آشنایی با مفهوم حفظ ارزش پول

*منبع: آمارهای سری زمانی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران

تاریخچه پول و ارزهای دیجیتال

تاریخچه پول و ارزهای دیجیتال؛ پول یکی از قدیمی ترین و مهم ترین اختراعات بشر در تاریخ هست که از هزاران سال پیش به عنوان نوعی ارزش و اعتبار برای دارندگان آن به شمار می اومده. بطور کلی، پول چیزی است که در طول زمان ارزش خود را حفظ میکنه و می توان آن را به سادگی با توجه ارزش آن از دیگران در قبال فروش کالا یا انجام کاری قبول کرد. پول، معامله بین افراد را راحت کرده و به آنها این امکان را داده که هر چیزی که خواستن را بدست بیارن.

مردم برای رفع نیاز های خود قبل از اختراع پول مبادله کالا به کالا انجام میدادن و به چیزی که میخاستن میرسیدن. ولی بعد از اختراع پول برای اینکه چیزی را بخرند از پول استفاده کردن و فروشنده با گفتن تعداد یا یک مبلغی کالای خود را به خریدار میفروخت و همین مراحل ادامه پیدا میکرد. در این مقاله مروری خواهیم داشت بر تاریخچه پول و نحوه پیدایش ارزهای دیجیتال. بنابراین این مقاله رو تا انتها بخونین و با این موضوع آشنایی پیدا کنین.

بررسی تاریخچه پول در طول تاریخ

همه ما این رو میدونیم که تغییرات روزمره زندگی ما دامن گیر پول هم بوده و همیشه بشر از یک نوع پول برای داد و ستد استفاده نمیکرده. در عصر کشاورزی و دوره ای که بیشتر امور مردم با کشاورزی و دامداری میگذشت، پول هم شکلی از همون محصولات تولیدی اون ها بود. بعدها با صنعتی شدن دنیای ما و ورود به عصر صنعت شکل پول کم کم تغییر کرده و امروزه هم ما با انواع مختلفی از پول در جامعه سروکار داریم. در ادامه تاریخچه پول انواع پول رو برای شما توضیح خواهیم داد.

کالا به عنوان پول

مبادله کالا به کالا یکی از راه های تامین نیاز بشر بدر قدیم بوده، اما این روش معامله مشکلاتی مانند دشواری حمل و نقل کالاها، عدم پس انداز و ذخیره مالی و عدم قیمت گذاری مناسب و واقعی رو در قدیم داشته و همین باعث شده که مردم برای معاملات خود یک ابزار دیگری به عنوان پول ابداع کنند که باتوجه به منطقه جغرافیایی این ابداع متفاوت بود به عنوان مثال در قبایل امریکا از مهره هایی که از صدف درست شده و در ویریجینا از توتون و سیگار برای خرید و فروش و دادستد استفاده می کردند و در بعضی از کشور ها از نقره، آهن،طلا و مس استفاده میشد.

ضرب سکه

با توجه به اینکه معامله از طریق کالا مشکلاتی به همراه داشت. باعث شد که مردم برای دادستد ابزار دیگری ابداع کنن و به معامله با سکه طلا و نقره پرداختن و با ضرب سکه های مختلف با توجه به جنس سکه ارزش گذاری کرده و اقدام به معامله کردن. سکه نام دستگاهی آهنی بود که برای مهر زدن استفاده میشد بعد ها از آن برای نام پول های فلزی بکار برده شد. استفاده از سکه طلا و نقره در مبادله ها تحول بزرگی در دادستد ایجاد کرد و یکی از مهم ترین مزایای سکه ها کمیاب بودن و اینکه استخراج آن اسان نبوده و این باعث ارزشمند تر شدن آن سکه میشد. براساس تاریخ و به گفته مورخان اختراع سکه از سده هفتم پیش از میلاد در کشور لیدی آغاز شده و برخی نیز اظهار دارند که ضرب سکه مربوط به 3 هزار سال قبل از میلاد انجام شده است و برای سالیان زیادی به عنوان پول در بین مردم برای معامله استفاده شد.

پول فیات و اسکناس کاغذی

بعد از مدتی استفاده از سکه محبوبیت خودش رو در بین مردم از دست داد و پول کاغذی جایگزین آن شد و در معاملات و مبادلات نقش موثری ایجاد کرد و موجب گسترش حرفه صرافی های مختلفی در این زمینه شد. این کار باعث شد تجار با انتقال پول های یک کشور به کشور دیگه موجب دادستد بهتر، نشر پول کاغذی و تشکیل بانک های امروزی باشن.

امروزه پول یکی از مهمترین ابزار های جامعه است به همین ترتیب حکومت ها و دولت ها برای راحتی خرید و فروش کالا اقدام به تولید پول فیات با پشتوانه بانک ها کردن. پول کاغذی بر خلاف سکه کمیاب نیست و به راحتی توسط دولت ها میشه پول کاغذی چاپ کرد. پول فیات یا پول کاغذی برای اولین بار در قرن دهم میلادی در چین رایج شد و در قرن هفدهم در اروپا و بعد از آن در آمریکا استفاده شد.

تاریخچه اسکناس در ایران

اسکناس در زبان فرانسه Assignas نامیده میشه که به معنی پرداخت پول از طرف دولت است. این کلمه در زمان حکومت فتحعلی شاه قاجار در ایران رواج پیدا کرد. قدیمی ترین اسکناس شناخته شده در ایران، اسکانس یک درهمی بود که روی آن لا اله الا الله و محمد رسول الله نوشته بود و در زمان فرمان روایی کی تون مغول در سال 721 هجری قمری در تبریز چاپ شده بود

پول الکترنیکی

با گسترده شدن شبکه بانک ها و تکنولوژی پول های الکترونیکی به وجود اومدن. پول الکترونیکی یا پول دیجیتالی، پولی هست که قابل لمس نیست و ارزش پول های الکترنیکی از طرف دولت ها منتشر شده و در یک کیف پول یا وسیله الکترنیکی ذخیره می شه. پول الکترونیکی توسط مصرف کننده و مشتری خریداری شده و هر بار که مستقیم به دستگاه های الکترونیکی متصل میشه از طریق پایانه ی فروش و یا از شبکه های رایانه ای همانند اینترنت خریدی رو انجام میده، از موجودی اون کم میشه. از مزایای پول الکترونیکی میشه به امنیت و جلوگیری از کلاهبرداری، راحتی پرداخت و سرعت عمل زیاد اشاره کرد.

ویژگی های پول

کالا یا هر چیزی که به عنوان پول به شمار میره، باید یک سری ویزگی هایی داشته باشه که ما قصد داریم در ادامه مهمترین ویژگی های پول رو برای شما عنوان کنیم.

• مورد پذیرش بودن توسط عموم افراد جامعه

• قابلیت شمارش داشتن

• غیر قابل جعل بودن

• قابلیت ذخیره کردن

ظهور ارز های دیجیتال

ارز های دیجیتال را می توان شکل و نوع کاملا جدید و نوپایی از پول دونست که امروزه بین مردم محبوب شدن. ارزهای دیجیتال پول فیزیکی نیستن و قابلیت لمس ندارن و تنها با استفاده از رایانه و کیف پول های الکترونیکی قابلیت دسترسی دارن. رمزارز یا همان ارز دیجیتال یکی از انواع ارزهای مجازی که از فناوری رمزنگاری پیروی میکنه و معمولا به صورت غیر متمرکز اداره می شه.

