله حواله های ارزی و نقدی(اسکناس و پول) را به کمترین سطح ممکن رسانده است.

قیمت دلار نیمایی

در تاریخ اردیبهشت ماه سال 1397 بانک مرکزی با ارئه طرحی به نام سامانه نیمایی در راستای بهبود بازار ارز و واردات کالا را رونمایی کرد. سامانه نیمایی شامل یک نظام یکپارچه در معاملات ارزی است. این سامانه در راستای فراهم کردن ارز و آسان نمودن تامین ارز برای واردات کالا و ساخن یک فضای مطمئن معاملات برای خریداران و فروشندگان کالا و ارز به وجود امده است.

ساز و کار سامانه نیمایی به این صورت است که خریدار می‌تواند در یک محیط متحد درخواست خرید ارز خود را به فروشندگان بدهد و همچنین فروشندگان به تقاضای افراد و خریداران دسترسی دارد و فروشنده‌ای که بخواهد خدمات ارائه دهد می‌تواند در یک محیط سالم رقابتی خدمات خود را در دسترس خریداران قرار دهد و پیشنهاد خرید ارز خریداران را پاسخگو باشد. به عبارت ساده تر، سامانه ارز نیمایی فضای آنلاین برای تبادل ارز است که در اختیار خریداران و فروشندگان قرار می گیرد.

سنا در اصل سایتی است که بانک مرکزی در راستای ارائه میانگین قیمت دلار در صرافی ها به راه انداخته است. همچنین در این سایت نرخ های روز ارز به صورت ساعتی گزارش می شود. همچنین با هدف آسان کردن سفر به عتبات عالیات، زائران می توانند از طریق همین سامانه سنا ارز زائران اربعین دریافت کنند. کارکرد سامانه سنا، ارزیابی و نظارت بر ارز و مبادلات ارزی است که از سال 90 راه‌ اندازی شده است و صرافی ها موظف به ثبت معاملات روزانه ارزی خود در این سامانه هستند.

قیمت دلار فردایی

در این جا منظور دلاری است که شما امروز در بازار خرید و فروش می کنید اما فردای روز خرید خود آن را دریافت می نمایید. در این قیمت گذاری که بر اساس پیش بینی های فعالان اقتصادی در بازار غیر رسمی انجام می شود ممکن است بالا رود یا پایین بیاید و همچنین تابع تمام اتفاقات و نوسانات مختلف است. پس به طور دقیق نمی توان از گران بودن یا ارزن تر بودن دلار فردایی صحبت کرد.

قیمت دلار سبزه میدان و افشار

دلار تهران: مفهوم این قیمت دلاری است که در تهران خرید و فروش می شود. و دلار تهران به چندین بخش من جمله سبزه میدان، پاساژافشار و خیابان منوچهری دسته بندی می شود. به طور مثال اگر شما در سبزه میدان دلار معامله کنید قیمت آن ممکن است متفاوت باشد با وقتی که از چهاراره استانبول اقدام به خرید و فروش دلار می کنید. در این بین هم ممکن است برخی شایعات هم روی قیمت دلار در مکان های مختلف اثر بگذارد. به طور مثال اینکه می‌گویند دلار تقلبی در اسکناس های قدیمی چاپ بیشتر یافت می شود بنابراین باید اسکناس های با تاریخ قدیمی ارزان تر معامله شوند یا دلارهایی که خطی آبی دارند گران‌تر است، این شایعات معمولا اساس و پایه واقعی ندارند و صرفا در جهت سود و منفعت به وجود می آید.

کارمندان بانکی

از بانکداری خارجی (Foreign banking) در مواردی تحت عنوان بانکداری بین المللی دو (International banking) نیز نام برده می شود.

بانکداری بین المللی یا خارجی شامل آن بخش از عملیات هر بانک می شود که بانک در بازار مالی با ارز انجام می دهد. به عبارت دیگر عملیات ارزی (Foreign exchange operations) یک بانک موضوع بانکداری بین المللی یا خارجی را تشکیل می دهد.

