توضیح قرار داد آتی و میزان ریسک آن

قرارداد آتی چیست؟

قراردادهای آتی، یکی از قراردادهای پرکاربرد در بورس‌های کالایی محسوب می‌شود که از سال ۱۳۸۷ در بورس کالای ایران مورد استفاده قرار گرفته است. در مطلبی که از نظر می گذرد به تعریف این قرارداد و مزایای آن پرداخته شده است.

به گزارش «کالاخبر» به نقل از اقتصادآنلاین، در قراردادهای آتی، خریدار و فروشنده توافق می‌کنند که میزان معینی از کالای مشخصی را، با کیفیت و قیمت معلوم در زمان و مکان مشخص معامله کنند.

بنابراین قرارداد آتی، قراردادی است که طی آن فروشنده متعهد می‌شود در سررسید معینی در آینده، مقدار مشخصی از کالا را به قیمتی معلوم به فروش برساند. در مقابل، خریدار نیز متعهد می‌شود آن کالا را با همان مشخصات خریداری کند؛ در قرارداد آتی برای تضمین انجام تعهد، خریدار و فروشنده مبلغی را نزد اتاق پایاپای بورس کالا قرار می‌دهند که وجه تضمین نامیده می‌شود.

قرارداد آتی، قراردادی دوطرفه است که می‌توانیم طی آن، کالایی را با مشخصات معین در زمان حال به فروش برسانیم و پس از گذشت چند ماه، آن را با قیمت توافق‌شده تحویل دهیم و وجه را دریافت کنیم.

ویژگی‌های قراردادهای آتی

معافیت مالیاتی، تخصیص سود بانکی به مبلغی که در حساب و در اختیار مشتری موجود است، امکان برداشت یک ‌روزه موجودی از حساب، کارمزدهای بسیار پایین، امکان خرید و فروش نامحدود در هر روز معاملاتی، واریز روزانه سود و زیان به‌ حساب مشتری، دو طرفه بودن بازار و امکان کسب سود از ریزش و افت قیمتی ( تنها بازار دو طرفه حال حاضر در ایران )، پوشش ریسک و. ، از جمله ویژگی‌ و مزیت‌های قراردادهای آتی هستند.

شرایط ورود یک کالا به بازار آتی

محدودیت پذیرش دارایی در قرارداد آتی وجود ندارد، اما حجم تولید بالا، معاملات نقدی قوی و پویایی قیمت، از جمله ملزومات یک کالا برای ورود به بازار آتی بورس کالای ایران است.

انواع قراردادهای آتی

قرارداد های آتی، به دو گروه کالا و مالی تقسیم می‌شوند. قراردادهای آتی کالا شامل محصولات کشاورزی، فلزات، مواد نفتی و …می‌شوند. قرارداد های آتی مالی نیز، ابزارهایی نظیر سهام، اوراق قرضه، ارز و. را دربر می‌گیرند.

بازیگران قراردادهای آتی

به گفته رحمان آراسته، سرپرست مدیریت توسعه بازار مشتقه بورس کالای ایران، سه بازیگر در بازار آتی وجود دارد. برای مثال، تولیدکننده‌ای که نگران قیمت و نوسان محصول در آینده است، وارد قراردادهای آتی می‌شود تا ریسک خود را در این حوزه پوشش دهد. این تولیدکننده با پرداخت مبلغی به عنوان ضمانت، خود را در برابر نوسانات قیمت، بیمه می‌کند و کالای خود را با قیمتی مشخص برای سررسیدهای آینده، به نوعی پیش فروش می‌کند.

وی تصریح کرد: دسته دیگر فعالان بازار آتی، خریداران کالا هستند که برای پوشش ریسک نوسانات قیمت در آینده، از امروز محصول مورد نیاز خود را با قیمتی مشخص و برای تحویل آینده پیش خرید می‌کنند. بنابراین این دسته از افراد، امکان برنامه‌ریزی تولید در فواصل زمانی مشخص را به دلیل پیش خرید محصولات خود پیدا می‌کنند.

به گفته آراسته، دسته سوم نیز، نوسان‌گیران یا آربیتراژگران هستند. این افراد از اختلاف قیمت رخ داده میان بازار نقد و بازار آتی محصول مورد نظر استفاده می‌کنند و با پیش‌بینی روند بازار در آینده و با هدف کسب سود، وارد قرارداد آتی می شوند که البته حضور این دسته از بازیگران نیز به افزایش عمق معاملات کمک شایانی می‌کند.

راه‌اندازی معاملات آتی مس کاتد

لازم به ذکر است که نخستین قرارداد آتی مس کاتد با سررسید بهمن ماه، در راستای توسعه دارایی‌های پایه بازار مشتقه بورس کالای ایران از ۲۷ آذرماه سال جاری روی تابلوی معاملات رفت. در حال حاضر، مس با مازاد عرضه در بازار فیزیکی بورس کالا مواجه است و محدودیت‌های خرید و فروش در این محصول وجود ندارد.

قرارداد آتی

کالایی که در قرارداد آتی باید تحویل داده شود باید دارای کمیت، کیفیت و استاندارد و باشد که زمان و محل تحویل آن نیز مشخص باشد. متغیر مورد اهمیت در معاملات آتی، قیمت می باشد که در طول معامله کشف می گردد.

تعریف قرارداد آتی:

قرارداد آتی (future contract) یا به اختصار آتی (futures)، توافق نامه ای می باشد که مبتنی بر خرید یا فروش دارایی در زمان معینی در آینده، و با قیمت مشخص است.

انواع قرارداد های آتی:

قرارداد های آتی به دو گروه اصلی طبقه بندی می شوند:

قرارداد های آتی کالا: شامل محصولات کشاورزی، فلزات، مواد نفتی و …

قرارداد های آتی مالی: ابزار هایی نظیر سهام، اوراق قرضه، ارز و …

در بازار های مالی کنونی، قرارداد ها بر پایه های دیگری همچون ارز، نرخ بهره و شاخص های بازار سهام بسیار متداول شده اند که نقش مهمی را در کنترل ریسک ایفا می کنند.

ویژگی های قرارداد های آتی:

قرارداد های آتی دارای ویژگی های زیر هستند.

اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺑﻮدن ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻗﺮارداد:

شرایط استاندارد این نوع از قرارداد ها باعث می ‌شود که نتوانند به صورت دقیق به همه نیاز های مشارکت کنندگان در بازار های مالی پاسخ بدهند. این شرط یکی از معایب قرارداد های آتی به شمار می رود.

ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ در ﺑﻮرس (ﺷﻔﺎﻓﻴﺖ ﻗﻴﻤﺖ):

بورس معاملات آتی مکانی معین برای خریداران و فروشندگان می باشد که از طریق سامانه الکترونیکی دارای استاندارد بورس، معاملات آتی انجام می ‌گردد. این معاملات برای تمامی شرکت کنندگان در بازار به صورت عادلانه عرضه قابل عرضه می باشد.

کارگزاران و کارگزاری ها، سفارش های مشتریان را از طریق روش های موجود در سازمان بورس، در سامانه معاملاتی قرارداد های آتی قرار می دهند.

سپس معاملات ثبت شده بر اساس اولویت ‌های قیمتی و در صورت مساوی بودن قیمت ‌ها بر اساس اولویت زمانی انجام می گیرد.

