مدلسازی مالی در کجا استفاده می‎شود؟

آنچه باید درباره مدلسازی مالی بدانید

مدلسازی در واقع فرآیند خلاصه‌سازی هزینه‌ها و درآمد‌های یک شرکت است که درقالب یک صفحه گسترده یا SPREEDSHEET در می‌آید تا بتوان با استفاده از آن تاثیرات رخدادهای آینده را بررسی نمود.

مدلسازی مالی استفاده‌های بسیار زیادی برای یک شرکت خواهد داشت. تحلیل_­گر مالی با استفاده از همین موضوع می‌تواند به نتیجه‌ای برسد که چگونه عملکرد سهام یک شرکت ممکن است تحت تأثیر رویدادهای آینده یا تصمیمات اجرایی قرار گیرد.

• مدل‌سازی مالی درواقع نشان دهنده اعداد یا در واقع تمام عملکرد یک شرکت می‌باشد.
• مدل‌سازی مالی به ما برای در بررسی ارزش یک کسب و کار و مقایسه آن با شرکت‌های دیگر کمک می‌کند.

مفاهیم پایه مدلسازی مالی چیست؟

مدلسازی مالی نشان‌دهنده عملکرد یک شرکت در گذشته، حال و حتی آینده است، از مدل­سازی مالی به عنوان یک ابزار تصمیم‌­گیری استفاده می‌شود. مدیران شرکت از مدلسازی مالی برای ارزیابی هزینه‌ها و میزان سودآوری پروژه‌های آینده استفاده می‌نمایند.

تحلیلگران مالی از مدلسازی مالی برای بررسی میزان تاثیرات رخداد­ها بر قیمت سهام استفاده می‌­کنند که این رخداد­ها می‌تواند عامل داخلی باشد مانند تغییر استراتژی و سیاست شرکت و یا یک عامل خارجی مانند تغییر سیاست‌های کلان اقتصادی.

مدل‌سازی مالی می‎‌تواند در معرفی یک استراتژی کارآمد برای تست سناریوهای مختلف، بررسی میزان هزینه‌های یک پروژه، تصمیم‌گیری در مورد بودجه و تخصیص منابع شرکت بسیار کاربردی باشد.

با یادگیری مدلسازی با نرم‌افزار اکسل چه مهارت‌هایی کسب می‌کنید؟

کسانی که به اصطلاح مدلساز مالی هستند می‌توانند در بخش سرمایه‌گذاری بانک‌ها، توسعه شرکت، سهام خصوصی و … مشغول به کار شود برای یک مدل‌پرداز اکسل شدن به چه مهارت‌های نیاز است یا در واقع یک مدلساز مایل باید چه مهارت‌هایی را دارا ‌باشد؟

• مهارت اکسل
• یادگیری مفاهیم پایه حسابداری
• توانایی حل مشکل
• مدیریت زمان
• ساخت مدلی که فهم آن آسان باشد

میزان درآمد یک مدلساز مالی

به طور کلی کار کردن در زمینه مالی دستمزدهای بالایی را به همراه خواهد داشت و مدلسازی مالی نیز از این قاعده مستثنا نیست، اما میزان درآمد یک مدلساز به میزان تجربه او نیز بستگی دارد و به طور متوسط میزان درآمد او بین ۵۰ تا ۸۰ هزار دلار است. این نمودار نشان دهند رابطه میزان درآمد یک مدلساز مالی با میزان تجربه او می‌باشد.

مدل سازی مالی چیست؟ | چگونه مدل مالی طراحی کنیم؟

مدل سازی مالی برای کسب و کارها و شرکت‌ها می تواند در رشد مالی و اقتصادی آنها تاثیرگذار باشد. تبدیل شدن به یک غول تجاری بزرگ در صنعت با پیش بینی عملیات و امور مالی آینده کسب و کار امکان پذیر است. شرکت‌ها همواره باید تاثیرات عوامل مختلف بر کسب و کارشان مثل تغییر سیاست‌ها و قوانین، تغییر قیمت‌ها، افزایش یا کاهش تقاضا و متغیرهای بسیار دیگری را در نظر بگیرند. ایجاد یک مدل مالی جامع و خوب با همه پیچیدگی هایش به مدیران کسب و کارها در اتخاذ تصمیمات آتی کمک زیادی می‌کند. در این مقاله از گروه نرم افزاری محک در خصوص مدل سازی مالی و شیوه انجام آن در مایکروسافت اکسل بپردازیم.

فهرست مطالب

مدل مالی چیست؟

به زبان ساده، مدل مالی ابزاری است که در نرم افزارهای صفحه گسترده، مانند مایکروسافت اکسل، برای پیش بینی عملکرد مالی یک کسب و کار در آینده ساخته می‌شود. این پیش‌بینی معمولاً بر اساس عملکرد تاریخی شرکت و مفروضات مربوط به آینده انجام می شود و به تهیه صورت سود و زیان، ترازنامه، مدلسازی مالی در کجا استفاده می‎شود؟ صورت جریان نقدی و برنامه‌های پشتیبان کمک می کند. از روی مدل های مالی می‌توان انواع پیشرفته‌تری از مدل ها مانند تجزیه و تحلیل جریان نقدی با تخفیف (مدل DCF)، خرید اهرمی (LBO)، ادغام و خرید (M&A) و تجزیه و تحلیل حساسیت را ایجاد کرد.

مدل سازی مالی فرآیند ایجاد خلاصه‌ای از هزینه‌ها و درآمدهای یک شرکت در قالب یک صفحه گسترده است که می‌تواند برای محاسبه تأثیر یک رویداد یا تصمیمات آتی بر کسب و کار مورد استفاده قرار گیرد. مدل مالی برای مدیران شرکت کاربردهای زیادی دارد. تحلیلگران مالی اغلب از آن برای تجزیه و تحلیل و پیش بینی اینکه چگونه عملکرد سهام یک شرکت ممکن است تحت تأثیر رویدادهای آینده یا تصمیمات اجرایی قرار گیرد استفاده می‌کنند.

چرا مدل سازی مالی مهم است ؟

مدلسازی مالی یکی از با ارزش‌ترین مهارت‌ها در تحلیل مالی است. هدف مدلسازی مالی ترکیب معیارهای حسابداری، مالی و تجاری برای معرفی و نمایش انتزاعی یک شرکت است. مدل مالی در اکسل پیاده سازی شده و آینده مالی و عملیاتی یک شرکت را پیش‌بینی می‌کند.