عملیاتی که هر بانک انجام می دهد به یکی از دو بخش عملیات بانکداری داخلی و عملیات بانکداری بین المللی قابل تقسیم هستند. موضوع بانکداری داخلی، کلیه عملیاتی است که بانک به پول داخلی یا ملی (Local currency) or(Home currency) انجام می دهد و موضوع بانکداری بین المللی، عملیاتی است که بانک با پول خارجی یا ارز (Foreign currency) انجام می دهد.

عملیات ارزی یعنی آن بخش از فعالیت های روزانه بانک تجاری (Commercial Bk.) که با ارز انجام می شود. شامل خرید و فروش ارز، افتتاح حساب های بانکی به نرخ ارز شناور و نرخ ارز ثابت ارز (انواع حساب ها از نظر مدت)، نقل و انتقالات ارزی، عملیات مربوط به اعتبارات اسنادی، وصولی ها، ضمانت نامه ها، اوراق قرضه (Bonds)، Finance ، Refinance ، وام ها (Loans) ، چک های مسافرتی و .

عملیات ارزی شامل معاملات ارز غیر بازرگانی و ارز بازرگانی خواهد بود.

عملیات ارز غیر بازرگانی در بانکداری بین الملل یک و ارز بازرگانی در بین الملل 2 تدریس می شود.

ـ برا ی انجام عملیات بانکداری بین المللی داشتن شعبه یا دفتر نمایندگی یا باجه . در خارج از کشور ضرورت ندارد، لیکن داشتن روابط کارگزاری با بانک های خارجی اجتناب ناپذیر است. ارتباط کارگزاری با بانک ها در ستاد (اداره خارجه، بین الملل) بانک ها انجام می شود.

روابط کارگزاری عبارت از روابط بانکی که بین دو بانک واقع در کشورهای مختلف برقرار می شود و شامل حسابهای بین بانکی (Inter bank accounts) ، برقراری [1]Swift و .

عملیات ارز بازرگانی چون با ریسک (Risk) بیشتری همراه می باشد و نیاز به تخصص بیشتری دارد برای بانک درآمد بیشتری نیز دارد. در مقابل عملیات ارز غیر بازرگانی درآمد کم تری برای بانک دارد، و از این گذشته حجم این گونه عملیات (از لحاظ ارزش) در مقایسه با حجم عملیات ارز بازرگانی به مراتب در بازار جهانی ارز محدود تر می باشد.

تعریف ارز و نرخ ارز

ارز یعنی ارزش، بهاء قیمت، نرخ و سندهای تجاری که ارزش آنها به پول بیگانه معین شده باشد. (فرهنگ فارسی نوشته دکتر محمد معین ). ارز (Foreign currency) یا F. Exchange که به اختصار به صورت FX نیز نشان داده می شود به پول های رایج نرخ ارز شناور و نرخ ارز ثابت خارجی اطلاق می شود.

یعنی در هر کشور به پول رایج آن پول محلی Local currency یا به طور خلاصه پول و به پول رایج سایر کشورهای جهان ارز گفته می شود. بدین ترتیب اشکال ارز همان اشکال پول است، یعنی ارز فقط به اسکناس و مسکوک سایر کشورهای جهان محدود نشده بلکه شامل مانده حساب جاری به ارز که قابل برداشت و نقل و انتقال به وسیله چک یا حواله می باشد نیز می شود.

نرخ ارز : Exchange Rate

نرخ ارز تنها یک عدد می باشد و یا به عبارت دیگر نرخ ارزها در هر کشور قیمت واحد پول سایر کشورها که همان ارز می باشند برحسب پول ملی را نشان می دهند. یعنی مثلاً برای خرید یک واحد GBP یا EUR چقدر ریال باید پرداخت نمود. مثل خرید یک دستگاه تلویزیون و یا یک لیتر شیر چند ریال پرداخت می شود.

ـ نرخ ارز عددی است که قیمت واحد پول کشوری بر حسب واحدها (کسر واحد) پول کشور دیگر در یک زمان مشخص را نشان می دهد. با نرخ ارز یا نرخ تبدیل پول، پول کشورها به یکدیگر قابل تبدیل و معاملات ارزی شکل می گیرند.