بورس ها و کارگذاری ها خودشان حق معامله ندارند و نمی ‌توانند مشتریان را وادار به معامله کنند در واقع می توان گفت که مسئولیت بورس و کارگزاری ها، ایجاد بازاری منسجم و شفاف به منظور کشف قیمت ها و انجام معاملات به صورت عادلانه می باشد.

تمامی بورس های سراسر دنیا به وسیله مقام ناظر کنترل می شوند. هر زمان یکی از اعضای معامله گر در بورس، قوانین و مقررات وضع شده را نادیده بگیرد، مشمول جریمه می شود و یا ممکن است که ممنوع المعامله شود.

موسسه مشاوران مطالعه مقاله تکالیف مالیاتی را به شما عزیزان پیشنهاد می کند.

انواع قرارداد های آتی

اﺗﺎق ﭘﺎﻳﺎﭘﺎی، عدم ریسک اﻋﺘﺒـﺎری، وﺟﻮد مکانیسم وﺟﻪ ﺗﻀﻤﻴﻦ و کاهش ریسک اﻋﺘﺒﺎری:

اتاق پایاپای (روزانه) در هر بورس، نقش مهمی را برای تضمین عملکرد مالی قراردادهای آتی معامله شده ایفا می ‌کند که به عنوان پشتوانه قابل اطمینان برای طرفین معامله می ‌باشد.

ﻧﻘﺪ ﺷﻮﻧﺪگی ﺑﺎﻻ:

در این نوع از قرارداد ها، برای این که سرمایه گذار و معامله گر بتواند قرارداد آتی را به فروش رساند، به مالکیت آن دارایی معین نیاز ندارد و با انجام معامله پیش فروش می تواند یک قرارداد آتی را در بازار بفروشد.

در صورت نیاز به تحویل کالا، می تواند آن را از بازار فیزیکی تهیه کند که این امر میزان نقد شوندگی معاملات را تا حد بسیار زیادی افزایش می دهد.

اﻧﻌﻄﺎف ﭘﺬﻳﺮی ﭘﺎﻳﻴﻦ:

این ویژگی به دلیل توضیحات مورد اول می باشد.

پوشش ریسک:

از مهم ترین مزیت های قرارداد های آتی، خاصیت پوشش ریسک آنها می باشد. این خاصیت، به معنای اتخاذ موقعیتی در بازار می باشد که هدف آن کاهش یا از حذف ریسک ناشی از نوسانات و تغییرات قیمت است.

هزینه اندک معاملات:

معاملات قرارداد های آتی نسبت به معاملات نقدی از هزینه معاملاتی کمتری برخوردار است.

اهرم مالی:

استفاده از اهرم مالی در معامله های قرارداد آتی از درجه ریسک بالایی برخوردار می باشد و به معامله گران فرصت کسب کردن میزان سود بالایی را می ‌دهد به طوری که معامله گر با یک سپرده اولیه می ‌تواند معادل کل ارزش دارایی تعهد شده، سود و یا زیان کسب کند.

نکته: مسئله‌ ای که این ریسک را تشدید می کند اهرمی بودن معاملات آتی می باشد.

مشخصات قرارداد های آتی:

مشخصات قرارداد های آتی به شرح زیر می باشد.

ﻧﻮع دارایی ﭘﺎﻳﻪ و اﺳﺘﺎﻧﺪارد کالا:

در قرارداد های آتی، کالا و یا دارایی ای که قرارداد آتی بر روی آن منتشر گردد را اصطلاحا دارایی پایه می گویند.

همچنین در بورس های کالایی در سراسر دنیا، بر روی دارایی ‌های مختلفی از جمله محصولات کشاورزی، انواع فلزات، انواع فرآورده ‌های نفتی و سایر محصولات قرارداد آتی منتشر می‌ شود که با عنوان دارایی پایه قرارداد های آتی مورد معامله قرار می گیرند.

اﻧﺪازه ﻗﺮارداد آتی:

اندازه قرارداد مشخص کننده حجم دارایی ای می باشد که طی یک قرارداد باید تحویل داده شود. به عبارتی می توان گفت، مقدار استاندارد شده دارایی پایه را به اصطلاح، اندازه قرارداد می نامند.

در این نوع از قرارداد ها، اندازه هر قرارداد توسط بورس تعیین می گردد و سرمایه گذاران فقط می ‌توانند مضرب های صحیحی از این مقادیر را مورد معامله قرار دهند.

دوره و ﺳﺎﻋﺖ ﻣﻌﺎﻣﻼتی و ﺗﺎرﻳﺦ سررسید:

تاریخ سر رسید قرارداد های آتی بر روی یک کالا به صورت استاندارد و مشخص توسط بورس تعیین می گردد که تنها برای سررسید های معینی تعیین می ‌شود که امکان انجام این گونه معاملات آتی در آنها وجود دارد.

وﺟﻪ ﺗﻀﻤﻴﻦ اوﻟﻴﻪ:

در توضیحات بخش اتاق پایاپای شرح داده شده است.

موسسه مشاوران مطالعه مقاله رکود اقتصادی را به شما عزیزان پیشنهاد می کند.

ویژگی های قرارداد های آتی

سایر مشخصات قرارداد های آتی:

• ﺣﺪ ﻧﻮﺳﺎن قیمت روزانه
• حداکثر ﺣﺠﻢ ﻫﺮ سفارش
• ﺳﻘﻒ ﻣﺠﺎز موقعیت ﻫﺎی ﺑﺎز
• ﺗﺤﻮیل و ﻣﻬﻠﺖ ﮔﻮاهی آﻣﺎدگی تحویل
• کارﻣﺰد ﻫﺎ و جرایم

بورس های معامله قرارداد آتی:

در کشور های مختلف جهان، بورس های زیادی برای معامله قرارداد های آتی وجود دارد که دو نمونه از بزرگ ترین بورس های آتی در آمریکا می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• بورس شیکاگو (CBOT)
• بورس تجاری شیکاگو (CME)

از بزرگ ترین بورس های آتی در اروپا نیز می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• بورس قرارداد های آتی و اوراق اختیار معامله بین المللی لندن (LIFFOE)
• بورس یورکس (Eurex)

سایر بورس های بزرگ، شامل:

• بورس Bolsa de Mercadoriasy Futures در سائو پائولو
• بورس آتی مالی بین المللی در توکیو
• بورس بین المللی در سنگاپور
• بورس آتی در سیدنی

نمونه های قرارداد های آتی:

از نمونه های قرارداد های آتی می توان به موارد زیر اشاره نمود:

• قرارداد های آتی بر روی نرخ بهره کوتاه مدت
• قرارداد های آتی بر روی نرخ بهره میان مدت و بلند مدت در آمریکا
• قرارداد های آتی یورو دلاری

معاملات قرارداد های آتی نرخ ارز:

این معاملات در مقایسه با پیمان های آتی نرخ ارز بسیار کم می باشند که عمدتا به معاملات صورت گرفته در بورس شیکاگو محدود می گردند.