قطعا پیش بینی عملیات شرکت در آینده کاری بسیار پیچیده است. هر کسب و کار خصوصیات مربوط به خود را دارد و به مجموعه‌ای بسیار خاص از مفروضات و محاسبات نیاز دارد. به همین دلیل، برای مدل سازی مالی از مایکروسافت اکسل (excel) استفاده می‌شود. اکسل از انعطاف پذیرترین و قابل تنظیم‌ترین ابزارهای موجود است. نرم‌افزارهای دیگری نیز به‌عنوان جایگزین وجود دارند که به اندازه اکسل انعطاف‌پذیر نیستند و ممکن است درک عملیات یک کسب و کار را برای کاربر پیچیده کنند.

کاربرد مدل سازی مالی چیست ؟

مدل سازی مالی نمایشی از تعداد عملیات یک شرکت در گذشته، حال و آینده پیش بینی شده است. چنین مدل‌هایی برای استفاده به عنوان ابزار تصمیم گیری در نظر گرفته شده‌اند. مدیران شرکت ممکن است از آن‌ها برای برآورد هزینه‌ها و پیش بینی سود یک پروژه جدید استفاده کنند. تحلیلگران مالی از مدل سازی مالی برای توضیح یا پیش بینی تأثیر رویدادها، از عوامل داخلی مانند تغییر استراتژی یا مدل کسب و کار گرفته تا عوامل خارجی مانند تغییر در سیاست یا مقررات اقتصادی، بر سهام یک شرکت استفاده می‌کنند.

مدل‌ های مالی برای تخمین ارزش‌گذاری یک کسب‌ و کار یا مقایسه کسب‌ و کارها با رقیبان خود در یک صنعت یا حوزه مشخص استفاده می‌شوند. از مدلسازی مالی همچنین در برنامه ریزی استراتژیک برای آزمایش سناریوهای مختلف، محاسبه هزینه پروژه‌های جدید، تصمیم گیری در مورد بودجه و تخصیص منابع شرکت استفاده می‌شود.

نتیجه یک مدل مالی برای تصمیم گیری و انجام تجزیه و تحلیل مالی، چه در داخل یا خارج از شرکت استفاده می‌شود. مدل‌های مالی متعدد به سرمایه گذار کمک می‌کنند تا رقبای مختلف در یک صنعت را مقایسه کرده و بهترین مورد برای سرمایه گذاری را انتخاب کند.

چه کسانی از مدل مالی استفاده می کنند؟

• افزایش سرمایه (بدهی و یا حقوق صاحبان سهام)
• خرید (کسب و کار و یا دارایی)
• رشد کسب و کار به صورت ارگانیک (به عنوان مثال، افتتاح فروشگاه‌های جدید، ورود به بازارهای جدید و غیره)
• فروش یا واگذاری دارایی ها و واحدهای تجاری
• بودجه بندی و پیش بینی (برنامه ریزی برای سال های آینده)
• تخصیص سرمایه (اولویت بندی پروژه‌های سرمایه گذاری)
• تجزیه و تحلیل صورت های مالی / تحلیل نسبت

مبانی مدلسازی مالی چیست ؟

بهترین مدل‌های مالی مجموعه‌ای از مفروضات اساسی را در اختیار کاربران قرار می‌دهند. به عنوان مثال، یکی از آیتم‌های خطی که معمولاً به واسطه مدل مالی پیش بینی می‌شود، رشد فروش است. رشد فروش به صورت افزایش (یا کاهش) ناخالص در سه ماهه اخیر نسبت به سه ماهه قبل ثبت می‌شود. این‌ها تنها دو ورودی هستند که یک مدل مالی برای محاسبه رشد فروش به آن نیاز دارد.

مدل ساز مالی یک سلول برای فروش سال قبل، یعنی سلول A، و یک سلول برای فروش سال جاری، یعنی سلول B ایجاد می‌کند. سلول سوم، یعنی سلول C، برای فرمولی استفاده می‌شود که تفاوت بین سلول A و B را بر سلول A تقسیم می‌کند. این فرمول رشد است.

سلول C، یعنی فرمول، به صورت سخت در مدل کدگذاری شده است، یعنی مقداری ثابت است و بدون اصلاح برنامه قابل تغییر نیست. سلول های A و B سلول های ورودی هستند که توسط کاربر قابل تغییر هستند.

بهترین روش برای مدل سازی مالی چیست؟

برای اینکه مدلسازی مالی به بهترین شکل انجام شود موارد زیر را درنظر بگیرید:

1- نکات و ترفندهای اکسل

• استفاده از ماوس خود را محدود یا حذف کنید (میانبرهای صفحه کلید بسیار سریع‌تر هستند)
• از فونت آبی برای کدهای سخت و ورودی استفاده کنید (فرمول‌ها می‌توانند سیاه بمانند)
• فرمول‌ها را ساده نگه دارید و محاسبات پیچیده را به مراحل مختلف تقسیم کنید.
• مطمئن شوید که می‌دانید چگونه از مهم‌ترین فرمول‌ها و توابع اکسل استفاده کنید.
• از INDEX و MATCH به جای VLOOKUP برای کندوکاو داده ها استفاده کنید.
• از تابع CHOOSE برای ساخت سناریوها استفاده کنید.

2- قالب بندی

مهم است که در یک مدل مالی به وضوح بین ورودی‌ها (مفروضات) و خروجی (محاسبات) تمایز ایجاد کنید. این تمایز معمولاً از طریق قراردادهای قالب بندی، مانند آبی کردن ورودی‌ها و سیاه کردن فرمول‌ها به دست می‌آید. شما همچنین می‌توانید از قراردادهای دیگر مانند سایه زدن سلول‌ها یا استفاده از حاشیه‌ها استفاده کنید.

3- طرح بندی مدل مالی

ساختاربندی یک مدل مالی به صورت یک طرح منطقی و قابل فهم بسیار مهم است. این طرح بندی معمولاً به معنای ساخت کل مدل در یک کاربرگ و استفاده از گروه بندی برای ایجاد بخش‌های مختلف است. به این ترتیب به راحتی می‌توان مدل را بسط یا قبض داد و اصلاح نمود.

• مفروضات و محرک ها
• صورت درآمد
• ترازنامه
• صورت جریان نقدی
• برنامه های پشتیبانی
• ارزش گذاری
• تجزیه و تحلیل میزان حساسیت
• جداول و نمودارها

مدلسازی مالی در 10 مرحله

مدل سازی مالی یک فرآیند متوالی و تکراری است. باید بخش‌های مختلف را جدا کنید تا در نهایت بتوانید همه آن‌ها را به هم بچسبانید. در ادامه، مراحل مدل سازی مالی به تفکیک، از جایی که باید شروع کنید و اینکه چگونه در نهایت همه نقاط را به هم وصل کنید، آورده شده است.