Variable or offered currency

در معاملات ارزی دو واحد پول دو کشور مداخله دارند، به یکی از دو پول مذکور ارز پایه و به دیگری پول یا ارز غیر پایه یا متغیر

ارزهای قابل تبدیل ( Convertible currencies )

برای این که پولی در بازار بین المللی قابل معامله تلقی شود باید دارای 2 شرط اساسی باشد:

شرط اول: قابلیت استفاده از آن پول در خارج از مرزهای کشور ناشر. مثل GBP

شرط دوم: پول مزبور به عنوان ارز ذخیره (Reserve currency)توسط بانک مرکزی و تجاری سایر کشورها نگهداری شود.

قابلیت تبدیل پول یک کشور به پول سایر کشورها

الف ـ قابلیت تبدیل کامل Full convertibility

خرید و فروش برای کلیه اهداف، خروج کالا، خدمات،عملیات بورس بازی و پرداخت بدهی به خارج، قرض دادن به هر میزان آزاد و احتیاجی به مجوز از مقامات پولی ندارد.

مثل ین ژاپن (JPY) ، فرانک سوئیس (CHF) و یورو (EUR)

ب ـ قابلیت تبدیل محدود « Limited convertibility »

خرید و فروش ارز در مقابل پول ملی برای بعضی از امور مجاز و برای سایر موارد ممنوع است.

و یا این که مبالغ محدودی امکان پذیر می باشد و نیازی به کسب مجوز تا سقف تعیین شده نمی باشد مثل (روپیه هندوستان، کرون نروژ)

ج ـ ارزهای غیر قابل تبدیل Inconvertible currency

پول اکثر کشورها، به دلیل کمبود شدید منابع ارزی (درآمدها) تحت نظارت مقامات پولی قرار می گیرد. هزینه های ارزی را اولویت بندی می نمایند. لذا این گروه از پول ها غیر قابل تبدیل (غیر قابل معامله می باشند.)

تقسیم ارزهای جهان به معتبر و ضعیف

ارزهای جهان را می توان بر پایه و معیارهای متعدد به صور مختلف تقسیم و جدول بندی نمود. یکی از این تقسیم بندی ها تفکیک آن ها در 2 گروه ارزهای معتبر (Hard currency) و ارزهای دیگر یا ارزهای ضعیف (Soft = weak currency) می باشد. ارزهای معتبر واحد پول های قابل تبدیل (Convertible currency) هستند که از ثبات برخوردار بوده و مورد تقاضا میباشند.

ـ نرخ خـرید و فـروش ارز در شبـکه بانکی کشـور در ردیف ارزهـای معتبـر قرار می گیرد. (نرخ های روزانه بانکها).

ـ ارزهای معتبر را می توان به 2 گروه ارزهای کلیدی key currency و سایر ارزهای معتبر تفکیک نمود. از ارزهای کلیدی تحت عنوان ارزهای جهان روا نیز نام برده می شود.

ارزهای جهان روا شامل GBP ، EUR ، JPY ، CHF و USD می باشد، چون قابلیت تبدیل کامل دارند و تقریباً تمامی معاملات ارزی در بازار جهانی ارز به وسیله آن ها صورت پذیرفته و تشکیل دهنده ذخایر ارزی کشورهای جهان نیز می باشند.

میانگین موزون چهار ارز جهان روا یعنی USD ، GBP ، EUR و JPY واحد پول IMF یعنی SDR را تشکیل می دهند.

حق برداشت مخصوص Special drawing right = SDR

SDR یک واحد پول بین المللی است که در اواخر سال 1960 به وسیله صندوق بین المللی پول IMF = International monetary fund ایجاد شد، هدف اولیه از ایجاد آن افزایش نقدینگی بین المللی بود. ولی بعداً به عنوان یک واحد محاسبه مورد استفاده قرار گرفت. ایجاد و معرفی حق برداشت مخصوص ناشی از لغو محدودیت ها و کنترل های ارزی تحت نظارت IMF (در اجرای سیستم پولی برتون و ودز) بوده است.

