شرکت سپرده گذاری مرکزی
شرکت سپرده گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه با نشانی اینترنتی csdiran.com در سال 1384 توسط سازمان بورس اوراق بهادار راه اندازی شده است و وظیفه این شرکت بزرگ ثبت، نگهداری، انتقال مالکیت اوراق بهادار و تسویه وجوه در بازار سرمایه می باشد.
برای مشاوره شرکت سپرده گذاری مرکزی
برای مشاوره شرکت سپرده گذاری مرکزی
عناوین اصلی این مقاله
بازار بورس در ایران به صورت رسمی از سال 1346 فعالیت خود را آغاز نموده و به مرور زمان توسعه پیدا کرد به صورتی که در حال حاضر یکی از مهم ترین و پر بازده ترین بازار های مالی کشور محسوب می شود و درآمد های بالایی را نصیب سرمایه گذاران خود می کند.
اما از آنجایی که هیچ مکان فیزیکی برای بازار سرمایه تعریف نشده است در نتیجه آن انجام معاملات در این بازار به صورت مستقیم امکان پذیر نبوده و برای این کار نیازمند وجود واسطه هایی برای برقراری ارتباط بین فعالین بازار با یکدیگر می باشد.
این واسطه ها در ابتدا کارگزاران بودند اما به مرور زمان با توسعه این بازار سازمان بورس اوراق بهادار اقدام به ایجاد سامانه ای با عنوان شرکت سپرده گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه به منظور تسهیل روند انجام معاملات، سرعت بخشیدن به فعالیت های این بازار، بالا بردن میزان امنیت بازار و دلایلی از این دسته کرد.
اما شاید برای بسیاری از افراد این سوال ایجاد شده باشد که شرکت سرمایه گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه چه نوع شرکتی بوده و چه وظایفی را بر عهده دارد ؟ در ادامه به ارائه این وظایف و همچنین نحوه ورود به این سامانه پرداخته شده است.
شرکت سپرده گذاری مرکزی چیست ؟
همانطور که می دانیم سرمایه گذاری و انجام معاملات در بازار سرمایه با بازار های واقعی متفاوت بوده و در این بازار ها معاملات به صورت فیزیکی و مستقیم صورت نمی گیرد بلکه برای این منظور سامانه ای تحت عنوان شرکت سپرده گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه توسط سازمان بورس و اوراق بهادار طراحی و در اختیار سرمایه گذاران قرار داده شده که به عنوان واسطه بین سرمایه گذاران و بازار بورس فعالیت می کند.
تمامی سرمایه گذاران برای انجام فعالیت های بورسی و فرابورسی خود ناچار به استفاده از این سامانه می باشند. این شرکت که به اختصار سمات نامیده می شود از سال 1384 با هدف حفظ امنیت بازار بورس، افزایش میزان کارایی آن، کاهش ریسک و . شروع به فعالیت کرده است.
اصلی ترین وظایف شرکت سرمایه گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه عبارتند از ثبت، نگهداری، انتقال مالکیت اوراق بهادار و تسویه وجوه در بازار سرمایه می باشد. همچنین این شرکت خدمات بسیار زیاد و متنوعی را در راستای راحتی هرچه بیشتر سرمایه گذاران در بازار بورس به آن ها ارائه می دهد که در ادامه به ذکر این خدمات پرداخته شده است.
تسویه وجوه به معنای انتقال مالکیت اوراق از فروشنده به خریدار و انتقال وجه معامله از خریدار به فروشنده می باشد.
حتما بخوانید: ثبت شرکت
خدمات و وظایف شرکت سپرده گذاری مرکزی
همانطور که گفته شد شرکت سپرده گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه به منظور راحتی هر چه بیشتر سرمایه گذاران در انجام معاملات و سرمایه گذاری در بازار سرمایه طراحی شده و خدمات بسیار متنوعی را به آن ها ارائه می دهد که در ادامه به ذکر مهم ترین آن ها پرداخته شده است :
افتتاح حساب برای سرمایه گذاران و نگهداری حساب وجوه آن ها در بازار سرمایه متشکل از بازار بورس و فرابورس.
