آشنایی با مفهوم حفظ ارزش پول

بازده چیست؟

سود یا پاداش حاصل از هر نوع سرمایه‌گذاری، بازده نامیده می‌شود. این مفهوم نیز همانند ریسک برحسب درصد بیان شده و کیفیت آن، معمولاً بر مبنای دوره زمانی حصول، عملکرد سایر دارایی‌ها در مدت مشابه و شاخص‌های پولی، ارزیابی می‌گردد. بازدهی سرمایه‌گذاران بازار سهام، از دو طریق افزایش قیمت سهم و سود نقدی سالانه، حاصل می‌شود. به منظور تعیین درصد بازدهی بهینه، معیار مشخصی وجود ندارد زیرا، همانگونه که در بالا اشاره شد؛ محاسبه بازدهی مطلوب می‌تواند تابعی از افق سرمایه‌گذاری، ماهیت دارایی، ریسک، هزینه‌های معاملاتی، نرخ بهره، درصد تورم و… باشد.

به عبارت دیگر، نحوه ارزیابی بازدهی اوراق دارای درآمد ثابت با سهام موجود در بورس که سود مقرر شده‌ای برای آن‌ها وجود ندارد؛ کاملاً متفاوت است.

برای مثال اگر نرخ تورم کشور را ۲۰ درصد فرض کنیم، کسانی که در اوراق مشارکت با سود ۲۵ درصد سرمایه‌گذاری کنند؛ علاوه بر حفظ ارزش پول خود در مقابل تورم، ۵ درصد نیز بازده واقعی داشته‌اند. اما زمانی که کارشناسان مالی به ارزیابی عملکرد بازار سرمایه می‌پردازند، علاوه بر موارد فوق، معمولاً تمرکز اصلی آن‌ها بر مقایسه عملکرد بورس، با سایر بازارهای سرمایه‌گذاری نظیر ارز و طلا در مدت مشابه می‌باشد.

بازده در طرف مقابل ریسک بوده و به گونه‌ای، نتیجه تقبل ریسک است. در واقع سرمایه گذاران به منظور دست‌یابی به بازدهی معقول حاضر می‌شوند تا درصد ریسک احتمالی مشخصی را تحمل کنند. واژه بازده، الزاماً به کسب سود تعبیر نمی‌شود و این موضوع به اشتباه در ذهن برخی سرمایه گذاران نقش بسته است. مثبت یا منفی بودن بازدهی، طبیعت سرمایه‌گذاری است و سود و زیان هر دو، پاداش معاملاتی ما محسوب می‌شوند. در یک کلام می‌توان گفت، کسب بازدهی انگیزه تمام افراد از ورود به دنیای سرمایه‌گذاری است.

انواع بازده در بازار سهام

در معاملات سهام و بازار مالی، بازده به دو دسته کلی مورد انتظار و واقعی تقسیم می‌شود.

بازده مورد انتظار؛ پیش از ورود به معامله تعیین شده و بیانگر انتظارات سوددهی، از موقعیت معاملاتی مذکور است. به منظور تعیین بازده مورد انتظار خود از هر موقعیت معاملاتی سهام، باید به متدهای تحلیلی مختلف مسلط باشیم. برحسب تحلیل شرایط بنیادی و گزارشات مالی منتشره از سوی شرکت‌ها، در مورد سود تقسیمی پایان سال، سناریوهایی در نظر می‌گیریم. سپس وضعیت نموداری سهم را بر اساس اصول و روش‌های تکنیکالی بررسی نموده و اهداف قیمتی آینده آن، مشخص خواهند شد. در نهایت بازدهی تقریبی مورد انتظار با توجه به ریسک و حجم معامله، از مجموع پتانسیل سوددهی آتی سهم محاسبه می‌شود.

بازده واقعی؛ پس از خروج و بر اساس سود قطعی کسب شده از موقعیت معاملاتی، قابل محاسبه می‌باشد. به بیان ساده، مجموع اختلاف قیمت خرید و فروش سهم، سود نقدی و بعضاً درآمد حاصل از حق تقدم‌های سهام، نشان دهنده بازده واقعی شما است. تفاوت بازده واقعی و مورد انتظار، بیانگر سطح کیفی سرمایه‌گذاری طی دوره مذکور است.

بسیاری از کارشناسان سرمایه‌گذاری توصیه می‌کنند که حین انجام محاسبات تعیین بازده مورد انتظار، رویکرد محافظه کارانه‌ای داشته باشید. زیرا موجب می‌شود که با داشتن دیدگاهی واقع بینانه، درصد خطا کاهش یافته و از شناسایی سودهای موهومی جلوگیری شود.

نحوه تعیین بازده یک موقعیت معاملاتی

همان‌گونه که توضیح داده شد؛ برای محاسبه بازده واقعی باید پس از فروش سهام، مجموع سود حاصل شده از این موقعیت معاملاتی را محاسبه نمایید؛ تا درصد بازده نسبت به سرمایه کل مشخص شود. در همین راستا و به منظور درک عمیق مطلب، توجه شما را به یک معامله فرضی جلب می‌کنیم:

سرمایه گذار الف با دارایی ۵۰ میلیون تومانی خود، در بازار سهام تهران مشغول فعالیت است. وی در ابتدای سال تصمیم می‌گیرد؛ با افق سرمایه‌گذاری یکساله، روی سهام شرکت ایران خودرو سرمایه‌گذاری نماید. طبق تحلیل نموداری، پیش بینی می‌شود این سهم تا پایان سال، حداقل یک رشد قیمت ۲۰ درصدی را تجربه کند. همچنین نتایج تحلیل بنیادی نشان دهنده این است که شرکت وضعیت سوددهی فوق العاده‌ای داشته و بر اساس سیاست‌های مدیریتی فعلی، تقسیم سود نقدی ۲۰۰ تومانی به ازای هر سهم در پایان سال مالی، بسیار محتمل است.

