تعریف اوراق اختیار فروش تبعی

قیمت اعمال و ماشین حساب اختیار معامله سهام​ | کالج تی بورس

دستورالعمل عرضه اوراق اختیار فروش تبعی اصلاح شد

اصلاح دستورالعمل عرضه اوراق اختیار فروش تبعی برای سهام شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران” مصوب هیات مدیره سازمان مورخ 31 خرداد ماه 93 منتشر شد.

- " به نقل از سنا,دستورالعمل عرضه اوراق اختیار فروش تبعی برای سهام شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، مشتمل بر 12 ماده و 6 تبصره در هیئت مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار در 17 مرداد ماه 91 تصویب و در تاریخ 31 خرداد 93 اصلاح شد.

متن و اصلاح این دستورالعمل به شرح زیر است: ماده 1.

تعاریف اصطلاحات و واژه هایی که در ماده 1 قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران، آیین نامه معاملات در شرکت بورس اوراق بهادار تهران و دستورالعمل نحوه انجام معاملات در بورس اوراق بهادار تهران تعریف شده اند، به همان مفاهیم در این دستورالعمل به کار رفته اند.

واژه های دیگر دارای معانی زیر می باشند: اوراق اختیار فروش تبعی: اختیار معامله ای است که بر اساس آن، اختیار فروش تعداد مشخصی از سهم پایه به "قیمت اعمال" تعیین شده در "اطلاعیه عرضه" در تاریخ اعمال به خریدار آن داده می شود.

عرضه کننده: شخصی است که پس از اخذ مجوز از بورس، با شرایط معین، به عرضه "اوراق اختیار فروش تبعی" اقدام می کند.

اوراق اختیار فروش بال تکمیل کننده معاملات آپشن/ ناشران ذینفعان اوراق اختیار خرید هستند

گیتی آنلاین - انتظار می رود تا همراه با طراحی و راه اندازی معاملات آپشن در راستای تکمیل فرآیند و جلوگیری از دغدغه های صاحبان اوراق اختیار خرید معامله مبنی بر احتمال ترغیب شدن ناشر اوراق در زمان سر رسید جهت افزایش عرضه به نوعی تعریف اوراق اختیار فروش تبعی که خارج از انتفاع خریداران باشد، در سوی دیگر معاملات اوراق اختیار فروش طراحی شود.

راه اندازی معاملات آپشن قدم رو به جلوی مناسبی در راستای بستر سازی و رفع موانعی که در ارتباط با بکارگیری ابزار نوین مالی شناخته شده بود، به شمار می رود. این در حالی است که به نظر می رسد اوراق اختیار خرید در شرایطی می تواند کاربرد مناسبی در بازار سرمایه داشته باشد که بال تکمیل کننده آن یعنی اوراق اختیار فروش نیز طراحی شود.

مدیرعامل شرکت کارگزاری بانک آینده با بیان این مطلب در گفتگو با خبرنگار بورس نیوز عنوان کرد: انتظار می رود تا همراه با طراحی و راه اندازی معاملات آپشن در راستای تکمیل فرآیند و جلوگیری از دغدغه های صاحبان اوراق اختیار خرید معامله مبنی بر احتمال ترغیب شدن ناشر اوراق در زمان سر رسید جهت افزایش عرضه به نوعی که خارج از انتفاع خریداران باشد، در سوی دیگر معاملات اوراق اختیار فروش طراحی شود. بر این اساس به نظر بنده اگر دغدغه ای در رابطه با طراحی نرم افزار یا مکانیزم اجرایی ابزار بکارگیری ایجاد شود، نباید تردید یا وقفه ای برای توسعه اختیار فروش معامله ایجاد شود.

فردین آقا بزرگی به انجام معاملات آپشن بر سه نماد "فولاد"، "فملی" و "خودرو" اشاره کرد و ابزاز داشت: معاملات اوراق اختیار معامله نبایستی به چند نماد خاص محدود شود، چرا که در شرایط فعلی بسیاری از سهامداران عمده و مدیران شرکت ها هم از شرایط انتشار اوراق اختیار معامله برخوردارند وهم تمایل به این کار دارند. از این رو به نظر می رسد به محض رفع محدودیت ها و موانع احتمالی در این خصوص می بایست تعداد نمادهایی که معاملات آپشن بر روی آنها انجام می شود، گسترش یابد.

در بازار سرمایه کشورمان در حالی بخش عمده ای از حجم معاملات روزانه به اوراق بهادار اختصاص دارد که عمده معاملات در بورس های کشورهای خارجی روی اوراق اختیار معامله انجام می شود.