برای نخستین بار در دهه 90 میلادی، فناوری بلاک چین معرفی شد و در سال 2009 پس از وقوع بحران عظیم اقتصادی در جهان، ارزدیجیتال غیر متمرکز بیتکوین بر پایه بلاک چین توسط فردی ناشناس بنام ساتوشی ناکاموتا معرفی شد. هویت این شخص مشخص نیست و نهاد های زیادی برای شناسایی این فرد اقدام کردن ولی هیچ نتیجه بدست نیاوردن. در اینجا توصیه میکنیم برای اینکه اطلاعات بیشتری در مورد اصطلاحاتی همچون بلاک چین یا ارز دیجیتال غیر متمرکز یا متمرکز و . مقاله اصطلاحات رایج بازار ارزهای دیجیتال رو که در سایت ایران بایننس موجود هست رو مطالعه کنین.

امینت بیتکوین توسط الگریتم های رمزنگاری شده تامین میشه و بر اساس الگوریتم ها، مقدار تولید مشخص و محدودی داره. هدف ساتوشی ناکوموتا از این کار جلوگیری از چاپ بی رویه پول توسط دولت ها و همچنین ایجاد اعتماد بوده است. بیتکوین در زمان پیداش خودش ارزش چندانی نداشت و عموم مردم آن را قبول نداشتن و در طی زمان با افزایش اعتماد و اقدام به خرید بیتکوین، قیمت آن افزایش و امروزه تبدیل به یک از با ارزشمند ترین ارز های جهان شده است.

ویژگی های ارزهای دیجیتال

از ارزهای دیجیتال هم مانند ارزهای فیات میشه برای خرید و فروش کالا یا هرچیزی که برای آن باید مبلغی را پرداخت کرد استفاده کرد. ارزهای دیجیتال تمامی خصوصیات و ویژگی های ارزهای فیزیکی رو دارن و از اون ها میشه در هر زمانی بدون محدویت زمانی و مکانی استفاده کرد و برای انجام تراکنش نیاز به وجود هیچ واسطه ای ندارن و در سریع ترین زمان و با هزینه کارمزد کمتری تراکنش انجام میشه. تراکنش هایی که توسط ارزهای دیجیتال انجام میشن در شبکه به طور دقیق ثبت شده و از مهمترین ویژگی های ارزهای دیجیتال میشه به نبود هیچ نظارتی بر روی اونها توسط سازمان ها و دولت ها اشاره کرد.

بیتکوین و سایر ارزهای دیجیتال

خیلی از مردم با شنیدن اسم ارزهای دیجیتال اولین کلمه ای که به ذهنشون میرسه بیتکوین هست. ایده و ارز بیتکوین در سال 2009 توسط ساتوشی ناکاموتا پیاده سازی شد. ارزدیجیتال بیت کوین از ویژگی های منحصر به فردی برخوردار هستش که باعث متمایز شدن این ارز از سایر رمزارز ها شده است. از راه اندازی بیتکوین حدود 11 سال گذشته و هدف اصلی بیت کوین خذف واسطه ها از تراکنش های مالی بوده.

بیتکوین تحت نظارت هیچ سازمان یا نهادی کنترل نمیشه و به صورت کاملا غیر متمرکز اداره می شه. علاوه بر بیت کوین سایر ارز ها هم هستن و به آن ها آلت کوین گفته می شود. هر کدام از آلت کوین یک سری ویژگی هایی داشته و عملکرد های بخصوصی دارن. یکی از علت های به وجود امدن آلت کوین ها گرفتن جایگاه بیتکوین است. اصطلاح آلت کوین رو به هر ارزی که بعد از بیت کوین معرفی شده باشه میگن. هدف آلت کوین ها بهبود نقص های بیتکوین نظیر سرعت تراکنش ها و کارمز پایین تر بوده و با توجه به مقصود توسعه دهنده و ارائه دهنده الت کوین اهداف متفاوتی دارن. ارزش بازار الت کوین ها بر اساس کوین مارکت کپ آن در زمان نوشتن مقاله نزدیک 1 ترلیون دلار است

بهترین آلت کوین های بازار

اتریوم ETH

اتریوم یک پلتفرم غیر متمرکز با استفاده از قرارداد هوشمند هستش. اسمارت کانترکت یا قرارداد هوشمند مفهوم تازه ای نیست و راه اندازی آن به سال 1990بر میگرده. اتریوم امکان ساخت و تنظیم قرارداد های هوشمند رو اسان کرده و به همین دلیل کاربران اون به شدت افزایش یافته و یکی از دلایل موفقیت اتریوم در مقایسه با سایر آلت کوین تمرکز روی مبحث قرارداد های هوشمند هستش. اسمارت کانترکت های زیادی هستن که میشه با ان ها قرارداد هوشمند ساخت ولی اتریوم در این زمینه بهترین و بزرگ ترین محسوب میشه.

ریپل XRP

ریپل یکی از اولین الت کوین های ایجاد شده است که همیشه جزو برترین ها بوده و توسط بانکها و موسسات مالی برای تسویه معاملات سریع تر و مطمئن تر استفاده می شه. به لطف ریپل تبادل مالی بین المللی به جای چند روز، تنها در چند ثانیه انجام می شه. ریپل بر خلاف سایر سیستم های ارزها از فناوری بلاکچین به صورت متمرکزاستفاده میکنه.

لایت کوین LTC

لایت کوین یک شاخه از بیت کوین محسوب میشه و اگر بیتکوین را به عنوان طلا دیجیتالی در نظر بگیریم، لایت کوین هم نقره دیجیتالی به حساب می آید هدف از توسعه لایت کوین، ساده کردن چرخه استخراج و بالا بردن سرعت پردازش تراکنش ها است. ماین کردن این ارز برخلاف لاین کوین به قدرت و برق زیادی برای استخراج نیاز ندارد.

در این مقاله مختصری از تاریخچه پول و ارزهای دیجیتال رو برای شما توضیح دادیم. در کل پول یکی از اصلی ترین و کارامد ترین ابداع بشر بوده و در طول تاریخ اتفاق های زیاد از طریق پول افتاده و برای جامعه تاثیر زیادی گذاشته است. شکل پول هم در طول تاریخ به مراتب تغییر کرده و از مبادله و دادستد از طریق کالا و محصولات کشاورزی و دامی به پول الکترونیکی و ارزدیجیتالی رسیده است.

در حال حاضر پول های الکترونیکی بیشتر استفاده شده و در حال انتقال به طرف ارزهای دیجیتالی هست. ارزهای دیجیتالی به تازگی در جهان سرو صدا کرده و در حال فراگیری است و در اینده نیز به عنوان پول رایج استفاده میشه.

آشنایی کلی با معنا، مفهوم و تعریف بورس

اجازه دهید به چند سال قبل بازگردیم. یک دهه قبل اگر در مورد بورس با کسی صحبت می کردید احتمالا یا متوجه حرف های شما نمیشد یا فکر می کرد شما متخصص بورس و اوراق بهادار هستید. اصلا کمتر کسی وجود داشت که در مورد کار بورس با شخص دیگری صحبت کند. تا چند سال پیش افراد بسیار کمتری در مورد مفهوم بورس اطلاعات و دانشی داشتند و سرمایه گذاری در بازار بورس نیز مختص به افرادی خاص بود. اما حالا همه چیز تغییر کرده است!

امروزه هنوز هم بورس یک دانش تخصصی است و فعالیت در آن نیازمند یک سری دانش ها و مهارت های پایه است، اما مفهوم بورس جنبه ای عمومی تر پیدا کرده و شاید آشنایی با مفهوم حفظ ارزش پول بتوانیم ادعا کنیم امروز هر بزرگسالی که در اطراف ما وجود دارد قدم در بازار بورس گذاشته است.

اما بورس چیست و چه کاربردی دارد و از کجا شروع شد؟ چندین سوال مهم دیگر هم در مورد بورس وجود دارد که به همه آن ها در این مقاله پاسخی درست خواهیم داد. پس با ما همراه باشید و این مطلب را از دست ندهید.