انجام مراحل ثبت ( درج، کد گذاری، نگهداری ) و همچنین تسویه معاملات تمامی ابزار های مالی مانند : اوراق بهادار، کالا ها و . با استفاده از ابزار های الکترونیک و روش های مناسب.
پذیرش سپرده و به امانت گرفتن انواع اوراق بهادار.
سرمایه گذاری و اوراق بهادار وثیقه شده در نزد تمامی اشخاص ( حقیقی یا حقوقی ذینفع ) و ارائه امکاناتی جهت کنترل این سپرده ها به آن ها.
این شرکت همچنین به عنوان یک واسطه مبادلات اوراق بهادار ( مانند قرض دادن و قرض گرفتن و . ) نیز عمل می کند.
تهیه گزارش های مورد نیاز فعالین بازار سرمایه و ارائه آن ها به این افراد.
ارائه خدمات تخصصی به بخش های مختلف بازار سرمایه مانند : بازار بورس، بورس کالا، فرابورس، تمامی فعالین بازار سرمایه و . .
ارائه خدمات مشاوره ای، تجاری، مالی، معاملاتی و سایر بازار فرابورس و تقسیم وظایف عملیات های مربوط به انواع بازار های فعال در بازار سرمایه.
همکاری با سایر بورس های جهانی و نهاد های مربوطه.
انجام هر گونه فعالیتی مانند تحصیل وام، خرید دارایی های منقول و غیر منقول، انجام معاملات مختلف مرتبط با موضوع فعالیت شرکت در راستای منافع شرکت.
انجام اقدامات شرکتی مانند تشکیل مجامع عمومی شرکت ها، دریافت اطلاعات مربوط به تشکیل مجمع عمومی و اعلام این اطلاعات به سهامداران و ذینفعان، دریافت اطلاعات مربوط به تقسیم سود و توزیع آن، دریافت اطلاعات حق تقدم سهام و اطلاع رسانی به سهامداران و . برای شرکت های سهامی عامی که متقاضی استفاده از این خدمات هستند.
ایجاد صندوق تضمین تسویه و اداره آن.
ارائه گواهی لازم برای تغییر کارگزار ناظر به سهامداران.
خدمات و وظایفی که در بالا ذکر شد تنها بخشی از خدمات ارائه شده توسط شرکت سپرده گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه یا همان سامانه سمات می باشد و این شرکت خدمات بسیار گسترده ای را به فعالین بازار سرمایه ارائه می دهد، اما به طور کلی بازار فرابورس و تقسیم وظایف می توان گفت که شرکت سرمایه گذاری مرکزی ملزم به انجام تمامی وظایفی که مطابق قانون بر عهده آن گذاشته شده است می باشد.
بیشتر بخوانید: ثبت نام بورس سجام
نحوه ورود به سایت شرکت سپرده گذاری مرکزی
تمام افرادی که قصد ورود و استفاده از خدمات سایت شرکت سپرده گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه را دارند قبل از ورود به آن ملزم به ثبت نام در سامانه سجام و گذراندن مراحل احراز هویت این سایت می باشند.
پس از ثبت نام سامانه سجام برای ورود به سامانه سمات باید به آدرس این سایت با نشانی csdiran.com مراجعه و با توجه به نوع فعالیت خود در بازار بورس بر روی یکی از درگاه های مربوطه برای ورود به سامانه کلیک کنید و در ادامه به توضیح تمامی این درگاه ها پردخته شده است، همچنین لینک ورود به آن ها نیز ارائه گردیده است.
سامانه کارا :
این درگاه از سوی شرکت سرمایه گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه مخصوص کارگزاران و به منظور خدمات دهی به این دسته از فعالین بازار سرمایه طراحی شده است و به اختصار سامانه کارا نامیده می شود.
سامانه جامع اطلاعات مشتریان یا به اختصار سجام یک سامانه یکپارچه برای ثبت و نگهداری اطلاعات تمام سرمایه گذاران در زمینه بورس می باشد، تمامی افرادی که قصد سرمایه گذاری و فعالیت در بازار سرمایه را دارند ملزم به ثبت نام در این سامانه و احراز هویت سجام می باشند.