حداکثر ریسک قابل تحمل برای این سرمایه گذار آشنایی با مفهوم حفظ ارزش پول در موقعیت معاملاتی مذکور، ۱۵ درصد نسبت به کل سرمایه می‌باشد. اگر نقطه ورود مد نظر، در ناحیه قیمتی ۱۰۰۰ تومانی بوده و طبق استراتژی معاملاتی در صورت افت قیمت تا محدوده ۸۰۰ تومان، سرمایه گذار با پذیرش زیان از معامله خارج شود؛ با انجام محاسبات مربوط به تعیین حجم بر اساس مدیریت سرمایه مشخص می‌شود که این شخص مجاز است حداکثر ۳۷۵۰۰ سهم از این شرکت را خریداری کند.

۵۰/۰۰۰/۰۰۰ × ۱۵% = ۷/۵۰۰/۰۰۰

۱۰۰۰ – ۸۰۰ = ۲۰۰

۷/۵۰۰/۰۰۰ ÷ ۲۰۰ = ۳۷۵۰۰

تفاوت بازده واقعی و مورد انتظار

طبق تحلیل‌ فوق و با توجه به مقادیر سود مورد انتظار ناشی از رشد قیمت و تقسیم سود نقدی سهام، مجموع بازدهی احتمالی این موقعیت معاملاتی بر اساس حجم حدوداً ۳۰ درصد می‌باشد، که نشان دهنده شرایط ایده‌آل معامله مذکور از لحاظ قوانین مدیریت سرمایه است.

۲۰۰ (سود نقدی احتمالی سهم) + ۲۰۰ (مقدار افزایش قیمت احتمالی سهم) = ۴۰۰ (مجموع بازده مورد انتظار به ازای هر سهم)

۳۷۵۰۰ × ۴۰۰ = ۱۵/۰۰۰/۰۰۰

اما پس از گذشت یک‌ سال، قیمت سهم به ۱۱۰۰ تومان می‌رسد (افزایش قیمت ۱۰ درصدی). از طرف دیگر، گزارشات مالی شرکت در سامانه کدال نیز بیان‌گر این است، که سود نقدی شرکت ایران خودرو در پایان سال مالی مذکور، صرفاً ۵۰ تومان است! پس از انجام محاسبات سود و زیان مشخص می‌شود؛ این سرمایه‌گذار مجموعاً در این معامله، ۱۱.۱درصد بازدهی کسب کرده است.

۱۰۰ (سود نقدی سهم) + ۵۰ (مقدار افزایش قیمت سهم) = ۱۵۰ (مجموع بازده واقعی به ازای هر سهم)

۳۷۵۰۰ × ۱۵۰ = ۵/۶۲۵/۰۰۰

با توجه به اختلاف قابل ملاحظه بازده واقعی و مورد انتظار (حدوداً یک سوم)، افق زمانی و مقدار ریسک معامله، به این نتیجه می‌رسیم؛ که مثال فوق موقعیت معاملاتی چندان پرسودی نبوده است! اما در این قسمت ذکر دو مورد ضروری است.

همان‌طور که خودتان می‌دانید، خرید و فروش سهام در بازار بورس شامل کارمزد ۱.۵ درصدی می‌باشد، که جهت سهولت محاسبات، از در نظر گرفتن آن چشم پوشی کردیم. نکته بعدی این است، که معمولاً فرآیند پرداخت سود نقدی سهام شرکت‌ها، به سرعت و عیناً در پایان سال انجام نمی‌شود و مسلماً طولانی‌تر شدن دوره پرداخت، تأثیر منفی بر بازدهی معاملات دارد. در نتیجه اگر موارد مذکور را نیز در نظر بگیریم؛ سرمایه گذار «الف» بازدهی واقعی کمتری خواهد داشت. چنین نتایج معاملاتی، می‌تواند ناشی از پیش بینی‌های بسیار خوشبینانه، ضعف روش تحلیل آشنایی با مفهوم حفظ ارزش پول یا استراتژی معاملاتی، ریسک‌های سیستماتیک و… باشد. بسیاری از این عوامل، به مرور زمان و پس از کسب تجربه سرمایه‌گذاری در بازار، قابل اصلاح و اجتناب خواهند بود. در واقع کسب بازدهی مناسب تا حد زیادی، نتیجه مهارت شما در معامله‌گری است، زیرا توانسته‌اید موقعیت‌های معاملاتی خود را در تمام مراحل، از لحظه ورود تا خروج به گونه‌ای مدیریت کنید، که بهترین نتیجه ممکن حاصل شود.

تا اینجا سعی شد، مفاهیم ریسک و بازده در بازار سهام و جزئیات مربوط به آن‌ها شرح داده شوند. در مطالب آتی، رابطه ریسک و بازده و نسبت‌های کاربردی در مدیریت سرمایه را توضیح خواهیم داد.

ارزش زمانی پول چیست؟

در علم اقتصاد و امور مالی، پول دارای ارزش است که با مرور زمان دچار تغییر می‌شود. درواقع پول در هر مقطع دارای ارزش فعلی است که با هر نرخ تنزیلی در پرداخت‌ها و یا دریافت‌های بعد تغییر می‌کند. بر این اساس با کمک فرمول‌ها و روش‌هایی اقدام به محاسبه ارزش پول در حال حاضر و آینده میکنند تا آشنایی با مفهوم حفظ ارزش پول بتوانند ارزش پول را تبدیل به زمان های مختلف بکنند. در این مقاله به طور مفصل ارزش زمانی پول را بررسی میکنیم.