بیشتر معاملات آتی نرخ ارز، روی ارز های زیر صورت می گیرد:

• یورو
• دلار کانادا
• فرانک سوئیس
• ین ژاپن
• پوند انگلیس
• پزو مکزیک
• دلار استرالیا

فواید قرارداد آتی:

• تثبیت قیمت فروش برای آینده
• حفظ قیمت مورد نظر
• جلوگیری از نوسان قیمت
• اطمینان از دریافت میزان کالا (سهام) در زمان مورد نظر با قیمت تثبیت شده
• کسب سود برای معامله گر به وسیله نوسانان قیمت قرارداد آتی

پوزیشن های معاملاتی:

پوزیشن(Position) معامله زمانی صورت می گیرد که معامله گر در روز، معامله ای انجام دهد در واقع می توان گفت، یک معامله گر در شروع کار روزانه که هنوز هیچ گونه معامله ای انجام نداده است، هیچ موضعی اتخاذ نکرده است.

در این صورت، هیچ تعهدی وجود ندارد، اما به محض این که وارد بازار شود و شروع به انجام معامله نماید، این معامله گر پوزیشن Long را اتخاذ می کند.

موسسه مشاوران مطالعه مقاله اوراق مالی اسلامی را به شما عزیزان پیشنهاد می کند.

ویژگی های قرارداد آتی

Long Position:

واژه Long در زبان انگلیسی دقیقا به معنای مالکیت است و در واژگان بورس به موقعیت فردی اطلاق می شود که اوراق بهادار، کالا، ارز و مانند آنها را خریداری کرده و یا نگهداری می ‌کند و امیدوار است که قیمت آنها افزایش یابد.

در بازار آتی، به افرادی که مبادرت به خرید قرارداد آتی کنند، به گونه ای که متعهد شوند، در تاریخ انقضا دارایی پایه را تحویل بگیرند، اصطلاحا می گوییم موقعیت Long را اتخاذ کرده اند.

در بازار بورس آتی ایران، فردی که قرارداد آتی را می خرد و خود را متعهد به خرید دارایی پایه بر اساس ضوابط استاندارد بورس در تاریخ معینی می نماید، اصطلاحا موقعیت خرید یا موقعیت تعهدی خرید اختیار کرده است و اگر تا موعد سر رسید قرارداد، موضع خود را حفظ کند، لازم است که دارایی پایه را خریداری نماید.

Short Position:

به موقعیت فردی که قرارداد فروش اوراق بهادار، کالا، ارز و امثال آن را را منعقد کرده باشد، اصطلاحا Short می گویند.

در واقع می توان گفت که، موقعیت Short به موقعیت کسی گفته می شود که تعدادی قرارداد آتی در بازار آتی به فروش رسانده است و هنوز از طریق یک معامله جبرانی (خرید قرارداد آتی) موقعیت خود را در بازار مسدود نکرده است.

موقعیت تعهدی باز:

موقعیتی است که تعهدات دارنده موقعیت به یکی از روش های زیر ساقط نشده است:

• بستن موقعیت (معامله معکوس)
• معاوضه فیزیکی
• تسویه نقدی
• تحویل

همگرایی قیمت آتی با قیمت نقدی:

هر چه تاریخ (موعد) سر رسید قرارداد آتی نزدیک تر می شود، می توان نتیجه گرفت که قیمت آتی به سمت قیمت نقدی میل می کند و در سر رسید قرارداد آتی، قیمت آتی با قیمت نقدی برابر و یا خیلی نزدیک می شود.

در این صورت معامله گران فرصت های آربیتراژی زیر را خواهند داشت:

• فروش یک قرارداد آتی
• خرید دارایی
• تحویل دارایی

انجام این سه گام، باعث ایجاد سودی معادل اختلاف قیمت آتی و قیمت نقدی برای معامله گر می شود.

قرارداد آتی چیست و چطور از آن سود بگیریم؟

آیا می دانید قرارداد آتی چیست و چطور می توانید از آن سود به دست آورید؟ فعالین اقتصادی در حین انجام فعالیت هایشان تمایل دارند که نوعی ضمانت از فروش محصولاتشان داشته باشند و این طرز تفکر و این نیاز در طی سالها باعث ایجاد نوعی از معاملات به نام قرارداد آتی شد، این نوع قراردادها مزایایی دارند که از آن جمله می توان به آسودگی خاطر معامله گران اشاره کرد، در حقیقت در پاسخ به این که قرارداد آتی چیست میتوان گفت که قرارداد آتی نوعی از ابزارهای مشتقه به حساب می آید، به عنوان مثال اوراق بهاداری که در بازارهای بورسی معامله می شوند فقط نشان دهنده ارزش سهام شرکتها هستند و به تنهایی ارزشی ندارند قرارداد آتی هم نوعی از این معاملات می باشد که امکان دارد که در این قرارداد، خود دارایی منتقل نشود بلکه فقط اسناد آن بین افراد معامله شود. در ادامه بیشتر در مورد اینکه قرارداد آتی چیست و چطور میتوان از آن برای سودآوری استفاده کرد، توضیح داده ایم.

قرارداد آتی چیست ؟

قرارداد آتی قراردادی است که طرفین معامله، در زمان حال تصمیم می گیرند که یک کالایی را در زمان مشخصی در آینده، معامله کنند در این قرارداد، فروشنده تصمیم می گیرد کالایی را در زمان مشخصی و با قیمت مشخصی بفروشد و خریدار توضیح قرار داد آتی و میزان ریسک آن هم تصمیم به خرید آن میزان کالا یا خدمات به مبلغ مشخصی می گیرد که مبلغ را نیز در آینده پرداخت می کند، این بازار که با نام فیوچر شناخته می شود سودآوری بسیار بالایی دارد و به افراد اجازه می دهد با سرمایه کم، صاحب سودهای زیادی شوند.

تاریخچه مختصری از قراردادهای آتی

این قراردادها به شکل فعلی در ایران سابقه طولانی ندارد اگر چه نوعی از معاملات قراردادهای آتی که به نام قرارداد سلف شناخته می شود از قرنها پیش در ایران و سرزمین های اسلامی رواج داشته است. در نظر داشته باشید که معامله سلف عبارتست از قراردادی که طی آن، فروشنده و خریدار توافق می کنند تا کالایی را در زمان آینده تبادل کنند اما مبلغ آن را در زمان حال یعنی در حین عقد قرارداد جا به جا می کنند البته معامله سلف با قرارداد آتی تفاوتهایی دارند.

درصورتی که تمایل دارید تا از خدمات ۲۵ درصد تخفیف کارمزد در بورس، مشاوره خرید … بهره مند شوید میتوانید از طریق لینک زیر اقدام به ثبت نام نمایید.

اولین قراردادهای آتی مربوط به خریدو فروش گندم در سال ۱۸۴۸ در شیکاگو بوده است و به دنبال آن شکل گیری این نوع معاملات معمولاٌ از معاملات محصولات کشاورزی نشاٌت گرفته است و پس از آن در سال ۱۹۷۲ قراردادهای آتی مالی دیگر بر پایه انواع کالا و اوراق به بازار اضافه شده است. در ایران، اولین قرارداد آتی به شکل کنونی و سازمان یافته در سه شنبه ۵ آذر ۱۳۸۷ جهت معامله سکه بهار آزادی در بورس کالای ایران شکل گرفت و به مرور زمان، قراردادهای آتی به یکی از پرسودترین بازارهای جهانی تبدیل شده و توانسته طرفداران بسیاری را به خود جذب نماید.