1- نتایج و مفروضات تاریخی

هر مدل مالی با نتایج تاریخی یک شرکت شروع می‌شود. برای شروع به ساخت مدل مالی باید صورت های مالی سه سال را جمع و آن‌ها را وارد اکسل کنید. در مرحله بعد، مفروضات دوره تاریخی را با محاسبه مواردی مانند نرخ رشد درآمد، حاشیه‌های ناخالص، هزینه‌های متغیر، هزینه‌های ثابت، روزهای تسویه حساب‌های پرداختنی (AP)، روزهای موجودی، و غیره مهندسی معکوس می‌کنید. حالا می‌توانید مفروضات دوره پیش بینی را به عنوان کدهای سخت پر کنید.

2- وارد کردن صورت درآمد

با وجود مفروضات پیش‌بینی می‌توانید راس صورت سود و زیان را با درآمد، COGS یا بهای تمام شده کالای فروش رفته، سود ناخالص و هزینه‌های عملیاتی و غیره را محاسبه کنید. برای محاسبه استهلاک، کاهش بها، بهره و مالیات باید منتظر بمانید.

3- وارد کردن ترازنامه

بعد از ورود راس صورت درآمد، می توانید شروع به پر کردن ترازنامه کنید. با محاسبه حساب های دریافتنی و موجودی، که هر دو تابع درآمد و COGS هستند، و همچنین مفروضات روزهای تسویه حساب های پرداختنی و روزهای موجودی شروع کنید. بعد، حساب های پرداختنی را پر کنید که تابعی از COGS و روزهای تسویه حساب های پرداختنی (AP) هستند.

4- ساخت برنامه های پشتیبانی

قبل از تکمیل صورت درآمد و ترازنامه، باید یک برنامه‌ زمانی برای دارایی‌های سرمایه‌ای مانند اموال، ماشین آلات و تجهیزات (PP&E) و همچنین برای بدهی و بهره ایجاد کنید. برنامه PP&E از دوره تاریخی استخراج می‌شود. بعد هزینه‌های سرمایه‌ای را اضافه کرده و استهلاک را کم کنید. برنامه بدهی نیز از دوره تاریخی استخراج می‌شود. در اینجا افزایش بدهی را اضافه کرده و بازپرداخت‌ها را کم می‌کنید. بهره بر اساس میانگین مانده بدهی خواهد بود.

5- تکمیل صورت درآمد و ترازنامه

اطلاعات حاصل از برنامه های پشتیبانی، صورت درآمد و ترازنامه را تکمیل می‌کند. در صورت درآمد، استهلاک را به برنامه PP&E و بهره را به برنامه بدهی مرتبط کنید. از آنجا می‌توانید درآمدهای قبل از مالیات، میزان مالیات و درآمد خالص را محاسبه کنید. در ترازنامه، تراز پایانی PP&E و مانده بدهی پایانی را از برنامه‌های پشتیبانی پیوند دهید. حقوق صاحبان سهام را می‌توان با جلو بردن مانده پایانی سال گذشته، اضافه کردن درآمد خالص و سرمایه جذب شده و کم کردن سود سهام یا سهام خریداری شده تکمیل کرد.

6- ساخت صورت جریان نقدی

با تکمیل صورت درآمد و ترازنامه، می‌توانید صورت جریان وجوه نقد را با روش تطبیق بسازید. با درآمد خالص شروع کنید، استهلاک مجدد را اضافه کنید و تغییرات در سرمایه در گردش غیرنقدی را تنظیم کنید که منجر به وجه نقد حاصل از عملیات می‌شود. وجه نقد مورد استفاده در سرمایه گذاری تابعی از مخارج سرمایه ای در جدول PP&E است و وجه نقد حاصل از تامین مالی تابعی از مفروضاتی است که در مورد افزایش بدهی و حقوق صاحبان سهام مطرح شد.

7- تجزیه و تحلیل جریان نقدی تنزیل شده (DCF)

هنگامی که 3 صورت مالی ذکرشده تکمیل شد، زمان محاسبه جریان نقدی آزاد و انجام ارزیابی تجاری فرا می‌رسد. جریان نقدی آزاد کسب‌ و کار با هزینه سرمایه شرکت (هزینه فرصت یا نرخ بازده مورد نیاز) امروز تنزیل می‌شود.

8- افزودن سناریوها و تجزیه و تحلیل حساسیت

هنگامی که بخش‌های تجزیه و تحلیل و ارزش گذاری DCF کامل شد، زمان آن است که تحلیل حساسیت و سناریوها را در مدل بگنجانیم. هدف این تجزیه و تحلیل تعیین این است که ارزش شرکت (یا برخی معیارهای دیگر) چقدر تحت تأثیر تغییرات مفروضات اساسی قرار می‌گیرد. این موضوع برای ارزیابی ریسک یک سرمایه گذاری یا برای اهداف برنامه ریزی تجاری بسیار مفید است (به عنوان مثال، آیا شرکت نیاز به جمع آوری پول در صورت کاهش x درصد حجم فروش دارد؟).

9- ایجاد جداول و نمودارها

بیان واضح نتایج چیزی است که واقعاً تحلیلگران مالی خوب را از تحلیلگران معمولی جدا می‌کند. موثرترین راه برای نشان دادن نتایج یک مدل مالی از طریق جداول و نمودارها است. بیشتر مدیران وقت یا حوصله نگاه کردن به عملکرد درونی مدل را ندارند، بنابراین نمودارها بسیار مؤثرتر و مفیدتر هستند.

10- تست استرس و ممیزی مدل

وقتی مدل سازی مالی تمام شد، کار شما تمام نشده است. در مرحله بعد، زمان شروع تست استرس سناریوهای گوناگون است تا ببینید آیا مدل مالی شما مطابق با انتظار شما عمل می‌کند یا خیر. همچنین مهم است که از ابزارهای حسابرسی مدلسازی مالی استفاده کنید تا مطمئن شوید که مدل مالی مدنظر شما دقیق است و فرمول‌های اکسل نیز همه به درستی کار می‌کنند.