وی به تجربه راه اندازی معاملات اوراق تبعی در سال های گذشته اشاره کرد و گفت: اوراق تبعی فروش علیرغم اینکه تعریف اوراق اختیار فروش تبعی در روزهای ابتدایی معاملات با استقبال مواجه شد اما به دلیل اینکه صرفاً گشایش در برخی از نمادها حاصل شده بود، ادامه پیدا نکرد. از این رو پیشنهاد می شود تا معاملات آپشن بر سایر نمادها تعمیم یابد و همسو با آن امکان معاملات اوراق اختیار فروش نیز فراهم شود.

مدیرعامل شرکت کارگزاری بانک آینده در پاسخ به این سوال که آیا راه اندازی معاملات آپشن سبب کاهش ریسک سرمایه گذاری می شود، در این خصوص ابراز داشت: علیرغم اینکه در تعریف آکادمیک اوارق اختیار معامله به عنوان ابزاری برای کاهش ریسک سرمایه گذاری معرفی شده، اما به دلیل اینکه در شرایط فعلی تنها اختیار معامله خرید راه اندازی شده فقط برای ناشر یک ابزار تضمین کننده ریسک به شمار می رود و ریسک سرمایه گذاری ناشر را به حداقل می رساند. از این رو به دلیل عدم انتشار اوراق اختیار معامله فروش نمی توان تا تکمیل نشدن فرآیند این اوراق را به عنوان ابزاری برای کاهش ریسک تلقی کرد.

چرا که در ساز و کار فعلی ناشر بر اساس قوانین می تواند با افزایش عرضه قیمت را به سمتی سوق دهد که قدرت اعمال آپشن خنثی شود. از این رو می بایست فرآیند راه اندازی معاملات آپشن و تحقق مزیت اصلی آن یعنی کاهش ریسک، اوراق اختیار معامله فروش طراحی شود. در غیر اینصورت همچون تجربه اوراق تبعی خواهد شد که در ابتدا با افزایش تقاضا و استقبال سرمایه گذاران روبرو گردید، اما پس از مدتی حتی از رده خارج شد.

آقا بزرگی در خاتمه با اشاره به روند بازار سرمایه اظهار داشت: در شرایط فعلی نگاه اهالی بازار سرمایه به مسائل داخلی و خارجی همچون افزایش قیمت ارز، کاهش نرخ ارزش پولی کشور و سیاست های اقتصادی دولت در کنار نقض طرح برجام معطوف است.

این درحالی است که به سهامداران توصیه می شود تا رفع تنش ها و موانع در حوزه اقتصادی و سیاسی سهامداری کنند. چرا که به نظر می رسد اوضاع اقتصادی کشور در آینده رو به بهبودی پیش خواهد رفت. آنچنان که صندوق بین المللی پول با بررسی بودجه کل کشورمان رشد اقتصادی و نیل به اهداف اقتصادی را دور از انتظار ندانسته است.

ابزار مشتقه چیست و چه کارکردی دارد؟

ابزار مشتقه در بازارهای مالی، همان‌طور که از اسم‌شان پیداست، ابزارهایی هستند که از یک دارایی پایه مشتق شده‌اند. شاید درک فلسفه وجودی چنین ابزارهایی برای افرادی که با بازارهای مالی آشنایی ندارند کمی دشوار باشد، اما شاید اگر خودمان را جای تاجران و کشاورزان قدیمی بگذاریم، راحت‌تر بتوانیم فلسفه این ابزارها را درک کنیم!

ابزار مشتقه چیست؟

کشاورزی را فرض کنید که تمام درآمدش از محل فروش محصولی است که در یک فصل خاص برداشت می‌کند. این کشاورز باید تمام سال منتظر فصل برداشت باشد تا به یک درآمد احتمالی از محل فروش محصول برسد. این کشاورز از یک طرف باید هزینه‌های مالی پرورش محصول را متقبل شود و از طرف دیگر باید امیدوار باشد که محصولش دچار آفت نشود یا مثلا در اثر کاهش بارندگی مقدار برداشت محصول کاهش نیابد. یا اینکه در فصل برداشت محصول، بهای محصول کاهش نیابد. به عبارت ساده‌تر، تولید و فروش محصولات کشاورزی با ریسک همراه است و ممکن است این ریسک به کاهش درآمد سالانه کشاورز منجر شود.

اما این کشاورز می‌تواند با پیش‌فروش کردن محصول ریسک کاهش درآمد را از بین ببرد و از طرف دیگر زودتر از موعد برداشت به پول برسد و بخشی از این پول را صرف هزینه‌های تولید محصول کند. در چنین حالتی، «پیش‌فروش محصول» در واقع ابزاری مالی است که کشاورز برای از بین بردن ریسک‌های تولید محصول استفاده کرده است.

کارکرد عمده ابزارهای مشتقه مالی هم در واقع همین است و هدف از طراحی و استفاده از این ابزارها کاهش ریسک معاملات است. برای نمونه بیایید ببینیم چگونه می‌شود از ابزار «اختیار معامله» برای کاهش ریسک استفاده کرد.