کاربرد قراردادهای آتی چیست؟

برای درک بهتر قرارداد آتی باید بدانید که ریشه این قرارداد در مشخصات و اختیاراتی که به معامله گران می دهد دارد و این نوع قراردادها مورد استفاده ۲ گروه عمده معامله گران است؛ افرادی که می خواهند کالایی را در آینده تهیه کنند اما به دلیل نوسانات بازار، تمایل به نوعی پیش خرید دارند تا کالای خود را تضمین کنند. کسانی که معامله گران اصلی این بازار هستند و قصد دارند از نوسانات کسب سود نمایند آنها با پیش بینی تغییرات قیمت، با عقد قرارداد آتی و فروش آن قرارداد در زمانها و موقعیت های مناسب می توانند شانس خود را در این بازار امتحان کنند.

فواید قراردادهای آتی

فایده قراردادهای آتی شامل مواردی است که به معامله گران اطمینان می دهد که منی توانند سود مناسبی از فروش یا خریدهای خود داشته باشند مثلاٌ تولید کننده ای که بیم کاهش قیمت محصولات خود را دارد می تواند با بستن قراردادهای آینده، از فروش محصولات تولیدی خود اطمینان حاصل کند و یا کارخانه داری که از افزایش قیمت مواد اولیه نگران است می تواند مواد اولیه خود را به صورت قرارداد آـی تهیه کند تا هم از ثبات قیمت آسوده خاطر شود و هم هزینه نگهداری، تعمیرات و انبارداری کمتری بپردازد

نکته مهم : دقت کنید که استفاده از قرارداد آتی هم مانند همه قراردادها، دارای ریسک می باشد و البته ورود به این نوع قرارداد، مبتنی بر تحلیلهای کارشناسانه افراد از آینده بازار است.

انواع قراردادهای آتی کدام است؟

قرارداد آتی در مورد کالاهای فیزیکی : در این نوع قرارداد، صرفا کالاهای فیزیکی مورد معامله قرار می گیرد و رایج ترین کالاهای مورد معامله آتی در جهان عبارتند از: سکه طلا، نفت خام، شمش طلا، فلزات، زعفران و … قراردادهای آتی کالا در ایران با معامله سکه توضیح قرار داد آتی و میزان ریسک آن تمام بهار آزادی شروع گردید و با زعفران و زیره و پسته ادامه پیدا کرد.

قرارداد آتی سهام و شاخص : این قراردادها بر مواردی چون سهام، ارز، اوراق قرضه و … تمرکز دارد و هم اکنون اوج استفاده از قراردادهای آتی سهام و شاخص را در معاملات ارزهای دیجیتال داریم که باعث هیجان تعداد بسیاری از علاقه مندان گردیده است، قراردادهای آـی سهام در ایران از سال ۱۳۹۷ مورد استفاده قرار گرفته است.

بارزترین ویژگی های قردادهای آتی چیست؟

استاندارد بودن مشخصات قرارداد : قراردادهای آتی دارای چارچوب و استانداردهای مشخصی هستند که طبق این استانداردها معامله گران ممکن است نتوانند بیش از مبلغ یا زمان مشخصی وارد این نوع قراردادها شوند که البته این مورد از نظر بعضی از معامله گران به عنوان معایب شناخته می شود زیرا باعث می گردد که افراد نتوانند بیش از حد مشخصی سود کنند.

شفافیت قیمت : شفافیت قیمت یکی از مهم ترین ویژگی های قراردادهای آتی است که به دلیل وجود زیرساختهای بورس آتی است زیرا معاملات بورس آتی توسط سامانه الکترونیکی استاندارد و زیر نظر ارگان های مربوطه انجام می شود، سفارش معامله گران در سامانه الکترونیکی ثبت گردیده و برحسب مقررات ویژه و دقیق اجرایی می گردد با توجه به اینکه افراد امکان ملاقات حضوری ندارند و قراردادها به صورت اتوماتیک توضیح قرار داد آتی و میزان ریسک آن انجام می شود امکان ایجاد رانت و دست بردن در معاملات کاهش پیدا می کند و سفارشات به صورت عادلانه، مساوی و بدون اولویت انجام می گیرد و تنها تقدم انجام سفارشات بر اساس قیمت پیشنهادی و سپس زمان ثبت درخواست قرارداد می باشد.

اتاق پایاپای و نبود ریسک اعتباری : اتاق پایاپای به عنوان تضمین کننده عملکرد مالی بورس آتی فعالیت می کند، عاملی که باعث می شود معامله گران از امنیت سرمایه گذاری و انجام معاملات خود بدون امکان سرقت مالی اطمینان داشته باشند اتاق پایاپای محل تسویه معاملات بوده و با استفاده از ضمانت مالی قراردادها، جمع آوری، تضمین سپردهها، تنظیم شرایط تحویل سبب می گردد حق هیچیک از معامله گران ضایع نشود.

نقد شوندگی بالا : نقد شوندگی در این بازار بسیار بالاست زیرا نیازی به وجود اصل کالا یا سهام نیست و افراد می توانند به توضیح قرار داد آتی و میزان ریسک آن راحتی قرارداد خود را به فروش برسانند.

انعطاف پذیری پایین : معامله گران باید خود را با ویژگی های اصلی قراردادهای آتی تطبیق دهند البته عدم انعطاف پذیری به دلایل؛ پوشش ریسک، هزینه اندک معاملات و اهرم مالی می باشد.

مشخصات قراردادهای آتی چیست؟

این مشخصات شامل اطلاعاتی می باشد که باید در هر قرارداد بیان و ثبت گردد، مشخصاتی چون دارایی، اندازه قرارداد، حداکثر حجم سفارش، وجه تضمین و … که در اینجا به طور خلاصه توضیح داده میشود:

۱) نوع دارایی پایه : کالا یا دارایی هایی که قرارداد آتی برای آنها شکل می گیرد را دارایی پایه می نامند که می تواند شامل محصولات کشاورزی، طلا، فلزات، سهام، ارز و … باشد که هر یک دارای قرارداد مخصوص به خود هستند و می توانند بازارهای اختصاصی خود را داشته باشند.

۲) اندازه قرارداد آتی : حداقل حجمی که در قرارداد می تواند معامله شود را اندازه قرارداد می نامند که این اندازه توسط سازمانهای برگزار کننده بازار آتی معین و مشخص می شوند به عنوان مثال اندازه هر قرارداد زعفران ۱۰۰ گرم و هر قرارداد سکه طلا ۱۰ عدد می باشد و فرد می تواند به عنوان مثال ۵ قرارداد آتی زعفران تهیه کند.

۳) دوره و ساعت معاملاتی و تاریخ سررسید : تاریخ سررسید کالاهایی مانند زعفران از قبل در قرارداد مشخص می شود اما دارایی هایی مانند طلا و ارز می توانند تاریخهای سررسید متفاوتی به درخواست معامله گر داشته باشند و این تاریخ در مشخصات قرارداد ثبت می گردد.

۴) وجه تضمین اولیه : هر فردی که بخواهد وارد بازار آتی شود باید مبلغی را به عنوان حداقل وجه تضمین پرداخت نماید، این وجه همانطور که مشخص است تضمینی برای صحت عملکرد طرفین است تا هیچیک از آنها نتوانند از تعهد خود شانه خالی کنند و این وجه به تناسب میزان درخواست قرارداد تعیین می شود.

۵) حد نوسان قیمت روزانه : حد نوسان در بازار های مختلف دیده می شود به عنوان مثال حداقل تغییر قیمت سفارش در قرارداد آتی ۰ و حداکثر آن ۵ درصد می باشد اما حد نوسان روزانه برای اکثر بازارهای ارز دیجیتال و ارزهای فیات تعریف نشده است.