سخن آخر

مدل مالی نشان دهنده عملکرد مالی یک شرکت، هم در گذشته و هم در آینده است. برای ایجاد یک مدل مالی، به درک کاملی از اصول حسابداری نیاز دارید. شما باید بدانید که همه حساب‌های مختلف به چه معنا هستند، چگونه آن‌ها را محاسبه کنید، و چگونه به هم متصل شده‌اند. مدل های مالی باید دقیق و انعطاف‌پذیر طراحی شوند تا با حالات و در وضعیت‌های مختلف بازار قابلیت تطبیق‌پذیری داشته باشند. مدل سازی مالی امری پیچیده است و نیاز به تخصص و تجربه بالا در حوزه حسابداری و مدیریت مالی و همچنین شناخت بازار و عوامل تاثیرگذار بر صنایع مختلف دارد.

مدلسازی مالی در اکسل

استفاده از مفاهیم مالی در مسائل روزمره شرکتها و حتی مسائل روزمره زندگی، همچون سرمایه گذاری های شخصی، می تواند بسیار مفید باشد. علیرغم اهمیت این مفاهیم و تاثیر قابل توجه آنها بر کیفیت تصمیمات مدیران و کارشناسان، متاسفانه مفاهیم مالی جایگاه واقعی خود را در بین اشخاص مختلف به خوبی پیدا نکرده است. از دلایل این مساله می توان به پیچیدگی مفاهیم مالی از یک سو و دشواری محاسبات ریاضی آن از سوی دیگر اشاره نمود. نرم افزار اکسل یکی از ابزارهایی است که می تواند این مشکل را برای ما حل کند. متاسفانه استفاده اکثر افراد از این نرم افزار در حد ترسیم نمودار می باشد.
دوره مدلسازی مالی با اکسل با هدف ایجاد آمادگی لازم در شرکت کنندگان برای ساختن مدلهای مالی مبتنی بر اکسل طراحی شده است. به منظور نیل به این هدف، ویژگیهای زیر در طراحی دوره لحاظ شده است:

برای ساخت مدل مالی، آشنایی کافی با مباحث و مفاهیم مالی از یک سو و تسلط نسبی بر ابزارهای اکسل از سوی دیگر مورد نیاز است؛ به همین دلیل، در این دوره هم مباحث مالی آموزش داده می شود و هم ابزارهای اکسل.

این دوره تمرین محور می باشد، بدین معنا که شرکت کنندگان در طول دوره تمرینهای مختلفی را حل خواهند نمود. هر یک از این تمرینات حداقل یک نکته مالی و یا نکته اکسل را به مخاطب آموزش می دهد. تمرینات کلاس را در سه گروه می توان طبقه بندی نمود:
*تمرینات عادی: این تمرینات نسبتا ساده بوده و هدف از طراحی آنها، آموزش یک نکته مالی و یا اکسل به مخاطب می باشد.
*تمرینات چالشی: این تمرینات از درجه سختی بالاتری برخوردار بوده و هدف از طراحی آنها بررسی میزان تسلط دانشجویان دوره بر مفاهیم آموزش داده شده می باشد.
*مدل مالی: در انتهای دوره از دانشجویان خواسته می شود که دانش کسب شده خود در خصوص مفاهیم مالی و ابزارهای اکسل را در حل یک پروژه مالی به کار گیرند.

محتوای دوره :

ماژول های اصلی	جزئیات
Introduction to Financial Modeling using MS Excel	در این قسمت، در خصوص مدلسازی مالی در مدلسازی مالی در کجا استفاده می‎شود؟ اکسل، محیط این نرم افزار و همچنین روند دوره، توضیحاتی ارائه خواهد شد.
Referencing 1	تسلط بر انواع روش های آدرسی دهی (نسبی و مطلق) از اهمیت به سزایی در مدلسازی با اکسل برخوردار است. در این بخش با حل چند تمرین، با انواع روش های آدرسی دهی آشنا می شویم.
Charts	در این قسمت با نحوه ترسیم نمودار در اکسل و همچنین انواع نمودارها آشنا خواهیم شد.
Naming	نامگذاری سلولها و ماتریس ها، یکی از روش هایی است که می تواند در بهبود مدلهای ساخته شده (منعطف نمودن و قابل پیگیری نمودن مدل)کمک شایانی نماید: – نامگذاری سلول ها و ماتریس ها در اکسل – دستور Indirect
Data table	در بسیاری از مدل های مالی، تحلیل حساسیت (Sensitivity Analysis) از جایگاه ویژه ای (مخصوصا در مدیریت ریسک) برخوردار است. با استفاده از ابزار قدرتمند Data Table می توان تحلیل حساسیت مدل های مالی را به راحتی انجام داد.
Time value of money	محاسبات ارزش زمانی پول، بعضا وقت گیر و دشوار می باشند. در این قسمت با نحوه انجام این محاسبات در اکسل آشنا خواهیم شد. این دستورات کاربردهای زیادی در زندگی حرفه ای و شخصی افراد (محاسبه نرخ سود سپرده های بانکی و بیمه ای، محاسبه نرخ بهره تسهیلات دریافتی و …) خواهند داشت. – دستورات Rate، PV، FV، PMT، iPMT، pPMT – ابزار Goal seek
Risk and Return	برای انجام محاسبات مربوط به ریسک و بازده در اکسل، ابزارهای مختلفی وجود دارد که در این قسمت با آنها آشنا خواهیم شد: – دستوراتAverage، Harmean، Geomean، Min، Max، Aedev، Stdev
Conditional formatting	در این بخش با ابزار Conditional Formatting اکسل آشنا شده و نحوه استفاده از آن در تصمیم گیری های مالی را مشاهده خواهیم نمود.
Data validation	یکی از مسائلی که می تواند مدل های اکسل را دچار مشکل کند، ورود داده های اشتباه می باشد. اکسل ابزارهایی در اختیار ما قرار می دهد که با استفاده از آنها می توانیم تا حد امکان، این مشکل را حل نماییم. – ابزار Data validation
Referencing 2	دستوراتی که در این قسمت از دوره با آنها آشنا می شویم، به ما کمک می کنند که مدل هایی پویا و هوشمند ساخته و بر اساس ورودی های کاربر، خروجی های مورد نیاز را تهیه نماییم. دستوراتی که در این قسمت با آنها آشنا می شویم عبارتند از: – Match, Index(Array and Reference Form), Lookup, Offset, IF error, Large