تعریف بورس چیست؟ (تحقیق در مورد بورس و تاریخچه آن و شرکت های سهامی)

اگر بخواهیم به توضیح بورس بپردازیم، باید بگوییم ریشه آن، از تضرر تجار اروپایی شکل گرفت. در آن زمان تجار و بازرگان ها زمانی که از فعالیت های خود دچار تضرر می شدند بسیار آسیب می دیدند و به مرور به فکر راه حلی برای کم کردن این ضرر افتادند.

راه حل این بود که این بازرگان ها افرادی را در تجارت خود سهیم می کردند تا هم ضرر و هم سود را تقسیم کنند. همین مسئله آغازی بود بر دنیای هیجان انگیز بورس و به مرور بسیاری از تاجران فعالیت های اقتصادی خود را با همین روش ادامه دادند.

اولین تجربه مشهور از سهام و تشکیل شرکت های سهامی هم به قرن 14 میلادی باز می گردد. در سال 1353 یک شرکت سهامی در روسیه که اولین شرکت سهامی هم بود، تصمیم داشت کالاهایی را بدون دور زدن آفریقا و از راه شمال اروپا به شرق آسیا و سرزمین چین ببرد.

این حرکت ریسک بالایی داشت و به همین دلیل تجار مختلف در سود و زیان این حرکت شریک شده و آن را با موفقیت به پایان رساندند.

تاریخچه تشکیل بورس در جهان و ایران

بعد از گذشت قرن ها و ادامه فعالیت های تجاری، سرمایه ها و شرکای بیشتری وارد کار شدند و نیاز به سرمایه و شرکای جدید هم بیشتر شد. برای همین نیاز به مرکزی احساس می شد که بتواند بین سرمایه گذاران و سرمایه پذیران ارتباط برقرار کند.

به همین منوال اولین مرکز بورس در قرن 17 میلادی در پایتخت هلند تشکیل شد. تشکیل بورس ایران نیز، به سال های 1345 و 1346 باز می گردد. در حال حاضر مرکز بورس در دستگاه های هوشمند هرکسی یافت می شود!

بورس چیست و چه کاربردی دارد؟ (کار بورس چیست و بازار بورس چگونه است)

برای اینکه دقیقا متوجه شوید معنی بورس چیست، یک تعریف ساده علمی از بورس ارائه می کنیم.

برای تعریف بورس، به زبان ساده باید گفت بورس یک نوع بازار بوده که در آن دارایی های مختلفی مورد معامله قرار می گیرند. بازار بورس همچنین یک نهاد ساختاریافته است که به عنوان یکی از مهمترین ارکان اساسی بازار سرمایه نیز شناخته می شود.

مدیریت انتقال ریسک، شفافیت بازار، کشف قیمت، ایجاد بازار رقابتی و مهمتر از همه جمع آوری سرمایه و پس اندازهای اندک برای تامین سرمایه فعالیت های اقتصادی از مهمترین کاربردهای بورس محسوب می شوند.

نکته: همانطور که در هر بازاری ممکن است دارایی های مالی، فیزیکی، غیر فیزیکی و … فروخته شود، در بازار بورس هم دارایی های مختلف معامله می شوند. به همین دلیل بورس انواع مختلفی دارد.

راستی یکی از مفاهیم مرتبط با بورس و سهام نیز حقوق صاحبان سهام است. این مقاله را نیز حتما بخوانید.

آشنایی با انواع بازار بورس (تعریف بازار بورس و انواع آن)

برای رسیدن به پرسش بازار بورس چیست، ابتدا باید بدانیم که بازار بورس به 3 دسته اصلی تقسیم می شود:

بازار بورس کالا

در تعریف بازار بورس کالا، به این نکته اشاره شده که در آن، کالاهای مشخص و فیزیکی به فروش می رسند. بازار بورس کالا همیشه و به طور مداوم فعال است. کالاهای فیزیکی مانند مواد خام و مواد اولیه مورد نیاز صنایع و … بیش از همه معامله می شوند.

هر بورس نیز با نام کالایی که در آن به معامله می رسد شناخته می شود. برای مثال می توانیم از بازار بورس نفت یا بورس گندم یاد کنیم. در بازار بورس کالا، فروشندگان کالاهای فیزیکی خود را برای فروش عرضه می کنند و پس از قیمت گذاری توسط کارشناسان برای معامله در دسترس قرار می گیرد.

بازار بورس ارز

همانطور که مشخص است در این بازار بورس تنها خرید و فروش معامله پول کشورهای دیگر (ارز) انجام می شود. البته بورس ارز در ایران وجود ندارد اما در بسیاری از کشورهای توسعه یافته وجود داشته و پیشرفت قابل توجهی هم دارد.

بازار بورس اوراق بهادار (تعریف بورس اوراق بهادار)

در این بازار بورس هم دارایی هایی که در قالب اوراق بهادار عرضه می شوند مورد معامله قرار می گیرند. برای مثال سهام، اوراق مشارکت و… اگر نمی دانید سهام چیست پیشنهاد می کنیم مقاله ای که در سپیدار سیستم در رابطه با سهام منتشر کرده ایم را از دست ندهید.

بین داده‌ها و اطلاعات حسابداری، با بورس اوراق بهادار یک رابطه همیشگی وجود دارد. پس به شما توصیه می‌کنیم در کنار بورس، کمی هم به آموزش حسابداری بپردازید.

چرا سرمایه گذاری در بورس توصیه می شود؟

این روزها افراد بسیاری در بورس سرمایه گذاری کرده اند و بسیاری از کارشناسان بورس و کارشناسان اقتصادی معتقدند سرمایه گذاری در بازار بورس نتایج خوبی برای سرمایه گذاران دارد.

یکی از علت های رایج هم این است که بازار بورس نوسان و ریسک کمتری نسبت به سرمایه گذاری در بازارهایی همچون طلا و ارز دارد. در ادامه و در پایان قصد داریم به برخی دلایلی که باعث شده سرمایه گذاری در بورس توصیه شود اشاره می کنیم.

کسب درآمد منطقی

سرمایه گذاری در بازار بورس اگر با دانش کافی و تجزیه و تحلیل های اصولی همراه باشد می تواند باعث کسب آشنایی با مفهوم حفظ ارزش پول درآمد مناسب و منطقی باشد و سرمایه گذاران می توانند با تحلیل های دقیق با کمترین میزان ریسک کسب درآمد کنند.

امنیت و شفافیت سرمایه گذاری

سرمایه گذاری در بورس خوشبختانه ریسک نابود شدن سرمایه یا ناپدید شدن یک شبه سرمایه را با خود همراه ندارد. بازار بورس حمایت کامل قانون را در خود دارد و شرکت هایی که سرمایه گذاران می توانند در آن ها سرمایه گذاری کنند نیز شفافیت کامل دارند.

حفظ سرمایه و قابلیت نقد شوندگی بالا

همانطور که اشاره کردیم با وجود کم ریسک بودن سرمایه گذاری در بورس این بازار را می توان امن ترین بازار برای حفظ سرمایه در مقابل تورم دانست.

طبیعتا اگر پول راکد بماند و فعالیتی با آن انجام نشود در اقتصاد ما با کاهش ارزش همراه است، اما در صورتی که در بازاری همچون بورس سرمایه گذاری شود احتمالا حفظ شدن آن بسیار بالا است. علاوه بر این سرمایه شما در بورس به سرعت قابلیت نقد شوندگی دارد و این مسئله نیز یک مزیت مهم به شمار می رود. در پایان پیشنهاد می کنیم مقاله ای که در رابطه با کارمزد نوشته ایم را نیز از دست ندهید. این مقاله را می توانید در صفحه کارمزد چیست بخوانید.

سوالی در مورد تعریف بازار بورس دارید؟ از ما بپرسید!