سامانه IPS :
این سامانه به منظور اطلاع سهامداران از وضعیت دارایی آن ها طراحی شده است و سهامداران با مراجعه به این سامانه و وارد کردن نام کاربری و رمز عبور خود می توانند به اطلاعات خود دسترسی پیدا کنند .
میز خدمت :
فعالین بازار سرمایه می توانند تمامی خدمات مورد نیاز خود از سامانه سمات را از طریق درگاه میز خدمت این سایت به صورت الکترونیکی و بدون نیاز به مراجعه حضوری دریافت کنند.
توثیق سهام :
در این درگاه افراد حقیقی و حقوقی می توانند اوراق بهادار و سهام شرکت های خود را وثیقه گذاری کنند و همچنین حساب سپرده های خود را کنترل کنند.
سامانه DDN :
این درگاه وظیفه خدمات رسانی به ذینفعان بازار سرمایه را به منظور حفظ شفافیت و اطلاع رسانی درست در بازار سرمایه را دارد و از طریق این سامانه می توان با ناشران سهام ارتباط برقرار کرد.
در ادامه بخوانید: ذینفعان بازار سرمایه ddn
برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد شرکت سپرده گذاری مرکزی در کانال تلگرام سرمایه گذاری عضو شوید، همچنین کارشناسان مرکز مشاوره سرمایه گذاری دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره سرمایه گذاری تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامونشرکت سپرده گذاری مرکزی پاسخ دهند.
سوالات متداول
1- ✔️ شرکت سپرده گذاری مرکزی چیست ؟
✔️ این شرکت به عنوان واسطه بین فعالین بازار سرمایه عمل کرده که در متن مقاله به طور کامل توضیح داده شده است.
بازار فرابورس و تقسیم وظایف
بازاریابی
مالی و سرمایه گذاری
مدیریت پروژه
زبان های خارجی
مهارت های فردی
استارتاپ ها
سبک زندگی
کامپیوتر و نرم افزار
برنامه نویسی موبایل
برنامه نویسی
شبکه و امنیت
تکنولوژی های تحت وب
طراحی وب
نرم افزار های کاربردی
طراحی و گرافیک
مدیریت
بهداشت و سلامت
دبیرستان و کنکور
هنر
سینما
کارگردانی
موسیقی
عکاسی
طراحی و نقاشی
جلوه های بصری سینمایی
انیمیشن
سرباز ماهر
مهارت فردی سرباز
کامپیوتر و نرم افزار سرباز
مدیریت و کسب و کار سرباز
هنر و عکاسی سرباز
بهداشت و سلامت سرباز
حقوق و جزاء
تاریخچه بورس در ایران
در سال ۱۳۱۵ هجری شمسی مصادف با حکومت رضاشاه پهلوی، مطالعات اولیه بر روی شکل‌گیری بورس در ایران آغاز شد. در این سال، «ران لوترفلد» بلژیکی که برای دربار ایران کار می‌کرد، اساسنامه داخلی بورس را پس از انجام مطالعات گسترده درباره تأسیس بورس و شروع معاملات سهام در ایران را تهیه و به مسئولان ایرانی ارائه کرد. اما با توجه به شرایط آن زمان و شروع جنگ جهانی دوم و سایر مسائل داخلی کشور، موضوع بررسی و تأسیس بورس در کشور ما بیش از ۲۵ سال به تأخیر افتاد!
پس از ایجاد ثبات نسبی در کشور و در سال ۱۳۴۱، کمیسیونی در وزارت بازرگانی و با حضور نمایندگان وزارت دارایی، بازار فرابورس و تقسیم وظایف وزارت بازرگانی و بانک توسعه صنعت و معدن ایران تشکیل و موافقت‌نامه اولیه تأسیس بورس سهام در این کمیسیون تنظیم گردید. در زمستان همان سال هیئتی از بورس بروکسل به سرپرستی دبیرکل این بورس برای مشارکت در راه‌اندازی بورس ایران به کشورمان دعوت شدند. اما در نهایت و پس از چهار سال، در سال ۱۳۴۵، قانون تشکیل بورس اوراق بهادار در مجلس تصویب و برای اجرا از سوی وزارت اقتصاد به بانک مرکزی ابلاغ شد.