دکتر محسن صیقلی

دکتری مدیریت مالی -دانشگاه تهران

کارشناسی و کارشناسی ارشدمدیریت مالی
دارای مدرک POST DBA مدیریت عالی اجرایی
مدرس دانشگاههای تهران، دانسکده اقتصاد تهران و علامه و شریف ، آزاد تهران ، قزوین
مدیر آموزش بورس نیوز ۱۴۰۰
رییس هیات امناء کلینیک کسب و کار استان البرز ۱۴۰۰
مشاور شرکت های سهامی عام : مخابرات، گل گهر، ملی حفاری، کاغذ پارس ، سازمان اوقاف و امور خیریه
عضو اسبق کارگروه مالی و سرمایه گذاری گروه اقتصادی آستان قدس رضوی
عضو اسبق هیات مدیره و مشاور اجرایی در امور سرمایه گذاری و مدیریت ریسک مدیرعامل هلدینگ بیمه حافظ
نائب رئیس اسبق هیات مدیره شرکت کارگزاری بورس معیار سهام(سهامی خاص) -شرکت بورس
مدیر عامل اسبق و عضو موظف هیات مدیره شرکت سرمایه گذاری تجلی سامانه (سهامی عام)
مسئوول ارزیابی طرحهای سرمایه گذاری بنیاد مستضعفان
عضو هیئت مدیره موظف و معاونت امور اقتصادی و مالی شرکت مهندسین مشاور لانیز – سازمان عمران و مسکن بنیاد مستضعفان
دارای چندین مقاله ISI بین المللی و علمی – پژوهشی تخصصی حوزه مالی

مدل‌سازی مالی

یکی از موضوعات مهم و اساسی در رشته‌­های ریاضیات مالی، مهندسی مالی، اقتصاد مالی و اخیرا در مدیریت مالی ، مطالعه مدل‌­ها است.

مطالعه مدل‌­ها نیازمند پیش زمینه‌هایی بوده که در برنامه درسی رشته کارشناسی ارشد ریاضیات مالی و دکتری ریاضیات مالی آمده است. به نظر من برای هر محقق بسیار مهم و اساسی بوده که حوزه مطالعات خود را در یک بازار متمرکز کند و هدف از یک برنامه تحقیق، تخصص و حرفه ای شدن در یکی از بازارهای مورد مطالعه بوده و از دیگر بازارها نیز بایستی مفاهیم به اندازه نیاز بداند و اطلاعات عمومی داشته باشد. اگر بخواهم بازار در بالاترین دسته بندی تقسیم کنم، می‌توان به سه حوزه مطالعاتی زیر اشاره کرد:

• بورس ( منظور شامل همه حوزه‌های مطالعاتی سهام، نرخ بهره، اوراق بهادار با درآمد ثابت، نفت، بازار مشتقات، فلزات و غیره می‌باشد )
• بانک
• بیمه

همه می‌دانیم این سه حوزه مطالعاتی بسیار وسیع بوده و مشترکات فراوانی دارند، مثلا مطالعه ریسک در صنعت بیمه، اشترک تنگاتنگی با بانک داشته و در بورس نیز مشترکاتی وجود دارد همچنین مطالعه بازار مشتقات نه تنها در حوزه بورس بوده بلکه برای قیمت‌گذاری ریسک بیمه‌ها زیاد مورد استفاده قرار می‌گیرد و نمونه دیگر، مطالعه اوراق قرضه با پشتوانه رهنی در سه حوزه مطالعاتی، بورس و بانک و بیمه قرار می‌گیرد، اما سخن من این است که اگر محققی بخواهد ریسک دقیق مطالعه و مدل‌­سازی کنید باید تمرکز روی یک بازار داشته باشد، مثلا اگر ریسک در بانک بخواهیم مطالعه کنیم باید شناخت مفصلی از تمام اجزای بانک مانند کمیته‌های ریسک، مشتریان، قوانین، ساختار، ابزار کنترل ریسک در بانک، بازارهای موازی، بازارهای رقیب و بسیاری از موارد دیگر داشته باشیم، سپس به مطالعه مدل­‌سازی ریسک بپردازد.

هدف دیگر من از این تقسیم‌بندی این است که محققین ریاضیات مالی که تمایل دارند با مدرک رشته ریاضیات مالی جذب بازار کار بشوند بایستی شناخت دقیق و حرفه ای از یکی از حوزه‌های فوق داشته باشند تا بتوانند شغل حرفه‌ای پیدا کنند و از تخصص خود برای ارتقای شغلی استفاده بکنند.

توصیه من در مورد مدل­­‌سازی به اینصورت است که بایستی در ابتدا بازاری بصورت عمیق مطالعه و شناخت داشته باشیم ، سپس به مدل­‌سازی آن بازار به منظور ارتقای فعالیت‌ها و در راستای اهداف اصلی آن بازار مثلا به برای کنترل ریسک، پیش‌بینی قیمت یا قیمت‌گذاری بپردازیم نه اینکه از یک برای مدل‌های مورد علاقه خودمون کاربردی در بازارها پیدا کنیم، البته اینم روش غلطی نیست ولی شخصاً پیشنهاد اولی را دارم.

پس جمع‌بندی من به این صورت است که مطالعه مدل و مدل‌­سازی حوزه بسیار وسیع بوده و نمی‌توان همه نوع مدل­‌ها در یک مقوله گنجاند و تشریح داد، همچنین مطالعه مدل‌­ها نیازمند شناخت کافی از بازارهای مالی می‌باشد، علاوه بر آن مدل­‌سازی نیازمند شناخت کافی از دانش ریاضیات در حد حداقل دروس رشته کارشناسی ارشد ریاضیات مالی بوده و برای پیاده‌سازی تخصص کافی در یکی نرم‌افزارهای مالی مانند Matlab یا Python و غیره می‌باشد.

ب. معرفی چند نوع مدل­‌سازی

در زیر به معرفی چند نوع مدل در حالت کلی می‌پردازیم و بحث تکمیلی به حوزه تخصصی مثل مدل‌­سازی مالی با SDE ها و PDE ها واگذار می کنیم که محقق با رجوع به سایت قطب علمی ریاضیات مالی، مطالب خواسته شده را آموزش ببیند.