در این مقاله به پرسش بورس چیست پاسخ داده و به تعریف بازار بورس پرداختیم. اما اگر هنوز سوالی در رابطه با بورس دارید، آن را با ما در بخش نظرات به اشتراک بگذارید. اگر هم به دنبال یک نرم افزار مالی مناسب هستید، همین حالا از طریق شماره ۰۲۱-۸۱۰۲۲۰۰۰ با مشاوران سپیدار در ارتباط باشید.

ثبات مالی (Financial Stability)

ثبات مالی به عنوان اهداف جدید بانک‌های مرکزی محسوب می‌شود بالاخص از اوایل قرن حاضر و بعد از بروز بحران‌های مالی در آمریکای لاتین، آسیای جنوب شرقی، روسیه و ترکیه از اواخـر دهه گذشته میلادی به میزان وسیع در مجـامع سیاسـتگـذاری و ادبیـات اقتصادی مطرح شده است. حفظ ثبات مالی تحت عنوان توانایی سیستم مالی متشکل از واسطه‌های مالی، بازار‌های مالی و زیر‌ساخت‌های مالی، در جذب و مقاومت در برابر شوک‌های وارده و حفظ رابطه مالی مستمر و کارآمد بین پس‌انداز‌کنندگان و سرمایه‌گذاران، در کنار کنترل تورم، حفظ ارزش پول ملی و کمک به رشد اقتصادی به عنوان یکی از اهداف سیاست پولی و وظایف بانک‌های مرکزی در سراسر جهان مطرح شده است. ثبات مالی به دو ثبات مالی در سطح بنگاه‌ها و ثبات مالی سیستمی قابل تفکیک است و در سطح کلان، ثبات پولی و و عملکرد سیستم پرداخت‌ها از مهمترین جنبه‌های ثبات مالی هستند. جنبه‌های مختلف ثبات مالی تحت نظارت و هماهنگی بانک مرکزی و سیاست‌گذاران سیستم مالی هر کشور قرار دارد.

تعریف به حد

ثبات مالی به عنوان یکی از اهداف سیاستگذار پولی به مفهوم وضعیتی است که در آن نظام مالی یعنی بازارهای مالی کلیدی و نظام نهادی مالی در برابر شوک های اقتصادی مقاوم بوده و بتواند به اجرای نقش‌های اساسی خود از قبیل واسطه‌گری وجوه مالی، مدیریت ریسک و ترتیبات پرداخت‌ها، بدون ایجاد مشکلی بپردازد. اتخاذ تدابیر پیشگیرانه برای مقابله با ریسک‌های سیستمی در بخش مالی و ایجاد استحکام در موسسات مالی برای کاهش هزینه بحران های مـالی، عناصر اصلی بسته سیاستی ثبات مالی هستند.

وجوه افتراق یا شقوق مختلف

ثبات مالی در کنار هدفگذاری تورم، رشد اقتصادی، رشد اشتغال و کاهش نابرابری درآمد از اهداف مهم سیاستگذاری پولی تلقی می‌گردد که از لحاظ ویژگی‌ها، اهمیت و عوامل اثرگذاری با یکدیگر متفاوت می‌باشند. ثبات مالی وضعیتی است که در آن سیستم مالی، یعنی بازارهای مالی کلیدی و سیستم سازمانی مالی در برابر شوک‌های اقتصادی مقاوم بوده و می‌تواند در راه انجام وظایف اصلی خود یعنی واسطه‌گری وجوه مالی، مدیریت ریسک‌ها و انجام ترتیبات و هماهنگی‌های پرداخت، از خود انعطاف نشان دهد. ثبات مالی با جنبه‌های مختلف سیستم مالی در ارتباط است و در سطح خرد، ساختار بازار(درجه بالایی از وابستگی، سرایت‌پذیری ریسک از بانکی به بانک دیگر را افزایش می‌دهد) و مؤسسات مالی (باتوجه به الگوی تجاری و میزان ریسک‌پذیری آنها) تأثیر منفی بر ثبات مالی خواهند داشت. در برخی از متون اقتصادی، هدف ثبات مالی در کنار ثبات قیمت‌ها و افزایش اشتغال و رشد اقتصادی در زمره اهداف اعمال سیاست پولی تلقی می‌شود در حالی که برخی دیگر از اقتصاد‌دانان، حفظ ثبات مالی را هدف سیاست‌های احتیاطی دانسته و البته مسئولیت انجام آن را متوجه بانک مرکزی یا شورایی می‌دانند که بانک مرکزی نیز در آن عضویت دارد.

فهرست مطالب

محتویات

تعریف ثبات مالی [ ویرایش | ویرایش مبدأ ]

ثبات مالی وضعیتی است که در آن سیستم مالی، یعنی بازارهای مالی کلیدی و سیستم سازمانی مالی در برابر شوک‌های اقتصادی مقاوم بوده و می‌تواند در راه انجام وظایف اصلی خود یعنی واسطه‌گری وجوه مالی، مدیریت ریسک‌ها و انجام ترتیبات و هماهنگی‌های پرداخت، از خود انعطاف نشان دهد‌. در همین راستا، شاخص‌های سلامت مالی نهادهای بازارهای مذکور نیز باید در وضعیت و دامنه نرمال قرار گیرند.

ثبات مالی یکی از موضوعات مهمی است که در دو دهه اخیر به طور فزاینده‌ای مورد توجه سیاستگذاران قرار گرفته است. اتخاذ تدابیر پیشگیرانه برای مقابله با ریسک در بخش مالی و ایجاد استحکام در مؤسسات مالی برای کاهش هزینه در هنگام بحران‌های مالی، عناصر اصلی سیاستگذاری ثبات مالی را تشکیل می‌دهند. توجه بیشتر به ثبات مالی در ادبیات اقتصادی و مجامع سیاست‌گذاری از نیمه دوم دهه 1990 و به دنبال ابعاد سیاسی، اجتماعی و اقتصادی بحران آسیای جنوب شرقی صورت گرفت. ثبات سیستم مالی را می‌توان به انسان سالمی تشبیه کرد که کل سیستم بدن او از همه نظر سالم و ایده‌آل است و هیچ بیماری او را تهدید نمی‌کند. ثبات مالی با جنبه‌های مختلف سیستم مالی در ارتباط است، در سطح خرد، ساختار بازار(درجه بالایی از وابستگی، سرایت‌پذیری ریسک از بانکی به بانک دیگر را افزایش می‌دهد) و مؤسسات مالی (باتوجه به الگوی تجاری و میزان ریسک‌پذیری آنها) تأثیر منفی بر ثبات مالی خواهند داشت. در سطح کلان، ثبات پولی و عملکرد سیستم پرداخت‌ها از مهمترین جنبه‌های ثبات مالی هستند. جنبه‌های مختلف ثبات مالی تحت نظارت و هماهنگی بانک مرکزی و سیاست‌گذاران سیستم مالی هر کشور قرار دارد.

ثبات مالی عبارت نسبتاً جدیدی است که در عصرجهان وطنـی سـرمایه و پـس از وقوع بحران‌های مالی در آمریکای لاتین، آسیای جنوب شرقی، روسیه و ترکیه از اواخـر دهه گذشته میلادی به میزان وسیع در مجـامع سیاسـتگـذاری و ادبیـات اقتصادی مطرح شده است. اتخاذ تدابیر پیشگیرانه برای مقابله با ریسک‌های سیستمی در بخش مالی و ایجاد استحکام در موسسات مالی برای کاهش هزینه بحران های مـالی، عناصر اصلی بسته سیاستی ثبات مالی هستند.