استفاده از ابزار اختیار معامله برای کاهش ریسک

اول بیایید ببینیم اختیار معامله چیست. اختیار معامله قراردادی برای آینده است که بر اساس آن خریدار و فروشنده توافق می‌کنند که مقدار مشخصی از یک دارایی را در تاریخ معینی معامله کنند. از آنجا که هر معامله دو طرف (خریدار و فروشنده) دارد، اختیار معامله را هم به دو دسته تقسیم کرد: اختیار خرید و اختیار فروش.

ابزارهای مشتقه پیچیدگی‌ها و ریزه‌کاری‌های زیادی دارند و شاید استفاده از آن‌ها برای تازه‌کارها فکر خوبی نباشد. اما آشنایی کلی با این ابزارها می‌تواند ما را با جذابیت‌های بازارهای مالی آشنا کند و کمک‌مان کند تا در زمان مناسب ابزارهای مناسب برای شیوه سرمایه‌گذاری خودمان را انتخاب کنیم و بازدهی سرمایه‌مان را به حداکثر برسانیم

اکنون بیایید ببینیم اختیار فروش چگونه چیزی است و کسی که اختیار فروش را می‌خرد صاحب چه حقی می‌شود. خریدار یک قرارداد اختیار فروش مبلغ مشخصی به طرف مقابل پرداخت می‌کند و در برابر این مبلغ از این اختیار برخوردار می‌شود که بتواند در زمان مشخص‌شده مقداری از یک دارایی مشخص را به طرف دیگر بفروشد. فروشنده اختیار فروش هم باید در زمان تعیین‌شده آماده خرید آن دارایی با مبلغ تعیین‌شده باشد. نکته اینجاست که دارنده اختیار فروش هیچ الزام و تعهدی به فروش دارایی مورد بحث ندارد و در زمان سررسید قرارداد می‌تواند از اختیار فروش خود چشم‌پوشی کند و آن دارایی را برای خودش نگه دارد.

کمی پیچیده شد، نه؟ برای اینکه از سردرگمی خارج شویم، بیایید یک نمونه عملی را با هم مرور کنیم. فرض کنید شما امروز می‌خواهید در سهام شرکت الف سرمایه‌گذاری کنید و قیمت روز هر برگه سهم این شرکت مثلا ۵۰۰ تومان است. ارزیابی شما این است که قیمت سهام این شرکت تا سه ماه آینده ۵۰ درصد رشد می‌کند و به ۷۵۰ تومان می‌رسد. اما از آن طرف نگرانید که مبادا بازار دچار تلاطم شود و قیمت سهم کاهش یابد. در حالت عادی برای پوشش ریسک کاهش قیمت این سهم ابزاری ندارید و مجبورید با ریسک کاهش قیمت سهم سر کنید.

اما با استفاده از ابزار مشتقه اختیار فروش می‌توانید این ریسک را کاهش دهید، در واقع این ریسک را به شخص دیگری منتقل می‌کنید. به این صورت که اختیار فروش مقدار معینی از سهم شرکت الف را می‌خرید. قرارداد اختیار فروش هم به این شکل است که برای خرید اختیار فروش هر سهم ۵ تومان می‌پردازید و در مقابل این اختیار را به دست می‌آورید که در سه ماه آینده هر سهم‌تان را با مبلغ ۴۹۰ تومان بفروشید.

حال اگر در ۳ ماه آینده قیمت سهم‌تان رشد کند و مثلا به ۶۰۰ تومان یا بالاتر برسد، از اختیار فروش‌تان -که فروش به مبلغ ۴۹۰ تومان است- صرف‌نظر می‌کنید و سهام‌تان را در بازار می‌فروشید. ولی اگر قیمت سهم‌تان کاهش پیدا کند و مثلا به ۴۰۰ تومان برسد، از اختیار فروش‌تان استفاده می‌کنید و به جای اینکه سهم‌تان را در بازار و به قیمت ۴۰۰ تومان بفروشید، از اختیار تعریف اوراق اختیار فروش تبعی فروش استفاده می‌کنید و سهم‌تان را با قیمت ۴۹۰ تومان به فروشنده اختیار فروش (طرف دیگر قرارداد اختیار فروش) می‌فروشید. پس می‌بینید که در این مثال، قرار داد اختیار فروش خیلی ساده مانند یک بیمه‌نامه عمل می‌کند و اجازه نمی‌دهد قیمت سهام‌تان زیر ۴۹۰ تومان بیاید.