قبل از تعریف ارزش زمانی پول، به یک سوال ساده پاسخ دهید: اگر فردی بخواهد به شما 50 میلیون پول بدهد حاضرید این مبلغ را الان دریافت کنید یا یک سال آینده؟ قاعدتا پاسخ بیشتر افراد به این سوال دریافت 50 میلیون در زمان فعلی است. دلایلی که افراد میتوانند برای این موضوع بیاورند این است که :

1) نقش تورم : یکی از دلایلی که افراد حاضر نیستند دریافت پول خود را عقب بیندازند، تورم میباشد. تورم یکی از عواملی است که به شدت باعث از دست رفتن ارزش پول در طول زمان خواهد شد و همین دلیل قانع کننده ای است که پول را زودتر دریافت کنیم.

2) عدم اطمینان به آینده: عدم اطمینان به دریافت پول پس از یکسال انتظار، باعث می‌شود که افراد ریسک‌گریز تمایل داشته باشند که هرچه زود‌تر، پول را دریافت کنند .

3) با دریافت پول در زمان فعلی امکان سرمایه گذاری برای شما فراهم میشود و می توانید ارزش پول خود را حفظ یا حتی آن را افزایش دهید.

4) در دیدگاه روانشناسی، انسان‌ها تمایل دارند موارد مطلوب و رضایت‌بخش را سریع‌تر دریافت کنند و دریافت موارد ناپسند و نامطلوب را به تاخیر بیندازند. اگر 50 میلیون تومان را امروز دریافت کنید، می‌توانید سریع‌تر نسبت به تهیه کالاها و خدمات مورد نیاز خود اقدام کنید. با دریافت این مبلغ پول در سال دیگر، باید تا یکسال از خرید تمام کالاهای دلخواه خود محروم شوید.

تعریف ارزش زمانی پول

ارزش زمانی پول (Time Value Of Money) که به اختصار TVM، گفته می‌شود، یعنی پولی که اکنون در اختیار دارید بهتر و با ارزش‌تر از پولی است که در آینده خواهید داشت. زیرا علاوه بر اینکه به شما توان و قدرت خرید و سرمایه‌گذاری را می‌دهد، بلکه با توجه به تورم بعدها این توان خرید را کاهش و موقعیت‌های سرمایه‌گذاری الآن را نیز از دست خواهید داد.

ارزش فعلی چیست؟

در تئوری های مالی به ارزش پول در زمان‌های مختلف، اسامی متنوعی اختصاص داده شده است. در محاسبات مالی، پول دریافت شده امروز را «ارزش فعلی» ( Present Value | PV) می‌نامند. ارزش فعلی، نشان‌دهنده ارزش مبلغ پول شما در حال حاضر است.

ارزش آتی چیست؟

«ارزش آتی» (Future Value | FV) نشان‌دهنده ارزش پول در دست شما در آینده است. با دو روش می‌توان به محاسبه ارزش پول فعلی در آینده پرداخت. بسته به ساده یا مرکب بودن نرخ بهره تعلق گرفته به منابع مالی، ارزش آن‌ها در آینده با ارزش فعلی‌ آن‌ها تفاوت خواهد داشت. به صورت کلی، تبدیل ارزش فعلی به ارزش آتی را «مرکب کردن» (Compounding) و تبدیل ارزش آتی به ارزش فعلی را «تنزیل» (Discounting) می‌نامند.

ارزش زمانی پول در آینده از جمع ارزش فعلی پول با نرخ بهره بدست می‌آید:

بهره + ارزش فعلی = ارزش آتی

اغلب تراکنش‌های مالی شامل نرخ بهره مرکب میباشد، با این‌ حال، بعضی از تراکنش‌های مصرف‌کنندگان دارای «بهره ساده» (Simple Interest) هستند. با وجود نرخ بهره ساده، مبلغ بازپرداختی معادل اصل سرمایه به همراه بهره تعلق گرفته است. یعنی بهره تنها بر سرمایه اصلی یا مبلغ استقراضی وضع می‌شود. به عنوان مثال هزار تومان وجه نقد برای پنج سال با نرخ بهره ساده 10 درصد دارای ارزش آتی 1500 تومان است ولی همین مبلغ با نرخ بهره مرکب 10 درصد دارای ارزش آتی 1610.51 تومان است.

حتما این مقاله را مطالعه فرمایید: نرخ بهره چیست و انواع آن کدام است؟

محاسبه ارزش آتی پول

فرمول زیر یکی از اساسی ترین فرمول ها برای ارزش آتی پول میباشد. این فرمول به این معنی است ارزش آتی (FV) برابر است با ارزش فعلی پول(PV) ضربدر عامل رشد به توان آشنایی با مفهوم حفظ ارزش پول مدت زمان(n)

روش محاسبه بالا برای زمانی مناسب است که مرکب شدن هر سال صورت بگیرد. اگر مرکب شدن را به صورت فصلی انجام دهیم، نرخ بهره تعلق گرفته برابر r/4 است و 4n دوره مرکب شدن در n سال رخ میدهد. به صورت مشابه، برای مرکب شدن ماهانه نرخ بهره تقسیم بر 12 میشود و دوره زمانی 12 برابر میشود. فرمول ارزش آتی پول بعد به صورت ماهانه:

مرکب شدن پول چگونه است؟

برای درک بهتر تناوب مرکب شدن پول به مثال زیر توجه کنید. فرض کنید که سپرده‌ای به مبلغ 100هزار تومان در بانک نگهداری می‌کنید که نرخ بهره مرکب سالانه آن برابر 16 درصد است و آشنایی با مفهوم حفظ ارزش پول به صورت فصلی مرکب می‌شود. یعنی در انتهای فصل اول، مانده حساب به صورت زیر بدست می‌آید:

مانده حساب در انتهای فصل‌های دیگر را نیز با توجه به وضع شدن بهره بر مانده حساب، به روش مشابه بدست می‌آوریم.