با رشد حجم تجارت جهانی از طرفی و عرضه محدود طلا، این محدودیت جوابگوی این حجم از مبادلات نبوده، لذا IMF برای رفع این مشکل پس از سالها مطالعه و تحقیق SDR را به عنوان یک ذخیره قانونی علاوه بر طلا و دلار معرفی نموده تا کمبود نقدینگی جبران شود.

روش های (نظام) تعیین نرخ ارز

1ـ نظام نرخ ثابت ارز یا نرخ واحد ارز ( Fixed exchange rate system )

در این روش یک نرخ رسمی ثابت برای پول ملی در مقابل ارزها اعلام و مورد حمایت قرار می گیرد. در این نظام ثبات و اعتماد بالایی در مبادلات به وجود می آید. پذیرش و به کار بردن این روش زمانی امکان پذیر است که ذخایر ارزی و طلای کشور خوب و قابل ملاحظه باشد و وضع اقتصاد آن چنان باشد که ارزها را به وسیله انگیزه های اقتصادی جذب کند.

همان گونه که ملاحظه می شود نرخ ارز ثابت همراه با کنترل دولت می باشد. نرخ ارز ثابت همراه با کنترل دولت به دو صورت خواهد بود. در یک شکل دولت کنترل کامل بازار را در دست می گیرد و نظام آزاد مبادلات ارزی وجود نخواهد داشت و پول کشور غیرقابل تبدیل (Inconvertible) خواهد شد. در شکل دوم دولت از سیاست تثبیت نرخ ارز پیروی، اما ورود و خروج ارز آزاد می باشد، در این صورت پول کشور قابل تبدیل (Convertible) خواهد بود.

الف ـ نرخ ثابت ارز و پول کشور غیرقابل تبدیل

در این وضعیت دولت بازار آزاد ارز را بر چیده و انحصار کامل بازار ارز را در دست می گیرد. مانند کوبا و کره شمالی. نرخ ارز توسط دولت تعیین و به بازار دیکته می شود. در این صورت دولت خریدار و فروشنده ارز و لذا تعیین کننده نرخ ارز نیز می باشد. دولت نرخ ارز را غالباً بر اساس ملاحظات سیاسی و اجتماعی تعیین می نماید. به طور کلی کشورهایی که با کمبود مداوم ارز و کسری پیوسته تراز پرداخت ها مواجه می شوند به عمر نظام ارز آزاد پایان می دهند و دولت کنترل کامل بازار را در دست می گیرد تا عرضه محدود ارز بر اساس اولویت هایی به مصارف زیاد تخصیص یابد. برای مثال ایران بعد از انقلاب اسلامی سیاست کنترل ورود و خروج ارز و تعیین نرخ مستقیم ارز را اتخاذ و اجرا کرد که تا تاریخ 1/1/1381 ادامه داشت.

ـ در نظام ارزی که دولت انحصار کامل بازار ارز را در دست می گیرد، نرخ های مختلف برابری وجود خواهد داشت (Multi Rate). و در کنار آن بازار سیاه یا سایه به دلیل این که محدودیت، عامل افزایش تقاضای ارز و سرازیر شدن مابه التفاوت تقاضا به بازار و در نتیجه نرخ بازار سایه همیشه از نرخ های رسمی Nominal rate در سطح بالاتری قرار می گیرد.

ب ـ نرخ ارز ثابت و پول کشور قابل تبدیل:

در این روش دولت در بازار مداخله می نماید تا نرخ ارز را در محدوده ی مشخصی تثبیت نماید. اما در عین حال پول کشور قابل تبدیل می باشد. ورود و خروج ارز آزاد، یعنی بازار آزاد ارز فعال می باشد. در این روش بانک مرکزی با تضعیف رسمی ارزش پول (Devaluation) و یا تقویت پول (Revaluation) نرخ را در سطح مورد انتظار حفظ می نمایند. برای جلوگیری از انحراف و اعاده اوضاع عادی به بازار ارز، بانک مرکزی کشور مربوطه از منابع ارزی ذیل استفاده می نماید:

1ـ برداشت از ذخایر ارزی

3ـ استفاده از منابع صندوق بین الملل پول

4ـ استقراض از بازار جهانی ارز

5ـ دریافت کمک بلاعوض از خارج

در حال حاضر عربستان سعودی، کویت، بحرین، عمان و امارات متحده عربی از این نظام استفاده می نمایند.