معرفی ابزارهای مشتقه

ابزار مشتقه پیچیدگی‌ها و ریزه‌کاری‌های زیادی دارند و شاید استفاده از آن‌ها برای تازه‌کارها فکر خوبی نباشد. اما آشنایی کلی با این ابزارها می‌تواند ما را با جذابیت‌های بازارهای مالی آشنا کند و کمک‌مان کند تا در زمان مناسب ابزارهای مناسب برای شیوه سرمایه‌گذاری خودمان را انتخاب کنیم و بازدهی سرمایه‌مان را به حداکثر برسانیم. در اینجا تعدادی از ابزارهای مشتقه را با هم مرور می‌کنیم:

قراردادهای اختیار معامله

اختیار معامله یکی از جذاب‌ترین ابزارها برای پوشش ریسک نوسان قیمت دارایی است که بالاتر درباره آن توضیح دادیم. یک بار دیگر به این نکته اشاره می‌کنیم که خریدار اختیار معامله (خرید یا فروش) الزام و تعهدی به اجرای معامله ندارد ولی فروشنده اختیار معامله ملزم است در صورت درخواست طرف دیگر، اقدام به معامله کند.

ابزار مشتقه قرارداد سلف

اگر بخواهیم ساده بگوییم، قرارداد سَلَف برعکس نسیه است. در نسیه کالایی را دریافت می‌کنید و قول می‌دهید که پولش را بعدا بپردازید، اما در قرارداد سلف پول یک دارایی پایه را از قبل می‌پردازید و طرف دیگر متعهد می‌شود که در زمان معین دارایی مورد نظر را تحویل شما بدهد. فایده این نوع قرارداد برای فروشنده این است که سریع‌تر به پول دسترسی پیدا می‌کند و می‌تواند از این پول برای پوشش هزینه‌های جاری خود استفاده کند. خریدار هم در واقع روی کالایی سرمایه‌گذاری کرده است که انتظار می‌رود در آینده با رشد قیمت همراه باشد.

نکته: این امکان وجود دارد که خریدار قرارداد سلف، دارایی پیش‌خریدشده را در قالب یک «قرارداد سلف موازی استاندارد» بفروشد. به عبارت دیگر، خریدار قرارداد سلف می‌تواند دارایی آینده خودش را به دیگری واگذار کند. به این نوع قرارداد هم به‌اختصار سلف می‌گویند.

قرارداد آتی

قرارداد آتی همان‌طور که از اسمش پیداست، نوعی از ابزار مشتقه و قراردادی برای انجام یک معامله در آینده است. در این نوع قرارداد فروشنده و خریدار تعهد می‌دهند که مقدار مشخصی از یک دارایی را در زمان سررسید قرارداد آتی با یک قیمت تعیین‌شده معامله کنند. به این ترتیب، خریدار و فروشنده خودشان را در برابر نوسان‌های قیمت آن دارایی بیمه می‌کنند. مثلا یک نوع قرارداد آتی می‌تواند بین کشاورز و کارخانه باشد که هر دو متعهد می‌شوند بعد از فصل برداشت محصول (مثلا گندم)، مقدار مشخصی از محصول را با قیمتی تعیین‌شده معامله کنند.

اما بازارهای مالی این امکان را هم فراهم کرده‌اند که خود این قراردادهای آتی هم دادوستد شوند و معامله‌گران با معامله این قراردادها کسب سود کنند. برای نمونه، تحلیل‌گری ممکن است به این نتیجه برسد که قیمت گندم در ماه‌های آینده افزایش خواهد یافت و در نتیجه اقدام به خرید قرارداد آتی گندم کند. در تئوری، وقتی زمان سررسید این قرارداد فرا برسد، معامله‌گر می‌تواند گندم را با قیمت مشخص‌شده در قرارداد آتی تحویل بگیرد و با قیمت بالاتر در بازار بفروشد و سود کند. اما معمولا این اتفاق نمی‌افتد و معامله‌گر قبل از زمان سررسید، قرارداد خودش را در بازار معاملات آتی با قیمت بالاتر می‌فروشد و اصطلاحا از تعریف اوراق اختیار فروش تبعی آن موقعیت خارج می‌شود.

نکته: بازار معاملات آتی در ایران از سال ۱۳۸۷ و با معاملات آتی سکه شروع به کار کرد. (هنگام نوشته شدن این متن معاملات آتی سکه در ایران متوقف شده است.) از آن سال به بعد، قرارداد آتی روی دارایی‌های پایه مختلفی از جمله زیره، زعفران، مس، کنجاله سویا و غیره تعریف و در بازار معاملات آتی دادوستد شده است.

ابزار مشتقه قرارداد فوروارد

یکی دیگر از ابزار مشتقه، قرارداد فوروارد یا forward contract است که شباهت زیادی با قرارداد آتی یا future contract دارد. در قرارداد فوروارد هم مانند قرارداد آتی، خریدار و فروشنده توافق می‌کنند که در زمان معین معامله معنی را انجام بدهند. مهم‌ترین تفاوت هم در این است که قراردادهای آتی در بورس معامله می‌شوند ولی محل معاملات قراردادهای فوروارد بازارهای خارج از بورس است.