۶) حداکثر حجم سفارش : بر طبق این معیار، معامله گر نمی تواند بیش از حد مجاز قرارداد ببندد زیرا که از مشخصات قراردادهای آتی تعیین حداکثر حجم هر سفارش است.

۷) سقف مجاز موقعیت های باز : این مورد هم جزو دستورالعمل قراردادهای آتی است که یک معامله گر نمی تواند بیش از حد مشخصی معامله در حال انجام یا موقعیت باز داشته باشد.

۸) تحویل و مهلت گواهی آمادگی تحویل : در این نوع قراردادها باید زمان و شرایط تحویل معین گردد و بدون تعیین مشخصات خواسته شده امکان عقد قرارداد وجود ندارد خصوصا در مورد قرارداد های آتی کالای فیزیکی از اهمیت خاصی برخوردار است اما قرارداد آتی سهام عمدتا در زمان تحویل به صورت خودکار از دارایی شخص کسر می گردد.

۹) کارمزد و جرائم : بازار قرارداد های آتی با ارائه خدمات ایمن معاملاتی به عنوان پلتفرم معاملاتی آتی کارمزدی را از هر قرارداد اخذ می نماید و همینطور ممکن است جرائمی را بابت عدم اجرای تعهد برای طرفین اعمال نماید.

۱۰) قردادهای آتی یورودلاری : بورس قراردادهای آتی شیکاگو میزبان قراردادهای آتی یورودلاری می باشد، نرخ بهره در سپرده های مدت دار دلاری که به وسیله بانکهای لندن ارائه می شوند دارایی های پایه در این قراردادها هستند و به همین خاطر به آنها سپرده های یورودلاری گفته می شود این نوع قرارداد آتی یکی از پرطرفدار ترین هاست.

قرارداد آتی چه سودی برای معامله گران دارد؟

این قراردادها به دو شکل می توانند سود ایجاد کنند که عبارتند از:

• به صورت پوشش ریسک: مثلا کشاورز یا تولید کننده کالایی که قصد تولید محصولی را دارد اما به دلیل نوسانات بازار امکان پیش بینی این را ندارد که بعد از گذشت چند ماه قیمت محصولش در بازار چگونه خواهد بود می تواند با عقد قرارداد آتی از فروش کالای خود با قیمت مناسب اطمینان حاصل کند که اصلی ترین مورد قرداد آتی همین ویژگی است.
• به صورت سفته بازی یا نوسان گیری: افراد بدون نیاز به خود دارایی از خرید و فروش آن درآمد خواهند داشت.

انجام معاملات آتی چگونه است؟

برای اینکه بدانید نحوه انجام معاملات به چه شکلی است باید مراحل زیر را طی کنید:

نکته مهم : برای انجام معاملات قرارداد آتی ابتدا به دریافت کد معاملاتی قرارداد آتی نیاز دارید، تعدادی از کارگزاری های بورس ایران دارای مجوز قرارداد آتی هستند بنابراین با مراجعه به آنها و ارائه مدارک هویتی و تکمیل فرمهای لازم می توانید که قرارداد آتی را درخواست کنید و سپس با مراجعه به سامانه اینترنتی معاملات آتی در کارگزاری خود با گذراندن مراحل زیر اقدام به معامله نمایید:

1. واریز توضیح قرار داد آتی و میزان ریسک آن وجه تضمین اولیه
2. ثبت سفارش خرید یا فروش آتی
3. انجام معاملات طبق قوانین

تفاوت پیمان آتی و قرارداد آتی چیست؟

پیمالن آتی در حقیقت نوع غیر استاندارد از قراردادهای آتی است و در نتیجه ریسک آن کمی بیشتر از قرارداد آتی است ولی این دو معامله اصولاٌ ماهیت یکسانی دارند و از لحاظ تعیین قیمت و زمان تحویل مشابه هستند اما تفاوتهایی نیز دارند که بارزترین آنها بازاری است که در آن معامله می شوند، قرارداد آتی در بورس و پیمان آتی در فرابورس معامله می شوند بنابراین واضح است که قراردادهای آتی شفافیت قیمتی بیشتری نسبت به پیمان آتی دارند.

افراد زیادی هستند که در هنگام ورود به بازار آتی فکر می کنند که قرارداد آتی همان پیمان آتی است ولی با توجه به نکات ذکر شده باید دقت داشت که این دو با هم تفاوتهایی دارند و در اینجا به طور کوتاه توضیح قرار داد آتی و میزان ریسک آن و خلاصه تفاوتها و شباهتهای این دو قرارداد توضیح داده می شود :

• پیمان آتی دارای انعطاف و ریسک بالاتری است.
• مهمترین شاخصه پیمان آتی این است که در بازارهای خارج از بورس شکل می گیرد.
• شفافیت قیمت در پیمان آتی وجود ندارد و زمان تحویل و سایر مشخصات به صورت توافقی بین طرفین تعیین می گردد.
• هر دو بر انتقال دارالیی در آینده با تحویل پول در همان زمان تاٌکید دارند، اما پیمان آتی توافقی است که به صورت خصوصی بین خریدار و فروشنده انجام می گیرد و دارای بازار سازمان یافته مانند بورس نیست و بنابراین باید طرفین پیمان یکدیگر را بشناسند.
• پیمان آتی از استانداردهای خاصی تبعیت نمی کند نوع دارایی، قیمت، میزان نوسان، حداقل و حداکثر حجم خرید در پیمان آتی وجود ندارد.

خلاصه مطلب و کلام پایانی

قرارداد آتی ابزار نوینی است که برای تولید و معامله گران، شرایط کسب سود را فراهم می آورد، این بازار به خاطر داشتن پتانسیل سود بالا افراد زیادی را به خود جذب کرده است؛ در بازار آتی با عبارتی به نام اهرم آشنا می شوید و از این رو به آن اهرم می گویند که شما با سرمایه کم می توانید سود یا زیان چند برابری کسب کنید درست همانطور که در دنیای واقعی می توانید با نیرویی کم، ابزار سنگین را جابه جا کنید.

نماد معاملاتی در بازار آتی با نماد سهام در بورس عادی متفاوت است در بازار آتی تاریخ سررسید برای هر دارایی مشخص می گردد و امکان تغییر سررسید وجود ندارد نماد معاملاتی از قالب GCMMYY تبعیت می کند دو حرف اول مخفف دارایی پایه است و GC نماد سکه طلا می باشد MM نشان دهنده ماه تحویل و YY نمایش دهنده سال تحویل می باشد به عنوان مثال GCDY 99 نماد قرارداد آتی سکه طلا با تاریخ دی ماه ۹۹ می باشد و SAFME 99 نماد زعفران نگین تحویل مهرماه ۹۹ می باشد.

بازار قرارداد آتی دارای ماهیت معامله گریست بنابراین مانند بسیاری از بازارهای معاملاتی دارای ماهیت سود و زیان خواهد بود یعنی ممکن است با سود یکی از طرفین معامله، دیگری دچار ضرر گردد. در بازار آتی ایران کالاهای سکه طلا، زعفران نگین، زعفران پوشال معمولی، زیره و پسته معامله می گردد.

همان طور که در ابتدای مطلب قول داده بودیم، در این مطلب به این پرداختیم که قرارداد آتی چیست و چه انواعی دارد.