کروکت (۱۹۹۷) ثبات مالی را این گونه تعریف می‌کند: «نهاد‌های کلیدی در سیستم مالی، با‌ثبات هستند که در این ثبات درجه اعتماد به استمرار کارکرد این نهادها در انجام وظایف سنتی خود بدون مداخله یا کمک‌های بیرونی بالا است و بازار‌های اصلی با‌ثبات هستند و فعالان اقتصادی می‌توانند در این بازارها با اطمینان در قیمت‌هایی مبادله انجام دهند که این قیمت‌ها نشان‌دهنده عوامل بنیادین بوده و تا زمانی که تغییرات اساسی در این بنیان‌ها نباشد در کوتاه‌مدت چندان تغییر نمی‌کنند». از این تعریف می‌توان چنین برداشت کرد که نوسانات شدید قیمت در بازارهای دارایی نشانه‌ای از بی‌ثباتی مالی هستند و البته ثبات مالی زمانی برقرار است که سیستم مالی بدون «کمک خارجی» به عملکرد معمول خود ادامه دهد.

در دیدگاه بعدی تلاش در جهت تعریف بی‌ثباتی مالی است که از بین مهمترین نظریه‌پردازان آن می‌توان به فردریک میشکین‌ اشاره کرد که بنا به تعریف وی «بی‌ثباتی مالی زمانی رخ می‌دهد که شوک‌های وارد بر سیستم مالی با جریان اطلاعات تداخل پیدا می‌کند به گونه‌ای که این سیستم دیگر قادر به انجام وظیفه خود که همانا سوق دادن وجوه مالی به سمت فرصتهای سرمایه‌گذاری مولد است، نباشد». در این تعریف بر نقش واسطه‌ای سیستم مالی در فراهم کردن اعتبارات برای بخش‌های مالی و حقیقی اقتصاد و نقش اصلی عدم تقارن اطلاعاتی در به‌وجود آمدن بی‌ثباتی مالی تاکید شده است.

فرگوسن‌ نیز بی‌ثباتی مالی را حالتی تعریف می‌کند که در آن این سه خصیصه برقرار باشد: ۱- قیمت برخی از مهمترین دارایی‌ها به شدت از قیمت‌های اصلی آنها فاصله بگیرد، ۲- عملکرد بازار و فراهم بودن منابع مالی و اعتبارات به شدت مختل شود به گونه‌ای که نتیجه آن این باشد که ۳- مخارج کل قادر به تامین نیاز اقتصاد برای پوشش تولید نبوده، که این انحراف می‌تواند بالاتر یا پایین‌تر از میزان مخارج لازم برای پوشش تولیدات اقتصادی باشد.

مبانی نظری ثبات مالی [ ویرایش | ویرایش مبدأ ]

نظریه‌های کلیدی مرتبط با ثبات مالی در جدول ۱ نشان داده شده است

جدول 1: دسته‌بندی نظریه‌های کلیدی مرتبط با ثبات مالی

حوزه تمرکز	فرضیه های کلیدی	دلالت‌های کلیدی
اقتصاد کلان	فعالیت‌های مالی و اقتصادی که می‌توانند همدیگر را تغذیه کنند. اقتصاد کلان بنابراین مستعد رفتن به سمت بی‌ثباتی است	تعدیل فعالیت‌های مالی برای جلوگیری از ایجاد ریسک افراطی که می‌تواند اقتصاد کلان را تهدید کند شاید نیاز باشد.
مؤسسات مالی	واسطه های مالی مستعده رفتن به سمت هجوم های بانکی هستند. پیوندهای بین مؤسسات مالی همچنین این سامانه را مستعد بی ثباتی مالی می کند.	بیمه سپرده، نظارت کارامد هر دو بانک‌های فردی و نظام بانکداری به شکل کلی، همچنین راهکارها برای توقف هجوم نیاز است.
بازارهای مالی	وجود عدم تقارن اطلاعات در بازارهای مالی بیانگر اینست که قیمت‌های بازار بازتاب‌دهنده ریسک‌های زیربنایی است.	تخفیف عدم تقارن اطلاعات و مسائل مرتبط (مثلا کژمنشی، کژگزینی، مسائل عامل-کارگزار) برای کاهش ایجاد ریسک ناخواسته موردنیاز است.

چارچوب تحلیلی عملی: اقتصاد کلان، مؤسسات مالی و بازارهای مالی [ ویرایش | ویرایش مبدأ ]

ثبات مالی سه عنصر کلیدی به هم مرتبط برای بانک‌های مرکزی را دربرمی‌گیرد: (1) اقتصاد کلان که مصون از عدم توازن‌های مالی اصلی است (2) سامانه مؤسسات مالی که سالم و باثبات است و (3) بازارهای مالی که هموار کار می‌کنند. این سه عنصر ثبات مالی معمولا با همدیگر در یک وضعیت تغییر و تحول در تعامل هستند و نبود هر عنصر می‌تواند به بی‌ثباتی مالی و همچنین شکست دو عنصر دیگر منجر شود. شکل 1 ابعاد هم‌پوشان این سه عنصر کلیدی ثبات مالی را نشان می‌دهد.

چارچوب تحلیلی براساس تشخیص سه عنصر کلیدی و ارتباطات بینابینی آنها از دیدگاه بانک مرکزی دست‌کم به سه دلیل عملی است. نخست اینکه کمک می‌کند تا پیچیدگی ذاتی ارتباط متقابل بین عناصر کلیدی ثبات مالی به بخش‌های قابل ردیابی‌تر و قابل مدیریت‌تر جداسازی شود. دوم اینکه با تشکیلات نهادی بیشتر بانک‌های مرکزی مدرن، حتی آنهایی که بدون کارکرد نظارتی هستند، متناظر است. سوم اینکه با حجم پژوهش نظری و تجربی پراکنده درباره موضوعات مرتبط با ثبات مالی که همچنین تقریبا قابل گروه‌بندی با این سه حوزه خاص است کاملا متناظر باشد.

گزارش ثبات مالی و شاخص ثبات مالی [ ویرایش | ویرایش مبدأ ]

گزارشات ثبات مالی از مهم‌ترین ابزارهای اطلاع‌رسانی به سیاست‌گذاران در خصوص تحولات بازارهای مالی و اثرات آتی آن بر اقتصاد بوده و بنا به مطالعه‌ای، در سال ۲۰۰۵ بیش از ۵۰ کشور اقدام به انتشار چنین گزارشهایی کرده‌اند‌‌.

بررسی ادبیات موضوع نشان می‌دهد که هر سیستم مالی را می‌توان متشکل از بازارها‌(بازار پول و سرمایه(‌از منظر سر‌رسید)، سهام، بدهی، مشتقات (از حیث نوع دارایی) )، نهادها‌(بانک‌ها و موسسات اعتباری، بیمه‌ها، صندوق‌های بازنشستگی، شرکت‌های سرمایه‌گذاری، صندوق‌های پوششی [۱] )، مقامات نظارتی و سیاست‌گذار و نیز ابزارها‌(ابزار دارایی، بدهی و . ) دانست.

با توجه به تجارب کشورهای مختلف و نیز تعریف فوق از اجزای یک سیستم مالی، در حال حاضر در بیشتر کشورهای جهان گزارشهای ادواری( فصلی و سالانه) در خصوص ثبات سیستم مالی [۲] (FSR) و ارزیابی آن، از طرف بانکهای مرکزی منتشر می‌شود و اغلب حاوی نکات مهمی در خصوص عرضه و تقاضا و نوسانات قیمت و رونق و رکود در بیشتر بازارهای مالی و نهادهای دخیل در این بازارها است. به عنوان مثال به بررسی شاخصهای سلامت مالی در بانک‌ها، بخش بیمه، سپرده‌پذیران غیر‌بانکی، بازارهای مالی، سیستم پرداختها، بازار مستغلات، بخش تجاری و بخش کشاورزی‌(بورس کالاهای کشاورزی) پرداخته می‌شود. هر چند ثبات مالی همچون برخی از متغیر‌های مورد توجه بانکهای مرکزی مانند تورم یا رشد اقتصادی، شاخص تعریف‌شده و استانداردی ندارد ولی در برخی از کشورها و در قالب گزارشات ثبات مالی سعی می‌شود با ترکیب وزنی از برخی از متغیرها از تورم در بخش کالا‌ها و خدمات گرفته تا نوسانات در بازار مسکن و برخی از متغیر‌های بازار سهام، بخش بانکی و . ، شاخصی تحت عنوان شاخص ثبات مالی [۳] ساخته شده و با بررسی آن در طی سالهای متمادی تغییرات ایجاد‌شده در وضعیت ثبات مالی کشور مورد رصد قرار گیرد.