2ـ نرخ ارز شناور Floating exchange Rate system

ـ در این نظام، دولت و بانک مرکزی در بازار ارز برای تعیین نرخ ارز دخالت نمی کنند و نرخ ارز مانند قیمت کالاها بر اساس شرایط بازار یعنی عرضه و تقاضای بازار تعیین می شود. قیمت هر کالایی با توجه به شرایط و ساختار بازار آن کالا تعیین می شود. حال باید بررسی و تعیین کرد که بازار ارز چگونه بازاری می باشد؟ بازار ارز، بازار رقابت کامل است. زیرا شرایط لازم و کافی در این بازار برای رقابت کامل بودن وجود دارد. به نظر ژان مارشال برای سیال بودن عرضه و تقاضای کالا شرایط زیر لازم می باشد:

ـ شرط اول آزادی خریداران و فروشندگان در تعیین قیمت کالا.

ـ شرط دوم اطلاع خریداران و فروشندگان از بازار و داشتن تماس آزاد با یکدیگر

ـ شرط سوم خریداران و فروشندگان هر مقدار کالایی که می خواهند بخرند یا بفروشند آزاد باشند.

ـ شرط چهارم یکسان و همگن بودن کالای مورد معامله

در شرایط بازار رقابت کامل یک قیمت واحد و مشخص برای کالا تعیین می شود. هیچ فروشنده ای حاضر نیست زیر قیمت مشخص و معین بازار بفروشد و هیچ خریداری نیز حاضر نخواهد شد تا کالا را به قیمتی بالاتر از قیمت تعیین شده خریداری نماید. قیمت در بازار رقابت کامل محل تلاقی و تقاطع عرضه و تقاضا خواهد بود.

در بازار رقابت کامل ارز نرخ ارز در محل تلاقی عرضه و تقاضای ارز تعیین می گردد. به نرخ ارزی که به این ترتیب تعیین می شود، نرخ ارز شناور گفته می شود. در نظام آزاد ارز اگر دولت هیچ گونه مداخله ای در خصوص تعیین نرخ ارز ننماید به آن (Clean floating) یعنی شناور خالص گفته می شود.

چنانچـه دولت در بازار ارز از طریق دست کـاری نرخ بهـره مداخله نمـاید به آن شناور ناقص می گویند. (Dirty floating)

امروزه در اکثر کشورهای جهان یعنی آمریکا، منطقه یورو، بریتانیا، غنا، نیجریه، فیلیپین، روسیه و ژاپن نرخ ارز به روش شناور تعیین می شود.

ـ مقایسه نظام های نرخ ثابت ارز با نرخ شناور ارز

نظام ثابت نرخ ارز در مقایسه با نظام شناور نرخ ارز، از این امتیاز مهم برخوردار می باشد که به دلیل تثبیت برابری ارزها و درنتیجه ریسک کمتر، موجبات ثبات بازرگانی خارجی را فراهم می آورد. در مقابل در نظام شناور نرخ ارز، انجام بازرگانی خارجی و سرمایه گذاری های به ویژه بلندمدت به علت نوسانات نرخ ارز با ریسک به مراتب بیشتری همراه بوده و صادرکنندگان و واردکنندگان و سرمایه گذاران همواره با خطر تغییر ارزش پول مواجه هستند. نظام شناور نرخ ارز در مقایسه با نظام ثابت نرخ ارز موجب می شود تا اولاً کشورها از لحاظ اقتصادی مستقل تر باشند و ثانیاً لزومی به حفظ و نگهداری ذخایر ارزی نمی باشد.