قرارداد سوآپ

قرارداد سوآپ یا معاوضه قراردادی است که بر اساس آن طرفین توافق می‌کنند که عواید ناشی از ابزارهای مالی‌شان را در آینده معاوضه کنند. این نوع قراردادها معمولا بین شرکت‌ها منعقد می‌شود و در آن شرایط معامله از جمله زمان پرداخت و نحوه محاسبه جریان‌های نقدی قید می‌شود. جالب است اشاره کنیم که اولین سوآپ در اوایل دهه ۱۹۸۰ بین شرکت آی‌بی‌ام و بانک جهانی منعقد شد.

قرارداد سوآپ شباهت زیادی با قراردادهای آتی دارد مانند قراردادهای آتی، طرفین سوآپ هم متعهد می‌شوند که در تاریخ یا تاریخ‌های مشخص معاملاتی را با یکدیگر انجام بدهند. دارایی پایه در معاملات سوآپ می‌تواند اوراق قرضه، وام، سبد دارایی‌های بورسی و حتی شاخص سهام باشد.در حال حاضر اکثر قراردادهای مشتقه خارج از بورس به شکل سوآپ منعقد می‌شوند.

نقش اوراق اختیار فروش تبعی در کنترل نوسان

اوراق اختیار فروش تبعی که در ایران به عنوان بیمه کردن سهام از آن یاد می‌شود، در حقیقت، ابزاری تعریف اوراق اختیار فروش تبعی است که به‌ وسیله آن نوسانات و زیان سهام بیمه می‌شود.

به گزارش کسب و کار نیوز، بر اساس این روش، سهامدار عمده با توجه به شناختی که نسبت به سهم و پتانسیل‌های آن دارد، اوراقی را منتشر می‌کند و کسی که این اوراق را خریداری می‌کند در تاریخ اعمال در صورتی که قیمت سهم پایین‌تر از نرخ توافقی باشد زیان او جبران می‌شود.

نکته با اهمیت این مسئله است که سهامدار عمده تنها شخصیتی است که می‌تواند از این ابزار استفاده کند، یعنی سهامدار عمده اوراق را می‌فروشد و کسی که این اوراق را خریداری می‌کند، در صورت پایین‌تر آمدن قیمت سهم، زیان وی جبران می‌شود.

کاهش ریسک سیستماتیک

بنابراین، این اوراق را می‌توان روشی برای به حداقل رساندن ریسک سیستماتیک (Systematic Risk) دانست. ریسک سیستماتیک به عنوان واریانس بازده‌ های مورد انتظار سرمایه گذاری تعریف شده است که به آن ریسک بازار نیز می‌گویند.

یکی از مهم‌ترین دغدغه ‌ها و دل مشغولی ‌های سهامداران در بورس، کسب حداقل بازده مورد انتظار (معادل نرخ سود بدون ریسک اوراق مشارکت) است. با استفاده از این ابزار، اطمینان لازم برای کسب بازده مورد انتظار برای سهامداران محقق می‌شود.

سهامدار می ‌تواند با در اختیار داشتن اوراق اختیار فروش تبعی، ریسک سیستماتیک را به حداقل برساند. به این ترتیب در صورتی که قیمت سهم شرکت در تاریخ مورد توافق تاریخ اعمال، exercise date کمتر از قیمت مورد توافق قیمت اعمال Exercise Price باشد دارنده اوراق اختیار فروش می‌تواند با دریافت مابه التفاوت قیمت اعمال و قیمت پایانی سهم در بازار عادی منتفع شود.

حق فروش

از نکات حائز اهمیت این اوراق این است که خریداران این اوراق حق فروش آن را تا تاریخ سر رسید نخواهند داشت بنابراین از این لحاظ، این اوراق شبیه اوراق اختیار فروش اروپایی هستند و این اوراق تنها به اشخاصی تعلق می‌گیرد که سهام شرکتی که اوراق اختیار فروش آن منتشر می‌شود را داشته باشند. مثلا: شخصی که سهام شرکت پتروشیمی کرمانشاه را دارد، می‌تواند اوراق اختیار فروش آن‌را خریداری کند.

میزان سهام تملک شده

همچنین خریداران تنها به میزان سهام تملک شده در بورس می‌توانند اقدام به خرید اوراق اختیار فروش تبعی کنند و خرید بیش از آن تعداد امکان ‌پذیر نبوده و ابطال خواهد شد. بنابراین عرضه کننده اوراق تعهدی نسبت به مازاد خریداری شده نخواهد داشت. افزون بر این، این ابزار مالی جدید سبب می‌شود تا با توجه به حذف ریسک در بازار سرمایه، سرمایه گذاران به‌جای سرمایه‌ گذاری در بازار پول به دنبال کسب سود بیشتر در بازار سرمایه باشند.