در نتیجه، در انتهای سال اول، مانده حساب برابر 116985.8تومان است. توجه داشته باشید که هرچه تعداد دوره‌های مرکب شدن در یک سال، بیشتر باشد، ارزش زمانی پول در آینده زیادتر خواهد شد.

تنزیل چیست؟

از تنزیل برای تبدیل ارزش زمانی پول در آینده به ارزش فعلی آن استفاده می‌کنیم. در مواقعی، لازم است که ارزش فعلی پولی که در آینده به آن دست می‌یابیم را محاسبه کنیم. به همین علت، آشنایی با مفهوم حفظ ارزش پول آشنایی با مفهوم حفظ ارزش پول فرمول نگاشته شده در بالا را به شکل زیر می‌نویسیم.

با فرمول بالا می‌توانیم ارزش زمانی پول کسب‌شده در آینده را برای زمان فعلی بدست آوریم. «تنزیل» (Discount)، همان فرایند تبدیل ارزش آتی مبلغ به ارزش فعلی آن است. مفهوم تنزیل یکی از مباحث مهم در مدیریت مالی است زیرا امکان مقایسه بین آشنایی با مفهوم حفظ ارزش پول ارزش‌های فعلی پرداختی‌های آتی را فراهم می‌آورد.

برای مثال، ارزش یک سهام به سود انتظاری آینده آن بستگی دارد. همچنین، ارزش یک اوراق قرضه، نشان‌دهنده ارزش فعلی نرخ بهره و بازپرداخت اصل مبلغ انتظاری اوراق قرضه در آینده است. سرمایه‌گذاری را در نظر بگیرید که در انتهای سال اول ۱۰ میلیون تومان، در انتهای سال دوم ۲۰ میلیون تومان و در انتهای سال سوم ۳۰ میلیون تومان پرداخت می‌کند. اگر نرخ تنزیل برابر ۵ درصد باشد، ارزش فعلی این سرمایه‌گذاری، امروز به چه میزان خواهد بود؟

در این مسئله باید هر کدام از جریان‌های نقدی را به صورت جداگانه تنزیل کنیم تا ارزش فعلی سرمایه‌گذاری انجام شده، محاسبه شود.

ارزش زمانی پول چیست؟

ارزش زمانی پول و یا ارزش فعلی تنزیل شده، که آن را با TVM نشان می‌دهند، بیانگر ارزشمند بودن پول در زمان حال نسبت به زمان آینده است و دلیل ارزش بیش‌ترِ همان مقدار پول در زمان حال نسبت به زمان آینده، پتانسیل درآمدی است که پول با خود به همراه دارد. به این ترتیب، می‌توان بیان کرد که توجه به مفهوم ارزش فعلی تنزیل شده، قدرت و توان خرید و سرمایه‌گذاری شما در زمان حال را افزایش می‌دهد. نرخ تورم سبب می‌شود توان خرید و سرمایه‌گذاری در هر سال نسبت به سال پیش کاهش یابد و دقیقأ به همین دلیل است که مفهوم ارزش زمانی پول جایگاه ویژه‌ای در حوزه مالی و سرمایه‌گذاری را به خود اختصاص داده است. برای درک بهتر ارزش فعلی تنزیل شده، می‌توان نگاهی به مفهوم ضرب‌المثل “سرکه نقد به از حلوای نسیه” انداخت که دقیقأ درک ساده‌ای از این مفهوم را به ما نشان می‌دهد.

روش محاسبه ارزش زمانی پول

فرض کنید در سال ۹۹ از فردی ۵۰ میلیون تومان قرض می‌گیرید و تعهد می‌کنید که بدهیتان را در سال ۱۴۰۰ بازپرداخت کنید. اگر در بهترین حالت، مبلغ بدهی را در موعد مقرر پرداخت نمایید، ممکن است فرد قرض‌دهنده را از سه جهت متحمل زیان کرده باشید:

به این ترتیب که اگر شخص قرض‌دهنده در سال ۹۹، ۵۰ میلیون تومان را در یکی از صندوق‌های سرمایه‌گذاری با سود ۲۵ درصد، سرمایه‌گذاری می‌کرد در سال ۱۴۰۰، سرمایه او به ۶۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان می‌رسید. بنابراین براساس مفهوم ارزش فعلی تنزیل شده، او به میزان ۱۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان ضرر کرده است. اگر۵۰ میلیون تومان را در سپرده بانکی یکساله با سود ۱۵ درصد قرار می‌داد در سال ۱۴۰۰، سرمایه او به ۵۷ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان می‌رسید. بنابراین براساس مفهوم TVM، او به میزان ۷ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان متحمل زیان شده است. اگر حتی ۵۰ میلیون را در جایی سرمایه‌گذاری نمی‌کرد و نزد خود نگه می‌داشت، با احتساب نرخ ۲۵ درصدی تورم، به میزان ۲۵ درصد از ارزش سرمایه‌اش کاسته می‌شد. و در عین حال، قدرت زمان حال خود را نیز از دست می‌داد. براساس مثال بالا می‌توان بیان کرد، ارزش زمانی پول گویای این نکته است که گذشت زمان چه بلایی بر سر پول می‌آورد. به این دلیل که پولِ شما در زمان فعلی با توجه به ظرفیت بالقوه درآمدی‌اش می‌تواند ارزش بیش‌تری نسبت به زمان آینده داشته باشد و اگر از آن استفاده نگردد، ممکن است از ارزشش کاسته شود. و دقیقأ به همین دلیل است که سرمایه‌گذاران ترجیح می‌دهند پول را در زمان حال به دست بیاورند. گاهی لازم است تا ارزش تنزیل شده را برای بازه زمانی بیش از یک سال بسنجیم، در چنین شرایطی لازم است تا با روش محاسبه آن، آشنا شویم:

روش محاسبه TVM

برای محاسبه ارزش زمانی پول لازم است تا دو مفهوم نرخ بهره ساده و مرکب را بشناسیم:

1. نرخ بهره ساده: نرخ تعیین شده‌ای است که براساس اصل پول قرض گرفته یا سپرده‌گذاری شده، به عنوان سود محاسبه می‌شود و به اصل پول تعلق می‌گیرد.
2. نرخ بهره مرکب: مبلغی است که براساس مبلغ اصلی و نیز سود انباشته‌ی دوره‌های قبل محاسبه می‌شود و بنابراین می‌تواند به عنوان بهره بر سود در نظر گرفته شود. بهره مرکب، به کل پول (اصل و فرع) تعلق می‌گیرد.