عوامل اثر‌گذار بر ثبات مالی [ ویرایش | ویرایش مبدأ ]

نهاد‌های اثرگذار بر ثبات مالی و بالتبع عواملی که می‌توانند ثبات مالی را با خطر مواجه سازند می‌توان در چارچوب ۱- سیستم بانکی ۲- صندوق‌های بیمه و بازنشستگی ۳- بورس اوراق بهادار ۴- بازار طلا و ارز ۵- بازار مسکن ۶- موسسات اعتباری و موسسات پولی غیر‌بانکی مورد بررسی و شناسایی قرار داد. هر عاملی که بتواند به نوعی در عملکرد این نهادها یا تعامل بین آنها اختلال ایجاد کند، خطری بالقوه برای ثبات مالی محسوب می‌شود به عنوان مثال انباشت دارایی‌های منجمد در سیستم بانکی می‌تواند بر تراز‌نامه بانکها و سودآوری آنها اثر گذاشته و در نهایت خطر ورشکستگی در این سیستم و تسری آن به ثبات مالی در کل اقتصاد را افزایش دهد یا پیر شدن جمعیت و کاهش جمعیت بیمه‌گذار و بالتبع کاهش نسبت پشتیبانی در صندوق‌های بازنشستگی در برخی از کشورها باعث ورشکستگی صندوق‌های بازنشستگی و گسترش این بحران به کل سیستم مالی شده و بی‌ثباتی مالی را به همراه آورده است. به عبارت دیگر زمانی که تهدید‌های بالقوه ثبات و کارکرد مناسب اجزای شکل‌دهنده سیستم اقتصادی تبدیل به ریسک‌های سیستماتیک بشوند، این مخاطرات در کل سیستم مالی پخش شده و بحران مالی را در پی دارد.

رویکردهایی برای تضمین ثبات مالی [ ویرایش | ویرایش مبدأ ]

تمرکز اصلی بر سیاست‌هایی است که ثبات در مؤسسات مالی را ترویج می‌کند چرا که اینها موضوع تحلیل منسجم‌تری بوده‌اند. رویکردهای موجود درباره جلوگیری از بی‌ثباتی قیمت‌های کلیدی بازار به شرح زیر است:

اتکا بر نیروهای بازار: دفاع از راه‌حل بازار به بیان ساده‌ به این شرح است: وقتی همه عاملان شامل سپرده‌گذارها، طرف‌های مقابل، مدیران و سهامداران مؤسسات مالی متوجه می‌شوند که آنها «فقط خودشان هستند،» مراقبت بسیار بالاتری خواهند کرد و درنتیجه مؤسسات مالی مجبور می‌شوند به شیوه سالم‌تر و محتاطانه‌تری فعالیت کنند. ورشکستگی هر مؤسسه منفد با احتمال کمتری رخ خواهد داد و ریسک سرایت سیستمیک تقریبا وجود نخواهد داشت. کژمنشی ناشی از دخالت رسمی محو خواهد شد، که پیامدهای مطلوبی برای کارایی تخصیص منابع خواهد داشت.

تورهای ایمنی: موثرترین روش تضمین اعتماد مداوم به مؤسسات مالی در اختیار گذاشتن یک نوع تور ایمنی صریح برای استفاده‌کنندگان است. انواع اصلی تور ایمنی عبارتند از طرح‌های بیمه سپرده، و حضور وام‌دهنده آخرین علاج. ایراد اصلی تورهای ایمنی در کژمنشی است، که به شکل خصوصا علنی در بیمه سپرده ظاهر می‌شود.

تنظیم‌گری: اگر تور ایمنی وجود ندارد تنظیم‌گری به علت نیاز به حمایت از منافع سپرده‌گذاران و سایر اعتباردهندگان توجیه خواهد شد. با وجود تور ایمنی، توجیه به شکل حمایت از صندوق بیمه سپرده (اغلب از جیب مالیات دهندگان) و جلوگیریی از کژمنشی درمی‌آید. تمرکز تنظیم‌گری در عمل به نحو جدی طی زمان تغییر کرده است و ممکن است اکنون در فرایند جابجایی بیشتر باشد. سه نقطه تمرکز متفاوت برای تنظیم‌گری را می‌توان تمیز داد.

• تنظیم‌گری برای حمایت از ارزش‌های فرانشیز

• کفایت سرمایه ریسک بنیان

• تنظیم‌گری برای پیشتیبانی از نیروهای بازار

سیاست‌های احتیاطی کلان برای حفظ ثبات مالی [ ویرایش | ویرایش مبدأ ]

برای جلوگیری از اختلال در کارکرد سیستم مالی در اقتصاد یک کشور باید تمهیداتی از سوی سیاستگذاران اندیشیده شود که اغلب از آنها با نام سیاستهای احتیاطی کلان [۴] یاد می‌شود.

مهمترین ارکان سیاست‌های احتیاطی کلان عبارتند از ۱- جمع‌آوری اطلاعات در خصوص ریسک‌های مربوط به سیستم مالی، ۲- تحلیل و ارزیابی اطلاعات جمع‌آوری‌شده، ۳- طراحی و مهیا کردن چارچوب سیاستی و ترتیبات نهادی برای مدیریت این ریسک‌ها و ۴- بنیان نهادن نهادها و اعمال و اجرای سیاست‌های لازم برای هدف قرار دادن و از بین بردن ریسک‌ها و عواقب مترتب بر آنها. همچنین در اعمال سیاست‌های احتیاطی کلان اقتصادی سعی بر این است که هماهنگی و اطلاعات شفاف در بین اجزای تشکیل‌دهنده سیستم مالی و بدنه نظارتی کلان وجود داشته و مسئولیت هر جزء در برقراری ثبات مالی مشخص باشد.

اجرای چنین سیاست‌هایی در کشورهای مختلف در قالب‌های مختلف و ساز و کارهای متفاوتی صورت می‌پذیرد و برای طراحی ساختار نهادی و اداری مسئول اعمال این سیاست‌ها باید به وجوه مختلفی از نحوه تعامل سیاستگذاران پولی و مالی گرفته تا ساختار بازارهای مختلف داریی، میزان نوسانات کلی اقتصاد، نهاد‌های موجود برای آشنایی با مفهوم حفظ ارزش پول نظارت بر بخش‌های مختلف سیستم مالی و . توجه داشت.

جستارهای وابسته

• سیاستگذاری پولی

• هدفگذاری تورم

• کاهش نابرابری درآمد

• رشد اقتصادی

• رشد اشتغال

پانویس/ پاورقی

ارزش چیست؟ | تعریف ارزش و ارزش آفرینی در کسب و کارها

اهمیت بحث ارزش و خلق ارزش در مدیریت کسب و کار آن‌قدر زیاد است که ما دوره MBA متمم را با مجموعه درس‌های ارزش و ارزش آفرینی آغاز کرده‌ایم.

بنابراین طبیعی است انتظار داشته باشید که یک درس را اختصاصاً برای پرداختن به مفهوم ارزش در نظر بگیریم.