زیرا علاوه بر اینکه سهامداران عمده در هنگام تعیین نرخ سهام در تاریخ اعمال می‌ تواند درصد بیشتری را نسبت به نرخ اوراق مشارکت اعلام کنند (مثلا به جای ۲۰ درصد نرخ اوراق مشارکت، ۲۵ یا ۳۰ درصد در نظر بگیرند) می‌تواند با توجه به تعیین فواصل زمانی واگذاری اوراق اختیار فروش از سوی سهامدار عمده، نسبت به اوراق مشارکت که حداقل یکساله است سود و منفعت بیشتری را نصیب سهامدار کند.

نوسانات مقطعی

در کل می‌توان انتظار داشت که سهامداران با توجه به حداقل سود مورد انتظار ی که در آینده نصیبشان خواهد شد، از نوسانات مقطعی بازار سرمایه، هراسی نداشته و با کاهش قیمت سهامشان از بازار خارج نمی شوند. اما آنچه در این جا حائز اهمیت است این است که در تاریخ اعمال (‌Exercise Date) چه اتفاقاتی می‌تواند رخ دهد:

الف) فرض کنیم ارزش روز سهام (Market Price) در تاریخ اعمال بیشتر از قیمت اعمال (Exercise Price) باشد. در این حالت طبیعی است که سهامداران از «حق» خود استفاده نکرده و می‌توانند سهامشان را در بازار به فروش برسانند.

ب) قیمت بازار سهام در تاریخ اعمال بیشتر از قیمت اعمال باشد. اما این تفاوت بسیار کم بوده یا معادل ارزش روز آن سهم باشد.

در این چنین حالتی به احتمال بسیار زیاد سهم با عرضه سنگین سهام چه توسط آنهایی که برگه اختیار فروش را در اختیار دارند و چه سایر سهامداران مواجه خواهد شد، زیرا همگان بر اتمام تاریخ اختیار فروش آگاهی دارند.

این وضعیت زمانی بدتر خواهد شد که سهامدار عمده بخواهد از طریق واگذاری سهم، زیان سهامدار را جبران کند (اوراق را باز خرید کند)

ج) حالت سوم مربوط به زمانی است که بنا به هر دلیلی ارزش روز سهام از ارزش اعمال سهم کمتر باشد.

صف‌های فروش طولانی

در این چنین شرایطی به‌خوبی معلوم است که صف‌های فروش طولانی بر روی آن سهم ایجاد خواهد شد، و طبیعی است که سهامدار عمده نیز بخواهد از طریق واگذاری سهام و نه پرداخت نقدی مابه التفاوت یا پرداخت ارزش سهم (به نرخ اعمال) در سررسید اوراق اختیار فروش با خریداران این اوراق تسویه حساب کند.

ناگفته، پیداست که بر حجم صف‌های فروش افزوده خواهد شد و سهامداری که تا چند روز پیش خودش را برنده تصور می‌کرد، با در اختیار گرفتن تعداد سهام بیشتر و با تداوم روزهایی که سهام شرکت مورد مثال مورد عرضه سنگین قرار می‌گیرد و همانند فردی که گلوله ای برفی در دست دارد و شاهد آب شدن این گلوله برفی است، شاهد از دست دادن سود انتظاریش خواهد بود.

انتخاب هوشمندانه

بنابراین باید، سهامداران در زمینه خرید این اوراق بسیار هوشمندانه عمل کرده و عملکرد مالی شرکتی که اوراق اختیار فروش آن را خریداری می‌کنند را بررسی کنند، شاید شرایط به گونه‌ای باشد که سهامدار و خریدار این اوراق ترجیح دهند حداقل زیان (معادل ارزش اوراق اختیار فروش) را پذیرفته و سهام شرکت رافروخته و از آن شرکت خارج شوند. بنابراین صرف عرضه اوراق اختیار فروش نمی‌تواند تضمینی برکسب سود مورد انتظار باشد.

اختیار معامله سهام؛ شاه کلید جلب اعتماد معامله‌گران حقیقی

بازار بورس ایران در یکسال اخیر چندان وضعیت جالبی را ندارد. که این اوضاع تا حدودی از بی‌اعتمادی مردم نسبت به بازار بورس نشات می‌گیرد. در حال حاضر روی تعداد انگشت‌ شماری از سهم‌ها قرارداد اختیار معامله سهام ( بازار آپشن) از نوع خرید و اختیار فروش عرضه می‌شود که دلیل این کار کسب اعتماد معامله‌گران حقیقی بازار بورس است. در این مقاله درمورد ماشین حساب اختیار معامله و همچنین قیمت اعمال نیز صحبت می‌کنیم.

قراردادهای اختیار خرید و اختیار فروش یا در حالت کلی قراردادهای اختیار معامله که به بازار آپشن هم معروف هستند اولین بار در سال ۱۹۷۳ در «بورس اختیار معامله شیکاگو» ایجاد شد. بعدها این معاملات به بخش مهمی از معاملات بازارهای بورس و معاملات ابزارهای مشتقه تبدیل شدند.