در پانزدهم بهمن ماه سال ۱۳۴۶ و حدود یک سال بعد از ابلاغ قانون تشکیل بورس اوراق بهادار، بورس اوراق بهادار تهران با انجام چند معامله بر روی سهام بانک توسعه صنعت و معدن که بزرگترین مجتمع واحدهای تولیدی و اقتصادی در آن تاریخ به شمار می رفت، به طور رسمی فعالیت خود را آغاز کرد.
سیر تحولات تاریخ ۵۰ ساله بورس در ایران
تاریخچه بورس ایران را میتوان به ۴ دوره زمانی تقسیم کرد. در دوره اول که به زمان پیش از انقلاب اسلامی ایران برمی‌گردد، بورس ایران با عرضه سهام بانک صنعت و معدن، شرکت نفت پارس، سیمان تهران، سیمان شمال، بانک توسعه صنعتی، اوراق قرضه دولتی، اوراق قرضه عباس آباد، اوراق قرضه سازمان گسترش مالکیت صنعتی و اسناد خزانه شروع به کار کرده و تا سال ۱۳۵۷ تعداد شرکت‌های پذیرفته شده در بورس به عدد ۱۰۵ رسید.
با پیروزی انقلاب اسلامی بورس اوراق بهادار تهران نیز وارد فصل جدیدی شد. رویدادهای سیاسی و شروع جنگ تحمیلی در آن زمان و همچنین اتفاقات اقتصادی پس از آن، اعم از ادغام بانک‌ها و شرکت‌های بیمه و همچنین تصویب قانون حفاظت و توسعه صنایع ایران منجر به کاهش تعداد شرکت‌های پذیرفته شده در بورس از ۱۰۵ شرکت در سال ۱۳۵۷ به به ۵۶ شرکت در پایان سال ۱۳۶۸ شد.
پایان جنگ تحمیلی و توسعه بازار سرمایه
دوره سوم از سال ۶۸ آغاز شده و با شکل‌گیری سیاست‌های دولت مبنی بازار فرابورس و تقسیم وظایف بر گسترش بازار سرمایه همراه شد. به طوری که در سال ۱۳۷۵ تعداد شرکت‌های پذیرفته شده در بورس به حدود ۲۵۰ شرکت رسید. در این سال‌ها افزایش عرضه سهام شرکت‌های دولتی در بورس، عرضه این سهام از طریق شبکه بانکی در سرتاسر کشور و همچنین عرضه سهام به کارگران به نرخ‌های ترجیحی براساس مصوبات دولت، منجر به فراگیر شدن تب و تاب بورس در کشور شد. در ادامه و تا سال ۱۳۸۳ شاخص‌های بورس از رشد بسیار خوبی برخوردار بوده و حضور پرتعداد سهامداران در تالارهای بورس اوراق‌بهادار نویدگر روزهای خوش برای بازار سرمایه در ایران بود.
عکس زیر تصویری از تالار حافظ بورس در تهران را در اواسط دهه ۷۰ نشان می‌دهد.
تحولات بازار سرمایه پس از سال ۱۳۸۴
آغاز دوره زمانی چهارم در بورس ایران همزمان با رونق و شکوفایی این بازار در سال ۱۳۸۳ اتفاق افتاد. اگرچه بورس ایران در تاریخ فعالیت خود، همواره فراز و فرودهای بسیار زیادی را داشته است، اما به جرات میتوان گفت که یکی از مهمترین تحولات تاریخ بورس در ایران، تصویب قانون جدیدی تحت عنوان قانون بازار اوراق بهادار در اول آذر سال ۱۳۸۴ بود که با رفع برخی نارسایی‌ها و نواقص موجود در قانون اولیه، زمینه توسعه گسترده بورس در کشورمان را فراهم کرد.