ورود به این حوزه بسیار با اهمیت است و کاربردهای ملموس فراوانی در بازارهای مالی دارد، امروزه بحث سرمایه‌گذاری و بازارهای سرمایه نقش کلیدی در زندگی افراد حقیقی و حقوقی ایفا می‌کند و کشورها در این زمینه سرمایه‌گذاری فراوانی کرده و گرنت­‌های زیادی داده می‌شود، در واقع بخش بسیار عظیمی از پول در این بازارها جابجا می شود، ورود به این حوزه نیازمند پیش زمینه ریاضی مالی از جمله ریاضیات تصادفی دارد و محققین بایستی با فرایندهای تصادفی ، حسابان تصادفی ، معادلات دیفرانسیل تصادفی ، برنامه‌ریزی تصادفی و روش‌های عددی بصورت عمیق آشنا باشند، پیش‌بینی قیمت انواع سهام ، قیمت‌گذاری نفت از مثال‌­های ساده در این حوزه می‌باشند،. برخی از مدل­‌های مورد مطالعه در این حوزه در قسمت مدل­‌سازی مالی با SDE ها آمده است.

نرخ بهره تاثیر بسیار زیادی بر اقتصاد و معیشت مردم دارد، بر این اساس مطالعه رفتار آن با داشتن مدل مناسب می تواند تاثیرات آن را بر سایر متغیر ها بررسی کرد، امروزه مدل­سازی نرخ بهره به پارامترهای زیادی بستگی دارد و می توان گفت مدل‌­های تصادفی می‌توانند تعبیر مناسبی از نرخ بهره داشته باشند، نکته حایز اهمیت در این نوع مدل‌­سازی این است که شکل مدل‌های نرخ بهره مانند مدل­‌های دارایی‌­های تصادفی بوده با این تفاوت که پارامترها بایستی به گونه ای مدل­‌سازی و تخمین بشوند که خاصیت نرخ بهره را داشته باشند.

مدل‌سازی نرخ خسارت، مدل‌سازی شاخص نمونه‌های ساده‌ای از این نوع مدل‌سازی می‌باشند، در کتاب مهندسی مالی و مدل‌سازی مالی با کاربرد آن در MATLAB آمده است.

ریسک بحث بسیار جذابی هست که در کشور بصورت کامل در مباحث آن ورود نشده است، مدل‌­سازی ریاضی ریسک موضوع مهمی هست که می تواند در حوزه بانک وبیمه که بیشتر تحت تاثیر هستند مورد استفاده قرار گیرد. در این حوزه بنظرم مدل­‌سازی پرتفوی و مدل‌­سازی تصادفی پرتفوی (نظریه بهینه‌سازی تصادفی) از اهمیت بیشتر برخوردار می‌باشد، از نکات جالب این حوزه می‌توان از مدل‌­سازی مشتقات مالی برای پوشش ریسک استفاده کرد. علاوه بر اینها حوزه‌های جالب دیگری در مدل‌­سازی ریسک موجود است مثلا مدل‌­سازی ریسک فناوری مالی (فین-تک) مطالعه ریسک استارت آپ‌­های مالی و غیره.

بنظرم مطالعه و ورود در این حوزه فوق العاده است و پژوهشگر را با مفاهیم نوین ریاضی، مالی و فناوری آشنا کرده و آن را بر حرکت به مرز علم و دانش هدایت می کند.

در اینده مطالب بسیار جالب در این زمینه به اشتراک گذاشته خواهد شد.

کتاب مدل‌های ریاضی مشتقات مالی ملاحظه فرمایید:

همان­گونه که در کتاب فوق و کتاب مهندسی مالی تالیف دکتر نیسی اشاره شد، مشتقات مالی یکی از ابزارهای مهم کنترل و مدیریت ریسک در بنگاه­های اقتصادی می­‌باشند. این ابزار در غالب قراردادهایی ارائه می­‌گردند که مهمترین این قراردادها، قرارداد اختیار معامله است.

انقلاب در تجارت و قیمت‌گذاری اوراق بهادار مشتق شده از دارایی پایه در اوایل سال 1970 آغاز شد. درسال 1973 دفتر بورس اختیار معامله شیکاگو شروع به تجارت اختیار معامله در بورس نمود، اگر چه موسسات مالی در سال­‌های قبل آنها را بطور منظم در بازارها معامله می کردند، لیکن در همان سال بلک و شولز (1973) و مرتون(1973) مقالات اصلی خود را درباره تئوری قیمت گذاری حق اختیار معامله منتشر کردند. از آن زمان به بعد رشته مهندسی مالی رشد عمده‌ای یافت. بلک و شولز و مرتون بواسطه نقش اساسی و ابتکاری خود در طرح تئوری قیمت‌گذاری مشتقات در سال 1997 برنده جایزه نوبل در اقتصاد شدند.

در زیر برخی از مفاهیم مدل­‌سازی بازارهای مشتقات را بطور خلاصه بیان می‌کنیم و بحث ریاضی مشتقات در کتاب­‌های ارایه شده در فوق و بخش مدل­‌سازی با PDE ها سایت قطب قرار خواهیم داد.

برای پژوهشگران و تحلیل­گران مالی، اقتصادی، حسابرسان و مدیران ریسک در سازمان­‌های پولی و مالی، تجزیه و تحلیل اوراق بهادار از اهمیت بالایی برخوردار است.

معمولاً در تجزیه و تحلیل اوراق بهادار از جمله اوراق قرضه، سهام و اوراق مشتقات مالی بدون داشتن یک مدل ریاضی ، اشتباهات ظریف، خطاهای غیر قابل تشخیص و سوءِ تفاهم­هایی پیش خواهد آمد که هیچ کدام از گروه­‌های تحلیل­گر مالی و اقتصاددانان نمی‌­توانند و نباید از آن چشم­‌پوشی کنند. خوشبختانه اخیراً پژوهش­گران و تحلیل­گر مالی و ریسک با استفاده از تکنیک‌­های پیشرفت‌ه­ای ریاضی و کمک ریاضی­دانان و اقتصاددانان توانسته­‌اند مدل‌­های نوینی طراحی کنند که در مقابل تغییرات بازار از خود واکنش نشان داده، برخی از مشکلات بازار را حل کنند.

یکی از مشهورترین مدل­‌ها در بازارهای مالی مدل بلک – شولز است. در حوزه­‌ی مدل­‌سازی­‌های مالی، مدل بلک – شولز نقش مهمی در تعیین قیمت دارایی­‌های پرمخاطره (دارای ریسک بالا) بازی می‌کند و شالوده‌ای برای بسیاری از چارچوب­های مدل­‌سازی قیمت اختیارات به­‌شمار می‌رود(دكتر عبدالساده نیسی(پژوهش‌های اقتصادی)).