همچنین اگر دوست دارید در مورد حد سود و حد زیان در بورس (در نرم افزار معاملاتی آتی کالا) همه چیز را یاد بگیرید، توصیه ما به شما مطالعه این مطلب است.

به نظر شما قردادهای آتی در ایران میتواند گزینه خوبی برای کسب درآمد و سرمایه گذاری باشد؟

قرارداد آتی چیست؟ + نحوه معامله

تصور کنید شما به کالای الف نیاز دارید، ولی حدس می‌‌‌‌‌‌‌‌‌زنید که این کالا در سه ماه آینده گران خواهد شد. از طرفی فروشنده کالا تصور می‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند قیمت آن در سه ماه آینده کم خواهد شد. بنابراین شما به عنوان خریدار با فروشنده قراردادی تنظیم می‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنید که به موجب آن در ازای یک قیمت توافقی، فروشنده موظف است تا آن کالا را در سه ماه بعد به شما تحویل دهد. در چنین معامله‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای از هر دو رویداد، گران شدن و ارزان شدن می‌‌‌‌‌‌‌‌‌توان سود کسب کرد. به چنین قراردادهایی، قرارداد آتی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌گویند. سؤال این‌‌‌‌‌‌‌‌‌جاست که این معاملات چگونه انجام می‌‌‌‌‌‌‌‌‌شوند و چه مزایایی دارند؟

ابزار مشتقه چیست؟

مفهومی به نام ابزار مشتقه در بورس وجود دارد که قرارداد آتی یکی از این ابزارها است. ابزار مشتقه، یکی از ابزارهای مدیریت ریسک در بازار سرمایه است. هنگامی که صنایع از راه فروش سهام، نمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌توانند سرمایه مورد نیاز خود را تأمین کنند، باید افراد بیشتری را برای جذب سرمایه به طرف خود جذب کنند. این یکی از دلایل به وجود آمدن ابزارهای مشتقه است. قرارداد آتی یکی از انواع ابزار مشتقه بوده و با فراهم آوردن امکان خرید و فروش اعتباری، ریسک نوسانات را در بازار کنترل می‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند.

قرارداد آتی چیست و چگونه انجام می‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود؟

همان‌‌‌‌‌‌‌‌‌طور که از عبارت قرارداد آتی پیدا است، قراردادی است که امروز بسته می‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود، اما دو طرف معامله را متعهد به اجرای تعهدات خود در آینده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند. با توجه به آنچه گفتیم و مثالی که در ابتدا آورده‌‌‌‌‌‌‌‌‌شد، تعریف قرارداد آتی به شکل زیر خواهد بود. قرارداد آتی، یک توافق‌‌‌‌‌‌‌‌‌نامه است که در آن نوع کالا، قیمت توافقی و زمانی برای انجام معامله مشخص شده‌‌‌‌‌‌‌‌‌است. این قرارداد در زمان جاری برای زمانی در آینده منعقد می‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. در زمان انعقاد قرارداد نیاز نیست فروشنده دارایی را داشته‌‌‌‌‌‌‌‌‌باشد، و تنها برای زمان سررسید چنین شرطی وجود دارد.

قرارداد آتی بر سر چه کالایی انجام می‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود؟

قرارداد آتی را می‌‌‌‌‌‌‌‌‌توان بر سر کالاهای اساسی(کامودیتی)، مانند نفت و محصولات کشاورزی منعقد کرد. همچنین قراردادهای آتی مالی نیز وجود دارند که بر سر ارز، شاخص‌‌‌‌‌‌‌‌‌های سهام و نرخ بهره منعقد می‌‌‌‌‌‌‌‌‌شوند.

نحوه توضیح قرار داد آتی و میزان ریسک آن انجام قرارداد آتی

با مثالی که در بالا آوردیم، مشخص شد که قرارداد آتی چگونه انجام می‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. حال نوبت به معرفی فاکتورهایی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌رسد که در انعقاد قرارداد آتی وجود دارند.

• تعیین نوع دارایی
  دیدیم که چه نوع کالاها و دارایی‌‌‌‌‌‌‌‌‌هایی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌توانند در قراردادهای آتی معامله شوند. در قرارداد باید مشخص باشد که نوع دارایی پایه چیست. دارایی که به موجب قرارداد معامله می‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود، دارایی پایه نام‌‌‌‌‌‌‌‌‌دارد.
• حجم قرارداد
  حجم یا اندازه قرارداد، مقدار استاندارد دارایی پایه است که می‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند مقدار قراردادهای آتی معامله شود. مقدار مجاز حجم معامله در قراردادهای آتی این یکی از قوانینی است که توسط بازار بورس، برای هر دارایی مشخص می‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود.
• تاریخ انقضا
  تاریخ انقضا یا سررسید قرارداد که مشخص می‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند دو طرف در چه تاریخی باید تعهدات خود را اجرا کنند نیز از موارد مهمی است که باید در قرارداد ذکر شود.

مقدار وجه تضمین، میزان نوسان قیمت توضیح قرار داد آتی و میزان ریسک آن روزانه، سقف حجم هر سفارش، سقف مجاز موقعیت‌‌‌‌‌‌‌‌‌های باز و کارمزد، از دیگر مواردی هستند که باید در سند قرارداد آتی ذکر شوند.

ویژگی‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها

1. وجود قوانین و مقررات
   ممکن است به نظر برسد در قراردادهای آتی دو طرف معامله با هر قیمت و هر بازه زمانی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌توانند توافق‌‌‌‌‌‌‌‌‌نامه تنظیم کنند. اما چنین نیست. قوانینی وجود دارد که بسته به نوع کالا و قرارداد، محدودیت‌‌‌‌‌‌‌‌‌هایی در معامله اعمال می‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند. همچنین به دلیل انجام این معاملات در سامانه بورس، شفافیت قیمتی وجود دارد و شرایط برای همه سرمایه‌‌‌‌‌‌‌‌‌گذاران یکسان است.
2. اتاق پایاپای
   معاملات در جایی به نام اتاق پایاپای انجام می‌‌‌‌‌‌‌‌‌شوند. اتاق پایاپای در واقع نماینده بازار بورس در معاملات آتی است. هنگامی که قرارداد آتی منعقد می‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود، پولی به نام وجه تضمین در این اتاق پرداخت می‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود تا ریسک معامله کم‌‌‌‌‌‌‌‌‌شده و اعتبار تضمین‌‌‌‌‌‌‌‌‌شده باشد.
3. کم‌‌‌‌‌‌‌‌‌کردن ریسک بازار
   یکی از ویژگی‌‌‌‌‌‌‌‌‌های قرارداد آتی، پوشش ریسک بازار است. این‌‌‌‌‌‌‌‌‌که قیمت آینده امروز تعیین می‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود باعث کم‌‌‌‌‌‌‌‌‌شدن ریسک و نوسانات بازار است.
4. وجود اهرم در معاملات
   با وجود اهرم، این امکان به وجود می‌‌‌‌‌‌‌‌‌آید که افراد با پرداخت هزینه، کمتر از ارزش واقعی معامله را انجام دهند. چنین امکانی باعث به‌‌‌‌‌‌‌‌‌دست آ.ردن سود زیاد می‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. البته ریسک این معاملات بسیار بالا است و در صورت وقوع ضرر و زیان نیز تأثیر آن بسیار زیاد خواهد بود.
5. امکان سود بردن در دو حالت کاهش و افزایش
   در معاملات معمول بورس چنانچه سهام شما دچار افت قیمت شود، ضرر و چنانچه با افزایش قیمت روبرو شود، سود به همراه خواهد داشت. پیش‌‌‌‌‌‌‌‌‌بینی شما از آینده در بورس تأثیری ندارد، مگر اینکه با پیش‌‌‌‌‌‌‌‌‌بینی کاهش قیمت از بازار خارج شوید. اما قراردادهای آتی با توجه به پیش‌‌‌‌‌‌‌‌‌بینی افراد ایجاد می‌‌‌‌‌‌‌‌‌شوند. یعنی اگر پیش‌‌‌‌‌‌‌‌‌بینی‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنید قیمت‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها کاهش می‌‌‌‌‌‌‌‌‌یابند و این اتفاق رخ‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد، سود خواهید کرد چرا که گفته شما رخ‌‌‌‌‌‌‌‌‌داده است. همین موضوع در مورد افزایش قیمت نیز وجود دارد.