شاید این درس کمی جدی یا حتی خسته‌کننده باشد، اما مقدمه‌ای بسیار حیاتی برای درس‌های بعدی ماست و مهم است که آن را با دقت و جدیت مطالعه کنید.

پیش از این‌که بحث ارزش و ارزش آفرینی در کسب و کار را باز کنیم، باید تأکید کنیم که تعریف ارزش در استراتژی، بازاریابی، کارآفرینی و مدل کسب و کار با آن‌چه در گفتگوهای روزمره درباره‌ی ارزش‌های اخلاقی و سلسله مراتب ارزش‌ها می‌گوییم و می‌شنویم، تفاوت دارد.

در این درس به موضوعات می‌پردازیم:

معنی لغوی ارزش

واژه‌ی ارزش (Value) با همه‌ی تنوعی که در کاربردهایش وجود دارد، یک مفهوم پایه را همه‌جا در دل خود دارد و آن ارزیدن و ارزشمند بودن است.

وقتی می‌گوییم «صداقت برای من یک ارزش است»، منظورمان این است که «آن‌قدر برایم می‌ارزد که حاضرم چیزهای دیگری را به خاطر حفظ آن از دست بدهم.»

در اقتصاد هم وقتی می‌گوییم «ارزش این کالا، یک میلیون تومان است» یعنی «می‌ارزد برای به دست آوردن آن، یک میلیون تومان هزینه کنی.»

اما این بحث ارزیدن و ارزش داشتن به همین سادگی نیست و جزئیات و ظرافت‌های فراوانی دارد که در ادامه به آن می‌پردازیم.

تعریف ارزش اخلاقی (Moral/Ethical Values)

ارزش های اخلاقی اصول و قوانینی هستند که مبنا و چارچوب تصمیم‌گیری‌های ما را شکل می‌دهند.

وقتی در وضعیتی قرار بگیرید که مجبور باشید از میان چند گزینه، یکی را انتخاب کنید، ابتدا گزینه‌هایی را که با ارزش‌های شما سازگار نیست کنار می‌گذارید و سپس، از میان آن‌چه باقی‌مانده، بهترین گزینه را انتخاب می‌کنید.

البته همیشه کار و زندگی ما به همین خوبی و سادگی پیش نمی‌رود:

برای همه‌ی ما پیش آمده که در یک تصمیم‌گیری، هر یک از گزینه‌های پیش رو، به نوعی با یکی از ارزش‌های ما در تضاد و تعارض است.

اما چون در موارد بسیاری ناگزیریم که در انتها یک گزینه را انتخاب کنیم، چاره‌ای نداریم جز این‌که ارزش‌های خود را با یکدیگر مقایسه کنیم و گزینه‌ای را انتخاب کنیم که کمترین آسیب را به ارزش‌هایمان می‌زند. مثلاً:

• صداقت ارزش مهم‌تری است یا حفظ امنیت خانواده؟
• امنیت شغلی مهم‌تر است یا فاصله گرفتن از کسانی که فساد اقتصادی دارند؟
• ماندن در کشور مهم‌تر است یا زندگی با ابهام کمتر؟

بسیاری از افراد، ارزش‌ها را موضوعی فردی می‌دانند. اما اگر تفکر سیستمی را به خوبی آموخته باشید، می‌دانید که آن‌چه بسیاری از ما به عنوان ارزش‌های مطلوب اخلاقی (فضیلت‌های اخلاقی) می‌شناسیم، به بقاء و دوام جامعه هم کمک می‌کنند.

از آن‌جا که ما در درس سلسله مراتب ارزش‌ها به این موضوع پرداخته‌ایم،‌در این درس از کنار آن عبور می‌کنیم و فقط به‌خاطر می‌سپاریم که ارزش اخلاقی با ارزش اقتصادی و استراتژیک تفاوت دارد و این مفاهیم صرفاً در واژه با هم مشترک هستند.

ارزش به‌کارگیری یا کارآمدی (Use Value)

ارزش به‌کارگیری یکی دیگر از انواع ارزش است که همه‌ی ما در گفتگو‌های روزمره آن را به‌کار می‌بریم. در این‌جا سوال کلیدی این است که یک محصول چقدر به کار شما می‌‌آید و برای شما استفاده دارد.

واضح است که Use Value تا حد زیادی ذهنی و نسبی است و هر کس، ارزیابی متفاوتی از آن دارد.

مثلاً ممکن است کسی کیف یا کفش خود را از یک برند بسیار گران‌قیمت بخرد و معتقد باشد که برای او می‌ارزد. این ارزیدن می‌تواند به خاطر لذتی باشد که از داشتن آن محصول می‌برد یا سطحی از کیفیت و طراحی که معتقد است فقط در آن برند وجود دارد و یا این‌که می‌خواهد با آن کیف یا کفش، به همکارانش فخر بفروشد.

به هر حال، همه‌ی این‌ها از جنس ارزش به‌کارگیری یا Use Value هستند.

Use Value با قیمت بی‌ارتباط نیست؛ اما الزاماً هم از آن تأثیر نمی‌پذیرد (فاکتورهای بسیاری باید در کنار Use Value قرار بگیرند تا در نهایت بتوان قیمت را تعیین کرد).

ارزش مبادله‌ای (Exchange Value)

ارزش مبادله‌ای همان چیزی است که ما معمولاً به عنوان قیمت می‌شناسیم و به آن اشاره می‌کنیم.

وقتی برای یک محصول، مبلغ مشخصی می‌پردازیم یا این‌که آن را با محصولی دیگر تهاتر می‌کنیم، ارزش مبادله‌ای آن مشخص می‌شود.

ارزش مبادله‌ای فقط تابع ارزش به‌کارگیری نیست؛ بلکه فاکتورهای رقابتی بازار هم روی آن تأثیر می‌گذارند. مثلاً افزایش عرضه یا کاهش تقاضا، می‌تواند روی ارزش مبادله‌ای بسیاری از محصولات (نه همه‌ی آن‌ها) تأثیر بگذارد.

ارزش استراتژیک (Strategic Value)

ارزش استراتژیک موضوعی است که معمولاً باعث اختلاف‌نظر میان استراتژیست‌ها و حسابداران می‌شود.

هر چیزی که ارزش مبادله‌ای و قیمت بالایی دارد، الزاماً ارزش استراتژیک بالایی ندارد.

فرض کنید یک شرکت پنج محصول مختلف تولید می‌کند که چهار مورد از آن‌ محصول‌ها دارای ریشه‌ی مشترک هستند و یکی، کاملاً متفاوت مستقل از آن‌هاست.

اتفاقاً ممکن است حاشیه‌ی سود این محصول پنجم از هر چهار محصول دیگر هم بالاتر باشد و طبیعتاً واحد حسابداری، چنین محصولی را مطلوب و مؤثر می‌بیند.

در این میان، مدیری که نگاه استراتژیک دارد و به توسعه کسب و کار فکر می‌کند، تصمیم می‌گیرد محصول پنجم را به کلی متوقف کرده و روی توسعه‌ی بازار چهار محصول دیگر (= عرضه‌ی آن محصولات در بازارهای جدید) متمرکز شود.

تمرکز چیزی نیست که مستقیماً در صورت‌های مالی منعکس شود و توسعه‌ی بازار هم احتمالاً در کوتاه‌مدت به سود تبدیل نمی‌شود.

پس حذف این محصول، بخشی از سود شرکت را حذف کرده؛ اما هم‌زمان ارزش استراتژیک ایجاد می‌کند.

بعداً در درس تفکر استراتژیک با دیدگاه مبتنی بر منابع آشنا می‌شویم و مفهوم مزیت رقابتی پایدار را هم می‌آموزیم. آن‌جا خواهیم دید که: «هر منبع و داشته‌ای، الزاماً ارزش استراتژیک ندارد و چه بسا، نداشتن‌ و کنارگذاشتن آن، مفیدتر از حفظش باشد.»