اختیار معامله (بازار آپشن) سهام چیست؟

اوراق بهاداری است که به موجب آن فروشنده متعهد می‌شود در صورت درخواست خریدار تعداد مشخصی از دارایی موضوع قرارداد را به قیمت اعمال معامله کند. خرید اوراق می‌تواند در زمان یا زمان های معینی در آینده طبق مشخصات قرارداد، قرارداد را اعمال کند.

فروشنده اوراق اختیار معامله در قبال این تعهد مبلغ معینی به نام قیمت اعمال از خرید اوراق دریافت می‌کند. برای جلوگیری از امتناع فروشنده اوراق از انجام قرارداد فروشنده ضمن قرارداد متعهد می‌شود مبلغی را به‌عنوان وجه تضمین نزد کارگزار بورس یا اتاق پایاپای قرار دهد. و متناسب با تغییرات قیمت اوراق اختیار معامله آن را تعدیل کنند.

هر یک از خریدار و فروشنده می‌تواند در مقابل مبلغی معین اختیار یا تعهد خود را به شخص ثالثی واگذار کند که وی جایگزین آن‌ها خواهد بود. اوراق اختیار معامله می‌تواند به ‌صورت اختیار فروش یا خرید باشد.

بازار آپشن، قیمت اعمال و قرارداد خرید و فروش | کالج تی بورس

انواع قرارداد های اختیار معامله

به ‌طور کلی دو نوع قرارداد اختیار معامله یا بازار آپشن وجود دارد:

قرارداد اختیار خرید : این قرارداد به دارنده آن این حق را می‌دهد تا دارایی را در تاریخ معینی و با قیمت مشخص خریداری نماید.

قرارداد اختیار فروش : این قرارداد به دارنده آن حق فروش یک دارایی در تاریخ معین و با قیمت مشخص را می‌دهد.

نحوه ورود به یک قرارداد اختیار معامله سهام

نحوه ورود به قرارداد اختیار معامله یا بازار آپشن بستگی به پیش ‌بینی سرمایه‌گذار و هدف وی از اتخاذ موقعیت در بازار قرارداد اختیار معامله می‌باشد. اگر مشتری سهم پای قرارداد را در سبد دارایی خود داشته باشند، در این صورت با اتخاذ موقعیت خرید اختیار فروش می‌تواند سهم خود را در مقابل نوسانات قیمتی پوشش دهد. اگر مشتری افزایش قیمت سهام را پیش‌بینی کند، می‌تواند با خرید اختیار خرید و اعمال قیمت آن در سر رسید به کسب سود بپردازند.

همچنین با پیش‌بینی کاهش قیمت سهم پایه در آینده می‌تواند اقدام به فروش اختیار خرید نماید. و با پیش‌بینی افزایش قیمت سهم پایه می‌تواند نسبت‌ به فروش اختیار فروش اقدام کند.

اختیار خرید

برای ساده کردن مفهوم اختیار معامله سهام آن را بصورت یک مثال تعریف می کنیم:

اگر فردی بر اساس تحلیل خود از سهمی به عنوان مثال وخارزم به این نتیجه برسد که این سهم که الان در سطح قیمتی 4735 قرار دارد تا فروردین 1401 به سطح قیمتی 20000 می رسد. اما معامله‌گر با توجه به شرایط بازار تردید در خرید این سهم دارد در اینجا راه‌حلی که وجود دارد این است که در گاهی از مواقع اطلاعیه‌ای تحت عنوان اطلاعیه عرضه اوراق اختیار خرید وخارزم منتشر می‌شود. که در آن توضیح داده شده زمان سررسید این اوراق 20 اسفند است و قیمت خرید تضمینی وخارزم در آن 15000 است .

در این زمان معامله‌گری این توانایی را دارد با پرداخت 100 تومان به ازای هر سهم به این قرارداد بپیوندد به این معنی که فرد می تواند در 20 اسفند:

– اگر سطح قیمتی سهم وخارزم بیشتر از قیمت خرید تضمینی یعنی 15000 بود اقدام به فعال کردن قرارداد کند در این حالت کارگزار موظف است که به اندازه تعداد سهامی که معامله‌گر در زمان انتشار اطلاعیه عرضه اوراق اختیار وخارزم بابت آن 100 تومان پرداخت کرده است، سهم وخارزم با قیمت تضمینی 15000 خریداری کرده و در حساب معامله‌گر بنشاند. در این حالت معا‌مله‌گر از ما به تفاوت 15000 تا سطح قیمتی 20 اسفند را سود می کند و این توانایی را دارد که سهام خود را 20 اسفند فروخته یا اینکه تا زمانی که می‌خواهد در پرتفوی خود نگهداری کند.

البته این موضوع را نباید نادیده گرفت که 100 تومان پرداخت شده در ابتدا کار را هم باید به ‌علاوه قیمت خرید تضمینی کرد تا مشخص شود قیمت خرید هر سهم وخارزم در نهایت چه عددی شده است.