قرارداد آتی سبد سهام

قرارداد آتی سبد سهام، امکانی است که از طرف بازار بورس برای سرمایه‌‌‌‌‌‌‌‌‌گذاری برروی شاخص بورس فراهم شده‌‌‌‌‌‌‌‌‌است. به این معنی که نوسانات شاخص باعث ضرر یا سودآوری می‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. در این معاملات برخلاف قرارداد آتی معمول که پیش‌‌‌‌‌‌‌‌‌تر معرفی کردیم، امکان تحویل کالا وجود ندارد. یکی از ویژگی‌‌‌‌‌‌‌‌‌های خوب این قرارداد، امکان کسب سود از تحلیل شرایط کلا اقتصاد بدون در نظر گرفتن تک تک شرکت‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها است.

سخن پایانی

قراردادهای آتی، به دلیل ایجاد امکان معامله برای افراد با سرمایه کم و همچنین سودآوری بالا در صورت عملکرد مناسب، از محبوبیت برخوردارند. این معاملات با هدف پوشش ریسک بازار به وجود آمده‌‌‌‌‌‌‌‌‌اند. مسئله اصلی در انجام این معاملات توانایی تحلیل و پیش‌‌‌‌‌‌‌‌‌بینی است. چنانچه تحلیل درستی از بازار صورت بگیرد، احتمال سودآوری بالا می‌‌‌‌‌‌‌‌‌رود. برای بالا بردن توان تحلیل، باید در ابتدا بازار را به خوبی بشناسید. بنابراین استفاده از آموزش بورس بسیار راه‌‌‌‌‌‌‌‌‌گشا است.

برای یادگیری “ابزار مشتقه” مسیر زیر را به شما پیشنهاد می‌کنیم:

۰ تا ۱۰۰ قرارداد آتی چیست؟ کاربرد + لیست قراردادهای آتی

در بازارهای مالی معتبر دنیا، علاوه بر قابلیت معامله سهام، قراردادهایی نیز وجود دارند که می‌توانید با استفاده از آن‌ها کسب سود کنید و از ریسک‌های بزرگ بازار در امان بمانید. یکی از این قراردادها که طرفداران زیادی هم دارد، قرارداد آتی ( Future Contract ) است.

در ابتدا قرارداد آتی، برای کنترل ریسک مشاغل خاص مانند کشاورزان و کارخانه‌ ها ایجاد گشت که به سبب آن، شاغلین این حوزه بتوانند کالای خود را چند ماه جلوتر بفروشند و سپس پول آن را دریافت کنند. پس در اصل، این قرارداد یک ابزار جدید نیست و از گذشته مورد استفاده قرار ‌گرفته است و به همین سبب اطمینان زیادی به این قراردادها می‌شود.

قرارداد آتی چیست؟

برای تعریف قرارداد آتی، می‌توان گفت: پیمانی است که بین خریدار و فروشنده بر اساس یک قیمت معین در زمان حال بسته می‌شود اما تحویل کالا به آینده موکول می‌شود. اگر بخواهیم به زبان ساده‌تر این مبحث را توضیح دهیم، در واقع قرارداد آتی به این معنی است که فردی می‌ تواند از حالا کالای خود را بفروشد اما تضمین کند که چند ماه بعد کالا را به خریدار تحویل خواهد داد و پولش را دریافت می‌ کند.

این نوع قرارداد در ابتدا در سال ۱۹۷۲ میلادی میان کشاورزان شکل گرفت. به این صورت که کشاورزان محصول خود را که چند ماه دیگر به بار می‌ نشست را اکنون می‌فروختند و تضمین می‌دادند که تناژ معینی را به خریدار تحویل دهند. این قرارداد آتی در ایران و سایر نقاط جهان رایج است تا موجب کاهش ریسک تولیدکنندگان شود.

توجه کنید که قرارداد آتی، یک قرارداد دو طرفه است و این بدین معنی است که حتما در این معامله، یک نفر سود و یک نفر ضرر خواهد کرد. در ابتدای انجام این معامله، طرفین قرارداد، مبلغی را تحت عنوان مبلغ تضمین گرو خواهند گذاشت تا کسی از قرارداد خارج نشود.

انواع قراردادهای آتی

پس از آن که به سوال معاملات آتی چیست؟ پاسخ دادیم، نوبت به آن می‌رسد که انواع قراردادهای آتی را توضیح دهیم.

• قرارداد آتی کالا

به‌ صورت کلی، قراردادهای آتی به دو نوع، قراردادهای آتی کالا و قراردادهای آتی مالی تقسیم می‌شوند. با توجه به نام قرارداد آتی کالا، به این نتیجه می‌رسیم که خرید و فروش کالا در این نوع قرارداد صورت می‌گیرد، مانند: محصولات کشاورزی، محصولات کارخانه‌ها و محصولات نفتی و فلزات. در این نوع قراردادها، کالای مورد معامله باید دارای استاندارد مناسب کیفی و کمی باشد. همچنین قیمت، زمان و مکان تحویل در زمان نوشتن قرارداد آتی کالا، باید مشخص شود.

• قرارداد آتی مالی

علاوه بر قراردادهای آتی کالا، نوع دیگری از قرارداد نیز وجود دارد که بر اساس معامله سهام، ارز و اوراق قرضه انجام می‌شود. در ابتدا تنها خرید فروش محصولات کشاورزی با استفاده از قرارداد آتی شکل می‌گرفت اما به مرور زمان و پیشرفت تکنولوژی، معاملات ارز و سهام نیز وارد دنیای مجازی شد. به همین دلیل خریدار و فروشنده بدون اینکه شناختی نسبت به یکدیگر داشته باشند، اقدام به انجام این نوع معاملات می‌کنند.

ویژگی‌ های قرارداد آتی

• استاندارد بودن مشخصات آن: به‌طور کلی، یک سری از استانداردهای از پیش تعیین شده برای قرارداد آتی وجود دارد که موجب می‌شود تا سرمایه‌گذاران از آن دوری کنند. به‌طور مثال: اگر مدیر یک صندوق توضیح قرار داد آتی و میزان ریسک آن سرمایه‌گذاری قصد خرید ۱۲۰ هزار دلار اوراق قرضه خزانه آمریکا را داشته باشد، چنین چیزی امکان‌پذیر نیست زیرا حداکثر ارزش اسمی خرید اوراق خرانه ۱۰۰ هزار دلار است. همچنین تنها در ماه‌های ژوئن، مارچ و دسامبر می‌تواند انقضای قرارداد آتی را تنظیم کند و قرارداد دلخواه زمانی امکان‌پذیر نیست.
• معامله در بورس: بصورت مشخص، قراردادهای آتی در بورس‌های سراسر جهان انتشار پیدا می‌کند که به این بازار، بازار آتی نیز می‌گویند. پس اگر قصد این را دارید که به سوال بازار آتی چیست؟ پاسخ دهیم، می‌توانید این تعریف را در ذهن خود داشته باشید.