ارزش افزوده (Added Value)

ما آن‌قدر اصطلاح مالیات بر ارزش افزوده (VAT) را شنیده‌ایم که بار معنایی ارزش افزوده هم برای ما تغییر کرده و بسیاری از ما با شنیدن ارزش افزوده (Added Value) فکر می‌کنیم موضوع بحث، پولی است که باید به دولت پرداخت شود.

در حالی که ارزش افزوده و ایجاد ارزش افزوده یک مفهوم اقتصادی از جنسِ خلق کردن است و البته مانند بسیاری از فعالیت‌های اقتصادی دیگر، در کشورهای مختلف مالیات‌هایی هم برای آن وضع می‌شود.

درک تعریف ارزش افزوده، با بررسی یک مثال، ساده‌تر خواهد بود:

مثال برای ارزش افزوده

فرض کنید کسی با ۱۰۰۰۰ تومان آرد و ۱۰۰ تومان گاز و ۷۰ تومان هزینه‌ی سربار (اجاره و دستمزد و …) توانسته کیکی بپزد که اکنون ۱۰۱۷۰ تومان فروش می‌رود.

چنین فردی هم کارآفرین است؛ اما ارزش افزوده ایجاد نکرده است.

کارآفرین از این جهت که یک کسب و کار با تعدادی موقعیت شغلی ایجاد کرده است. او حتی چیزی خلق کرده که برای دیگران «ارزش مبادله‌ای» دارد و آن‌ها هم حاضرند در ازاء پرداخت مبلغ مشخصی، کیک را خریداری کنند.

اما ارزش افزوده وقتی معنا پیدا می‌کند که چیزی بر ارزش مواد اولیه و هزینه‌ی سایر عوامل تولید افزوده شود.

اگر چنین فردی بتواند با همان مواد اولیه و هزینه، کیکی تولید کند که ۱۵۱۷۰ تومان فروخته شود، توانسته ۵۰۰۰ تومان ارزش افزوده تولید کند.

دسترسی کامل به این درس برای اعضای ویژه متمم در نظر گرفته شده است.

با عضویت به عنوان کاربر ویژه‌ی متمم، علاوه بر دسترسی به درس‌های ارزش آفرینی به دوره‌های بسیار بیشتری دسترسی پیدا می‌کنید که می‌توانید فهرست آنها را در این‌جا ببینید:

البته بررسی‌های ما نشان می‌دهد که علاقه‌مندان به ارزش آفرینی از بین درس‌های متنوع متمم به درس‌های زیر علاقه‌ی بیشتری نشان داده‌اند:

اگر با فضای متمم آشنا نیستید و دوست دارید درباره‌ی متمم بیشتر بدانید، می‌توانید نظرات دوستان متممی را درباره‌ی متمم بخوانید و ببینید متمم برایتان مناسب است یا نه. این افراد کسانی هستند که برای مدت طولانی با متمم همراه بوده و آن را به خوبی می‌شناسند:

تمرین درس تعریف ارزش

به تمام پول‌هایی که دیروز و امروز هزینه کرده‌اید فکر کنید. به نظر شما، بیشترین درصد ارزش افزوده را کدام تولید کننده کالا یا خدمت برای خودش ایجاد کرده بود؟ آشنایی با مفهوم حفظ ارزش پول تا چه حد آن شیوه ایجاد ارزش افزوده را برای او پایدار ارزیابی می‌کنید؟

آشنایی با مفهوم حفظ ارزش پول

ارزش ريال ايران در مقابل دلار طي ۳۰ سال گذشته در بازار آزاد ارز بيش از ۵۰برابر كاهش يافته است.

آمارهاي رسمي بانك مركزي از نرخ ارز در بازار غيررسمي (آزاد) نشان مي‌دهد در سال ۱۳۶۰، هر دلار آمريكا در بازار آزاد تهران ۲۷ تومان خريد و فروش مي‌شد. در پايان جنگ، اين نرخ به ۱۲۱ تومان در پايان دوران سازندگي به ۴۷۸ تومان و در پايان دولت اصلاحات به ۹۰۴ تومان رسيده است.

*منبع: آمارهای سری زمانی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران

اين آمار نشان مي‌دهد. در طول سه دولت گذشته، ارزش پول ملي در دوره جنگ تحميلي ۳۴۸ درصد در دوران دولت آقای هاشمی ۲۹۵ درصد و در دوران دولت آقای خاتمي ۸۹ درصد كاهش داشته است.

دولت احمدی نژاد تا قبل از بحران ارزی اخیر موفق ترین دولت از آشنایی با مفهوم حفظ ارزش پول نظر حفظ ارزش ریال محسوب می شد البته سکوت معنی دار دولت وی در کاهش شدید ارزش ریال در روزهای اخیر، نقطه تاریک و ننگینی در کارنامه وی باقی خواهد ماند. اگر عدم کفایت سیاسی احمدی نژاد در مجلس تصویب نشود و وی تا پایان دوره اش در سال ۹۲ رئیس جمهور باقی بماند و بتواند تا آن زمان نرخ دلار را کمتر از ۱۷۰۰ تومان نگه دارد، در آنصورت رشد نرخ ارز در دوره ۸ساله وی کمتر از ۸۹ درصد زمان خاتمی خواهد شد و از نظر اسمی، دولت احمدی نژاد موفق ترین دولت در حفظ ارزش ریال باقی خواهد ماند.

لازم به یادآوریست برای ارزیابی موفقیت واقعی هر دولت در حفظ ارزش پول ملی، به عوامل متعددی نظیر درآمدهای نفتی، میزان هزینه های عمرانی انجام شده، میزان صادرات و واردات، میزان تنشهای سیاسی نظامی کشور و. بستگی دارد و نرخ اسمی به تنهایی شاخصی واقعی برای ارزیابی میزان موفقیت یک دولت در حفظ ارزش پول ملی نیست.

بدترین بحران ارزی بعد از انقلاب مربوط به سال ۱۳۷۴ میشود که در آن سال پس از اینکه تیم اقتصادی دولت وقت در محاسبه میزان بدهی خارجی کوتاه مدت اشتباه کرد، ارزش ریال بی سابقه ترین سقوط خود در تاریخ را تجربه کرد و از حدود ۳۰۰تومان در فروردین۷۴ به حدود ۷۰۰ تومان در خرداد همان سال رسید. در آن سال دولت توانست نرخ دلار را در حدود ۴۴۰ تومان تثبیت کند.

مهار نقدينگي و تثبيت نرخ تورم در نرخ تك رقمي از اهداف برنامه‌هاي توسعه چهارم و پنجم بوده است اما دولت فعلي با اجراي نادرست طرح هدفمند كردن يارانه‌ها حجم وسيعي از نقدينگي وارد بازار كرد كه به همراه جنگ رواني دشمن، به تورم شديد و كاهش ناگهاني ارزش پول ملي در هفته های اخیر منجر شده است.

متاسفانه در طول سال‌هاي بعد از انقلاب همه دولت‌ها با هدف سازندگي و اجراي طرح‌هاي عمراني، نقدينگي زيادي ناشي از دلار‌هاي نفتي به اقتصاد ايران تزريق كرده‌اند كه باعث ابتلای اقتصاد ایران به بیماری هلندی مزمن و كاهش مستمر ارزش پول ملي ايران شده است. ريال ايران يكي از معدود پول‌هايي است كه به طور مستمر ارزش آن كاسته مي‌شود و ايران نيز يكي از معدود كشورهايي است كه دولت‌هاي آن احداث طرح هاي عمراني را داراي اولويت بيشتري بر مهار تورم مي دانند.