براساس این قانون، بخش نظارتی بورس از بخش های عملیاتی آن تفکیک شد، به این معنا که سازمانی به عنوان سازمان بورس و اوراق بهادار، به عنوان نهاد نظارتی بازار سرمایه ایران تشکیل شد. راه‌اندازی سامانه معاملات آنلاین در سال ۱۳۸۹ نیز نقطه عطف دیگری در گسترش معاملات بورس ایران، چه از نظر ارزش معاملات و چه از نظر فراگیر بودن در جامعه بود. لازم به ذکر است سازمان بورس که خود تحت نظارت شورایی به اسم شورای عالی بورس فعالیت می‌کند، وظایف متعددی دارد که یکی از مهمترین وظایف آن، تأسیس و نظارت بر عملکرد بورس‌های مختلف است.
امروز، چهار بورس بزرگ کشور تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار فعالیت می کنند:
- بورس اوراق بهادار تهران : انجام معاملات سهام شرکت‌ها و سایر اوراق بهادار مانند اوراق مشارکت و …
- فرابورس ایران : که در آن‌جا هم سهام شرکت‌هایی که بنا به دلایلی موفق به پذیرش در بورس اوراق بهادار تهران نمی‌شوند، مورد دادوستد قرار می‌گیرد.
- بورس کالای ایران: انجام معاملات انواع کالاها و محصولات مانند محصولات پتروشیمی، فلزات، محصولات کشاورزی و … .
- بورس انرژی: انجام معاملات حامل‌های انرژی از جمله برق، زغال‌سنگ و کک و …
چکیده مطلب :
ارزش بورس اوراق بهادار تهران در حال حاضر و در اوایل سال ۱۳۹۹ به بیش از ۳۶۰۰ هزار میلیارد تومان (۲۰۰ میلیارد دلار) می‌رسد. طراحی انواع اوراق بهادار، راه‌اندازی نهادهای متنوع مالی، گسترش فعالیت‌های آموزشی و همچنین اطلاع‌رسانی نسبتا بیشتر موجب شده تعداد سهامداران بورس در سال‌های اخیر رشد قابل توجهی داشته باشد. پیشبینی میشود که این روند همچنان ادامه داشته باشد تا جایی که به مانند کشورهای توسعه‌یافته، بازار سرمایه همواره در اولویت اول مردم برای سرمایه‌گذاری خوب و با هدف تولید ثروت بیشتر قرار گیرد.
بازار فرابورس و تقسیم وظایف
وظیفه سپرده گذاری مرکزی چیست؟
از جمله وظایف سازمان سپرده‌گذاری مرکزی میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
1.افتتاح و نگهداری حساب وجوه بازارهای بورس اوراق بهادار و فرابورس
۲. ثبت (درج و کدگذاری) و نگهداری اوراق بهادار
۳. تسویه پایاپای معاملات اوراق بهادار
۴. سپرده‌گذاری و امانت‌پذیری انواع اوراق بهادار
۵. سپرده نمودن اوراق بهادار وثیقه شده نزد هر شخص حقیقی یا حقوقی ذینفع
۶. واسطه هرگونه مبادله اوراق بهادار
۷. تهیه و ارائه گزارش‌های مورد نیاز کارگزاران و مشتریان
۸. انجام اقدامات شرکتی برای شرکت‌های سهامی عام متقاضی استفاده از خدمات از جمله:
الف. ثبت و نگهداری اسامی و سوابق مالکین اوراق بهادار و ارائه کلیه خدمات مرتبط با آن به ناشرین اوراق بهادار.
ب. انجام بازار فرابورس و تقسیم وظایف امور مربوط به تقسیم سود و ایجاد تسهیلات لازم جهت توزیع آن.