پس از آن‌که انتشار قرارداد آتی در بورس شکل گرفت، حالا خریداران بر اساس قیمت پیشهادی خود، می‌توانند قراردادها را مال خود کنند. توجه کنید که اگر قیمت پیشنهادی توسط چندین نفر یکسان باشد، اولویت با فردی است که زودتر اقدام به سفارش‌گذاری کرده است. علاوه بر این، بورس‌های سراسر جهان حکم ناظر بر قراردادهای آتی را دارند و اگر در قیمت‌گذاری دخالت کنند، از سوی مقام ناظر جریمه خواهند شد.
• وجود اتاق پایاپای: همانطور که گفته شد، پس از آنکه خریدار و فروشنده در قیمت نهایی به تفاهم رسیدند، باید مبلغی را در اتاق پایاپای به عنوان وجه تضمین، گرو بگذارند تا اطمینان طرفین در معامله حفظ شود و افراد بیشتری برای معامله در این بازار مشتاق شوند.
• پوشش ریسک قیمت: توجه کنید که در زمان معامله، قیمت نهایی محصول مشخص می‌شود و اگر چندین ماه بعد افزایش یا کاهش قیمت داشته باشیم، در قیمت کالای فروخته شما تاثیری ندارد. این نوع قرارداد تا حدود زیادی برای کشورهای تورمی مانند ایران که هر ماه افزایش قیمت داریم، می‌تواند یک پوشش ریسک بسیار خوب برای قرارداد آتی در ایران را رقم بزند.
• وجود اهرم مالی: معاملات قرارداد آتی، دارای اهرم مالی است. اهرم مالی یعنی اینکه با ایجاد یک نیروی کوچک، نتیجه بسیار بهتری را دریافت کنید. توجه کنید که همین اهرمی بودن معاملات، موجب می‌شود تا حتما یک نفر ازطرفین خریدار یا فروشنده بسیار کسب سود کند و طرف دیگر به زمین خورد و زیان شدیدی را متحمل شود.
معمولا افرادی که هوش و تجربه بالایی در پیش‌بینی قیمت کالا یا ارز در بازار دارند باید به سراغ این نوع معاملات بروند. به‌طور مثال، اهرم مالی در قرارداد آتی در ایران به شما این امکان را می‌دهد که با داشتن نقدینگی ۱۰ کیلوگرم پسته، بتوانید بر روی ۱۰۰ کیلوگرم پسته سرمایه‌گذاری کنید.
• هزینه بسیار پایین معاملات: معمولا هزینه معاملات در این بازار بسیار پایین است و در نهایت مانند خرید و فروش سهام است. همین موضوع موجب می‌شود تا افراد زیادی بتوانند در این بازار سرمایه‌گذاری کنند.

دو طرفه بودن قرارداد آتی به چه معناست؟

اگر شما در بازار فیزیکی و به‌صورت نقدی اقدام به خرید یک کالا مانند خودرو کنید، شما تنها می‌توانید با بالا رفتن قیمت سود کنید و آن را در قیمت بالاتر بفروشید. اما قراردادهای آتی دو طرفه است و همین نکته موجب شده است تا جذابیت این بازار به نسبت بازار فیزیکی صد چندان شود.

در بازار آتی، شما اگر کالایی داشته باشید که احساس می‌کنید تا چند ماه بعد قیمتش کاهش خواهد یافت، می‌توانید طی یک قرارداد آتی، کالای خود را پیش فروش کنید. سپس در چند ماه بعد دوباره کالا خود را ارزان‌تر تهیه کنید و تفاوت این مبلغ را سود کنید.

مشخصات قرارداد آتی

• نوع کالای استاندارد: یکی از مشخصات اصلی قرارداد آتی، تعیین نوع کالا است. به‌طور مثال: در بورس ایران، کالا می‌تواند سکه، زعفران یا سایر محصولات کشاورزی باشد.
• اندازه قرارداد آتی: در واقع حجم خرید یک کالا است. به‌طور مثال حجم خرید سکه بهار آزادی در بورس می‌تواند مضربی از ۱۰ باشد.
• وجه تضمین اولیه: مبلغی است که در زمان انتشار قرارداد آتی در بورس، در توضیحات آن آورده شده است.
• تاریخ سررسید: تاریخ سر رسید نیز تاریخی است که قرارداد به پایان خواهد رسید.
• کارمزدها و جرایم: همچنین اگر قوانین مربوط به قرارداد آتی در بورس به هر دلیلی رعایت نشود، کارمزد و جرایم بالایی را برای یک طرف از خریدار یا فروشنده به دنبال خواهد داشت.
• نوسان قیمت روزانه: معمولا در زمان انتشار قرارداد آتی، نوسان قیمتی آن، تنها ۵ درصد پایین‌تر یا بالتر از قیمت روز قبلی خواهد بود.

لیست قراردادهای آتی در بورس

به‌طور مثال در ادامه لیست قرارداد آتی سکه بهار آزادی در بورس را آورده‌ایم.

۱۰ سکه بهار آزادی

اندازه قرارداد آتی

بر اساس قانون استاندارد بانک مرکزی بر اساس عیار ۹۰۰ در هزار و وزن کلی: ۸.۱۳ گرم

استاندارد کلی تحویل

ماه قرارداد آتی ( تاریخ سررسید )

۵ درصد نوسان مثبت یا منفی به نسبت قیمت تسویه روز قبل

نوسانات قیمت روزانه قرارداد آتی

یک روز پس از آخرین روز کاری ذکر شده در معاملات تا پایان ماه قرارداد

در حدود ۲۰% از کل اندازه قرارداد آتی هر معامله ( ۱۰ عدد سکه بهار آزادی ). این مبلغ با توجه به قیمت آخرین روز قیمت سکه بهار آزادی در بورس کالا تعیین می‌شود.

۷۰ درصد وجه تضمین اولیه یا ( ۱۴ % کل قرارداد آتی )

حداقل وجه تضمین

حداکثر حجم هر سفارش با یک کد بورسی

و در آخر.
در بازارهای مالی معتبر دنیا، علاوه بر قابلیت معامله سهام، قراردادهایی نیز وجود دارند که می‌توانید با استفاده از آن‌ها کسب سود کنید و از ریسک‌های بزرگ بازار در امان بمانید. قرارداد آتی، پیمانی است که بین خریدار و فروشنده بر اساس یک قیمت معین در زمان حال بسته می‌شود اما تحویل کالا به آینده موکول می‌شود. قراردادهای آتی به دو نوع، قراردادهای آتی کالا و قراردادهای آتی مالی تقسیم می‌شوند. توجه کنید که اهرمی بودن معاملات قرارداد آتی، موجب می‌شود تا حتما یک نفر از طرفین خریدار یا فرشنده بسیار کسب سود کند و طرف دیگر زیان شدیدی را متحمل شود.