فرض کنید ۵۰ میلیون تومانی که از دوستتان قرض گرفته‌اید را در یک سپرده بانکی با نرخ ۱۰ درصد و به مدت دو سال سپرده‌گذاری کردید، در این صورت ارزش فعلی تنزیل شده پول شما به این شیوه محاسبه می‌شود:

۵۰ میلیون شما پس از یکسال، با نرخ بهره ۱۰ درصد، ۵۵ میلیون تومان می‌شود. حال اگر بهره ساده را در نظر بگیریم، در سال دوم پول شما به ۶۰ میلیون تومان می‌رسد. چون فقط ۵۰ میلیون تومان اولیه شما مبنا محاسبه سود بوده است.

۶۰ = (۱۰%*۵۰) + ۵۵

ولی از دید یک سرمایه‌گذار، فرع پول هم جزو کل پول به حساب می‌آید و باید شامل سود گردد. پس اگر بهره مرکب را حساب کنیم، پول شما در دو سال آینده به ۶۰ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان می‌رسد.

۶۰٫۵۰۰ = (۵۵*۱۰%) + ۵۵

پس آن‌چه برای سرمایه‌گذاران اهمیت دارد نرخ بهره مرکب است. بنابراین در محاسبات ارزش زمانی پول، بهره مرکب را در نظر می‌گیرند و اما، فرمولی که محاسبات بالا با آن انجام شده است:

FV = PV (1 + i) n فرمول ارزش زمانی پول

FV = ارزش آتی پول

PV = ارزش فعلی پول

i = نرخ بهره مرکب

n = تعداد دوره

که با استفاده از این فرمول می‌توانید ارزش فعلی تنزیل‌ شده پول خود را در هر زمانی محاسبه کنید.

روش‌های آشنایی با مفهوم حفظ ارزش پول حفظ ارزش پول در ایران

در شرایط حال حاضر و با توجه به تورم بسیار بالا در کشورمان ایران، به‌طور روزانه ارزش پول ما در حال نزول است و به همین علت، قدرت خرید ما نیز کاهش می‌یابد. این مشکل و نگرانی در بین همه اقشار جامعه ما دیده می‌شود. همه‌ی شما در ایران طی سال‌های اخیر مشکلات اقتصادی بسیاری را تجربه و تحمل کرده‌اید. اگر این مشکلات شما را هم به فکر پیدا کردن روشی برای حفظ ارزش پول خود انداخته است، با این مقاله از سری مقالات آموزشی کارگزاری اقتصاد بیدار همراه باشید.

ارزش پول به چه معناست؟

به زبانی ساده ارزش پول به معنی این است که پول پس‌انداز شده یا دریافتی ماهیانه‌ی شما چه‌ میزان ارزش دارد و شما در مقابل خرج کردن پول‌تان چه چیزهایی می‌توانید به‌دست آورید. اگر سرمایه خود را جمع کنید و یک پس‌انداز قابل توجه به وجود آورید، در انتها با مصرف کردن آن چه چیزهایی با چه میزان ارزش و بها بدست خواهید آورد؟ ارزش پول تحت تاثیر قدرت اقتصادی در ابعاد سیاست خارجه و سیاست داخلی ایران است و به هر میزان که تعاملات و روابط اقتصادی یک کشور بیشتر باشد، ارزش پول ملی هم بیشتر است.

حفظ ارزش پول

حفظ ارزش بورس به معنی فعالیت‌هایی است تا با انجام آن فعالیت‌ها و فرایند‌ها بتوان مانع از کاهش قدرت خرید شد. برای درک بهتر این موضوع به این مثال توجه کنید. شما امروز با سرمایه‌ای که ذخیره و پس‌انداز نموده اید می‌توانید خودرویی خریداری کنید. اما اگر این پول شما چندین سال یا حتی ماه به صورت نقد باقی بماند ممکن است در آن زمان دیگر توانایی خرید آن ماشین را نداشته باشید و به علت تورم و یا هر علتی قیمت آن کالا بالا رفته و خارج از محدوده توانایی مالی شما است. در این شرایط شما برای حفظ ارزش پول خود دست به سرمایه‌گذاری میزنید تا در طی این زمان پول شما هم همراه تورم افزایش یابد و از ارزش آن کسر نشود.

دلایل کاهش ارزش پول در ایران

هر اتفاقی در اقتصاد دلیلی موجه و اساسی دارد. نزول و کاهش ارزش پول در اران نیز ذلایل روشن و واضحی دارد. اولین علت تحریم‌های بشدت سنگین امریکا و هم‌دستانش باعث کاهش درآمد ایران و در نتیجه مواجح شدن با مشکلات اقتصادی گوناگون شده است. چاپ پول بدون پشتوانه و بیرویه از دیگر دلایل کاهش ارزش پول شده است. چراکه هم‌جهت و هماهنگ نبودن افزایش نرخ نقدینگی و نرخ تولید خود باعث ایجاد تورم و درنتیجه گرانی و کاهش ارزش پول می‌گردد. رکود در تولید و ترکیب آن با شرایط تورمی اقتصاد نیز از دیگر دلایل کاهش ارزش پول در ایران می‌باشد.