ج. انجام امور مربوط به افزایش سرمایه (دریافت اطلاعات مربوط به حق تقدم خرید سهام و انتشار و ارسال آن به سهامداران)
د. انجام کلیه امور مربوط به برگزاری مجامع شرکت‌های پذیرفته شده در بورس و فرا بورس
شرکت‌های سهامی؛ از تئوری تا عمل
نویسنده: محمدرضا سیمیاری 1322 4 0 5 دقیقه
امروزه یکی از گزینه‌های جذاب برای سرمایه‌گذاری، خرید سهام شرکت‌های بورسی است. اما شرکت‌های بورسی چیستند و چه تفاوتی با دیگر شرکت‌ها دارند؟
شرکت‌ها از منظر حقوقی انواع گوناگونی دارند: سهامی عام، سهامی خاص، تضامنی، با مسئولیت محدود، مختلط و نسبی. شرکت‌های بورسی، شرکت‌های سهامی عام هستند. سرمایۀ این شرکت‌ها به سهم‌هایی با قیمت مساوی تقسیم شده و عموم مردم با خرید آن، بخشی از سرمایهٔ شرکت را تأمین می‌کنند؛ در حالی که طبق قانون، شرکت‌های سهامی خاص نمی‌توانند از این مزیت استفاده کنند.
- بورس اوراق بهادار
- فرابورس
- بورس کالا
- بورس انرژی
بورس (به معنای عمومی شامل بورس و فرابورس) بستری است که شرکت‌ها خود را برای تأمین سرمایه عرضه کنند و مردم در آنها سرمایه‌گذاری کنند. همچنین سهامداران این شرکت‌ها می‌توانند به راحتی سهام‌شان را خرید و فروش کنند و برای این کار نیاز به موافقت دیگر سهامداران ندارند؛ در حالی که نقل و انتقال سهام در شرکت‌های سهامی خاص، مشروط به توافق مدیران یا مجامع شرکت است. در نتیجه، سهامداران شرکت بورسی به سادگی به سرمایهٔ خود دسترسی دارند. به بیان تخصصی، نقدشوندگی سرمایه‌گذاری در بورس بالاست.
نکتهٔ مهم دیگر این است که سهامداران فقط به میزان مبلغ سهام‌شان در برابر طلبکاران شرکت مسئول‌اند و در اصطلاح، مسئولیت صاحبان سهام، محدود به مبلغ اسمی سهام آن‌هاست. در صورتی که در شرکت تضامنی، تمام شرکا دارای مسئولیت نامحدود هستند و طلبکاران حق دارند هر گونه طلب را از تک‌تک مالکان این نوع شرکت دریافت کنند.
شروط و ضوابط هر یک از بازارهای بورس و فرابورس، برای پذیرش شرکت‌ها و تأمین مالی آنها از راه عرضۀ سهام، مشخص و متفاوت است. ضوابط پذیرش شرکت‌ها در برخی سخت‌گیرانه‌تر و در برخی آسان‌تر است. برای مثال:
- شرکت باید حداقل یک میلیارد ریال سرمایهٔ ثبتی داشته باشد.
- دست‌کم یک سال از تأسیس آن بگذرد.
- زیان انباشته نداشته باشد یا برنامهٔ عملیاتی مناسبی برای کاهش زیان انباشته داشته باشد.
- دعاوی حقوقی مهم به نفع شرکت یا علیه آن وجود نداشته باشد.
- اعضای هیئت مدیره و مدیرعامل، محکومیت قطعی کیفری یا تخلفات مؤثر نداشته باشند.
هر شخص با هر مقدار سرمایه (حداقل 500 هزار تومان) می‌تواند سهام شرکت سهامی عام را بخرد، در فعالیت تجاری آن شرکت سهیم باشد و از حقوق مالی و غیرمالی آن بهره‌مند شود.
شرکت‌های سهامی دو ویژگی مهم دارند: شخصیت حقوقی مستقل و مسئولیت محدود.
1. شخصیت حقوقی مستقل
اداره‌کنندگان شرکت سهامی، هیئت مدیره و مدیرعاملی است که به نمایندگی از طرف سهامداران، شرکت را اداره می‌کنند و ممکن است خود، سهام‌دار باشند یا نباشند. با وجود این، هر شرکت سهامی، جدا از شخصیت حقیقی سهامداران (مالکان)، شخصیت حقوقی مستقلی دارد که با استفاده از آن می‌تواند:
- کلیۀ عملیات تجاری را انجام دهد.