با این استدلال و استدلال‌های دیگر معلوم می‌­شود که مدل‌­های پایه‌­ای و حتی نوین در بازارهای مالی بسته به موقعیت جغرافیایی و زمانی باید تعمیم داده شوند تا بتوانند واقعیت جدید این بازارها را پوشش دهند. نظر به این­که دست‌­اندرکاران اکثر بازارهای مالی این اصل مهم را در دستور کار خود قرار داده‌­اند و با توجه به تاثیر این بازارها بر قیمت‌گذاری کمیت­‌های مهم مالی در ایران، مدلسازی مالی در کجا استفاده می‎شود؟ بایستی مدل­‌های پایه­‌ای در بازارهای مشتقات را که قابل بومی شدن در کشور بوده و برخی از واقعیت اقتصاد را توضیح می‌­دهند در دستور کار دانشگاه‌ها و محققین ریاضیات مالی قرار گیرند.

بلک وشولز(1973) با تئوری قیمت‌گذاری اختیار خرید انقلابی را ایجاد کردند و نشان دادند چگونه همواره در موقعیت خرید (Short position) می‌توان از اختیار معامله پوشش نمود. صادر کنند یک اختیار خرید اروپایی (Writer of a European call option) تحت دارایی ریسکی (Riskly asset) در نظر بگیرید، در صورتی­که قیمت دارایی بالاتر از قیمت توافقی (Strike price) باشد او در معرض ریسک تعهد نامحدود قرار می گیرد. برای پوشش (Hedge) از موقعیت خرید، صادر کنند اختیار خرید سهام باید خرید مقدار معینی از دارایی پایه را به گونه ای در نظر بگیرد که کاهش اختیار خرید سهام در موقعیت فروش(Long position) دارایی‌ها جبران شود. در این راستا او روش پوشش را می‌پذیرد.

در موقعیت پوشش شده یک اختیار خرید با دارایی پایه ترکیب می شود تا به هدفی دست یافت که دارایی‌ها بتوانند اختیار خرید را در مورد دارایی های پایه جبران کنند. عموماً محققان از این استراتژی نظارت بر ریسک در بازارهای مالی استفاده می کنند. با تنظیم نسبت دارایی پایه و اختیار خرید در یک پرتفوی ، بلک و شولز نشان دادند که سرمایه گذاری می‌توانند پرتفوی پوشش بدون ریسک را ایجاد کنند که در معرض ریسک بودن مرتبط با قیمت دارایی تصادفی است.

خوانندگان علاقمند می­‌توانند به مقاله بلک (1989) مراجعه کنند مدلسازی مالی در کجا استفاده می‎شود؟ که داستان چگونگی طرح ایده پرتفوی پوشش بدون ریسک بلک و شولز را بیان می کند.

بلک و شولز درمقاله اصلی خود، فرضیات زیر را درباره بازار مالی مطرح نمودند:

• معاملات همواره در طول زمان صورت می گیرد.
• نرخ بهرۀ بدون ريسك،r ، ثابت و براي سررسيدهاي مختلف يكسان است.
• در خلال عمر مشتقه، سوي به دارايي پايه تعلق نمي‌گيرد.
• هیچ هزینه معامله­‌ای در خرید یا فروش دارایی با اختیار خرید و هیچ مالیاتی وجود ندارد.
• دارایی‌ها کاملاً قابل مشاهده هستند.
• هیچ خسارتی در زمینه فروش کوتاه مدت و کاربرد کامل عواید وجود ندارد.
• هیچ فرصت آربیتراژ بدون ریسکی وجود ندارد.
• تغييرات قيمت سهام از «فرايند براني هندسي» تبعيت مي‌كند.

با نقض هر یک از محدودیت­‌های فوق می­‌توان مدل بلک-شولز-مرتن را با دقت بیشتری بیان کرد و مدل‌­های جدیدی در بازار مشتقات حاصل می‌­شوند. از این ایده می­‌توان برای بومی سازی کردن مدل­‌سازی استفاده کرد.

مدلسازی مالی در نرم افزار اکسل

امروزه مدلسازی مالی یک مهارت اصلی برای تحلیلگران مالی است. هرکسی با کسب‌وکار سروکار دارد، از یک کارآفرین گرفته تا تحلیلگر سهام یا یک بانکدار سرمایه‌گذار، باید واجد این مهارت باشد. در میان ابزارهای متنوع مالی، نرم‌افزار اکسل، یکی از پرکاربردترین ابزارها برای مدلسازان مالی است. این نرم‌افزار درعین سادگی و انعطاف‌پذیری، ابزارهای پرکاربرد و متنوعی را برای فرآیند مدلسازی در اختیار کاربر قرار می‌دهد.

قبل از ورود به دنیای مدلسازی مالی در نرم افزار اکسل، ابتدا لازم است به بیان مفهوم مدلسازی مالی، مزایای طراحی یک مدل مالی، موارد استفاده از آن و حرفه‌های مرتبط به این مهارت بپردازیم.

مدلسازی مالی چیست؟

دنیای امور مالی می‌تواند بسیار پیچیده باشد. روزانه میلیون ها معامله مالی انجام می‌شود. دنیای سهام، سرمایه‌گذاری و اوراق بهادار پویا و مملو از داده های فراوان است. برای فائق آمدن بر این پیچیدگی نیاز به مدلسازی مالی داریم.

مدلسازی مالی مجموعه‌ای از فرضیات پیرامون شرایط آتی یک کسب‌وکار یا پروژه است که منجر به پیش‌بینی‌هایی در مورد درآمد، سود و جریان‌های نقدی می‌شود. در واقع این پیش‎بینی معمولاً بر مبنای عملکرد گذشته شرکت و فرضیاتی در مورد آینده و مستلزم تهیه صورت سود و زیان، ترازنامه و صورت جریان وجوه نقد است.

مزایای مدلسازی مالی

مدل‌های مالی در کاهش مخاطرات مالی به پروژه‌ها و کسب‌وکارها کمک می‌کنند. دلیل این امر آن است که صاحبان کسب‌وکار با در نظر گرفتن سناریو‌های متفاوت، به احتمال زیاد قادر به پیش‌بینی نتایج خواهند بود. به طور مثال کسب‌وکارها با استفاده از این مدل‌ها می‌توانند از تاثیر فرآیند بازاریابی، هزینه ورود به یک بازار جدید، اثر تغییر قیمت‌ها بر کسب‌وکار و بسیاری موارد دیگر مطلع شوند.