روش‌های حفظ ارزش پول

همان‌طور که تا به اینجای مقاله برای شما توضیح دادیم یکی از اصلی‌ترین و بزرگ‌ترین نگرانی‌های شما و همه‌ی ایرانیان است. با توجه به شرایط تورمی باید در انتخاب روش مناسب برای حفظ ارزش پول بسیار هوشمند عمل کرد. در ادامه‌ی این مقاله از مقالات آموزشی کارگزاری اقتصاد بیدار قصد داریم بهترین گزینه‌ها برای سرمایه‌گذاری به‌منظور حفظ ارزش پول را شرح دهیم:

• حفظ ارزش پول از طریق بورس ( بازار سرمایه)

سرمایه‌گذاری در بورس یکی از اولین و مهم‌ترین گزینه‌ها برای حفظ ارزش پول شما است. این گزینه علاوه ‌بر بعد سرمایه‌گذاری، بر اقتصاد کشور هم تاثیر می‌گذارد و بسیار سازنده است. به‌گونه‌ای که کسب‌وکارهای دولتی و خصوصی در آن حمایت شده و با جذب نقدینگی کشور خود به خود در مسیر کاهش شرایط تورمی قرار می‌گیرد. فعالیت در بازار بورس نیازمند آگاهی حداقلی با ابزارها و روش‌های تحلیل بازار است. با سرمایه‌گذاری خردمندانه و با تحلیل می‌تواند گزینه‌ای بسیار مناسب برای حفظ ارزش پول شما در گذر زمان باشد. از مزیت‌های رقابتی بازار بورس می‌توان به این اشاره کرد که شما بب مبلغ اندکی مانند ۵۰۰ هزار تومن هم امکان سرمایه‌گذاری دارید. سرمایه‌گذاری در بورس جدا از سرمایه‌گذاری مستقیم که خود فرد مستقیما خرید و فروش می‌کند، دو روش و ابزار دیگر هم دارد که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.

حفظ ارزش پول از طریق صندوق‌های سرمایه‌گذاری

در صورتی که زمان یا علاقه برای بررسی و تحلیل برای سرمایه‌گذاری مستقیم در بازار بورس را ندارید، یکی از مناسب‌ترین حوزه‌های سرمایه‌گذاری جهت حفظ ارزش پول، صندوق‌های سرمایه‌گذاری می‌باشند. همچنین اگر اهل پذیرش ریسک بالا نیستید و دریافت سود مشخص و دوره‌ای را بیشتر ترجیح می‌دهند، می‌توانید از صندوق‌های با درآمد ثابت استفاده کنید. این صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمدی مشخص و با پیش‌بینی سود، عددی بالاتر از سپرده بانکی پرداخت می‌کنند.

حفظ ارزش پول از طریق سبدگردانی در بورس

یکی دیگر از روش‌های فعالیت در بازار بورس به منظور حفظ ارزش پول‌تان، سبدگردانی می‌باشد.در این روش شما به عنوان سرمایه‌گذار، دارایی خود را به افراد متخصص در کارگزاری معتبری همچون اقتصاد بیدار می‌سپارید و این افراد باتجربه با دانش فنی و مهارت خود برای شما سبدی پربازده گردآوری می‌کنند. و در نهایت درصدی از پیش تعیین شده را به عنوان خدماتی که به شما می‌دهند از شما کسر می‌کنند. این روشی بسیار جذاب، برای افرادی است که قصد ورود به بورس را دارند اما زمان یا دانش کافی برای معاملات را ندارند.

• حفظ ارزش پول از طریق بازار سکه و طلا

بازار سکه و طلا در کشور ما بر اساس و به نوعی دنباله‌روی بازار ارز و دلار است. در نمودار ۲ دهه‌ی گذشته، روند صعودی بازار طلا و سکه غیر قابل انکار و چشم‌گیر بوده است. طلا از ۲ نرخ انس جهانی و همچنین از قیمت دلار تاثیر مستقیم می‌گیرد. از نکات قابل تامل که قبل از سرمایه‎‌گذاری در بازار سکه و طلا باید به آن نکته توجه کرد این است که در این بازار ممکن است حتی با نزول قیمت و ارزش انس جهانی طلا دارایی شما در این بازار با رشد مواجه شود چرا که قیمت دلار افزایش یافته و بر همین اساس شما از پول خود در برابر شرایط تورمی حفاظت کرده اید. طلا و سکه همواره از بهترین گزینه‌ها در استراتژی سرمایه‌گذاری بلند مدت بوده است.

• حفظ ارزش پول از طریق بازار مسکن

مسکن از گذشته تا کنون در کشور ما از بازارهای پربازده‌ای و محبوب آشنایی با مفهوم حفظ ارزش پول محسوب می‌گردد. براساس تحلیل آمارهای مستند و نموداری، یکی از اصلی‌ترین رقبای بازار بورس در بازدهی، بازار مسکن بوده وهست اما باید به این نکته توجه کرد که شروع فعالیت در بازار جذاب و پربازده مسکن نیاز به سرمایه‌ی اولیه‌ی بسیاری دارد.

• حفظ ارزش پول از طریق بازار خودرو

امروزه بسیاری نه برای برطرف کردن نیاز شخصی یا خانوادگی بلکه برای حفظ ارزش پول اقدام به خرید خودرو می‌کنند. یکی از روش‌هایی که در سال‌های اخیر به گزینه‌های مقابله با کاهش ارزش پول اضافه شده است، خرید و نگه‌داری خودرو است. اگرچه خودرو بعد از گذشت مدتی با کاهش ارزش ذاتی مواجه می‌گردد و به مرور قیمت آن با قیمت خودرو صفر تفاوت آشکارا می‌کند، با این حال اما شرایط تورمی کشور باعث شده حتی در این صورت نیز خریداران خودرو با سود و افزایش دارایی روبه‌رو شوند.