نظام شناور نرخ ارز همواره در معرض خطر عملیات بورس بازی است. در واقع اکثراً نرخ ارز در کشورهایی که این نظام ارزی را انتخاب نموده اند، نه به واسطه عدم تعادل در بازرگانی خارجی تغییر کرده، بلکه بیشتر مواقع به خاطر عملیات بورس بازی انجام پذیرفته است. این از جمله نقاط ضعف این نظام نرخ ارز می باشد. همین امر موجب حفظ و نگهداری ذخایر ارز می باشد.

روش های اعلام نرخ ارز

ـ نرخ ارز به یکی از چهار شکل زیر توسط بانک ها و یا صرافی ها در بازار جهانی ارز برای انجام معاملات اعلام می شود:

الف) روش مستقیم Direct Quotation

در این روش اعلام نرخ ارز که بیشتر بانک ها و صرافی از آن پیروی می نمایند، واحد ارز ثابت و پول محلی (Local currency) تغییر می کند. در واقع ارزها به مثابه واحد کالاها باید تلقی شوند که نرخ ارز مبین قیمت آنها می باشد. برای مثال: (در تاریخ 25/3/1387)

فروش (ريال) خرید (ريال) نوع ارز

12660 12600 EUR

ب ـ روش غیر مستقیم Indirect Quotation

در این روش که در کشورهای انگلستان، هندوستان و نیوزلند از آن استفاده می شود قیمت یا نرخ واحد پول این کشورها بر حسب پول سایر کشورها (ارز) اعلام می شود . بدین ترتیب پوند پول پایه و سایر ارزها، پول یا ارز غیر پایه یا متغیر خواهند بود.

GBP = EUR 1.4776 1.4780

GBP = JPY 248.54 248.60

GBP = USD 2.0313 2.0315

GBP = CHF 2.4331 2.4336

ج ـ روش دلار پایه ( USD Base Quotation )

در این روش اعلام نرخ ارز، نرخ تبدیل یا برابری یک واحد ارز برحسب ارز دیگر اعلام می شود. در واقع این روش را می توان تصور نمود که روش غیرمستقیم است با این تفاوت که ارز پایه دلار آمریکا می باشد این روش حاکی از اهمیت و وزن دلار آمریکا در بازار جهانی ارز می باشد.

USD = GBP 0.4922 0.4925

USD = JPY 122.51 122.55

USD = EUR 0.7246 0.7251

USD = CHF 1.2025 1.2030

دـ روش (نرخ ) متقابل یا متقاطع ( Cross Quotation )

در این روش اعلام نرخ ارز، نرخ تبدیل یا برابری یک واحد ارز بر حسب ارز دیگر اعلام می شود . در واقع ارز پایه ثابت نمی باشد.این روش اعلام نرخ ارز بیشتر توسط دلال ها و سوداگرهای ارز کاربرد دارد.

در واقع (Cross Rate) نرخ برابری 2 ارز غیر دلاری است که از برابری هر یک از آنها نسبت به دلار حاصل می شود. مثال: USD/CHF 1.4850 1.4858

نظام‌های مختلف تنظیم نرخ ارز در سیاست‌گذاری پولی کشورها

نیما امیرشکاری؛ عضو هیئت‌علمی و مدیر گروه بانکداری الکترونیک پژوهشکده بانک مرکزی / در سیاست‌گذاری پولی کشورها، نظام‌های متعددی برای تنظیم نرخ ارز وجود دارد که بسته به امکانات اقتصادی و سیاسی کشورها یکی از آنها به عنوان نظام اصلی انتخاب و پایبندی به آن جهت حفظ ارزش پولی کشور و تنظیم نرخ برابری با سایر ارزها از وظایف بانک مرکزی کشور به شمار می‌رود. با توجه به ناپایداری‌های اخیر بازار ارز، تصمیم گرفتم مروری بر این نظام‌ها و ویژگی‌ها و امکانات مورد نیاز هر کدام داشته باشم.