مدلسازی مالی مجموعه‌ای از فرضیات پیرامون شرایط آتی یک کسب‌وکار یا پروژه است که منجر به پیش‌بینی‌هایی در مورد درآمد، سود و جریان‌های نقدی می‌شود. در واقع این پیشبینی معمولاً بر مبنای عملکرد گذشته شرکت و فرضیاتی در مورد آینده و مستلزم تهیه صورت سود و زیان، ترازنامه و صورت جریان وجوه نقد است.

مدل‌های مالی می‌توانند در تهیه ارزیابی‌های ماهانه عملکرد واقعی شرکت نسبت به آنچه در بودجه یا برنامه پیش‌بینی شده، کمک کنند. این یک بازخورد مهم به‌ویژه برای صاحبان مشاغل کوچک و یا شرکت‌های نوپایی است که از فرآیند برنامه ریزی یا بودجه‌ریزی استفاده نمی‌کنند. مدلسازی مالی به صاحبان کسب‌وکار در انجام تعدیلاتی در روند کار کمک می‌کند که تضمین‌کننده افزایش سود شرکت در انتهای روز خواهد بود.

مدلسازی مالی در کجا استفاده می‎شود؟

از شرکت‎های چندملیتی گرفته تا فروشگاه‎های کوچک خانوادگی، کسب‎وکاری نیست که از مدل‌سازی مالی منتفع نشود. از خروجی مدل مالی برای تصمیم‎گیری در موارد زیر استفاده می‌شود:

• تخصیص بهینه‌ی سرمایه (رتبه‌بندی اعتباری): مدل مالی در پیش‌بینی درآمدها و هزینه‌های آتی و انجام قضاوت آگاهانه در مورد به‌صرفه بودن پروژه‌ها به بانکداران و تحلیلگران اعتباری کمک می‌کند. آنها بدین ترتیب می‌توانند درباره تمدید وام یا رتبه اعتباری یک پروژه یا شرکت تصمیم‌گیری کنند.
• تحلیل و ارزش‌گذاری: مدل‌سازی مالی ابزار اصلی تحلیل و ارزیابی بنیادی است. بانکدار سرمایه‌گذار از آن برای رسیدن به معاملات افزایش سرمایه استفاده می‌کند. تحلیلگران سهام از آن برای ارزش‌گذاری سهام و ارائه توصیه‌هایی مبنی بر خرید/فروش/نگهداری سهام استفاده می‌کنند.
• کارآفرینی: کارآفرینان از مدل‌های مالی برای ارائه طرح‌های خود به سرمایه‌گذاران بالقوه و همچنین برنامه‌ریزی راهبردهای خود استفاده می‌کنند. اجرای شبیه‌سازی‌های مختلف اغلب می‌تواند ابزاری مهم برای جلوگیری از مخاطرات احتمالی باشد.
• بودجه‎بندی و پیش‎بینی: شرکت‌ها از مدل‌سازی مالی برای ارزیابی امور مالی و پروژه‌های خود استفاده می‌کنند. از این رو، مدل مالی یک ورودی در تدوین طرح‌های بودجه برای پروژه‌های شرکت محسوب می‌شود.

چه کسانی مدل‎های مالی را می‎سازند؟

حرفه‌هایی که مدل‎های مالی را ایجاد می‎کنند بسیار متنوع هستند. به طور کلی کارشناسان و تحلیلگران مالی کلیه شرکت‌ها به ویژه شرکت‌های ذیل نیاز به طراحی مدل مالی دارند:

اکسل- پرکاربردترین ابزار برای مدلسازی مالی

ابزار‌های گوناگونی در حوزه‌ی دانش مدیریت مالی پدید آمده است تا به تصمیم‌گیران حوزه ‌مالی در حل و تحلیل مسائل مالی کمک دهد. با این حال نیازی به خرید نرم‎افزار تخصصی گران‎قیمتی نیست، زیرا همۀ ابزارهای مورد نیازتان در نرم‌ افزار اکسل وجود دارند.

در هنگام ساخت مدل مالی که شامل فرضیات، صورت سود و زیان، ترازنامه، صورت جریان وجوه نقد، جدول‎های پشتوانه، ارزش‌گذاری، تحلیل حساسیت و نمودارها است، دنبال کردن بهترین شیوه‌‏ها در اکسل بسیار مهم است.

ملزومات طراحی یک مدل مالی مناسب با استفاده از نرم‌افزار اکسل

آشنایی و مهارت ما در استفاده از توابع و قابلیت‌های اکسل، اولین گام برای تبدیل شدن به یک مدلساز مالی است. لیستی از ضروری‌ترین مهارت‌های لازم در اکسل برای طراحی یک مدل مالی مناسب عبارتند از:

تسلط ما بر مفاهیم مالی دومین گام برای طراحی یک مدل مالی دقیق و کارا است. باید بدانید که پیش شرط طراحی یک مدل مالی مناسب و دقیق، درک صحیح و تسلط بر مفاهیم مالی و اقتصادی است و صرف دانستن توابع مالی در اکسل بدون درک عمیقی از کاربرد آنها، فاقد ارزش است. بنابراین توصیه می گردد ابتدا یکی از کتاب‌های مفاهیم مالی را مطالعه کنید. اگر در پی یادگیری عمیق مدلسازی مالی هستید، جهت یادگیری اصول، نیاز به یک کتاب مرجع دارید.

پیشنهاد ما به شما کتاب Principles of Corporate Finance است. از این کتاب به عنوان یکی از بهترین و جامع‌ترین کتاب‌های مرجع مالی برای تسلط مفاهیم مالی یاد می‌شود. این کتاب که در بهترین دانشگاه‌ها و مدارس مالی معتبر دنیا تدریس می‌شود، هر موضوعی را با جزئیات توضیح می‌دهد. توصیه می‌شود این کتاب را به دلیل جامع بودن آن مطالعه کنید. تعداد اندکی از کتاب‌های مالی این سطح از آنالیز محتوا را با جزئیات ارائه می‌دهند.

و در نهایت برای برداشتن گام نهایی برای ورود به دنیای مدلسازی مالی، باید میان دانش مالی و مهارت‌های اکسلی خود پلی ایجاد کنیم. این گام مستلزم بهره‌مندی از یک کتاب آموزش ساختارمند همراه با نشان دادن کاربردهایی عملی توابع اکسل در مسائل مالی است. ما در یک مطلب آموزشی دیگر قصد داریم لیستی از بهترین کتاب‌های مدلسازی مالی در نرم افزار اکسل را تهیه کنیم تا در تمام مسیر تبدیل شدن به یک مدلساز مالی راهنمایتان باشد. با ما همراه باشید.