جمع‌بندی

ارزش پول به معنی این است که در مقابل پول شما چه محصولات و خدماتی را می‌توانید دریافت کنید. نزول و کم شدن ارزش پول ملی از اصلی‌ترین نگرانی‌های افراد در جامعه است. کاهش ارزش پول دلایل اقتصادی مشخصی دارد در بالا برای شما ذکر شد. برای بهرمندی از سطح رفاه مناسب باید از روش‌های حفظ ارزش پول یاری جست که هدف اصلی این مقاله بوده است. سرمایه‌گذاری در بورس بازار، بازار مسکن، خودرو و بازار طلا از مهم‌ترین راه‌های مقابله با کاهش ارزش پول در شرایط تورمی امروز است. برای مطالعه سایر مقالات اقتصادی شما می‌توانید به مقالات کارگزاری اقتصاد بیدار مراجعه نمایید.

منظور از تورم و ارزش زمانی پول چیست؟

تورم چیست؟ همانطور که همه ما نیازمان به پول را باور داریم، می‌دانیم پولی که در جیب من و شماست هر روز بی‌ارزش‌تر از روز قبل می‌شود. حفظ ارزش پول دغدغه همه مردم، از اقشار کم درامد جامعه گرفته تا حتی ثروتمندان است.

چرا لازم است نگران کاهش ارزش پول باشیم؟ پاسخ ساده است: چون با تورم مواجه هستیم.

در این مقاله قصد داریم تورم را به زبان ساده توضیح دهیم. به مفهوم ارزش زمانی پول بپردازیم، انواع تورم را تعریف کنیم و از تورم در ایران بگوییم.

تورم چیست؟

بیاید معنی تورم را به زبان ساده بیان کنیم. فرض کنیم از این ماه قرار بر این باشد که درآمد شما هر ماه دو برابر شود. شاید با شنیدن این خبر راهی نزدیک‌ترین شیرینی فروش محل شوید، چون فکر می‌کنید از این به بعد می‌توانید دو برابر قبل برای مخارج خود هزینه کنید. مثلا اگر سابق هفته‌ای یک بطری شیر می‌خریدید، الان می‌توانید دو بطری شیر بخرید. اما اگر قرار باشد درآمد همه اقشار جامعه از جمله شیر فروش هم دو برابر شود، پس حالا شما باید شیر را هم دو برابر قیمت قبلی بخرید.

در واقع به جای دو بطری شیر با قیمت سابق، حالا شما می‌توانید یک بطری شیر با قیمت جدید بخرید(با اینکه درآمدتان دوبرابر شده). حال فرض کنید قرار باشد درآمد شما همان دوبرابر بماند اما درآمد شیر فروش سه برابر شود. حالا دیگر شما توان خرید یک بطری شیر را ندارید. این همان مفهوم تورم است.

طبق تعریف تورم اگر قرار باشد قیمت همه چیز X برابر شود، باید درآمد شما X+Y برابر شود تا بتوانید قدرت خرید سابق را داشته باشید.

ارزش زمانی پول

پیش از آنکه به تعریف انواع تورم بپردازیم، لازم است ارزش زمانی پول را تعریف کنیم. چرا که تورم به مرور باعث کاهش ارزش زمانی پول می‌شود.

منظور از “ارزش زمانی پول” چیست؟

فرض کنید در سال 98 با در دست داشتن 15000 تومان وارد یک میوه فروشی شده‌اید و توانسته‌اید 3 کیلو سیب به قیمت کیلویی 5000 تومان بخرید. اگر در سال 99 با همان 15000 تومان به خرید بروید و قیمت یک کیلو سیب 7500 تومان باشد، شما می‌توانید 2 کیلو سیب بخرید. در واقع به ازای یکسال از عایدی شما یک کیلو سیب کم شده است. طبق این تعریف با گذر زمان توان خریدتان کم شده چون ارزش پول شما کاهش پیدا کرده است. این همان تعریف ارزش زمانی پول می‌باشد. پس در واقع تورم باعث افزایش قیمت‌‎ها و در نتیجه کاهش قدرت مالی شما می‌شود.

تورم ممکن است آرام و یا با نرخ افسار گسیخته‌ای به پیش براند، که البته در سال‌های اخیر شاهد تورم افسار گسیخته هستیم. به طوریکه نرخ تورم در سال 98، 41 درصد و در سال 99، 36.4 درصد بوده است. در مجموع، آنچه باعث شده پول خرید جدیدترین تلویزیون رنگی در دهه 60، معادل خرید 2 لیتر بستنی در سال 99 باشد؛ تورم و تاثیرات آن بر زندگی همه ماست.

انواع تورم

تورم دسته بندی‌های مختلفی دارد. در ادامه این مقاله انواع تورم را از دو منظر شدت و منشا بررسی خواهیم کرد.

انواع تورم از نظر شدت:

تورم خزنده (خفیف، آرام): تورم خزنده همان افزایش قیمت‌ها با شیب ملایم و سرعت کم است. نرخ این تورم بین 4 تا 8 درصد در سال است.

تورم شدید (تورم شتابان، تازنده): در این نوع تورم قیمت‌ها با شیب تند و سرعت فزاینده افزایش می‌یابند. نرخ تورم خزنده بین 15 تا 25 درصد در سال است.

تورم بسیار شدید (تورم افسار گسیخته، ابر تورم): شدید ترین نوع تورم با سرعت بسیار زیاد و شیب بسیار تند. نرخ تورم بیش از 50 درصد طی یک نیمسال، نشان از تورم بسیار شدید است.

انواع تورم از نظر منشا:

تورم پنهان: تورمی که در آن قیمت اجناس ثابت می‌ماند اما کیفیت محصولات کاهش می‌یابد.