متداول‌ترین نظامی که در اغلب کشورهای با اقتصاد آزاد استفاده می‌شود، نرخ-ارز شناور است که بازار عرضه و تقاضا، اصلی‌ترین پارامتر تنظیم نرخ ارز است. ارزهایی مانند دلار آمریکا، یورو، پوند، ین ژاپن، روپیه هندوستان، دلار استرالیا، کرون نروژ و بسیاری دیگر از این سیستم برای تنظیم بازار استفاده می‌کنند. در این نظام، قیمت ارز کشور می‌تواند به هر میزان بسته به کشش بازار نوسان داشته باشد، هرچند بانک‌های مرکزی در مقاطعی برای تنظیم ارزش پول ملی به این بازار ورود می‌کنند. واقعی‌ترین نظام ارز شناور را دولت کانادا دارد که از سال ۱۹۹۸ تاکنون بانک مرکزی هیچ‌گونه مداخله‌ای در تنظیم نرخ ارز نکرده است. پس از آن دلار آمریکا با کمترین مداخله بانک مرکزی رتبه دوم را دارد؛ اما از سوی دیگر بانک‌های مرکزی ژاپن و انگلستان دخالت زیادی در تنظیم نرخ ارز دارند.

نظام دیگری که در مقابل ارز شناور قرار دارد، نرخ ارز ثابت است که گاهی نرخ ارز میخکوب نیز گفته می‌شود. در این نظام نرخ ارز را به یک ارز دیگر، یا سبدی از چندین ارز و یا یک کالای ارزشمند مانند طلا متصل می‌کنند. در این نظام، نرخ ارز با نوسانات بازار تغییر نمی‌کند و پایداری بیشتری نسبت به نظام شناور دارد، اما برای اقتصادهای کوچک و وابسته به سایر اقتصادهای بزرگ کاربرد دارد. اقتصادهایی که عمده تعاملاتشان با تعداد محدودی کشورهای خارجی است و اغلب وام‌گیرنده از اقتصادهای بزرگ هستند. در این نظام، بانک مرکزی همواره متعهد به خرید یا فروش ارز در نرخ تعیین شده به منظور حفظ نرخ ارز است و لازم است همیشه مقادیر زیادی ارز خارجی که به آن متصل هستند، نگهداری نماید. کشورهای حاشیه خلیج فارس عمدتاً از این نرخ ارز شناور و نرخ ارز ثابت نظام و میخکوب کردن ارز کشور به دلار استفاده می‌کنند.

نرخ ارز میخکوب قابل تعدیل نظام دیگری است که ترکیبی از دو نظام یاد شده است. بر اساس این نظام، ابتدا نرخ برابری ارز و حدود مجاز نوسانات نرخ ارز پیرامون مقدار تعیین شده مشخص می‌شود. امکان آزادی عمل سیاست‌های پولی مختلف به میزانی فراهم است که نرخ ارز از دامنه مجاز تعیین شده فراتر نرود.

نظام ترکیبی دیگر، نرخ ارز میخکوب خزنده است که به منظور اجتناب از اشکالات نظام نرخ ارز میخکوب قابل تعدیل از جمله تغییرات به نسبت وسیع نرخ برابری ارز که موجب بی‌اعتباری پول داخلی و سوداگری ارزی می‌شود، نظام نرخ ارز میخکوب خزنده طراحی شده است. در این نظام اگرچه کشورها ابتدا نرخ ارز مشخصی را تعریف و سپس دامنه نوسانات مجاز نرخ برابری ارز را تعیین می‌کنند، اما برخلاف نظام میخکوب قابل تعدیل در صورتی که در این نظام کسری یا مازاد تراز پرداخت‌ها به‌وجود آید، تغییر نرخ برابری ارز باید از قبل اعلام شده و به صورت تدریجی در فاصله‌های زمانی کاملاً مشخصی صورت گیرد.