– اگر سطح قیمتی سهم وخارزم کمتر قیمت خرید تضمینی یعنی 15000 بود آن زمان معامله‌گر می‌تواند قرارداد را اجرا نکرده و تنها 100 تومان پرداخت شده در ابتدای کار را به عنوان ضرر در نظر گیرد.

اختیار فروش

برای ساده کردن مفهوم اختیار معامله سهام آن را بصورت یک مثال تعریف می‌کنیم:

اگر فردی بر اساس تحلیل خود از سهمی به عنوان مثال ارفع به این نتیجه برسد که این سهم که الان در سطح قیمتی 15500 قرار دارد تا فروردین 1401 به سطح قیمتی 35000 می رسد. اما معامله‌گر با توجه به شرایط بازار تردید در خرید این سهم دارد در اینجا راه ‌حلی که وجود دارد این است که در گاهی از مواقع اطلاعیه‌ای تحت عنوان اطلاعیه عرضه اوراق اختیار فروش ارفع منتشر می‌شود که در آن توضیح داده شده زمان سررسید این اوراق 20 اسفند است و قیمت خرید تضمینی ارفع در آن 40000 است.

در این زمان معامله‌گری این توانایی را دارد با پرداخت 100 تومان به ازای هر سهم به این قرارداد بپیوندد در این وضعیت هزینه این معامله به این‌صورت است که به ازای هر تعداد سهامی که معامله‌گر دارد 100 تومان اوراق تضمین خریداری کرده و از طرفی به ازای هر سهام خود مبلغ 15500 که قیمت روز سهم ارفع است را پرداخت می‌کند. در نتیجه معامله‌گر می‌تواند در 20 اسفند:

– اگر سطح قیمتی سهم ارفع کمتر از قیمت خرید تضمینی یعنی 40000 باشد معامله‌گر قرارداد را جرا می کند و کارگزار موظف است که تعداد سهام مشخص شده را به قیمت هر سهم 40000 خریداری کند. در حالت معامله‌گر از ما به تفاوت قیمت 15500 تا 40000 به سود می‌رسد.

– اگر سطح قیمتی سهم ارفع بیشتر از قیمت خرید تضمینی یعنی 40000 باشد معامله‌گر قرارداد را ار اجرا نکرده و صرفا 100 تومان پرداخت کرده را به عنوان مبلغ بیمه سهام خود به حساب می‌آورد.

بطور کلی معامله‌گر این توانایی را در زمان سررسید براساس تحلیل خود قرارداد را اجرا کند یا نکند.

ماشین حساب اختیار معامله سهام

شما می‌تواند با مراجعه به سایت ماشین ‌حساب اختیار معامله بطور دقیق سود و زیان خود را با توجه نوع قرارداد محاسبه کنید. برای ارجاع به صفحه ماشین حساب اختیار معامله، سایت بازار بورس اوراق بهادار تهران کلیک کنید.

ابزار مشتقه

ابزار مشتقه به قرارداد یا اوراقی گفته می‌شود که ارزش آن وابسته به ارزش اوراق بهادار، کالا، شمش یا ارز اصلی است و هیچ گونه ارزش مستقلی ندارد. پیمان آتی و اختیار معامله دوگونه از این ابزارها هستند که به طور معمول در بورس‌های معتبر جهان داد و ستد می‌شوند.

ابزار مشتقه به منظور ابزاری برای کاهش ریسک مورد استفاده قرار می‌گیرد و شامل مواردی نظیر موارد زیر می‌شود:

– قرارداد های اختیار معامله

– ابزار مشتقه قرارداد سلف

– ابزار مشتقه قرارداد فوروارد

قیمت اعمال و ماشین حساب اختیار معامله سهام​ | کالج تی بورس

انواع قرارداد های اختیار معامله سهام (بازار آپشن)

اختیار معامله اروپایی: اختیار معامله ‌هایی هستند کــه اعمال آن‌ها فقط در زمان سررسید مقرر شده، صورت می‌پذیرد و خریدار اختیار معامله‌ هیچ‌گاه قبل از زمان سررسید قید شده در اختیار معامله‌ مجاز به استفاده از اختیار معامله‌ خود نیست. قرارداد های اختیار معامله‌ در شرکت بورس کالای ایران با سبک اروپایی اعمال می‌شود.

اختیار معامله آمریکایی: تفاوتی که ایــن نوع اختیار معامله‌ها بــا نوع اروپایی دارند، در زمان مجاز برای اعمال این اختیار معامله‌ها است. اختیار معامله‌های آمریکایی برخلاف نوع اروپایی در هر تاریخی قبل از زمان سررسید قابل ‌اعمال هستند.

اختیار معامله برمودان: در این قرارداد اختیار معامله، خریدار می‌تواند در چند تاریخ معین‌شده، درخواست اعمال قرارداد بدهد و فروشنده هم باید تنها در این روزها به تعهد خرید یا فروش خود عمل کند.