تورم رسمی: تورمی که پیرو افزایش عرضه‌ پول از سوی دولت ایجاد می‌شود.

تورم ساختاری: تورمی که بر اثر ضعف ساختاری و افزایش تقاضا به وجود می‌آید.

تورم فشار سود: نوعی از تورم که بر اثر تلاش عده‌ای از سرمایه‌گذاران برای دستیابی به سهم بزرگی از درآمد ملی به وجود آمده.

تورم فشار هزینه: تورم بر اثر افزایش هزینه‌های تولید.

تورم فشار قیمت: تورمی که به علت قیمت‌گذاری گزاف از سوی صاحبان بنگاه ها به وجود می‌آید.

تورم فشار دستمزد: نوعی از تورم که بر اثر نرخ بالای دستمزدها و فشار اتحادیه‌های کارگری به وجود می‌آید.

تورم مزمن: تورمی که یک کشور را طولانی مدت (سال ها یا حتی دهه ها) به خود درگیر می‌کند.

تورم مثبت چیست؟

افزایش قیمت کالاها و خدمات طی یک سال در یک کشور را تورم مثبت (inflation) می‌نامند. به عبارت دیگر شیب مثبت قیمت کالاها و خدمات، تورم مثبت را به وجود می‌آورد.

تورم مثبت چه تبعاتی دارد؟

تورم مثبت قدرت خرید جامعه را هدف می‌گیرد و به آن ضربه می‌زند. پدیده تورم مثبت تعادل اقتصادی یک جامعه را برهم میزند و پیرو آن مشکلات اساسی برای یک جامعه به وجود می‌آورد.

تورم مثبت با افزایش سطح کلی قیمت‌ها بر تمامی بخش‌های یک جامعه تاثیر می‌گذارد. از اصلی‌ترین تبعات تورم مثبت می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• کاهش قدرت خرید جامعه
• کاهش ارزش پول
• کاهش نرخ رشد اقتصادی
• افزایش نرخ بیکاری
• تشدید تورم

تورم منفی چیست؟

تورم منفی (deflation) یا همان ضد تورم یکی از انوع غیر متداول تورم است. منظور از تورم منفی کاهش سطح قیمت کالاها و خدمات است. به عبارت دیگر اگر نرخ تورم کمتر از صفر باشد یعنی با تورم منفی مواجه شده ایم. تورم منفی پیرو تغییراتی در سطح اقتصاد کلان و معمولا بر اساس سیاست های دولت مثل سیاست پولی انقباضی و کاهش تقاضای کل به وجود می‌آید.

تورم منفی چه تبعاتی دارد؟

تورم منفی معنایی عکس مفهوم تورم دارد. پیرو کاهش سطح قیمت ها، قدرت خرید افزایش می‌یابد و ارز ملی با ارزش می‌شود.

البته تورم منفی تنها فواید مثبت ندارد. بلکه حتی میتواند آثار مخربی برجای بگذارد. از تبعات منفی تورم منفی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• کاهش دستمزدها
• کاهش تولید
• افزایش نرخ بیکاری
• کاهش سود و سرمایه‌گذاری

تورم ساختاری چیست؟

اختلالات و ضعف در ساختار اقتصادی یک جامعه، تورم ساختاری (structural Inflation) را به وجود می‌آورد. این نوع از تورم معمولا در کشورهای درحال توسعه که با مشکلات ساختاری مواجه هستند، مشاهده می‌شود.

افزایش تقاضا باعث افزایش قیمت و مقدار تعادلی می‌شود. با افزایش قیمت کالا و خدمات، نیروی کار و عوامل تولید دستمزد بیشتری تقاضا می‌کنند. افزایش دستمزد باعث گران‌ترشدن هزینه‌های تولید و در نتیجه بالاتر رفتن قیمت کالا و خدمات می‌شود. عموم جامعه برای اینکه بتوانند همچنان قدرت خرید داشته باشند، تقاضای افزایش دستمزد می‌کنند. این دومینو همچنان ادامه دارد و علت آن را نمی‌توان تنها به یک عامل اختصاص داد.

دومینوی افزایش تقاضا، قیمت و دستمزد ضربه‌ای به ساختار اقتصادی می‌زند که در نتیجه آن تورم ساختاری پدید می‌آید. مهار تورم ساختاری بسیار دشوار است.

تورم در ایران

یکی از اصلی‌ترین معضلات اقتصادی که جامعه ایران را به خود درگیر کرده، نرخ بالای تورم و رشد آن است.

ضعف نظام اقتصادی، رشد نقدینگی، افزایش مخارج دولتی، افزایش نرخ هزینه‌ها و دستمزدها، نرخ مبادله ارز در بازار آزاد باعث شده تا تورم پای ثابت اقتصاد ایران باشد. دهه 90 با نرخ تورم 786 درصد، رکورددار تورم در همه ادوار گذشته است.

کلام آخر

طی این مقاله با مفهوم تورم و انواع آن آشنا شدیم و ارزش زمانی پول را تعریف کردیم. گفتیم که هیچ بخشی از جامعه قادر نیست از آسیب تورم و کاهش قدرت خرید در امان بماند. مهار تورم امر دشواری است که اجرای آن سیاست‌های ویژه ای می‌طلبد. این سیاست‌ها باید از سوی دولت و ضمن بررسی عوامل اقتصاد کلان اتخاذ شود. اصلی‌ترین راهکار برای مهار تورم، شناسایی عوامل به وجود آورنده آن و پیش‌گیری از تشدید آن‌هاست. اصلاحات پولی و مالی با در نظرگرفتن اهداف بلندمدت، اصلاحات ساختاری و افزایش کیفیت سیاست‌گذاری می‌تواند به کاهش تورم در ایران کمک کند.