نظام‌های دیگری نیز در برخی کشورها برای حفظ برابری ارزش پول ملی طراحی شده است، اما این چهار مورد اصلی‌ترین آنها است. در ایران اقتصاددانان زیادی در خصوص نظام مناسب کشور بحث کرده‌اند که از حوصله این مقاله خارج است، اما نظامی که در حال حاضر و طی سال‌های بعد از انقلاب قابل مشاهده است، به وضوح مشکلاتی دارد که به سه مورد آن اشاره می‌کنم:

سیاست پولی کشور قبل از انقلاب به واسطه روابط گسترده اقتصادی با آمریکا، نظام نرخ ارز ثابت و میخکوب کردن ریال ایران به دلار آمریکا را انتخاب کرده بود. انتخاب مجدد این نظام، یا به عبارت دیگر ادامه این نظام پس از انقلاب با توجه به تغییر شرایط سیاسی از ابتدا نمی‌توانست انتخاب صحیحی باشد و تأمین میزان ارز مورد نیاز بانک مرکزی برای حفظ ارزش پول قطعاً در شرایط سیاسی جدید ممکن نبود. لذا وضعیت فعلی نشأت گرفته از تصمیم ناصحیح و عدم تغییر سیاست پولی پس از انقلاب است که تاکنون هم تغییری نکرده است.

کشورهایی که نظام‌های میخکوب را از گذشته انتخاب کرده بودند، به تدریج به خاطر فرار از بی‌اعتباری پول ملی به سمت مدل خزنده پیش رفتند تا بتوانند شرایط را برای فعالان اقتصادی قابل پیش‌بینی‌تر کنند. این اتفاق نیز هرگز در سیاست‌های پولی کشور ما رخ نداده و نتوانسته‌ایم زمانی که می‌خواهیم نرخ ارز را افزایش دهیم آن را پیش‌بینی شده، ماه به ماه و با اعلام عمومی انجام دهیم تا منجر به ایجاد رانت و از بین رفتن کسب‌وکارهای مرتبط با ارز نشود.

بانک مرکزی در شرایطی سعی در تنظیم نرخ دلار دارد که از سویی تأمین ارز مورد نیاز کشور به دشواری و به میزان ناکافی انجام می‌شود و از سوی دیگر معامله با دلار آمریکا در شرایط سیاسی فعلی برای تجار ایرانی به شدت محدود شده است. نتیجه این سیاست‌ها در جای دیگر به شیوه نامطلوبی بر زندگی مردم اثر می‌گذارد. آنجا که باید مردم از خروج و نگهداری ارز منع شوند، مردم باید اتومبیل خارجی نخرند، مردم باید در سفرهای خارجی ملاحظه کنند و بسیاری موارد مشابه که نتیجه سیاست‌گذاری اشتباه و غیر قابل پیش‌بینی بودن اقتصاد کشور است.

نرخ ارز شناور و نرخ ارز ثابت

ثبات نرخ ارز در بودجه ۱۴۰۱ به مدیریت شرایط اقتصادی کمک نمی‌کند

نرخ ارز شناور و نرخ ارز ثابت

افزایش بی سابقه قیمت دلار در بازار امروز | قیمت دلار چند تومان شد؟

فیلم دیده نشده از لیلا اوتادی و عشق جدیدش | عشق جدید لیلا اوتادی کیست؟

کارمندان بانکی

نظام‌های مختلف تنظیم نرخ ارز در سیاست‌گذاری پولی کشورها

دیدگاه شما

پر بازدیدترین ها

دسته بندی های سایت

بایگانی مقاله

نرخ ارز شناور و نرخ ارز ثابت

ثبات نرخ ارز در بودجه ۱۴۰۱ به مدیریت شرایط اقتصادی کمک نمی‌کند

نرخ ارز شناور و نرخ ارز ثابت

افزایش بی سابقه قیمت دلار در بازار امروز | قیمت دلار چند تومان شد؟

فیلم دیده نشده از لیلا اوتادی و عشق جدیدش | عشق جدید لیلا اوتادی کیست؟

کارمندان بانکی

نظام‌های مختلف تنظیم نرخ ارز در سیاست‌گذاری پولی کشورها

اشتراک گذاری

دیدگاه شما

پر بازدیدترین ها

دسته بندی های سایت

بایگانی مقاله