- سرمایه داشته باشد.
- قرارداد ببندد.
- علیه افراد و سازمان‌های دیگر اقامۀ دعوی کند.
- به صورت مستقیم مورد تعقیب قانونی قرار بگیرد.
در نتیجه، سهامداران با اینکه مالک شرکت‌اند، مسئولیتی در قبال عواقب ناشی از فعالیت‌های شرکت ندارند و طلبکاران نمی‌توانند به آنها معترض و درباره سایر اموال آنها مدعی شوند.
2. مسئولیت محدود
مسئولیت سهامداران شرکت سهامی فقط به اندازۀ سرمایه‌ای است که بابت خرید سهام پرداخته‌اند، یعنی حاصل ضرب قیمت سهم در تعداد سهم خریداری‌شده. برای نمونه، اگر سهام‌داری 1،000 سهم شرکت آلفا را به قیمت 5،000 ریال خریده است، مسئولیت این سهام‌دار محدود به پنج میلیون ریال است و با پرداخت این مبلغ در قبال خرید سهام، هیچ تعهد و مسئولیت دیگری نخواهد داشت. در صورت ورشکستگی و تسویۀ بدهی‌های شرکت، نهایت ضرر این سهام‌دار، همان پنج میلیون ریال خواهد بود. اگر سرمایهٔ شرکت سهامی 20 میلیون ریال و بدهی شرکت 30 میلیون ریال باشد و شرکت ورشکسته یا منحل شود، بدهی طلبکاران از محل سرمایه پرداخت میشود و سهامداران برای پرداخت 10 میلیون ریال مازاد مسئولیتی نخواهند داشت.
آیا فعالیت در قالب شرکت سهامی عام، همان قرارداد مشارکت است؟
شراکت چند نفر در یک کسب‌وکار بر اساس احکام اسلامی و قانون مدنی، با خرید سهام شرکت سهامی عام تفاوت‌هایی دارد؛ از جمله:
- در قرارداد مشارکت اگر هر یک از شرکا بخواهد سرمایۀ خود را بردارد، مشارکت فسخ میشود؛ زیرا مشارکت قراردادی جایز است، یعنی میشود آن را یک‌طرفه بر هم زد؛ اما سهامداران به تنهایی نمی‌توانند شرکت سهامی عام را منحل کنند.
- در قرارداد مشارکت، تصمیم‌گیری به توافق همۀ شرکا نیاز دارد؛ اما در شرکت سهامی عام، بر اساس رأی اکثریت تصمیم‌گیری میشود.
- در قرارداد مشارکت، همه یا برخی از شرکا به وکالت از طرف همه، شرکت را اداره می‌کنند؛ اما در شرکت‌های سهامی گر چه تصمیم‌های اساسی در مجمع سهامداران گرفته میشود، هیئت مدیره به انتخاب آنها تعیین شده و با انتخاب هیئت مدیره، شخصی به سمت مدیرعامل منصوب میشود. سپس، آنها و مدیرعامل، با اختیارات معین، شرکت را مدیریت کرده و در چارچوب شرح وظایف خود تصمیم‌گیری می‌کنند.
- تقسیم سود در قرارداد مشارکت، بر اساس توافقی است که از ابتدا بین شرکا صورت می‌گیرد و اگر توافقی نکرده باشند، سود و زیان به تناسب سرمایه بین آنها تقسیم میشود؛ اما در شرکت سهامی، هیئت مدیره دربارۀ تقسیم سود تصمیم‌گیری می‌کند.
- در قرارداد مشارکت، با مرگ، بیهوشی، دیوانگی یا محجور شدن یکی از شرکا، شرکای دیگر اجازۀ مدیریت اموال شرکت را نخواهند داشت؛ اما در شرکت‌های سهامی چنین نیست.
هر چند ساختار شرکت سهامی با قرارداد مشارکت تفاوت‌هایی دارد، این قرارداد جدید مخالف با قواعد معاملات اسلامی نیست و مشروع است.
دیدگاه شما